4
Eysaning chöl-bayawanda sinilishi
Mar. 1:12-13; Luqa 4:1-13
Andin Eysa Rohning yétekchilikide Iblisning sinaq-azdurushlirigha yüzlinish üchün chöl-bayawan’gha élip bérildi.«... Eysa Rohning yétekchilikide ... chöl-bayawan’gha élip bérildi» — «Roh» mushu yerde Muqeddes Rohni körsitidu.  Mar. 1:12; Luqa 4:1. U qiriq kéche-kündüz roza tutqandin kéyin, uning qorsiqi échip ketkenidi.«U qiriq kéche-kündüz roza tutqandin kéyin, uning qorsiqi échip ketkenidi» — oqurmenlerge ayan bolsunki, muqeddes yazmilarda «roza tutush» adette héchqandaq ozuqlanmasliqni körsitidu. Undaq biwasite déyilmigen bolsa mushu rozilar su ichmeslikni öz ichige almaydu. Emdi azdurghuchi uning yénigha kélip uninggha:
— Eger sen rasttinla Xudaning Oghli bolsang, mushu tashlarni nan’gha aylinishqa buyrughin! — dédi.«Azdurghuchi uning yénigha kélip uninggha... dédi» — «azdurghuchi» Sheytanni körsitidu, elwette. «Eger sen rasttinla Xudaning Oghli bolsang,...» — grék tilida bu -3- we 6-ayetlerdiki «eger» adette «eger (mundaq) bolsang (we derweqe shundaq bolisen)» dégen menini puritidu.
«Xudaning Oghli» — bu nam hergizmu Xuda bilen Eysa otturisidiki jismaniy jehettiki ata-baliliq munasiwetni emes, belki rohiy jehettiki munasiwetni bildüridu.
Lékin u jawaben: —
Tewratta: «Insan peqet nan bilenla emes, belki Xudaning aghzidin chiqqan herbir söz bilenmu yashaydu» dep pütülgen, — dédi.«Insan peqet nan bilenla emes, belki Xudaning aghzidin chiqqan herbir söz bilenmu yashaydu» — «Qan.» 8:3.  Qan. 8:3
Andin Iblis uni muqeddes sheherge élip bérip, ibadetxanining eng égiz jayigha turghuzup uninggha: — Xudaning Oghli bolsang, özüngni peske tashlap baqqin! Chünki Tewratta: «Xuda Öz perishtilirige séning heqqingde emr qilidu»; we «putungning tashqa urulup ketmesliki üchün, ular séni qollirida kötürüp yüridu» dep pütülgen — dédi.«Xuda Öz perishtilirige séning heqqingde emr qilidu»; we «putungning tashqa urulup ketmesliki üchün, ular séni qollirida kötürüp yüridu» — «Zeb.» 91:11, 12. Sheytanning bu ayetni ishletkini toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.  Zeb. 91:11,12
Eysa uninggha: «Tewratta yene, «Perwerdigar Xudayingni sinighuchi bolma!» depmu pütülgen — dédi.«Perwerdigar Xudayingni sinighuchi bolma!» — «Qan.» 6:16.  Qan. 6:16.
Andin, Iblis uni nahayiti égiz bir taghqa chiqirip, uninggha dunyadiki barliq padishahliqlarni sherepliri bilen körsitip:
Yerge yiqilip manga ibadet qilsang, bularning hemmisini sanga bériwétimen, — dédi.
10 Andin Eysa uninggha: — Yoqal, Sheytan! Chünki Tewratta: «Perwerdigar Xudayingghila ibadet qil, peqet Uningla ibadet-xizmitide bol!» dep pütülgen, — dédi.«Perwerdigar Xudayingghila ibadet qil, peqet Uningla ibadet-xizmitide bol!» — «Qan.» 6:13.  Qan. 6:13; 10:20.
11 Buning bilen Iblis uni tashlap kétip qaldi, we mana, perishtiler kélip uning xizmitide boldi.«Buning bilen Iblis uni tashlap kétip qaldi, we mana, perishtiler kélip uning xizmitide boldi» — Reb Eysa uchrighan sinaqlar üstide «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.
 
Eysa telim bérishni bashlaydu
Mar. 1:14-15; Luqa 4:14-15
12 Emdi Eysa Yehyaning tutqun qilin’ghanliqini anglap, Galiliyege yol aldi. Mar. 1:14; Luqa 4:14,16,31; Yuh. 4:43. 13 U Nasaret yézisini tashlap, Zebulun we Naftali rayonidiki Galiliye déngizi boyidiki Kepernahum shehirige kélip orunlashti. «U... Naftali rayonidiki Galiliye déngizi boyidiki Kepernahum shehirige kélip orunlashti» — «Galiliye déngizi» aqar suluq yoghan bir köl. 14 Shundaq qilip, Yeshaya peyghember arqiliq éytilghan shu bésharet emelge ashuruldi, démek: —
15 «Zebulun zémini we Naftali zémini,
Iordan deryasining nériqi teripidiki «déngiz yoli» boyida, «Yat ellerning makani» bolghan Galiliyede, «Iordan deryasining nériqi teripidiki «déngiz yoli» boyida...» — «déngiz yoli» «Galiliye déngizi»ning gherbiy yerlirini körsitidu. ««Yat ellerning makani» bolghan Galiliyede...» — Asuriye impériyesi tajawuz qilghandin kéyin, Naftali, Zebulun we bashqa Israil qebililirining köp qisimliri sürgün qilindi. Bir qisim kembeghel, namrat, qabiliyetsiz kishiler qaldi. Asuriye padishahi bashqa yat millet-xelqlerni élip kélip shu yerge, bolupmu Galiliyege olturaqlashturdi. Mushu kishiler qépqalghan namrat Israillar bilen ariliship yürüp, özara assimiliyatsiye qilin’ghachqa, Galiliye Yehudiylar teripidin ««yat ellikler» (Yehudiy emesler)ning makani Galiliye» dep kemsitilip atalghan.  Yesh. 8:23; 9:1.
16 Qarangghuluqta yashighan xelq parlaq bir nurni kördi;
Yeni ölüm kölenggisining yurtida olturghuchilargha,
Del ularning üstige nur chüshti».«Qarangghuluqta yashighan xelq parlaq bir nurni kördi; yeni ölüm kölenggisining yurtida olturghuchilargha, del ularning üstige nur chüshti» — Tewrat «Yesh.» 9:1-2. Bésharette mushu nur del shu kemsiltilgen yerdikilerge chéchilidu, déylidu.  Yesh. 9:1, 2.
17 Shu waqittin bashlap, Eysa: «Towa qilinglar! Chünki ersh padishahliqi yéqinliship qaldi!» — dep jar qilishqa bashlidi.Mar. 1:15.
 
Eysaning muxlis chaqirishi
Mar. 1:16-20; Luqa 5:1-11
18 Bir küni, u Galiliye déngizi boyida kétiwétip, ikki aka-uka, yeni Pétrus depmu atilghan Simon isimlik bir kishini we uning inisi Andiriyasni kördi. Ular béliqchi bolup, déngizgha tor tashlawatatti; Mar. 1:16. 19 u ulargha:
— Méning keynimdin ménginglar — Men silerni adem tutquchi béliqchi qilimen! — dédi. «Men silerni adem tutquchi béliqchi qilimen!» — «ademni tutquchi» dégen ibaride «tutush» ziyan yetküzüsh yaki ulardin paydilinish üchün emes, belki ularni Sheytanning ilkidin élip qutquzushni körsitidu. 20 Ular shuan béliq torlirini tashlap, uninggha egiship mangdi.
21 U shu yerdin ötüp, ikkinchi bir aka-ukini, yeni Zebediyning oghulliri Yaqup we inisi Yuhannani kördi. Bu ikkisi kémide atisi Zebediy bilen torlirini ongshawatatti. U ularnimu chaqirdi. 22 Ular derhal kémini atisi bilen qaldurup uninggha egiship mangdi.
 
Eysaning Galiliyede telim bérishi
Luqa 6:17-19
23 We Eysa Galiliyening hemme yérini kézip, ularning sinagoglirida telim bérip, Xudaning padishahliqining xush xewirini jakarlaytti, xelq arisida herxil késellerni we ajiz-méyiplarni saqaytti. «Eysa... ularning sinagoglirida telim bérip,...» — «sinagoglar» Yehudiy xelqining ibadet qilish, Tewratni oqush we wez-telim anglashqa yighilidighan ammiwiy öyliri yaki zalliri. 24 U toghruluq xewer pütkül Suriye ölkisige tarqaldi; u yerdiki xalayiq herxil bimarlarni, yeni hertürlük késeller we aghriq-silaqlarni hemde jin chaplashqanlarni, tutqaqliq we palech késilige giriptar bolghanlarni uning aldigha élip kélishti; we u ularni saqaytti. «tutqaqliq... késilige giriptar bolghanlar» — grék tilida «ay urghanlar» dégen söz bilen ipadilinidu. 25 Galiliye, «on sheher» rayoni, Yérusalém, Yehudiye we Iordan deryasining u qétidin kelgen top-top ademler uninggha egiship mangdi.
 
 

4:1 «... Eysa Rohning yétekchilikide ... chöl-bayawan’gha élip bérildi» — «Roh» mushu yerde Muqeddes Rohni körsitidu.

4:1 Mar. 1:12; Luqa 4:1.

4:2 «U qiriq kéche-kündüz roza tutqandin kéyin, uning qorsiqi échip ketkenidi» — oqurmenlerge ayan bolsunki, muqeddes yazmilarda «roza tutush» adette héchqandaq ozuqlanmasliqni körsitidu. Undaq biwasite déyilmigen bolsa mushu rozilar su ichmeslikni öz ichige almaydu.

4:3 «Azdurghuchi uning yénigha kélip uninggha... dédi» — «azdurghuchi» Sheytanni körsitidu, elwette. «Eger sen rasttinla Xudaning Oghli bolsang,...» — grék tilida bu -3- we 6-ayetlerdiki «eger» adette «eger (mundaq) bolsang (we derweqe shundaq bolisen)» dégen menini puritidu. «Xudaning Oghli» — bu nam hergizmu Xuda bilen Eysa otturisidiki jismaniy jehettiki ata-baliliq munasiwetni emes, belki rohiy jehettiki munasiwetni bildüridu.

4:4 «Insan peqet nan bilenla emes, belki Xudaning aghzidin chiqqan herbir söz bilenmu yashaydu» — «Qan.» 8:3.

4:4 Qan. 8:3

4:6 «Xuda Öz perishtilirige séning heqqingde emr qilidu»; we «putungning tashqa urulup ketmesliki üchün, ular séni qollirida kötürüp yüridu» — «Zeb.» 91:11, 12. Sheytanning bu ayetni ishletkini toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.

4:6 Zeb. 91:11,12

4:7 «Perwerdigar Xudayingni sinighuchi bolma!» — «Qan.» 6:16.

4:7 Qan. 6:16.

4:10 «Perwerdigar Xudayingghila ibadet qil, peqet Uningla ibadet-xizmitide bol!» — «Qan.» 6:13.

4:10 Qan. 6:13; 10:20.

4:11 «Buning bilen Iblis uni tashlap kétip qaldi, we mana, perishtiler kélip uning xizmitide boldi» — Reb Eysa uchrighan sinaqlar üstide «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.

4:12 Mar. 1:14; Luqa 4:14,16,31; Yuh. 4:43.

4:13 «U... Naftali rayonidiki Galiliye déngizi boyidiki Kepernahum shehirige kélip orunlashti» — «Galiliye déngizi» aqar suluq yoghan bir köl.

4:15 «Iordan deryasining nériqi teripidiki «déngiz yoli» boyida...» — «déngiz yoli» «Galiliye déngizi»ning gherbiy yerlirini körsitidu. ««Yat ellerning makani» bolghan Galiliyede...» — Asuriye impériyesi tajawuz qilghandin kéyin, Naftali, Zebulun we bashqa Israil qebililirining köp qisimliri sürgün qilindi. Bir qisim kembeghel, namrat, qabiliyetsiz kishiler qaldi. Asuriye padishahi bashqa yat millet-xelqlerni élip kélip shu yerge, bolupmu Galiliyege olturaqlashturdi. Mushu kishiler qépqalghan namrat Israillar bilen ariliship yürüp, özara assimiliyatsiye qilin’ghachqa, Galiliye Yehudiylar teripidin ««yat ellikler» (Yehudiy emesler)ning makani Galiliye» dep kemsitilip atalghan.

4:15 Yesh. 8:23; 9:1.

4:16 «Qarangghuluqta yashighan xelq parlaq bir nurni kördi; yeni ölüm kölenggisining yurtida olturghuchilargha, del ularning üstige nur chüshti» — Tewrat «Yesh.» 9:1-2. Bésharette mushu nur del shu kemsiltilgen yerdikilerge chéchilidu, déylidu.

4:16 Yesh. 9:1, 2.

4:17 Mar. 1:15.

4:18 Mar. 1:16.

4:19 «Men silerni adem tutquchi béliqchi qilimen!» — «ademni tutquchi» dégen ibaride «tutush» ziyan yetküzüsh yaki ulardin paydilinish üchün emes, belki ularni Sheytanning ilkidin élip qutquzushni körsitidu.

4:23 «Eysa... ularning sinagoglirida telim bérip,...» — «sinagoglar» Yehudiy xelqining ibadet qilish, Tewratni oqush we wez-telim anglashqa yighilidighan ammiwiy öyliri yaki zalliri.

4:24 «tutqaqliq... késilige giriptar bolghanlar» — grék tilida «ay urghanlar» dégen söz bilen ipadilinidu.