2
Ndooti̱ ya Nebbukadeneeja
1 Mu mwaka ghwakabili ghwa bu̱lemi̱ bwa Nebbukadeneeja, aaloota ndooti̱, atuntula kandi aataagubha kughwesaghila. 2 Mukama oghu aatuma kuleeta banamaaje, abakulaghulagha, baku̱mu̱ na Bakaladi̱ya*2:2 Bakaladi̱ya likaba lili li̱i̱na linji lya Banabbabbu̱looni̱. Bakaba bamanu̱u̱we haabwa magheji ghaabo ghaa bu̱ku̱mu̱ kandi kusoboolola ndooti̱. kwisa kumughambila eki aalooti̱ye. Obu baaki̱dhi̱ye kandi mbeemilila mu maaso ghe, 3 mukama oghu aabaghila ati, “Naalooti̱ye ndooti̱ eghi yantalibani̱i̱je kandi nkubbala kumanya eki ekumani̱i̱si̱ya.”
4 Du̱mbi̱ Bakaladi̱ya baamukuukamu mu Lulamai̱ki̱ bati, “Mukama ohangaale! Gutu, oghambile etu̱we baheeleli̱ya baawe eki waalooti̱ye kandi tukukughambila eki kikumani̱i̱si̱ya.”
5 Mukama aakuukamu Bakaladi̱ya aba ati, “Naatu̱u̱yemu nti muli na kungambila eki naalooti̱ye kandi eki kikumani̱i̱si̱ya. Kaakuba musaaghuwa, nkulaghila baasilikale banje babajombakake bi̱twi̱ka-twi̱ke kandi bagenge hansi manumba ghaanu ghoona. 6 Bhaatu nimwangambiiye eki naalooti̱ye kandi eki kikumani̱i̱si̱ya, nkubaha bisembo, mpeela kandi nkuleka bantu babahu̱ti̱ye kwonini. Nahabweki mungambile eki naalooti̱ye kandi eki kikumani̱i̱si̱ya.”
7 Baatodha baamughila bati, “Mukama, oghambile etu̱we baheeleli̱ya baawe eki waalooti̱ye kandi tukukughambila eki kikumani̱i̱si̱ya.”
8 Mukama oghu aabakuukamu ati, “Nimani̱ye kwonini ngoku mukwete kulengʼo kuba na bwile bukani̱ye, nanga mumani̱ye ngoku nkukola eki naatu̱u̱yemu. 9 Kaakuba mutangambila eki naalooti̱ye, enu̱we boona mukutunga kifubilo kimui. Mwaghu̱waane kungambila bisubha, ni̱mweli̱li̱kana muti nkuhindula nteekeleja yanje. Nahabweki mungambile eki naalooti̱ye du̱mbi̱ nkumanya ngoku mukugubha kunsoboolola eki kikumani̱i̱si̱ya.”
10 Bakaladi̱ya aba baamukuukamu bati, “Taaliyo muntu nʼomui munsi oghu akugubha kukola eki mukama akwete ku̱bu̱u̱li̱ya! Taaliyo mukama nankabha ali wamaani̱ kandi wa bu̱toki̱, oghu aababu̱u̱i̱ye kintu nga eki banamaaje kedha baku̱mu̱ kedha abasomi̱ye bya nsooli̱ya. 11 Kintu eki okwete ku̱bu̱u̱li̱ya kitimbiikane kwonini, taaliyo muntu nʼomui oghu akugubha kukughambila kiyo, kuuyʼo baaluhanga abataakuukalagha mu bantu.”
12 Obu mukama aaghu̱u̱ye eki aasaaliluwa kwonini kandi aalaghila kwita baakalimagheji boona bʼomu Bbabbu̱looni̱. 13 Mukama aatwesi̱ya kilaghilo kwita baakalimagheji boona, otaayemu Dhaneeli̱ na baabhootu̱ siye basatu.
14 Alyoki̱, mukulu wa baasilikale abaalindagha mukama, niiye baabaagha balaghiiye kwita baakalimagheji bʼomu Bbabbu̱looni̱. Obu aanaghendagha kukola mulimo oghu, Dhaneeli̱ aaghenda aabu̱gha naye bukee-buke kandi na kweghendeseleja. 15 Aamughila ati, “Mukama aataayʼo bwangu kilaghilo kisaakaaye kitiyo nangaaki?” Du̱mbi̱ Alyoki̱ aaghambila Dhaneeli̱ ekyaleki̱ye mukama aakitʼo. 16 Niibuwo Dhaneeli̱ aaghendi̱ye ewaa Mukama Nebbukadeneeja kandi amwesengeleli̱ya kumuha bwile, niikuwo asoboolole mukama oghu eki ndooti̱ eghi ekumani̱i̱si̱ya.
17 Du̱mbi̱ Dhaneeli̱ aakuuka ewe e ka kandi aasoboolola nsonga eghi baabhootu̱ siye, Hananiya, Misai̱li̱ na Ajaaliya. 18 Aabaghila ati basabe Luhanga wʼomu eghulu kubaghilila kisa haa nsi̱ta eghi, niikuwo Dhaneeli̱ hamui na baanakiye batabaata hamui na baakalimagheji banji bʼomu Bbabbu̱looni̱. 19 Kilo eki mukilo Dhaneeli̱ aabonekeluwa. Luhanga aamwoleka nsi̱ta ya ndooti̱ ya mukama, du̱mbi̱ Dhaneeli̱ aasinda Luhanga wʼomu eghulu. 20 Aaghila ati,
“Musinde li̱i̱na lya Luhanga bilo nʼebilo,
magheji na maani̱ mbiye.
21 Niiye akulekagha bintu bibʼo haa bwile bwabiyo bwonini.
Akutaaghʼo bakama kandi abaayʼo.
Akuhaagha magheji bantu bagheji
kandi aleka abeetegheleei̱ye bakenga.
22 Amani̱ye bintu bitimbiikaane ebi muntu ataakugubha kwetegheeleli̱ya.
Amani̱ye ebili mu mweli̱ma
kandi kyeleeli̱ ki̱mweli̱ghi̱li̱i̱ye.
23 Ai̱ Luhanga wa baataata banje, nku̱ku̱si̱i̱ma kandi nkukusinda,
nanga nuuwe wampaaye magheji kandi maani̱.
Waaleki̱ye naamanya eki twakusabi̱ye
kandi waaleki̱ye twamanya ndooti̱ ya mukama.”
Dhaneeli̱ naasoboolola ndooti̱
24 Niibuwo Dhaneeli̱ aghendi̱ye ewaa Alyoki̱ oghu mukama atu̱mi̱ye kwita baakalimagheji bʼomu Bbabbu̱looni̱. Aamughila ati, “Otaata baakalimagheji bʼomu Babbu̱looni̱. Ontwale ewaa Mukama Nebbukadeneeja, nkumughambila makulu ghaa ndooti̱ eghi aalooti̱ye.”
25 Du̱mbi̱ Alyoki̱ aatwala bwangu Dhaneeli̱ mu maaso ghaa Mukama Nebbukadeneeja. Aaghila mukama oghu ati, “Naaboone omui mu batabhana aba waakwete haa bulemo e Bu̱yu̱daaya. Musaasa oghu akugubha kukughambila eki ndooti̱ yaawe ekumani̱i̱si̱ya.”
26 Mukama oghu aaghila Dhaneeli̱ (oghu baaghilaghamu Bbeli̱tesaja) ati, “Okugubha kungambila eki naalooti̱ye kandi kunsoboolola makulu ghaakiyo?”
27 Dhaneeli̱ aamukuukamu ati, “Taaliyo baakalimagheji, bantu abakulaghulagha, banamaaje kedha baku̱mu̱ abakugubha kusoboolola mukama nsi̱ta yʼeki aabu̱u̱i̱ye. 28 Bhaatu haliyo Luhanga mu eghulu oghu akwolekagha nsi̱ta. Ooleki̱ye Mukama Nebbukadeneeja ebikubʼo mu bwile obuliisa. Kini niikiyo waalooti̱ye kandi waabonekeluwa obu waabaagha olangaaye haa bulili bwawe.
29 “Ai̱ mukama, obu waabaagha olangaaye haa bulili bwawe, byeli̱li̱kano byawe byatandika kweli̱li̱kana haa bintu ebikwisa. Luhanga oghu akwolekagha bantu nsi̱ta, aakwoleki̱ye ebikughenda kubʼo. 30 Si̱ye tandi mugheji kusaali̱ya bantu banji. Bhaatu Luhanga anjoleki̱ye nsi̱ta ya ndooti̱ yaawe, nanga akubbala omanye eki ekumani̱i̱si̱ya kandi weetegheeleli̱ye ebi weeli̱li̱kanagha.
31 “Ai̱ mukama, mu ndooti̱ yaawe, waaboone kisasani̱ kiinamu̱li̱to kya musaasa kiimiliiye mu maaso ghaawe ekikwete kubbebbeniya kandi ekyaleki̱ye bantu boobaha. 32 Mutuwe ghwakiyo ghwabaagha ghuli ghwa feeja esemeeye, ki̱ku̱bha kyakiyo na mikono yakiyo byabaagha bili bya siliva kandi etundu na bibelo byakiyo byabaagha bili bya kyoma bakughilaghamu bbu̱looji̱. 33 Maghulu ghaakiyo ghaabaagha ghali ghaa kyoma kandi bighele byakiyo byabaagha bili bya kyoma kandi ebumba. 34 Obu waabaagha onaloli̱ye kisasani̱ eki, kikuka kiinamu̱li̱to kyahi̱li̱ngi̱ta ku̱lu̱gha haa mwena muntu ataki̱ku̱mi̱yʼo, kyasa kandi kyahuula bighele bya kisasani̱ eki bya kyoma na ebumba kandi kyabikpeetaagula. 35 Du̱mbi̱ kyoma, ebumba, kyoma bbu̱looji̱, siliva na feeja byona byatikaatikila hamui kandi byafooka nga bisunga basihiiye haa lubengo mu bwile bwa kyanda. Mwegha ghwabi̱hu̱ngi̱ya byona kandi ghutaati̱ghʼo na kantu. Bhaatu kikuka ekyahuuye kisasani̱ eki kyafooka mwena ghuunamu̱li̱to kandi ghwamalakaka nsi yoona.
36 “Eghi niiyo ndooti̱ yaawe kandi nkukughambila endindi eki ekumani̱i̱si̱ya. 37 Ai̱ mukama, oli mukama wamaani̱ oghu alemi̱ye bakama banji. Luhanga wʼomu eghulu aakuhaaye bu̱lemi̱, maani̱, bu̱toki̱ kandi bantu ku̱ku̱hu̱ti̱ya. 38 Aakufooye mu̱lemi̱ wa bantu boona, kandi aataaye binyama bya mu kisaka na noni̱ syʼomu mwanya hansi ya bu̱toki̱ bwawe. Nuuwe mutuwe ghwa feeja oghu.
39 “Bhaatu haanu̱ma ya bukama bwawe kuhuwʼo, hakubʼo bukama bunji kandi tabukuba bwamaani̱ nga bukama bwawe. Haanu̱ma ya bukama obu kuhuwʼo, hakubʼo bukama bwakasatu obukuba nga bbu̱looji̱ kandi bukulema nsi yoona. 40 Haakumaliilila, hakubʼo bukama bwakanaa, obukuba na maani̱ nga ghaa kyoma, ngoku kyoma kikuhendagha bintu mu bi̱twi̱ka-twi̱ke, niikuwo bukama obu bukpeetaagula kandi buhende makama ghanji ghoona. 41 Bighanja na bighele bya kisasani̱ eki waaboone, ebili bya kyoma nʼebumba, byoleki̱ye ngoku bukama obu bulyetambulani̱yamu. Bimui haa bi̱twi̱ke bya bukama obu bikuba na maani̱ nga ghaa kyoma, nanga mu ndooti̱ yaawe waaboone kyoma kilungaane nʼebumba. 42 Bighele bya kisasani̱ eki ebi waaboone ki̱twi̱ke kyabiyo kili kya kyoma na ki̱twi̱ke kili kyʼebumba, kikwoleka ngoku ki̱twi̱ke kya bukama obu kikuba kyamaani̱ kandi ki̱twi̱ke kinji kibe kiceke. 43 Bhaatu ngoku waaboone kyoma kilungaane na ebumba, nahabweki bantu baa mu bukama obu bakulengʼo kwelungani̱ya hamui bhaatu tabakugubha, ngoku kyoma kitaakugubha kulungana nʼebumba.
44 “Mu bwile obu bakama aba bakuba balemi̱ye, Luhanga wʼomu eghulu akutʼo bukama obutaakuhuwʼo kandi tabu̱li̱si̱ngu̱lu̱wa. Bukama obu bu̱ku̱hwelekeeleli̱ya makama ghanji ghoona kandi bughamalʼo, bhaatu ebuwo buliikalʼo bilo nʼebilo. 45 Okabona ngoku kikuka kyahi̱li̱ngi̱ti̱ye ku̱lu̱gha haa mwena, muntu ataki̱ku̱mi̱yʼo. Kikuka eki kyatakaki̱ya mu bi̱twi̱ka-twi̱ke bisasani̱ bya kyoma, bbu̱looji̱, ebumba, siliva na feeja.
“Luhanga wamaani̱ ooleki̱ye mukama ebikubʼo mu bwile obuliisa. Ndooti̱ eghi ni yamajima kandi eki niikiyo ekumani̱i̱si̱ya.”
46 Du̱mbi̱ Mukama Nebbukadeneeja eegenga hansi mu maaso ghaa Dhaneeli̱ kandi aamulami̱ya. Aalaghila baheeleli̱ya be kuhongela Dhaneeli̱ kihonguwa kandi ku̱mu̱tu̱mi̱ki̱la bubbani̱. 47 Mukama oghu aaghila Dhaneeli̱ ati, “Majima, Luhanga waawe ni Luhanga wa baaluhanga, Mukama wa bakama kandi oghu akwolekagha bantu nsi̱ta, nanga waagu̱bhi̱ye kusoboolola nsi̱ta eghi.”
48 Mukama oghu aafoola Dhaneeli̱ mu̱lemi̱ wamaani̱ mu bukama buwe, aamuha bisembo bikani̱ye bya mughaso. Aamufoola mu̱lemi̱ wa esaja lya Babbu̱looni̱ kandi aamufoola mukulu wa baakalimagheji boona bʼomu Bbabbu̱looni̱. 49 Dhaneeli̱ aasaba Mukama Nebbukadeneeja kukoma Sedulaaka, Mi̱saaki̱ na Bbeneneego kandi kubaha mulimo ghwa kuloleelela esaja lya Bbabbu̱looni̱. Bhaatu Dhaneeli̱ aati̱ghala mu kikaali kya mukama oghu.
*2:2 2:2 Bakaladi̱ya likaba lili li̱i̱na linji lya Banabbabbu̱looni̱. Bakaba bamanu̱u̱we haabwa magheji ghaabo ghaa bu̱ku̱mu̱ kandi kusoboolola ndooti̱.