GALLESIA
Pollone GALLESIA Yemboma Pepá Topa Sirimu Bokumu
Pollone I Pepá Topa Sirimumunge Ungu Pulu Mare
Ungu pulu mare inie yakondo gomo 714 molemo.
Kolea Gallesia akumu disiriki ningu poropinji niringila. Pulu Yemonga bokune temondo nilimonje, mimi siku naa pilimele. Pollo Gallesia pupe andorumu temane mare Lipe Mundorumu Yema 13:16-14:25 mele, 16:6, 18:23 molemo.
Gallesia pepámonga ungu pulu te i sipe: Ou Juda yemboma mindi Yesusinge talapemo moloringi. Nalo pe Pollo Juda yembo naa molko yembo lupema moloringi koleamanga awisili andopa temane peangamo topa sirimu kinie kanu yembo lupemanga mare Yesusinge talapena sukundu oringi kinie umbune te wendo orumu. Kanu umbunemo i sipe: Mosisini Pulu Yemonga ungu mane sirimume ou Juda yembomane pilku liku teringi mele kanu yembo lupemane naa pilku teringimunge Juda ye marene ningendo: “Juda yembo naa molemelemane Kirasinge yemboma kamu molongendo yema kinie kangoma kinie Mosisini ungu mane sirimu mele pilkulie enonga kangi te kopisiku makaye teko wendo liengi. Mosisini ungu mane sirimume pali pilku liku teangila.” niringi. (Ungu te Lipe Mundorumu Yema 15:5 molemo. 15:1-6 pali kanani. “Molo.” niringi mele 15:19-21 molemo.)
Kanu Juda yema Gallesia poropinjine andoko Kirasinge talapena yembo moloringimendo ningendo: “ ‘Sike.’ ningu pilimele ulu akumuni mindi eno naa lipe tapondomba. Mosisini ungu mane sirimume pilku liku teangila.” niringi nalo Pollone nimbendo: “Paa molo!” nirimu. “Yesusi Kirasi yu ‘Sike.’ nimbu tondolo mundupu pilimolo ulumuni mindi Pulu Yemone olio kanopalie olionga ulu pulu kerime siye kolopa, ‘Konopu sumbi nimbe peli yemboma.’ nimbe kanolemo, yu-kinie pea kapola kapola molemolo aulkemo akisindilimo. Kanu ulumuni mindi olio molopo kondopo mindi pumolo ulu pulumu limolo aulkemo akisindilimo. Mosisini ungu mane sirimu akumene olio lipe tapondomba ulu te naa pelemo.” nimbe ipepámo eno topa sirimu. Ungu akumunge ungu pulu tondolo te Gallesia 2:16 molemo.
Boku Romo kinie Gallesiaselo ungu tondolo awisili telu sipe. Ungu pulu mare bokumunge alsena anjokondo “26. lo”, “18. katim skin”, “31.3. pikinini bilong God”, “45. stretpela man”, “2. arapela lain” molemo kanani.
Ya ungu pulumu pora nikimu.
1
Kolomongo Awili 1-2 PULU YEMONE YUYU POLLO MAKO TOPA “KIRASINGE KONGONOMO TENDE-POU.” NIMBE LIPE MUNDORUMU UNGU TE
1:1-5 Pollone I Pep mo Tombando Ou Pulu Pulu Torumu Ungumu
Na Pollo, Yesusini “Nanga kongonomo tende-pou.” nimbe lipe mundorumu ye te.* bokumunge alsena anjokondo “1. aposel”.
⸤Mana⸥ yembomane ‘Aku kongonomo te-pou.’ ningu na mako naa toringi. ⸤Mana⸥ ye tene “Nanga kongonomo tende-pou.” nimbe lipe naa lamundorumu. Yesusi Kirasi kinie Kirasi kolorumu kinie topa makinjinderimu Lapa Pulu Yemo-selone mindi na “Elonga kongonomo tende-pou.” ningu liku mundoringili.
Nane eno Kirasinge yembo talapemo bokumunge alsena anjokondo “43. sios”. ference
kolea Gallesia poropinji taonomanga maku toko molemele yemboma ipepámo topo sikiru. ⸤Na kinie pea kongonomo tapu topo telemolo⸥ angenupili pea molopolie ipepámo topo sikiru.
Olionga Lapa Pulu Yemo kinie Awili Yesusi Kirasiselone eno we kondo kolkolo, ‘Eno konopu pe nipili taka liku molangi.’ niengili. Kanu Awili Yesusi Kirasi bokumunge alsena anjokondo “6. Bikpela”, “23. Krais”. yuni yuyu ‘Olio lipu tapondambo. Olionga ulu pulu kerime manie pupili. Olio, mana yemboma ulu pulu kerimenga suku naa molangi lipu tapondopo wendo liembo kene enonga nimbu kolondambo.’ nimbe kolondorumu yemo. Aku terimumu Lapa Pulu Yemone ‘Teani.’ nirimu mele pilipe lipe tembando aku terimu.§ Mateyu 1:21, Jono 1:29, Romo 4:25, Ou Korini 15:3, Ou Pita 2:24. Kanu Lapa Pulu Yemonga imbimu kamu-kumu ola molopa mindi pulimo. Aku sipe sike tepili.
1:6-10 Temane Peanga Telu Mindi Pelemo Ungumu
Kirasini eno we kondo kolopalie enonga nimbe tenderimumunge Pulu Yemone “Eno nanga yemboma molangi waa.” nirimu mele eno pilku lsingi mele nondoko konopu alowa teko, ⸤ye marene⸥ “Temane peangamo topo sikimulu mele piliengi!” nilimele temane te lupe pilku molemelemonga na eno-kinie konopu keri panjipu konopu awisili lipu mundupu molio. Nalo kanu temanemo sike temane peangamo molo. ⸤Temane peanga te lupe paa naa pelemo!⸥ Ye marene eno teko embambo siku “Kirasinge temane peangamo topo sikimulu.” ningu ungu mare lupe alowa-malowa teko Kirasinge temane peangamo teko kenjinge tekemele. Nalo olione kepe, mulu koleana molemo angello tene kepe, temane peanga te lupe topo sipu, olione eno ou pulu pulu topo sirimulu temane peangamo mindi naa tomulu liemo ⸤aku sipe kolo tomba yemo⸥ Pulu Yemone ‘Yu alieli mindili nomba molopili.’ nimbe ⸤kolea kerine lipe⸥ mundopili. Ou nane ya nindu mele kinié altopo nikiru: Ou temane peangamo ‘Sike.’ ningu pilku lsingi kanumu yembo tene naa topa sipe, “Temane peangamo tokoro.” nimbe temane te lupe topa simu liemo ⸤Pulu Yemone⸥ ‘Yu alieli mindili nomba molopili’ nimbe ⸤kolea kerine lipe⸥ mundopili.
10 Kinié nane ya ungu nikirumu ‘Yembomane na kapi ningu ‘ye peangamo.’ niengi.’ nimbu nikiru molo ‘Pulu Yemone na kapi nimbe ‘ye peangamo.’ nipili.’ nimbu nikiruye? Molo ‘Yembomane pilkulie konopu siengi.’ nimbu temane peangamo topo silioye? Nane ‘Yemboma konopu siengi.’ nimbu ulume telkanje na Kirasinge kongono tendeli kendemande te naa molka.
1:11-24 Pulu Yemone ‘Pollo Kongono Andopa Tepili.’ Nimbe Mako Torumu Mele Temanemo* Lipe Mundorumu Yema 9:1-31. ference
11 Nanga ⸤Kirasi pilieli⸥ angenupilime, nane temane peanga eno topo sirindu kanumu ⸤mana⸥ yembo tene konopumuni pilipelie na nimbe sirimu temane te molo. ‘Akumu paa piliengi!’ nimbu nikiru. 12 Kanu temane peangamo ⸤mana⸥ yembo tene na topa sirimu-ne pilipu lipu andopo naa topo sirindu. Kanu temanemo yembo tene na mane naa sirimula. Paa molo. Yesusi Kirasini ‘Kanu temanemo Pollo piliepili.’ nimbe na temane peanga akumu lipe ora sirimu-ne pilipu lsindu.
13 ⸤Na ou ‘Kirasinge temanemo ungu sike te paa molo.’ nimbu pilipu paa konopu lupe pepili molorundumunge Kirasini yuyu na naa lipe ora silkenje paa pilipu naa lilke.⸥ Pala ⸤ ⸥ akune sukundu molemo ungumu Giriki ungune 1:12,13selo lipe tere lendelemo ungu te molemo kanumunge ungu pulumu molemo. Na ou molorundu mele eno temanemo pilieringi. Na ou Juda yembomanga ungu manema paa pilipu tepo molopo, eno Pulu Yemo kapi ningu popo toringi mele nane aku sipu tepo molopolie, Kirasinge yembo Pulu Yemonga talapena moloringime paa tondolo mundupu mindili lipu sipu, ‘Yemboma pali Kirasinge ungumu kamu munduku siye kolangi. Yunge talapemo kamu pora nimbe manie pupili.’ nimbu aku terindu. 14 Na kinie kapola meringi Juda yemanga awisili topo akili lendepo, nane Juda yembomanga ulu pulume paa olandopa pilipu tepo molopo, olionga anda kolepalimenga ungu manema paa tondolo mundupu pilipu lipu, ‘Yemboma pilku liku teko molko, kanu ungu manema paa munduku siye naa kolangi.’ nimbu ungu manema paa mimi sipu nokorundu. 15 Nalo na ou naa meangi Pulu Yemone na we kondo kolopa ⸤‘yunge yemo molambo.’ nimbe⸥ mako torumu, kanu Pulu Yemone yuyu temba mele konopuni pilipelie 16 ‘Nane yunge Malo kanopo imbi siembo.’ nimbe lipe ora sirimu. ‘Na Juda yembo naa molko yembo lupe bokumunge alsena anjokondo “2. arapela lain”.
molemelena andopa yunge temane peangamo topa sipili.’ nimbe yunge Malo§ bokumunge alsena anjokondo “32.3. Pikinini Bilong God”. na lipe ora sirimu. ⸤Konopu alowa tepo Kirasinge ye te molopolie⸥ nane ⸤mana⸥ yembo tendo “Na nambe-embonje? Temane peangamo piliembo na toko si.” naa nirindu. 17 Na ou aku sipu naa molambo Yesusini ou kumbi lepa “Nanga kongonomo tende-paa.” nimbe lipe mundorumu yema kolea awili Jerusalleme moloringine naa lapurundu. ⸤‘Pulu Yemone na mane sipili.’ nimbu⸥ sumbi sipu kolea Arepia* Kolea Arepia kanumu kolea awili Damasikasi anjokondo kolea te. Pollo ou Damasikasi pupe molorumu mele temanemo Lipe Mundorumu Yema 9:1-9. Pe Arepia pupe molopa, pe wale talo sipe Damasikasi omba molorumu. Arepia pupe molopa Damasikasi kelepa yando orumu temanemo ya mindi molemo. pupu akune wale mare molorundu. Pe kelepo kolea awili Damasikasindu yando ⸤ombo ungu mane sipu⸥ molorundu. Lipe Mundorumu Yema 9:22-23.
 
18 Kanu kinie ⸤Pulu Yemone yunge Malo na ou lipe ora sipili pe⸥ ponie yepoko omba purumu kinie ‘Na Pita kanopo imbi siembo.’ nimbu Jerusalleme pupu, yu kinie pea koro talo molorundu. 19 Yesusini “Nanga kongonomo tende-paa.” nimbe lipe mundorumu yemanga te pea naa kanorundu. Awilimunge angenu Jemisi mindi “Jemisi” nirimu ye akumu ‘Yesusi angenu Jemisini pep torumu yemo.’ ningu pilimele. (Mateyu 13:55 kinie, Jemisini pep topa sirimu bokumunge pulu pulu ungumu kinie kanani.) Yesusini ‘Nanga kongonomo tende-pou.’ nimbe lipe mundorumu ye Jemisi akumu ou toko kondoringi temanemo Lipe Mundorumu Yema 12:1-2. kanorundu. 20 Nane itemane pepána topo sikirumu kolo naa tokoro. Pulu Yemo kanopa molopili mi lepo eno nimbu sikiru akumu paa sike nimbu sikiru. 21 Pe na kolea Siria kinie Sillisia poropinjiselonga andorundu. 22 Kolea Judia disiriki sukundu kolea wemanga Kirasinge yembo talapemane na naa kanoringi.§ Judia akumu Siria poropinji sukundu lierimu disiriki te. Akune Jerusalleme mindi purumunje. Lipe Mundorumu Yema 9:26-30 kanani. 23 Terindu mele temanemo mindi ou pilieringi. Akumu isipe: “Olio ⸤Kirasinge yemboma⸥ andopa mindili lipe sirimu ye kanumuni temane peangamo ou ‘Kamu manie pupili.’ nirimu temane peanga kanumu kinié yuni andopa topa silimo.” ningu yembomane temane toko siringimu mindi pilieringi. 24 Pe Pulu Yemone na-kinie terimu mele pilkulie Pulu Yemo kapi ningu imbi liku ola mundundoringi.

*1:1: bokumunge alsena anjokondo “1. aposel”.

1:2: bokumunge alsena anjokondo “43. sios”.

1:4: bokumunge alsena anjokondo “6. Bikpela”, “23. Krais”.

§1:4: Mateyu 1:21, Jono 1:29, Romo 4:25, Ou Korini 15:3, Ou Pita 2:24.

*1:10: Lipe Mundorumu Yema 9:1-31.

1:13: Pala ⸤ ⸥ akune sukundu molemo ungumu Giriki ungune 1:12,13selo lipe tere lendelemo ungu te molemo kanumunge ungu pulumu molemo.

1:16: bokumunge alsena anjokondo “2. arapela lain”.

§1:16: bokumunge alsena anjokondo “32.3. Pikinini Bilong God”.

*1:17: Kolea Arepia kanumu kolea awili Damasikasi anjokondo kolea te. Pollo ou Damasikasi pupe molorumu mele temanemo Lipe Mundorumu Yema 9:1-9. Pe Arepia pupe molopa, pe wale talo sipe Damasikasi omba molorumu. Arepia pupe molopa Damasikasi kelepa yando orumu temanemo ya mindi molemo.

1:17: Lipe Mundorumu Yema 9:22-23.

1:19: “Jemisi” nirimu ye akumu ‘Yesusi angenu Jemisini pep torumu yemo.’ ningu pilimele. (Mateyu 13:55 kinie, Jemisini pep topa sirimu bokumunge pulu pulu ungumu kinie kanani.) Yesusini ‘Nanga kongonomo tende-pou.’ nimbe lipe mundorumu ye Jemisi akumu ou toko kondoringi temanemo Lipe Mundorumu Yema 12:1-2.

§1:22: Judia akumu Siria poropinji sukundu lierimu disiriki te. Akune Jerusalleme mindi purumunje. Lipe Mundorumu Yema 9:26-30 kanani.