7
Melkizedekning kahinliq tüzümi heqqide •••• «Alemning yaritilishi» 14:17-19ni körüng
Chünki bu Melkizedek Salém shehirining padishahi, shundaqla Eng Aliy Bolghuchi Xudaning kahini bolup, Ibrahim padishahlarni yéngip jengdin qaytqanda, uning aldigha chiqqan we uninggha bext tiligenidi.«Salém shehiri» — yeni Yérusalém; «Salém»ning menisi «salam, amanliq»tur.  Yar. 14:17-20. Ibrahim bolsa érishken barliq oljisining ondin bir ülüshini uninggha atighanidi. Melkizedek dégen isimning birinchi menisi «heqqaniyet padishahi» dégenliktur; uning yene bir nami «Salémning padishahi» bolup, buning menisi «amanliq padishahi» dégenliktur; uning atisi yoq, anisi yoq, nesebnamisi yoq, künlirining bashlinishi we hayatining axirlishishi yoqtur, belki u Xudaning Oghligha oxshash qilinip, menggülük kahin bolup turidu.«uning atisi yoq, anisi yoq, nesebnamisi yoq, künlirining bashlinishi we hayatining axirlishishi yoqtur, belki u Xudaning Oghligha oxshash qilinip, menggülük kahin bolup turidu» — bu ayetning chongqur mezmuni üstide «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.
Emdi qaranglar, bu Melkizedek némidégen ulugh adem-he! Hetta ata-bowilirimizning chongi Ibrahimmu oljisining ondin birini uninggha atighan. Derweqe Lawiyning ewladliridin kahinliqni zimmisige alghanlar Tewrat qanuni boyiche xelqtin, yeni öz qérindashliridin Ibrahimning pushtidin bolghinigha qarimay tapqinining ondin bir ülüshini yighishi emr qilin’ghan.«Ibrahimning pushtidin bolghini...» — grék tilida: «Ibrahimning chatiriqidin chiqqanlar...» dégen söz bilen ipadilinidu.  Chöl. 18:21; Qan. 18:1; Ye. 14:4; 2Tar. 31:5. Lékin bularning qebile-uruqidin bolmighan Melkizedek bolsa Ibrahimdin «ondin bir ülüshi»ni qobul qilghan andin Xudaning wedilirige ige bolghuchi Ibrahimgha bext tiligen.Yar. 14:20. Shübhisizki, bext tiligüchi bextke érishküchidin üstündur.«bext tiligüchi» — yaki «bext ata qilghuchi». Bu yerdiki «ondin bir ülüsh»ni qobul qilghuchilar ölidighan ademlerdindur; u yerdiki «ondin bir ülüsh»ni qobul qilghuchi toghrisida muqeddes yazmilarda «U hayat yashighuchi» dep guwahliq bérilgendur.«Bu yerdiki «ondin bir ülüsh»ni qobul qilghuchilar ölidighan ademlerdindur; u yerdiki «ondin bir ülüsh»ni qobul qilghuchi toghrisida (muqeddes yazmilarda) «U hayat yashighuchi» dep guwahliq bérilgendur» — «ölidighan ademler» Lawiyliq kahinlarni, «hayat yashighuchi» bolsa Melkizedekni körsitidu.
Hetta mundaq déyishke boliduki, ondin bir ülüshni alidighan Lawiymu ejdadi Ibrahim arqiliq Melkizedekke ondin bir ülüshni bergen. «Hetta mundaq déyishke boliduki, ondin bir ülüshni alidighan Lawiymu ejdadi Ibrahim arqiliq (Melkizedekke) ondin bir ülüshni bergen» — ondin bir ülüshni alghini Lawiy özi emes, belki uning ewladliri «Lawiylar»dur. 10 Chünki Melkizedek Ibrahimni qarshi alghanda, Lawiyni kelgüsidiki pushti bolush süpitide yenila Ibrahimning ténide idi, dep hésablashqa bolidu.
11 Emdi Lawiy qebilisining kahinliq tüzümi arqiliq mukemmel heqqaniyliq kéleleydighan bolsa (chünki shu tüzümge asaslinip Tewrat qanuni Israil xelqige chüshürülgenidi), kéyinki waqitlarda Harunning kahinliq tüzümi boyiche emes, belki Melkizedekning kahinliq tüzümi boyiche bashqa bir kahinning chiqishining néme hajiti bolatti?Gal. 2:21.
12 Emdi kahinliq tüzümi özgertilgen bolsa, uninggha munasiwetlik qanun-tüzümmu özgertilishke toghra kélidu. 13 Chünki bu éytiliwatqan sözler qaritilghan zat bolsa bashqa bir qebilidin bolup, bu qebilidin héchkim qurban’gahta xizmette bolup baqmighan. 14 Chünki Rebbimizning Yehuda qebilisidin chiqqanliqi éniq; Musa bu qebile toghrisida kahinliqqa munasiwetlik héchbir nerse démigenidi.«Chünki Rebbimizning Yehuda qebilisidin chiqqanliqi éniq; Musa bu qebile toghrisida kahinliqqa munasiwetlik héchbir nerse démigenidi» — Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche kahinlar Lawiy qebilisidin bolghan.  Yesh. 11:1; Mat. 1:3.
15 Emdi Melkizedektek bashqa bir kahin chiqqan bolup, bu özgirish munulardin téximu roshen bolidu; «Emdi Melkizedektek bashqa bir kahin chiqqan bolup, bu özgirish munulardin téximu roshen bolidu» — «bu özgirish» grék tilida «bu ish» déyilidu. «Bu ish»ning néme ikenliki toghruluq bashqa pikirde bolghan bezi alimlar bar. 16 uning kahinliqqa teyinlinishi et igilirige baghliq emr bilen emes, belki pütmes-tügimes hayatning qudritidin bolghandur.«... uning kahinliqqa teyinlinishi et igilirige baghliq emr bilen emes, belki pütmes-tügimes hayatning qudritidin bolghandur» — «et igilirige baghliq emes» — grék tilida «etlik (démek, insanning etlirige qaraydighan) bir emr boyiche emes,...». Démek, Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche kahinlar Lawiy qebilisidin bolushi kérek idi, lékin Melkizedekning kahinliq tüzümi héchqandaq bir qebile bilen munasiwetsiz, peqet menggü hayat kishi buninggha layiq kéletti.
17 Chünki bu heqte muqeddes yazmilarda: «Sen ebedil’ebedgiche Melkizedekning tipidiki bir kahindursen» dep guwahliq bérilgen. «Sen ebedil’ebedgiche Melkizedekning tipidiki bir kahindursen» — «Melkizedek» toghruluq yene 7-bab 1-2-ayetler we «Zebur»diki 110-küyge qaralsun. Melkizedek özi «Yar.» 14-babta körünidu.  Zeb. 110:4; Ibr. 5:6. 18 Chünki aldinqi emr-tüzüm ajizliqi we ünümsizliki tüpeylidin küchidin qaldurulghan 19 (— chünki Tewrat qanuni héch ishni kamaletke yetküzelmidi). Uning ornigha bizni Xudagha yéqinlashturidighan, uningdin ewzel ümid élip kélindi. Yuh. 1:17; Ros. 13:39; Rim. 3:21,28; 8:3; Gal. 2:16. 20-21 Uning üstige, bu ish Xudaning qesimi bilen kapaletke ige bolmay qalmidi (ilgiri ötken kahinlar Xudaning qesimisiz kahin bolghanidi; lékin, Eysa bolsa Özige: —
«Perwerdigar shundaq qesem ichti, hem hergiz buningdin yanmaydu: — «Sen ebedil’ebedgiche kahindursen»» Dégüchining qesimi bilen kahin boldi). «Perwerdigar shundaq qesem ichti, hem hergiz buningdin yanmaydu: — «Sen ebedil’ebedgiche kahindursen»» dégüchining qesimi bilen kahin boldi» — Zeburdiki (110:4) toluq bayan bolsa: «Perwerdigar shundaq qesem ichti, hem buningdin yanmaydu: — «Sen ebedil’ebedgiche Melkizedekning tipidiki bir kahindursen»».  Zeb. 110:4. 22 Emdi Eysa shundaq ulugh ish bilen ewzel bir ehdining képili qilindi.
23 Yene kélip, ilgiri ötken kahinlar köp bolushi kérek idi; chünki ularning herbiri ölüm tüpeylidin wezipisini dawamlashturalmay qalghan. 24 Lékin Eysa menggüge turghachqa, Uning kahinliqi hergiz özgertilmestur. 25 Shu sewebtin, U Özi arqiliq Xudaning aldigha kelgenlerni üzül-késil qutquzushqa qadir; chünki U ular üchün Xudagha murajiet qilishqa menggü hayattur.1Tim. 2:5; 1Yuh. 2:1.
26 Mushundaq bir bash kahin del bizning hajitimizdin chiqidighan — muqeddes, eyibsiz, ghubarsiz, gunahkarlardin néri qilin’ghan, ershlerdin yuqiri élip kötürülgen kahindur. 27 U ashu bash kahinlardek her küni aldi bilen öz gunahliri üchün, andin xelqning gunahliri üchün qurbanliq sunushqa mohtaj emes. Chünki U Özini qurbanliq süpitide sun’ghanda, hemmeylen üchün buni bir yolila ada qildi. Law. 9:7; 16:6; Ibr. 5:3. 28 Chünki Tewrat qanuni ajiz bende bolghan insanlarni bash kahin qilip teyinleydu, lékin Tewrat qanunidin kéyin kelgen Xudaning qesem-kalami menggüge kamaletke yetküzülgen Oghulni bash kahin qilip teyinlidi.
 
 

7:1 «Salém shehiri» — yeni Yérusalém; «Salém»ning menisi «salam, amanliq»tur.

7:1 Yar. 14:17-20.

7:3 «uning atisi yoq, anisi yoq, nesebnamisi yoq, künlirining bashlinishi we hayatining axirlishishi yoqtur, belki u Xudaning Oghligha oxshash qilinip, menggülük kahin bolup turidu» — bu ayetning chongqur mezmuni üstide «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.

7:5 «Ibrahimning pushtidin bolghini...» — grék tilida: «Ibrahimning chatiriqidin chiqqanlar...» dégen söz bilen ipadilinidu.

7:5 Chöl. 18:21; Qan. 18:1; Ye. 14:4; 2Tar. 31:5.

7:6 Yar. 14:20.

7:7 «bext tiligüchi» — yaki «bext ata qilghuchi».

7:8 «Bu yerdiki «ondin bir ülüsh»ni qobul qilghuchilar ölidighan ademlerdindur; u yerdiki «ondin bir ülüsh»ni qobul qilghuchi toghrisida (muqeddes yazmilarda) «U hayat yashighuchi» dep guwahliq bérilgendur» — «ölidighan ademler» Lawiyliq kahinlarni, «hayat yashighuchi» bolsa Melkizedekni körsitidu.

7:9 «Hetta mundaq déyishke boliduki, ondin bir ülüshni alidighan Lawiymu ejdadi Ibrahim arqiliq (Melkizedekke) ondin bir ülüshni bergen» — ondin bir ülüshni alghini Lawiy özi emes, belki uning ewladliri «Lawiylar»dur.

7:11 Gal. 2:21.

7:14 «Chünki Rebbimizning Yehuda qebilisidin chiqqanliqi éniq; Musa bu qebile toghrisida kahinliqqa munasiwetlik héchbir nerse démigenidi» — Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche kahinlar Lawiy qebilisidin bolghan.

7:14 Yesh. 11:1; Mat. 1:3.

7:15 «Emdi Melkizedektek bashqa bir kahin chiqqan bolup, bu özgirish munulardin téximu roshen bolidu» — «bu özgirish» grék tilida «bu ish» déyilidu. «Bu ish»ning néme ikenliki toghruluq bashqa pikirde bolghan bezi alimlar bar.

7:16 «... uning kahinliqqa teyinlinishi et igilirige baghliq emr bilen emes, belki pütmes-tügimes hayatning qudritidin bolghandur» — «et igilirige baghliq emes» — grék tilida «etlik (démek, insanning etlirige qaraydighan) bir emr boyiche emes,...». Démek, Musa peyghemberge chüshürülgen qanun boyiche kahinlar Lawiy qebilisidin bolushi kérek idi, lékin Melkizedekning kahinliq tüzümi héchqandaq bir qebile bilen munasiwetsiz, peqet menggü hayat kishi buninggha layiq kéletti.

7:17 «Sen ebedil’ebedgiche Melkizedekning tipidiki bir kahindursen» — «Melkizedek» toghruluq yene 7-bab 1-2-ayetler we «Zebur»diki 110-küyge qaralsun. Melkizedek özi «Yar.» 14-babta körünidu.

7:17 Zeb. 110:4; Ibr. 5:6.

7:19 Yuh. 1:17; Ros. 13:39; Rim. 3:21,28; 8:3; Gal. 2:16.

7:20-21 «Perwerdigar shundaq qesem ichti, hem hergiz buningdin yanmaydu: — «Sen ebedil’ebedgiche kahindursen»» dégüchining qesimi bilen kahin boldi» — Zeburdiki (110:4) toluq bayan bolsa: «Perwerdigar shundaq qesem ichti, hem buningdin yanmaydu: — «Sen ebedil’ebedgiche Melkizedekning tipidiki bir kahindursen»».

7:20-21 Zeb. 110:4.

7:25 1Tim. 2:5; 1Yuh. 2:1.

7:27 Law. 9:7; 16:6; Ibr. 5:3.