25
Néboqednesar Yérusalém shehirige bösüp kirip, uni ishghal qilidu
1 Andin shundaq boldiki, uning seltenitining toqquzinchi yili, oninchi ayning oninchi künide Babil padishahi Néboqednesar pütkül qoshunigha yétekchilik qilip Yérusalémgha hujum qilishqa keldi; hemde uni qorshiwélip bargah qurup, uning etrapida qasha-poteylerni qurushti. □« Néboqednesarning seltenitining toqquzinchi yili, oninchi ayning oninchi küni» — miladiyedin ilgiri 588-yili, 15-Yanwar idi. ■2Tar. 36:17 Yer. 32:2; 39:1; 52:4 2 Shuning bilen sheher Zedekiyaning on birinchi yilighiche muhasiride turdi. 3 Shu yili tötinchi ayning toqquzinchi küni sheherde éghir qehetchilik hemmini basqan we zémindikiler üchünmu héch ash-ozuq qalmighanidi. □«zémindikiler üchünmu héch ash-ozuq qalmighanidi» — bashqa birxil terjimisi «etrapidiki zémindikiler üchünmu héch ash-ozuq qalmighanidi». Bu terjime toghra bolsa, «etrapidiki zémindikiler» sheher etrapidiki zémindin qéchip panah izdep sheherge kirgenlerni körsitidu. ■Yer. 52:6 4 Sheher sépili bösüldi; barliq jenggiwar leshkerler qachmaqchi bolup, tün kéchide beder tikiwétishti. Ular padishahning baghchisigha yéqin «ikki sépil» ariliqidiki derwazidin kétishti (kaldiyler bolsa sheherning heryénida turatti). Ular Iordan jilghisidiki «Arabah tüzlengliki»ni boylap qéchishti. 5 Lékin kaldiylerning qoshuni padishahni qoghlap Yérixo tüzlenglikide Zedekiyagha yétishti; uning pütün qoshuni uningdin tarqilip ketkenidi. 6 We ular padishahni tutup, Riblah shehirige, Babil padishahining aldigha apardi; ular shu yerde uning üstige höküm chiqardi. 7 Babil padishahi Zedekiyaning oghullirini uning köz aldida qetl qildi; andin Zedekiyaning közlirini oyuwetti; u uni mis kishenler bilen baghlap, Babilgha élip bardi.
Muqeddes ibadetxanining xarab qilinishi
8 We beshinchi ayning yettinchi künide (bu Babil padishahi Néboqednesarning on toqquzinchi yili idi) Babil padishahining xizmetkari, pasiban bégi Nébozar-Adan Yérusalémgha yétip keldi. □«beshinchi ayning yettinchi küni... Babil padishahi Néboqednesarning on toqquzinchi yili...» — miladiyedin ilgiri 586-yili, 14-Awghust idi. «Yer.» 52:12nimu körüng. 9 U Perwerdigarning öyini, padishahning ordisini we sheherdiki barliq öylerni köydüriwetti; barliq beheywet imaretlerge u ot qoyup köydüriwetti. 10 We pasiban bégi yétekchilikidiki kaldiylerning pütkül qoshuni Yérusalémning etrapidiki pütkül sépilini örüwetti.
11 Pasiban bégi Nébozar-Adan sheherde qalghan bashqa kishilerni, Babil padishahi terepke qéchip teslim bolghanlarni we qalghan hünerwenlerni esir qilip ularni élip ketti. □«qalghan hünerwenler» — yaki «top-top ademler». 12 Lékin pasiban bégi zémindiki eng namratlarning bir qismini üzümzarliqlarni perwish qilishqa we tériqchiliq qilishqa qaldurdi.
13 Kaldiyler Perwerdigarning öyidiki mistin yasalghan ikki tüwrükni, das tegliklirini we Perwerdigarning öyidiki mistin yasalghan «déngiz»ni chéqip, barliq mislirini Babilgha élip ketti. □«das teglikliri» — bular bolsa «déngiz»din kichik bolghan daslarni kötüridighan tegliklerni körsitidu. Bu ayetlerde tilgha élin’ghan jabduq-bisatlarni köprek chüshinish üchün «1Pad.» 7:8-51-ayetni körüng. ■2Pad. 20:17; Yer. 20:5; 27:19 14 Ular yene ibadette ishlitilidighan idishlar, gürjek-belgürjekler, laxshigirlar, piyale-texsiler hem mistin yasalghan barliq eswablarni élip ketti; 15 xushbuydanlar we qachilarni bolsa, altundin yasalghan bolsimu, kümüshtin yasalghan bolsimu, ularning hemmisini pasiban bégi élip ketti. □«xushbuydanlar we qachilarni bolsa, ... ularning hemmisini pasiban bégi élip ketti» — bu altun-kümüsh we mistin yasalghan barliq qacha-quchilar we barliq eswablar Yeremiya peyghemberning ilgiriki bir béshariti boyiche, 54 yildin kéyin Pars impératori Qoreshning permani bilen Yérusalémgha qayturuldi («Yer.» 27:21-22ni körüng). 16 We Sulayman padishah Perwerdigarning öyi üchün mistin yasatqan ikki tüwrük we «déngiz»ni, shundaqla das tegliklirini élip ketti; bu mis saymanlarning éghirliqini ölchesh mumkin emes idi. 17 Birinchi tüwrükning égizliki on sekkiz gez, uning üstidiki taji bolsa mis bolup, égizliki üch gez idi; uning pütün aylanmisi tor sheklide hem anar nusxisida bézelgenidi, hemmisi mistin idi; ikkinchi tüwrükmu uninggha oxshash bolup, umu anar nusxisida bézelgenidi.□«gez» yaki «jeynek»» — jeynektin qolning uchighiche bolghan ariliqtur, texminen 40-45 santimétr. «égizliki üch gez idi» — «Yer.» 52:22de «besh gez» déyilidu. Seweb, belkim üstidiki perdazlirini öz ichige alidu. ■1Pad. 7:15; 2Tar. 3:15; Yer. 52:21
18 Pasiban bégi Nébuzar-Adan bolsa bash kahin Séraya, orunbasar kahin Zefaniya we ibadetxanidiki üch neper ishikbaqarnimu esirge aldi. 19 U sheherdin leshkerlerni bashquridighan bir aghwat emeldarni, sheherdin tapqan orda meslihetchiliridin beshini, yerlik xelqni leshkerlikke tizimlighuchi, yeni qoshunning serdarining katipini we sheherdin atmish neper yerlik kishini tutti. □«bir aghwat emeldar» — yaki peqet «bir emeldar». 20 Pasiban bégi Nébuzar-Adan bularni Babil padishahining aldigha, Riblahgha élip bardi. 21 Babil padishahi Xamat zéminidiki Riblahda bu kishilerni qilichlap öltürüwetti.
Shu yol bilen Yehuda öz zéminidin sürgün qilindi.
Yehuda Babilgha sürgün qilinidu
22 Yehuda zéminida qalghan kishilerni, yeni Babil padishahi Néboqadnesar qaldurghan kishilerni bolsa, u ularni idare qilish üchün, ularning üstige Shafanning newrisi, Ahikamning oghli Gedaliyani teyinlidi. ■Yer. 40:5, 9 23 Dalada qalghan Yehudaning leshker bashliqliri hem leshkerliri Babil padishahining Shafanning newrisi, Ahikamning oghli Gedaliyani zémin üstige hökümranliq qilishqa belgiligenlikini anglap qaldi; shuning bilen bu leshker bashliqliri ademliri bilen Mizpah shehirige, Gedaliyaning yénigha keldi; bashliqlar bolsa Netaniyaning oghli Ishmail, Karéahning oghli Yohanan, Netofatliq Tanxumetning oghli Séraya we Maakat jemetidin birsining oghli Jaazaniya idi. ■Yer. 40:7 24 Gedaliya ular we ademlirige: «Kaldiylerge béqinishtin qorqmanglar; zéminda olturaqliship Babil padishahigha béqininglar, shundaq qilsanglar silerge yaxshi bolidu» dep qesem qildi. 25 Emdi yettinchi ayda shundaq boldiki, shahzade Elishamaning newrisi, Netaniyaning oghli Ishmail on adem élip kélip, Gedaliyani hem Mizpahda uning yénida turghan Yehudiylar we Kaldiylerni urup öltürdi. 26 Shuning bilen barliq xelq, kichik bolsun, chong bolsun, we leshker bashliqliri ornidin turup Misirgha kirdi; chünki ular Kaldiylerdin qorqatti.
Yehoakinning sürgün bolush jeryani
Yer. 52:31-34
27 We shundaq boldiki, Yehuda padishahi Yehoakin sürgün bolghan ottuz yettinchi yili on ikkinchi ayning yigirme yettinchi küni munu ish yüz berdi; Ewil-Mérodaq Babilgha padishah bolghan birinchi yili, Yehuda padishahi Yehoakinning qeddini kötürüp, uni zindandin chiqardi; □«on ikkinchi ayning yigirme yettinchi küni» — «Yer.» 52:31de «on ikki ayning yigirme beshinchi küni» déyilidu. Azad bolush jeryanida nechche kün ötse kérek. 28 U uninggha mulayim söz qilip, uning ornini özi bilen birge Babilda turghan bashqa padishahlarning ornidin yuqiri qildi; 29 Shuning bilen Yehoakin zindandiki kiyimlirini séliwétip, ömrining qalghan herbir künide herdaim padishah bilen bille hemdastixan bolushqa muyesser boldi. 30 Uning nésiwisi bolsa, Babil padishahining uninggha béghishlighan daimliq iltipati idi; bu iltipat kündilik idi, yeni uninggha ömrining herbir küni muyesser qilin’ghan.
□25:1 « Néboqednesarning seltenitining toqquzinchi yili, oninchi ayning oninchi küni» — miladiyedin ilgiri 588-yili, 15-Yanwar idi.
■25:1 2Tar. 36:17 Yer. 32:2; 39:1; 52:4
□25:3 «zémindikiler üchünmu héch ash-ozuq qalmighanidi» — bashqa birxil terjimisi «etrapidiki zémindikiler üchünmu héch ash-ozuq qalmighanidi». Bu terjime toghra bolsa, «etrapidiki zémindikiler» sheher etrapidiki zémindin qéchip panah izdep sheherge kirgenlerni körsitidu.
□25:8 «beshinchi ayning yettinchi küni... Babil padishahi Néboqednesarning on toqquzinchi yili...» — miladiyedin ilgiri 586-yili, 14-Awghust idi. «Yer.» 52:12nimu körüng.
□25:11 «qalghan hünerwenler» — yaki «top-top ademler».
□25:13 «das teglikliri» — bular bolsa «déngiz»din kichik bolghan daslarni kötüridighan tegliklerni körsitidu. Bu ayetlerde tilgha élin’ghan jabduq-bisatlarni köprek chüshinish üchün «1Pad.» 7:8-51-ayetni körüng.
■25:13 2Pad. 20:17; Yer. 20:5; 27:19
□25:15 «xushbuydanlar we qachilarni bolsa, ... ularning hemmisini pasiban bégi élip ketti» — bu altun-kümüsh we mistin yasalghan barliq qacha-quchilar we barliq eswablar Yeremiya peyghemberning ilgiriki bir béshariti boyiche, 54 yildin kéyin Pars impératori Qoreshning permani bilen Yérusalémgha qayturuldi («Yer.» 27:21-22ni körüng).
□25:17 «gez» yaki «jeynek»» — jeynektin qolning uchighiche bolghan ariliqtur, texminen 40-45 santimétr. «égizliki üch gez idi» — «Yer.» 52:22de «besh gez» déyilidu. Seweb, belkim üstidiki perdazlirini öz ichige alidu.
■25:17 1Pad. 7:15; 2Tar. 3:15; Yer. 52:21
□25:19 «bir aghwat emeldar» — yaki peqet «bir emeldar».
■25:22 Yer. 40:5, 9
□25:27 «on ikkinchi ayning yigirme yettinchi küni» — «Yer.» 52:31de «on ikki ayning yigirme beshinchi küni» déyilidu. Azad bolush jeryanida nechche kün ötse kérek.