19
Iliyas peyghember Yizebeldin qachidu
Lékin Ahab Iliyasning hemme qilghinini, jümlidin hemme peyghemberlerni qilichlap öltürginini Yizebelge éytip berdi.
Yizebel bolsa Iliyasqa bir xewerchi ewetip: — Eger ete mushu waqitqiche sen shularning janlirigha qilghiningdek men séning jéningni oxshash qilmisam, ilahlar mangimu shundaq qilsun hemde uningdinmu ziyade qilsun! — dep éytquzdi.
U buni bilgende, öz jénini qutquzmaq üchün qéchip Yehuda tewesidiki Beer-Shébagha bardi. U u yerde öz xizmetkarini qaldurup qoyup, Özi chölning ichige qarap bir kün yol mangdi. U u yerdiki bir shiwaqning qéshigha kélip uning astida olturup, özining ölümige tilek tilep: — I Perwerdigar emdi boldi, jénimni alghin; némila dégenbilen men ata-bowilirimdin artuq emesmen, — dédi.
U shu shiwaq astida yétip uxlap qaldi. Mana bir perishte uni noqup uninggha: — Qopup, nan yégin, dédi.
U qarisa béshida qiziq choghlarda pishiwatqan bir poshkal we bir koza su turatti. U yep-ichip yene uxlighili yatti. Andin Perwerdigarning perishtisi yene kélip ikkinchi qétim uni noqup uninggha: — Qopup nan yégin. Bolmisa yolungning éghirini kötürelmeysen, dédi.
U qopup yep-ichti. Shu taamdin alghan quwwet bilen u qiriq kéche-kündüz méngip Xudaning téghi Horebge yétip bardi. «Xudaning téghi Horeb» — «Horeb téghi» del Paran chöl-bayawanigha jaylashqan, Musa peyghember turup Israil üchün «Tewrat qanuni»ni qobul qilghan «Sinay téghi»dur.   Mis. 34:28; Mat. 4:2 U u yerdiki ghargha kirip qondi. We mana, Perwerdigarning sözi uninggha kélip mundaq déyildi: — I Iliyas, bu yerde néme qiliwatisen? «U u yerdiki ghargha kirip qondi» — ibraniy tilida «U ashu ghargha kirip qondi» déyilidu. «Ashu ghar» dégen sözge qarighanda oylaymizki, bu ghar tonush bir jay bolsa kérek. Yehudiy ölimilar bu gharni Xuda Musa peyghemberni yoshurup qoyghan jay idi dep qaraytti, biz bu pikirge qayilmiz («Mis.» 33:21-22ni körüng).
10  U jawab bérip: — Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Xuda Perwerdigar üchün zor otluq muhebbet bilen heset qildim. Chünki Israillar Séning ehdengni tashlap qurban’gahliringni yiqitip, Séning peyghemberliringni qilich bilen öltürdi. Men, yalghuz menla qaldim we ular méning jénimni alghili qestlewatidu, dédi. «Perwerdigar üchün zor otluq muhebbet bilen heset qildim» — démisekmu, Iliyasning: «otluq muhebbet bilen heset qildim» dégini özining Israilning Xudagha emes, belki türlük yirginchlik butlargha ibadet qilghanliqigha qarap «ibadet peqet Xudaghila mensup bolush kérek» dep butlargha yaki butlarning keynide turuwtqan jin-sheytanlargha we ularning wekili bolghan saxta peyghemberlerge bolghan hesitini körsitidu.   Rim. 11:3
11  U uninggha: — Chiqip, Perwerdigarning aldida taghda turghin, dédi. Mana, Perwerdigar ötüp kétiwatatti; uning aldida zor küchlük bir shamal chiqip, taghlarni sundurup, qoram tashlarni parchilap chéqiwetti. Lékin Perwerdigar shamalda emes idi. Shamaldin kéyin bir yer tewresh boldi. Lékin Perwerdigar yer tewreshte emes idi. 12  Yer tewreshtin kéyin bir lawuldighan ot kötürüldi. Lékin Perwerdigar otta emes idi. Ottin kéyin boshqina, mulayim bir awaz anglandi. «boshqina, mulayim bir awaz anglandi» — yaki «yénik, bosh bir tinish awaz anglandi».
13  We shundaq boldiki, Iliyas shuni anglap, yüzini yépinchisi bilen orap gharning aghzigha bérip turdi. Mana, bir awaz chiqip uninggha: — I Iliyas, sen bu yerde néme qiliwatisen? — dédi.
14 U jawab bérip: — Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Xuda Perwerdigar üchün zor otluq muhebbet bilen heset qildim. Chünki Israillar Séning ehdengni tashlap qurban’gahliringni yiqitip, Séning peyghemberliringni qilich bilen öltürdi. Men yalghuz menla qaldim we ular méning jénimni alghili qestlewatidu, dédi.
15  Perwerdigar uninggha mundaq dédi: — Barghin, kelgen yolung bilen qaytip, andin Demeshqning chölige barghin. U yerge barghanda Hazaelni Suriye üstige padishah bolushqa mesih qilghin. «Hazaelni Suriye üstige padishah bolushqa mesih qilghin» — «mesih qilish» toghrisida 1:34diki izahatni körüng. 16  Andin Nimshining oghli Yehuni Israilning üstige padishah bolushqa mesih qilghin; öz ornunggha peyghember bolushqa Abel-Meholahliq Shafatning oghli Élishanimu mesih qilghin. 17  We shundaq boliduki, Hazaelning qilichidin qéchip qutulghan herbirini Yehu öltüridu; Yehuning qilichidin qéchip qutulghan herbirini Élisha öltüridu. 2Pad. 9:14-37 18  Lékin Israilda yette ming kishini, yeni Baalning aldida tizlirini pükmigen we uninggha aghzini söygüzmigen herbirini özümge saqlap qaldurdum, — dédi. «uninggha aghzini söygüzmigen herbirini özümge saqlap qaldurdum, — dédi» — Xudaning Iliyas peyghemberge éytqan sözlirining ehmiyiti, shundaqla Iliyasning Horeb téghigha sepirining meqsiti toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.   Rim. 11:4
19  U u yerdin chiqip, Shafatning oghli Élishani tapti. U chaghda u yer heydewatatti; uning aldida on ikki jüp uy bar idi, u on ikkinchisi bilen qosh heydewatatti. Iliyas kélip uning üstige öz yépinchisini tashlap artip qoydi. « Iliyas... Shafatning oghli Élishani tapti... uning üstige öz yépinchisini tashlap artip qoydi» — Iliyas mushu herikiti bilen «Sen Élishagha peyghemberlik xizmitim tapshuruldi» dégendek idi. 20  U uylarni tashlap Iliyasning keynidin yügürüp kélip: — Méni bérip atam bilen anamni söygili qoyghin, andin men kélip sanga egishey, — dédi. U uninggha: — Qaytqin; men sanga néme qildim? — dédi. «Qaytqin; men sanga néme qildim?» — Iliyasning bu dégini belkim Élishagha: «Peyghemberlik yoli tes, séningde Xudaning chaqiriqi bolmisa manga hergiz egeshme!» dégendek bir agah bolushi mumkin. «Padishahlar (2)» 2-babta Iliyas Élishagha yene buninggha oxshap kétidighan sözni qilidu.
21  U uningdin ayrilip, özi ishletken bir jüp uyni soyup, ularning jabduqini otun qilip, göshini pishurup xelqqe bériwidi, ular yédi. Andin u ornidin qopup Iliyasning keynidin egiship, uning xizmitide boldi.
 
 

19:8 «Xudaning téghi Horeb» — «Horeb téghi» del Paran chöl-bayawanigha jaylashqan, Musa peyghember turup Israil üchün «Tewrat qanuni»ni qobul qilghan «Sinay téghi»dur.

19:8 Mis. 34:28; Mat. 4:2

19:9 «U u yerdiki ghargha kirip qondi» — ibraniy tilida «U ashu ghargha kirip qondi» déyilidu. «Ashu ghar» dégen sözge qarighanda oylaymizki, bu ghar tonush bir jay bolsa kérek. Yehudiy ölimilar bu gharni Xuda Musa peyghemberni yoshurup qoyghan jay idi dep qaraytti, biz bu pikirge qayilmiz («Mis.» 33:21-22ni körüng).

19:10 «Perwerdigar üchün zor otluq muhebbet bilen heset qildim» — démisekmu, Iliyasning: «otluq muhebbet bilen heset qildim» dégini özining Israilning Xudagha emes, belki türlük yirginchlik butlargha ibadet qilghanliqigha qarap «ibadet peqet Xudaghila mensup bolush kérek» dep butlargha yaki butlarning keynide turuwtqan jin-sheytanlargha we ularning wekili bolghan saxta peyghemberlerge bolghan hesitini körsitidu.

19:10 Rim. 11:3

19:12 «boshqina, mulayim bir awaz anglandi» — yaki «yénik, bosh bir tinish awaz anglandi».

19:15 «Hazaelni Suriye üstige padishah bolushqa mesih qilghin» — «mesih qilish» toghrisida 1:34diki izahatni körüng.

19:17 2Pad. 9:14-37

19:18 «uninggha aghzini söygüzmigen herbirini özümge saqlap qaldurdum, — dédi» — Xudaning Iliyas peyghemberge éytqan sözlirining ehmiyiti, shundaqla Iliyasning Horeb téghigha sepirining meqsiti toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.

19:18 Rim. 11:4

19:19 « Iliyas... Shafatning oghli Élishani tapti... uning üstige öz yépinchisini tashlap artip qoydi» — Iliyas mushu herikiti bilen «Sen Élishagha peyghemberlik xizmitim tapshuruldi» dégendek idi.

19:20 «Qaytqin; men sanga néme qildim?» — Iliyasning bu dégini belkim Élishagha: «Peyghemberlik yoli tes, séningde Xudaning chaqiriqi bolmisa manga hergiz egeshme!» dégendek bir agah bolushi mumkin. «Padishahlar (2)» 2-babta Iliyas Élishagha yene buninggha oxshap kétidighan sözni qilidu.