9
Abbi̱meleeki̱
1 Kilo kimui Abbi̱meleeki̱ mutabani̱ wa Yelubbaali aaghenda Sekeemu mu beeseekulu be, aabu̱gha nabo na nganda sya ni̱na wee ati, 2 “Mu̱bu̱u̱li̱ye bantu boona baa Sekeemu muti, ‘Nkiki mubbali̱ye kyonini? Batabani̱ nsanju̱ boona baa Yelubbaali kubalema kedha omui mu ebo kulema enu̱we?’ Muusuke ngu ndi saghama yaanu yoonini.” 3 Obu beeseekulu be baaghambiiye bintu ebi beebembeli̱ baa Sekeemu boona, baatu̱wamu haa mitima yabo kuhagila Abbi̱meleeki̱ kuba mwebembeli̱ wabo. Baaghila bati, “Ni mwana wa ni̱naatu̱we.” 4 Baaya mu numba ya Bbaali̱-bbeli̱ti̱ bi̱twi̱ke nsanju̱ bya siliva, baamuhaabiyo. Ebi niibiyo Abbi̱meleeki̱ aakoleesi̱yagha kupangi̱i̱si̱ya bantu babhi kandi baatambighana abaamukwamililagha. 5 Aaghenda e ka ewaabo mu kibugha kya Ofula kandi aatila haa ebaale limui baana baani̱na wee nsanju̱, batabani̱ baa Yelubbaali. Bhaatu Yosaamu mutabani̱ wʼobuto wa Yelubbaali aaluka kandi eebi̱sa. 6 Niibuwo beebembeli̱ boona bʼomu kibugha kya Sekeemu na ki̱i̱kalo kya Bbeti-miilo beekumaani̱ya hamui, baaghenda hansi ya ki̱i̱looku̱ kandi baafoola Abbi̱meleeki̱ kuba mukama wabo.
7 Obu Yosaamu, aaghu̱u̱ye eki, aaghenda eemilila haagu̱u̱li̱ ya mwena Geli̱ji̱i̱mu̱, aabu̱gha nʼelaka lyamaani̱ ati, “Mu̱ntegheeleli̱ye enu̱we beebembeli̱ baa Sekeemu, niikuwo Luhanga agubhe kubategheeleli̱ya. 8 Kilo kimui biti bikatu̱wamu kukoma mukama oghu akubilema. Byaghila kiti oli̱va biti, ‘Obe mukama waatu.’ 9 Bhaatu kiti oli̱va kyakuukamu kiti, ‘Nkugubha nti̱ya ku̱ti̱gha mafu̱ta ghanje, agha bantu baku̱koleesi̱yagha ku̱hu̱ti̱ya baaluhanga na bantu, kulema biti byonkaha?’ 10 Biti ebi byaghila kiti mu̱ti̱i̱ni̱ biti, ‘Wiise obe mukama waatu.’ 11 Bhaatu kiti mu̱ti̱i̱ni̱ kyakuukamu kiti, ‘Nkugubha nti̱ya kuleka kweli̱ya bi̱ghu̱ma byanje binuliliiye kulema biti?’ 12 Biti ebi byaghila mujaabbi̱i̱bbu̱ biti, ‘Wiise obe mukama waatu.’ 13 Bhaatu mujaabbi̱i̱bbu̱ ghwaghila ghuti, ‘Nkugubha nti̱ya kuleka vi̱i̱ni̱ yanje, eghi ekulekagha Luhanga na bantu badheedhuwa, kulema biti?’ 14 Niibuwo biti ebi byona byaghi̱li̱ye mahuwa biti, ‘Wiise obe mukama waatu.’ 15 Mahuwa ghaaghila biti ebi ghati, ‘Majima mukaakuba nimubbala kunfoola mukama waanu, mwise mu ki̱i̱ku̱dhu̱ kyanje. Kaakuba mubhenga kwisa, muleke mulilo ghu̱lu̱ghe mu mahuwa ghwoki̱ye bi̱i̱looku̱ bya Lebbanooni̱!’
16 “Buuye mukakola kintu kisemeeye kandi eki̱hi̱ki̱ye kufoola Abbi̱meleeki̱ mukama? Mukaasuka bintu bilungi ebi Yelubbaali aabakoleeye? Buuye bantu baa ka yee mukabatwalikani̱ya kulungi ngoku eye aabakoli̱ye? 17 Mutaabululuwa ngoku tita aabalwaniiye bulemo, aahaayo bwomi̱i̱li̱ buwe ku̱kwi̱la kandi kujuna Banami̱di̱yaani̱. 18 Bhaatu obwalo mwalu̱mbi̱ye ka ya tita kandi batabani̱ be nsanju̱ mwabaati̱la haa ebaale limui. Mwafoola Abbi̱meleeki̱ mutabani̱ wa mu̱heeleli̱ya wee wabukali̱ kuba mukama wa Sekeemu, nanga Abbi̱meleeki̱ oghu kuba lughanda lwanu. 19 Obwalo mukaakuba mukoleeye Yelubbaali na bantu baa ka yee kintu kisemeeye kandi eki̱hi̱ki̱ye, mudheedhuwa na Abbi̱meleeki̱ kandi naye adheedhuwe naanu. 20 Bhaatu ebi mwakoli̱ye mbyabaaye bitasemeeye, nkwekumbula nti Abbi̱meleeki̱ ahwelekeeleli̱ye na mulilo beebembeli̱ baa Sekeemu na Bbeti-miilo kandi naanu mu̱mu̱hwelekeeleli̱ye.” 21 Yosaamu haabwa kwobaha mwana wa ni̱na wee Abbi̱meleeki̱, aalukila mu kibugha kya Bbeeli̱, aakalayo.
Butabanguko bwa Abbi̱meleeki̱
22 Abbi̱meleeki̱ aalema I̱saaleeli̱ haabwa myaka esatu. 23 Luhanga aatuma ki̱li̱mu̱ kuleeta kwohangana haagati ya Abbi̱meleeki̱ na beebembeli̱ baa Sekeemu. Beebembeli̱ baa Sekeemu aba baajeemela Abbi̱meleeki̱. 24 Luhanga aafubilagha Abbi̱meleeki̱ haabwa kwita baana baa ni̱na wee batabani̱ nsanju̱ baa Yelubbaali. Luhanga aafubilagha dhee Abbi̱meleeki̱ na bantu baa Sekeemu haabwa bu̱ji̱ndi̱ bwabo. 25 Beebembeli̱ baa Sekeemu baajeemela Abbi̱meleeki̱ kandi baata basaasa babhi mu bwena, abaahu̱ngagha bintu bya bantu abaakwamagha kihanda eki. Kintu eki baakighambila Abbi̱meleeki̱.
26 Gaali mutabani̱ wa Ebbedi̱ aaghenda kuukala mu kibugha kya Sekeemu na baana baa ni̱na wee, beebembeli̱ baa Sekeemu baamwesigha. 27 Bantu aba boona baaghenda mu misili yabo ya mi̱jaabbi̱i̱bbu̱, baakobhayo mi̱jaabbi̱i̱bbu̱ baakamamu vi̱i̱ni̱ kandi baakola ki̱ghenu̱. Baaghenda mu numba hambali baalami̱li̱yagha luhanga wabo, baaliya, baanuwa kandi baatandika ku̱bu̱ghʼo kubhi Abbi̱meleeki̱. 28 Gaali mutabani̱ wa Ebbedi̱ aaghila ati, “Abbi̱meleeki̱ ni ani̱ kandi etu̱we bantu baa Sekeemu tuli bantu baamulingo ki ku̱mu̱hwelekeeleli̱ya? Taaniiye mutabani̱ wa Yelubbaali kandi Jebbu̱li̱ taaniiye oghu akumukoonelagha haa mulimo? Mu̱heeleli̱ye basaasa baa Hamooli̱, ese wa Sekeemu! Nkiki kikuleka ntu̱heeleli̱ya Abbi̱meleeki̱? 29 Siye nguli naabaagha mu̱lemi̱ waanu! Nangu̱u̱hi̱yʼo Abbi̱meleeki̱. Nangughiliye Abbi̱meleeki̱ nti, ‘Wongele haa mahe ghaawe, wiise olwane.’ ”
30 Bhaatu obu Jebbu̱li̱ oghu akaba alemi̱ye kibugha kya Sekeemu aaghu̱u̱ye ebi Gaali mutabani̱ wa Ebbedi̱ aabu̱ghi̱ye, aasaaliluwa. 31 Aatuma batumuwa ewaa Abbi̱meleeki̱ mu ki̱bi̱so naaghila ati, “Olole Gaali mutabani̱ wa Ebbedi̱ na nganda siye baasi̱ye e Sekeemu, baaleeti̱ye katabanguko mu kibugha niikuwo bakulwani̱i̱si̱ye. 32 Nahabweki oghende mukilo, uwe na bantu abali hamui naawe, mu̱beebi̱si̱i̱li̱le mu misili. 33 Nkyambisi obu musana ghukuba ngu̱tu̱wa, oomuke nkyambisi olu̱mbe tau̱ni̱ eghi, obu Gaali̱yo na bantu abali naye mbaasi̱ye kukulwani̱i̱si̱ya, obakolʼo kyona eki okugubha.”
34 Abbi̱meleeki̱ na bantu boona abaabaagha naye, baamuka mukilo, beebi̱sa haai na kibugha kya Sekeemu mu bi̱bbu̱la bbinaa. 35 Gaali mutabani̱ wa Ebbedi̱ aatuwayo, aamilila haa mulyango ghwa geeti̱ ya tau̱ni̱ eghi. Abbi̱meleeki̱ na mahe ghe baalu̱ghi̱yeyo mu bi̱i̱kalo ebi baabaagha beebi̱si̱i̱yemu̱. 36 Obu Gaali aaboone bantu aba, aaghila Jebbu̱li̱ ati, “Olole, bantu niibuwo baakota ku̱lu̱gha haagu̱u̱li̱ ya bwena!”
Jebbu̱li̱ aamukuukamu ati, “Ni bi̱i̱lu̱ghu̱u̱li̱li̱ya kwonkaha bya bwena ebi̱su̱si̱ye bantu.”
37 Gaali aatodha aaghila ati, “Olole bantu niibuwo baakota ku̱lu̱gha haagati ya bwena kandi ki̱bbu̱la kimui niibuwo kyalu̱gha haa luhande hambali ki̱i̱looku̱ kili hambali baku̱mu̱ baku̱bu̱ghi̱lagha na mi̱li̱mu̱.”
38 Jebbu̱li̱ aakuukamu Gaali ati, “Nuuwe okabu̱gha na kanu̱wa kaawe oti, ‘Abbi̱meleeki̱ ni ani̱ etu̱we ku̱mu̱heeleli̱ya? Buuye kwepanka kwawe kwakwi̱la ki? Bantu aba taaniibo waabhengi̱ye? Oghende olwane nabo.’ ” 39 Gaali aahikila beebembeli̱ baa Sekeemu kandi baalwana na Abbi̱meleeki̱. 40 Gaali aali̱gi̱ta kandi Abbi̱meleeki̱ na bantu be baamuhuma. Baata basaasa baa Gaali bakani̱ye ku̱hi̱ka haa geeti̱ ya tau̱ni̱ eghi. 41 Abbi̱meleeki̱ aaghenda aakala mu kibugha kya Aluma kandi Jebbu̱li̱ aabhinga Gaali na baana baa ni̱na wee mu kibugha kya Sekeemu.
42 Kilo ekyalabhi̱yʼo bantu baa Sekeemu baaghenda mu musili kandi muntu aaghenda aaghambila Abbi̱meleeki̱. 43 Niibuwo Abbi̱meleeki̱ aatwete bantu be, aabatambulani̱ya mu bi̱bbu̱la bisatu kandi beebi̱sa mu misili. Obu aaboone bantu mbalu̱gha mu tau̱ni̱, aabalu̱mba kandi aabaata. 44 Abbi̱meleeki̱ na ki̱bbu̱la kya bantu abaabaagha naye, baali̱gi̱ta mu maaso kandi beemilila haagati ya geeti̱ ya tau̱ni̱ eghi. Bi̱bbu̱la bya bantu bibili byaghenda byalu̱mba bantu abaabaagha mu misili kandi baabaatilayo. 45 Abbi̱meleeki̱ aamala kilo kyona naanalwani̱i̱si̱ya tau̱ni̱ eghi. Aakwata tau̱ni̱ eghi kandi aata bantu abaabaagha baakaayemu. Aaki̱hwelekeeleli̱ya kyona kandi aakiseesamu kisula.
46 Obu beebembeli̱ boona abaabaagha mu ngbaali ya ngbaali ya Sekeemu baaghu̱u̱ye eki, baataaha mu kigho ki̱gu̱mi̱ye kyʼomu numba baalami̱li̱yaghamu Eli̱-bbeli̱i̱ti̱. 47 Baaghambila Abbi̱meleeki̱ ngoku beebembeli̱ aba beekumaani̱li̱i̱ye haa ngbaali ya Sekeemu. 48 Abbi̱meleeki̱ aaghenda haa mwena Jalu̱mooni̱ hamui na bantu boona abaabaagha naye. Aakwata ndyankui aajomba etai lya kiti kandi aaliheeka haa ebegha. Aaghila bantu abaabaagha naye ati, “Eki mwaboone haaliikiyo naanu mwakola kandi mukikole bwangu.”
49 Bantu aba boona bu̱li̱ muntu aajomba etai lya kiti kandi baakwama Abbi̱meleeki̱. Baaghenda baagi̱mi̱ya matai agha haa kigho eki kandi baatu̱mi̱kamu mulilo. Bantu boona abaabaagha mu ngbaali ya Sekeemu eghi, haai bantu lu̱ku̱mi̱ basaasa na bakali̱, baakwi̱lamu.
50 Niibuwo Abbi̱meleeki̱ aaghendi̱ye mu kibugha kya Tebbeji̱, aaghyeli̱ghi̱i̱li̱li̱ya kandi aaghikwata.
51 Mu tau̱ni̱ omu, hakaba halimu ngbaali agumiiye kimui, basaasa boona na bakali̱ na beebembeli̱ baa tau̱ni̱ eghi baalukila mu ngbaali eghi kandi beehighaalilamu. Baaghenda haa lusui lwa ngbaali eghi. 52 Abbi̱meleeki̱ aaghenda kulwana na abali mu ngbaali eghi, aahi̱ka haa mulyango ghwayo, aatu̱mi̱kʼo mulilo ku̱ghyoki̱ya. 53 Mukali̱ omui aalaghaliya ebaale baasihilaghʼo kandi lyahuula Abbi̱meleeki̱ haa mutuwe lyamwati̱ya kahanga. 54 Abbi̱meleeki̱ aabilikila bwangu mutabhana oghu amukwatilagha byakulwani̱i̱si̱ya biye, aamughila ati, “Obhuleyo kihiyo kyawe onjite, niikuwo bataghila bati, ‘Mukali̱ niiye aamwi̱ti̱ye.’ ” Mutabhana oghu aamu̱tu̱bhi̱ta kandi Abbi̱meleeki̱ aaku̱wa. 55 Obu Banai̱saaleeli̱ baaboone ngu Abbi̱meleeki̱ aaku̱u̱ye, bu̱li̱ muntu aaghenda ewe e ka.
56 Mu mulingo oghu, Luhanga aafubila Abbi̱meleeki̱ haabwa kintu ki̱bhi̱i̱hi̱ye aakoli̱yʼo ese wee haabwa Abbi̱meleeki̱ oghu kwita baana baa ni̱na wee nsanju̱. 57 Luhanga aaleka dhee bantu baa Sekeemu baabona-bona haabwa bintu bi̱bhi̱i̱hi̱ye baakolagha, ebi Yosaamu mutabani̱ wa Yelubbaali aaghi̱li̱ye ati bikubabʼo obu aabakiinagha.