ئىبراھىمنىڭ سەپىرى
■12:1 روس. 7:3؛ ئىبر. 11:8.
□12:3 «سېنى خورلىسا» ــ ياكى «سېنى تۆۋەن كۆرسە»، «سېنى پەس قىلسا». «سەن ئارقىلىق يەر يۈزىدىكى بارلىق ئائىلە-قەبىلىلەرگە بەخت-بەرىكەت ئاتا قىلىنىدۇ!» ــ خۇدانىڭ بۇ ئىنتايىن مۇھىم ئەھدىسى ۋە شەرتلىرى توغرۇلۇق «قوشۇمچە سۆز»ىمىزدە ئازراق توختىلىمىز.
■12:3 يار. 18:18؛ 22:18؛ 26:4؛ روس. 3:25؛ گال. 3:8.
■12:5 روس. 7:4.
■12:6 يار. 10:18،19؛ 13:7.
□12:7 «ئۇ ... پەرۋەردىگارغا ئاتاپ بىر قۇربانگاھ سالدى» ــ قىزىق بىر يېرى شۇكى، ئابرام بىرنەچچە قۇربانگاھ سالىدۇ، لېكىن سۇنغان قۇربانلىقلىرى توغرىسىدا ھېچقانداق خاتىرە يوقتۇر. بەلكىم ئۇ كۆڭلىدە: ــ «پەرۋەردىگار ماڭا شۇنداق شاپائەت كۆرسەتكەن تۇرسا، ئۇنىڭغا ئىبادەت يولىدا مەلۇم بىر قۇربانلىق سۇنۇشۇم كېرەك» دەپ ئويلىغان بولسىمۇ، لېكىن نېمىنى قۇربانلىق سۈپىتىدە سۇنۇشنىڭ مۇۋاپىق بولىدىغانلىقىنى بىلمەي، ياسىغان قۇربانگاھلار قۇربانلىقسىز قۇرۇق تۇرۇپ قالغان بولۇشى مۇمكىن.
■12:7 يار. 13:15؛ 15:18؛ 17:8؛ 24:7؛ 26:4؛ قان. 34:4.
□12:8 «نامىنى چاقىرىپ ئىبادەت قىلدى» ــ ياكى «نامىنى چاقىرىپ نىدا قىلىپ». 26:4نى كۆرۈڭ.
□12:10 «چۈشتى» ــ ئىبرانىيلارغا نىسبەتەن ئۇلار خۇدانىڭ «مۇقەددەس زېمىن»ى بولغان قانائان (پەلەستىن)دىن چىقىپ ھەرقايسى جايلارغا (ئۇلارنىڭ جۇغراپىيىلىك ئورنى ئېگىز بولسۇن، پەس بولسۇن) ماڭسا، «چۈشۈش» دېگەن پېئىل بىلەن ئىپادىلىنىدۇ؛ شۇنىڭدەك ھەرقايسى يەردىن پەلەستىنگە قاراپ ماڭسا، «چىقىش» دېگەن پېئىل بىلەن ئىپادىلىنىدۇ. «ئابرام مىسىرغا چۈشتى» ــ ئابرام (ئىبراھىم)نىڭ مىسىرغا چۈشۈشى توغرۇلۇق «قوشۇمچە سۆز»ىمىز («ئىبراھىمنىڭ ھاياتىدىن ئالىدىغان ساۋاقلار ۋە ئىبرەتلەر»)دە ئازراق توختىلىمىز.
■12:13 يار. 20:12؛ 26:7.
□12:15 «پىرەۋن» ــ مىسىرنىڭ پادىشاھىنىڭ ئومۇمىي ئۇنۋانى ئىدى.
■12:17 زەب. 105:14-15