11
Yang Ipinasanag Ni Jesus Natetenged Tung Pag̱arampuen Yang Mga Tauan Na (11:1-4)
Mateo 6:9-13
Taa numanyan may dumang kaldaw ang ti Jesus pag̱ampu tung Dios duun tung sasang lugar. Numanyan pagkatapus yang pag̱arampuen na, mag̱aning yang sasang nag̱apangugyatan na tung anya, “Ginuu, tuldukayami kang mag̱ampu ang katulad ka tung binuat ni Juan ang manigbenyag tung mga tauan na,” ag̱aaning. Kapurisu, mag̱aning ti Jesus ang minles, “Kung mag̱ampuamu ra nganing tung Dios, maning taa yang ianing mi tung anya:
‘Ama, taw̱angayami ka ang para yang panggalang yamen tung nuyu mag̱atu tung pagkadios mung durung pisan agkasagradu.
Gustu yamen ang tung makali ipabistu mu ra enged ang pisan yang paggaraemen mu tung tanan.
Pakdulayami ka yang kaministiran yamen ang mapangan tung kaldaw-kaldaw.
Dispuis, patawarayami ka, tung mga kasalanan ang nagkarabuat yamen tung nuyu ay natetenged ta yami nag̱apatawad da ka yamen yang kumpurming pagbuat ta kasalanan tung yamen.
Indiami ka ilug̱ut mu tung mga maliliwag ang sukda ang muya indi masarangan yamen.’
Tung maning tiang palaksu ipausuyay mi yang pag̱arampuen mi tung Dios,” mag̱aning.
Yang Pinananglitan Ni Jesus Natetenged Tung Dios Ang May Unur Nang Pag̱akegngan Na Tung Pag̱arasikasuen Na Tung Mga Kaministiran Yang Mga Tauan Na (11:5-8)
Numanyan dayun da ti Jesus ang nagpananglit ang mag̱aning tung nira, “Ipabetangu, yamu may sasang ungkuy mi tung baryu ang ya ray pandampan mi tung tenganan ta law̱ii ang aningen, ‘Ungkuy, pablesay kanay ta tulung bilug ang tinapay. Bakluaung kinaw̱utan ta bisita ang sasa kang ungkuyu ang alawid yang pinagliitan na. Kulangaw pa ka man ta mapapaanu tung anya.’ Magkatama w̱asung tuw̱alenamu ra anyang, ‘Aa ungkuy, indiaw ra pasilabtan mu. Yawa rag teteleng, siradu ra yang purta, lumbug̱anami ra nganing ang mamag̱ana. Ya pa ag̱aring mabangunaw pang mapamakdul tung nuyu, ungkuy?’ Iugtulu tung numyu, alimbawa, maskin baliwalaen na pa yang pag̱inungkuyay mi, piru natetenged anday gustu nang mapaeyak tung kadaklan ang mga masigkabaryu mi, anday dumang buaten na, kung indi, magbungkaras dang lag̱i ang para magpakdul da yang kumpurming unu pay nag̱aministir mi tung anya. Ya pa yang Dios ang indi maskeng magkereng tung unur nang mag̱asikasu tung mga kaministiran mi?
Yang Nag̱ipakdul Yang Dios Ang Landaw Pa Tung Nag̱ipakdul Yang Amaen Tung Ana Na (11:9-13)
Mateo 7:7-11
“Kidispuis pa, nani pa yang sam bilug ang ag̱ipaetaru tung numyu natetenged tung pag̱arampuen mi tung Dios. Kung unu pay pagkakulang mi, ya ray ingalukun mi tung Dios ta muya-muya. Atia, ipakdul na tung numyu yang nag̱aingaluk mi. Muya-muyang idangep mi tung anya yang nag̱asagyap mi. Atia, papag̱itaenamu ka anya yang nag̱asagyap mi. Kung ya ray pambungun mi yang taung muya-muyang managbalay, ay patakwalenamu ra ka anya. 10 Ag̱aningenamu ra yeen ta maning tia, ay kipurki kumpurming tinu pay mag̱ingaluk tung Dios ta muya-muya, ya ray pakdulan na. Kumpurming tinu pay magdangep ta muya-muya tung anya, ya ray papag̱itaen na yang nag̱asagyap na. Kumpurming tinu pay mambung tung taung muya-muyang managbalay, ya ray maning pa tung patakwalen na. 11 Yamung mga amaen, kung yang ana mi pandawat da ta ian tung numyu, magkabag̱ay w̱asu ang yang ipakdul mi, iraw? 12 Kung pandawat ta kiklug, magkatama w̱asu ang yang ipakdul mi, sipitan? 13 Ig disir kung yamu nganing ang mga taung pagkamali pa ngani, nag̱askeamu nganing ang magpakdul yang matinlu tung mga ana mi, ya pa yang Ama mi duun tung langit ang indi maskeng magpatinir tung Espiritu Santo tung kumpurming pag̱ingaluk tung anya?” mag̱aning.
Yang Itinuw̱al Ni Jesus Tung Ibinangdan Tung Anya Ang Ti Satanas Unu Yay Pagpaktel Tung Anya (11:14-23)
Mateo 12:22-30; Marcos 3:20-27
14 Taa numanyan may dumang kaldaw ang ti Jesus nagpalayas da ta dimunyu ang yay nagpaapa tung taung atiang pag̱aekel-ekelan na. Purisu numanyan, pagkalayas da yang dimunyu, diritsyu rang nabitala yang taung atiang nag̱apa ra rin. Pagkagngel yang mga tau, ya ray naberengan nira ta mupia. 15 Piru may duma asan ang namansianing, “Natetenged ilem tung ni Satanas* 11:15 ‘Satanas’ tung bitalang Giniriego ‘Beelzeboul’ ang yay sasang pangguuy nira atii kanay tung ni Satanas. ang pagmangulu tung mga dimunyu, nag̱apagpalayas ta mga dimunyu yang taung atia!” ag̱aaning. 16 Yang duma may gustu nirang mamagtag̱am ta tuung tung ni Jesus. Purisu pirming pag̱asig̱-asig nirang magpaita ta pruibang liit tung langit ang para ya ray magpailala tung anyang talagang may kagaeman na ka man ang liit tung Dios. 17 Numanyan ti Jesus, kumus nag̱askean na ra kang lag̱i kung unu pay laksu yang pag̱irisipen nira, dayun dang nagtuw̱al ang mag̱aning tung nira, “Ag̱askean mi, maskin ay pang inadianay, kung mamagkuruntraan da yang mga kinasakpan nang mamagbaratukan, makali ra ilem ang madiadu yang inadian ang atia. Maskin tung sam pamilya, kung magkuruntraan dang magsuruayan, diadu ra ka yang pagsarasaan nira. 18 Kapurisu kung tama yang numyung rasun ang ti Satanas yay pagpaktel tung yeen ang pagpalayas tung mga dimunyu, ig disir, pagsuruag-suag̱an da rin tanira yang mga dimunyung nag̱amanguluan na. Ya pa ag̱aring magdayun pa yang paggaraemen na? 19 Kidispuis pa kung tama yang numyung atia ang yuug paktelay ni Satanas, tinu pa kaya ay pagpaktel tung mga aruman ming pagpalayas ka tung mga dimunyu kung belag̱an ka tanya! Maski nganing yang mga aruman ming atia, puidi ra kang mamarik tung katadlengan ming atia. 20 Ug̱aring kung ya ka man yang Dios mismu yang pagpaktel tung yeen ang para mapagpalayasaw tung mga dimunyu, ig disir, duun da ka nga pruibaay mi ang kinaw̱utanamu ra ka man yang puirsa yang paggaraemen nang naang baklung pag̱atukuru. 21 Para maintindian mi yang pagkinuntraay yamen ni Satanas, maning taa tung pananglit ang naa. Kung may sasang mupiang lalii ang armadung pisan ang yay pagbantay tung balay na, indi maunu pa yang mga ekel-ekel na. 22 Piru kung may sasang mas maktel tung anya ang yay manuyu duun tung anya, ya ray mandeeg tung anyang magpangalaw yang mga armas nang atiang panalig̱an na ra rin. Pati mga ekel-ekel nang pinanulisan na tung duma, pangkelan na ra ka ilem ang ipamarti-parti tung mga kaarumanan na. 23 Intunsis kumus maning da ka man tia yang pagbinatukay yamen ni Satanas, kung tinu pay indi magpakigsasa tung yeen tung panagpunu tung mga tau, katimbang nang pagpakigkuntra tung yeen ang pagpangwasak tung nira ang para mas dang mamampalawid tung yeen,” ag̱aaning.
Ipinananglit Na Yang Pamagkuntra Tung Anya Tung Sasang Balay Ang Maskin Sinilig̱an Da, Piru Anda Pay Pagtinir (11:24-26)
Mateo 12:43-45
24 Numanyan dayun dang sinugpatan ni Jesus yang bitala nang mag̱aning, “Alimbawa, kung may dimunyung lumayas da tung sasang taung sinuutan na ra rin, unu pay mainabu? Anday duma, duun da ilem magpaalyu-alyu tung banwang palag-palag yang tau na, ay magsagyap da rin ta taung masuutan na. Piru kung anday maita na, maning taa yang ipagkesen-kesen na tung isip na: ‘Maayen pang magbalikaw ra ilem duun tung dating pinagtiniranung liniitanu.’ 25 Numanyan tung pagbalik na, kaw̱utan na yang taung atiing liniitan na, yang kaalimbawaan na, maning pa tung sasang balay ang sinilig̱an dang ipinatayu-tayu yang mga garamiten. 26 Purisu anday dumang buaten yang dimunyung atia, magpangkel da tung mga aruman nang pitu nga dimunyuan ang mas pang malain kay tung anya. Pagkatapus tanirang tanan, dayun dang mamagsuut tung taung atia ang para asan da mamagtinir tung anya. Purisu yang luaan na, mas dang maliwag yang malambeg̱an yang taung atia kay tung primiru ang sam bilug pa ilem din yang dimunyung pag̱ekel-ekel tung anya,” mag̱aning.
Pakaayenen Enged Yang Dios Yang Taung Mananged Tung Nag̱ipagpakaw̱ut Ni Jesus Ig Magtuman (11:27-28)
27 Pagkaaning ni Jesus tia, may sasang baw̱ay asan ang pamati ang tininluan da ta mupia tung pagparasanag̱en nang atia. Purisu dayun dang nabnga ang nagpadakul yang busis nang mag̱aning tung anya, “Talagang pinakaayen da yang Dios ta mupia yang nangana tung nuyung nanalaana, ay natetenged tung nuyung ana nang ag̱ikadengeg na,” ag̱aaning. 28 Mag̱aning ti Jesus ang minles, “Sabag̱ay tama ka man. Piru mas pang pakaayenen na yang kumpurming pag̱intindi tung bitala nang nag̱ipagpakaw̱utu ang pagkatapus ya ra kay magtumanen na,” mag̱aning.
Yang Sasang Pruibang Dapat Ang Intindien Yang Mga Tau (11:29-32)
Mateo 12:38-42
29 Taa numanyan atiing ya rag pagdulang agpagdulang yang kinadakel yang mga taung pamagsaragpun asan, napagbitala ra ti Jesus ang mag̱aning, “Durug kalain yang palaksu yang pag̱irisipen yang kadaklan ang mga tau simanyan. Pamagtag̱am ta reg̱es tung yeen ang magpaitaw ta pruibang makabew̱ereng ang para ya ray magpailala ang yuug tuw̱ulay ka man yang Dios. Piru indi ra paitaanu ta pruibang maning tia, puira pa tung sam bilug ang magkaanggid tung napanawan ni Jonas. 30 Kipurki tung napanawan nang atia, asan da nga pruibaay yang mga tag̱a Nineve ang tanya tinuw̱ul ka man yang Dios ang magparakaw̱utun tung nira. Pariu ka tung yeen ang pag̱aningen ang Maninga Tau. Ay may sasang mapanawanu ang asan da ka nga pruibaay mi ang yuu tinuw̱ul ka man yang Dios ang magparakaw̱utun tung numyu 11:30 Kung unu pang pruibaay, ikumpalar ta tung Mateo 12:40.. 31 Kung kaw̱utun da nganing yang uras ang ipagsintinsia yang Dios tung mga tau ang tanirang tanan pampabungkarasen na, yang sasang baw̱ay ang yay manigmangulu tung sasang banwa ang ampir duun tung salatan atiing tukaw, ya ray pakdengen yang Dios ang sasa kang mulidung ipagpasunaid na tung mga taung katulad ka tung nainambitu nungayna ang duun da ka ipatielay na yang katadlengan nang magsintinsia tung nira. Kipurki yang baw̱ay ang atii, maskin alawid ang pisan yang banwang pinanliitan na, piru nagpaawat da ka enged ang nag̱angay taa tung banwa ta, basta mapagpamati ilem tung nag̱itulduk ni Adi Solomon ang makawawayang ta isip. Ang pagkatapus yang mga taung naang nainambitu, ag̱ad nani rang pisan tung tepad nira yang sasang taung landaw pa ta nag̱askean kay tung ni Adi Solomon ang ya kay pagturuldukun tung nira, ang pagkatapus indi ra ka nirag pamatien. 32 Dispuis pa tung uras ang atia, pati yang mga taung atiing tukaw pa ang tag̱a Ninive, ya ra kay pakdengen yang Dios ang sasa kang mulidu ang ipagpasunaid na tung mga taung katulad ka tung nainambitu nungayna. Duun da ka ipatielay na yang katadlengan nang magsintinsia tung nira. Kipurki yang mga tag̱a Ninive, atiing pinagpakaw̱utan da ni Jonas, lag̱i-lag̱i rang namanligna tung mga kasalanan nira. Ang pagkatapus yang mga taung naang nainambitu, indi pa ka enged nag̱apanligna tung mga kasalanan nira, ag̱ad nani ra tung tepad nira yang sasang landaw pa tung ni Jonas ang pagparakaw̱utun ka tung nira.
Nag̱ipananglit Ni Jesus Ang Yang Nag̱ipagdiskumpiar Yang Duma Tung Anya Natetenged Ilem Tung Kateteg̱asen Yang Mga Kinaisipan Nira (11:33-36)
33 “Ayw̱a, tinu pay nag̱aintindian ming tau ang magsindi ta kaas ang pagkatapus ya ra italukay na ubin ya ra sukluw̱ay na? Simpri asan ipabtangay na tung bistuan ug̱ud masanag̱an da yang mga taung pamagtakwal. Ya ray kaalimbawaanung pagparasanag̱en tung numyu. 34 Ipananglitu ra kanay tung mga tinanguni mi. Yang maning pa tung kaas na, ya ra yang mga mata mi. Kung masadlaw, pati intirung tinanguni mi, damay ra ka tung masadlaw. Piru kung makiklep, tay pati intirung tinanguni mi, umid da ka tung makiklep. 35 Kuidaw, pati mga isip ming maning pa ka tung kaas tung mga sadili mi ang kanisip ming malemek, nusias nag̱apateg̱as mi pa ka enged tung nag̱ipagpasanag̱u ra rin tung numyu. 36 Piru kung yang pambungun mi, ya ra yang sasang taung masadlaw yang mata na ang yang intirung tinanguni na damay ra ka tung masadlaw ang andang pisan ay makiklep ang nag̱alaket, ig disir, kayananamu ra ka yeen ang pasanag̱an. Maning pa tung asanamu ra nga patingkalayu ta kaas,” mag̱aning.
Nag̱apatemengan Ni Jesus Yang Sistima Yang Mga Pariseo May Yang Mga Sag̱ad (11:37-54)
Mateo 23:1-36; Marcos 12:38-40
37 Pagkatapus ni Jesus ta pagbitala, may sasang Pariseo ang yay nag̱imbitar tung anyang mamangan tung balay na. Purisu dayun dang nagpakled ti Jesus tung balay nang nagpakigsaru tung anya. 38 Numanyan yang Pariseong naa, durug dakul yang pagkabereng na tung ni Jesus ang ayw̱at indi ra nangug̱as yang kalima na ta magkabag̱ay baklu namisik yang pamangan 11:38 Yang pag̱urug̱asen nirang atia belag̱an natetenged tung buling, kung indi, natetenged tung rilyun nira. Sagyapen ta tung Diksyunaryung Diput tung may bitalang “pag̱urug̱asen ta kalima.”. 39 Numanyan pagkaita ni Ginuu ta yang pagkabereng yang Pariseong atia, dayun na rang inaning, “Abaa yamung mga Pariseo, duruamug kasinulipeten tung pagrilimpiuen mi tung mga tasa mi may tung mga pinggan mi sigun tung mga riglamintung atiang pinanubli mi tung mga kinaampu ta ang yang kanisip mi ya ray mauyunan yang Dios tung numyu. Piru naa pala yang tung pundu yang mga pupusukun mi, indi mi pala ag̱insapuen ang yay kargadung pisan ta mga malalain ang pagtirimaen. Kuw̱ali panalensenamu tung tanan ang bag̱ay sibaya malepes mi yang mga masigkatau mi. 40 Midyu baliskad dang pisan yang mga pag̱irisipen mi. Ayw̱a, yang nag̱imu tung sagpaw ang yag dawalay belag ba ang pati yang tung adalem ang indi maita ya kay inimu na? Belag bang dapat ang ya kay intindien ming insapuen? 41 Purisu yang tung sagpaw indi mi pagsulipeten ang limpiuan, kung indi, yang mas matinlung buaten mi, kung unu pay nag̱ipabtang mi tung tasa mi may mga pinggan mi, ya ray ipamarti-parti mi tung mga taung nag̱aliwag̱an. Indiamu ilem mabereng ang aningenamu ra yeen ang kung ya ray pabilug̱an ming usuyun, pati nganing yang tanan ang garamiten mi, limpiu ra tung pagterelengen yang Dios, maskin indi mi intraan pangug̱as sigun tung pinanubli ming atia. 42 Piru ay pa w̱a? Yamung mga Pariseo, kanugun yang pagkabetang mi tung uri ay kipurki maski nganing yang mga luak ming gereg̱esyeng pisan ang ya ilem ag̱ipasaburay mi tung mga sera mi§ 11:42a Tulung klasi ang yang pangguuy tung Tagalog ‘yerbabuena’, ‘ruda’, ‘linga’., pati yang tanan ang gurulayen mi, ya pay panepet-sepeten ming pamateng-patengen ta sam puluk ang parti ang para yang sang parti ya ray nag̱ibuluntad mi tung Dios* 11:42b Yang pagpalartien nirang mga Judio tung Dios, bilang ya ray panggastus yang pamagsirbisyu tung Dios duun tung pagtuuan nirang atiang pinakalusu.. Piru yang nag̱ipatuman enged yang Dios tung numyu ang yamu ra rin ay magpabuyuk yang gegma mi tung anya ig ang yamu ra rin ay magbuat ta magkatama tung mga masigkatau mi, ya pay nagbaliwalaen mi. Dapat da rin ang ya enged ay pabilug̱an ming tumanen atiang may mga timbang na ang indi mi ka paw̱ayaan yang pagpalartien ming atia tung Dios ta yasampuluk ang parti. 43 Yamung mga Pariseo, kanugun yang pagkabetang mi tung uri. Kipurki yang pag̱asikad ming magsimba tung mga pagsaragpunan mi ang yamu pakleramung kumarung tung parada ang para maitaamu ra ta kadaklan ang mga tau ang yamu dayawen nirang duruamu kag katinuuen. Dispuis pa kung yamu mamasyar tung mga plasa, yang kalelyag mi ang pakigbag̱asanamu ta tanan ang mga taung kumustaen. 44 Yang sasa pang panganugunanu tung numyu ya taa. Yang kaalimbawaan mi yamu maning pa tung leyang ang pinanlug̱uran ta taung patay ang pagkatapus anday marka na. Ang masag̱iran ta mga tau, anday kaliw̱utan nirang asan da tanira nga mansaay ta sasang patay 11:44 Yang sistima nira tung sasang patay maskin tau maskin ayep, bawal ang masag̱iran nira. Kung disgrasia masag̱iran nira, asan da nga mansaay ang indi ra mapagtuu tung Dios duun tung pagtuuan ang pinakalusu mintras indi pa ag̱atuman nira yang sasang riglamintu ang para malimpiuan da yang pagkamansadu nira.. Yang pisan yang kalimbawaan mi ay natetenged yang mga taung pamagpatulduk tung numyu, anda kay kaliw̱utan nira ang naa pala asan da ka tanira nga saliray tung mga ug̱ali ming sayud,” ag̱aaning. 45 Atii, may sasang sag̱ad ang mataku tung mga urdinansang pinanubli ang ya ray suminublang ang mag̱aning, “Elat kanay, Ameey. Ang magbitalaa, anda kay pagpateng-pateng mu! Pati yami ag̱igapil mu kang nag̱insultuen,” ag̱aaning. 46 Mag̱aning ti Jesus ang minles, “Pati yamung mga sag̱ad, ya ka, kanugun ka yang pagkabetang mi tung uri. Kipurki yang mga tau ya rag palbatay ming nag̱iksiren tung sari-sari ilem ang mga urdinansang inimu-imu mi ka ilem ang idinulang tung mga katuw̱ulan yang Dios. Kung tung mga sarakanen pa, imurat da ilem ang kayanan nira. Piru indiamu ka enged magtaw̱ang ta sakan, maskin tung madeen da ilem yang mga kalima ming magduul. 47 Talagang kanugun yang pagkabetang mi tung uri. Buat na pa durung pagmaal mi tung mga manigpalatay yang bitala yang Dios ang tukaw sindu yang mga leyang ang pinanlug̱uran tung nira nag̱apaisa-isaan mi nganing ang nag̱apakdengan ta mga matitinlung pantiun. Piru yang mga kinaampu mi yay namagpangimatay tung nira. 48 Purisu asanamu ra pagpailala ang yang binuat nirang atii nag̱apauyunan mi ka gated taniray namagpangimatay, yamung may mga irinsia tung nira, yamu ray pagpaisa-isang pagtapus tung inimpisaan nira. 49 Kapurisu para matuungamu, ya taa yang disisiun yang Dios para tung numyu: Paangayanamu si ka anya tung mga manigpalatay yang bitala na ang yay magparakaw̱utun tung numyu ang katulad ka tung binuat na tung mga kinaampu ming tukaw ang para asanamu ra nga sukdaay na kung ya pa ag̱ari yang paggaralangen mi tung nira. Pagkatapus anday dumang buaten mi tung nira, yang duma ya ra ipaimatayay mi, yang duma ya ra pandeeg-deeg̱ay ming panigbakay. 50-51 Purisu yang pagpakuindi ming atia tung nira, anday dumang pakaw̱utun na, tung numyu enged ang mga masigkanasyunu nga dilemay yang Dios yang dug̱u yang tanan ang mga manigpadapat yang bitala na, mag̱impisa pa tiing primiru tung ni Abel ang asta ra tung kauri-urian ang tung ni Zacarias ang yay inimatay yang mga kinaampu mi tung kakleran yang pagtuuan ang pinakalusu. Duun ka pa man mismu imatayay nira tung pag̱elaan yang karakulan na may yang midyu lamisaan ang atiang darasag̱an ta mga ayep. Iugtulu tung numyu yang kamatuuran, yamung mga masigkanasyunu numanyan tung panimpung naa, talagang tung numyu enged dilemay na yang kamatayen nirang tanan 11:50-51 Kung gustu tang maintindian kung ya pa ag̱aring malg̱ud asan yang tanan ang mga manigpadapat yang bitala yang Dios ang tukaw, ay maning taa. Ti Abel ang atiang tukaw ang sinambit ni Jesus, yang kapanawan na kung ya pa ag̱aring inimatay ni manung na, napabtung tung Genesis 4:1-12 ang yay primirung libru tung tanan. Ti Zacarias ang atiang uring sinambit ni Jesus, yang kapanawan na kung ya pa ag̱aring inimatay napabtang tung 2 Cronica 24:20-21 ang yay pinakauring libru tung kasulatan ang ginamit ang tukaw yang mga Judio. Purisu pati yang kadaklan ang mga manigpalatay ang nagkarasaleet tung elaan nirang durua, lug̱ud da ka asan ang tanan.. 52 Dispuis pa yamung mga sag̱ad kanugun yang pagkabetang mi tung uri, ay dakulu yang panuw̱alan mi tung Dios. Ay yang maning pa tung liabi ang ipag̱abri mi ra rin tung linegdangan yang kasulatan, ipinlek mi ra. Purisu indi mi ra nag̱atultulan yang gustu nang ianing. Pati yang mga taung nag̱apanuldukan mi ang duru ka rin ang kalelyag nirang matultul, ya ra ilem ag̱intraay mi ta lingalag,” ag̱aaning ti Jesus duun tung nira. 53-54 Taa numanyan, paglampud ni Jesus asan tung balay ang atiing pinamanganan na, pag̱ademtan da ta mupia naang mga Pariseo may naang mga sag̱ad tung pinanubli. Purisu nag̱apabalitektekan nirang nag̱apabalitektekan ta pagpaisplikar tung sari-saring bag̱ay ang para madeepan ilem nira ta puntus tung mga tuw̱al na, ang yay sarang ang mapadatelan nira ta kasalanan.

*11:15 11:15 ‘Satanas’ tung bitalang Giniriego ‘Beelzeboul’ ang yay sasang pangguuy nira atii kanay tung ni Satanas.

11:30 11:30 Kung unu pang pruibaay, ikumpalar ta tung Mateo 12:40.

11:38 11:38 Yang pag̱urug̱asen nirang atia belag̱an natetenged tung buling, kung indi, natetenged tung rilyun nira. Sagyapen ta tung Diksyunaryung Diput tung may bitalang “pag̱urug̱asen ta kalima.”

§11:42 11:42a Tulung klasi ang yang pangguuy tung Tagalog ‘yerbabuena’, ‘ruda’, ‘linga’.

*11:42 11:42b Yang pagpalartien nirang mga Judio tung Dios, bilang ya ray panggastus yang pamagsirbisyu tung Dios duun tung pagtuuan nirang atiang pinakalusu.

11:44 11:44 Yang sistima nira tung sasang patay maskin tau maskin ayep, bawal ang masag̱iran nira. Kung disgrasia masag̱iran nira, asan da nga mansaay ang indi ra mapagtuu tung Dios duun tung pagtuuan ang pinakalusu mintras indi pa ag̱atuman nira yang sasang riglamintu ang para malimpiuan da yang pagkamansadu nira.

11:50-51 11:50-51 Kung gustu tang maintindian kung ya pa ag̱aring malg̱ud asan yang tanan ang mga manigpadapat yang bitala yang Dios ang tukaw, ay maning taa. Ti Abel ang atiang tukaw ang sinambit ni Jesus, yang kapanawan na kung ya pa ag̱aring inimatay ni manung na, napabtung tung Genesis 4:1-12 ang yay primirung libru tung tanan. Ti Zacarias ang atiang uring sinambit ni Jesus, yang kapanawan na kung ya pa ag̱aring inimatay napabtang tung 2 Cronica 24:20-21 ang yay pinakauring libru tung kasulatan ang ginamit ang tukaw yang mga Judio. Purisu pati yang kadaklan ang mga manigpalatay ang nagkarasaleet tung elaan nirang durua, lug̱ud da ka asan ang tanan.