6
Yérusalém qizliri sözleydu
«Séning söyümlüküng nege ketkendu,
Qiz-ayallar arisida eng güzel bolghuchi?
Séning söyümlüküng qeyerge burulup ketti?
Biz sen bilen bille uni izdeyli!»«Séning söyümlüküng nege ketkendu, qiz-ayallar arisida eng güzel bolghuchi? .... biz sen bilen bille uni izdeyli!» — Yérusalém qizlirining 5:9-ayettiki mazaq we gumanliri pütünley yoqidi.
 
Shulamit ulargha jawab béridu
«Méning söyümlüküm öz béghigha chüshti,
Tétitqu otyashliqlargha chüshti.
Baghlarda ozuqlinishqa,
Niluperlerni yighishqa chüshti.
Men méning söyümlükümningkidurmen,
We söyümlüküm méningkidur;
U öz padisini niluperler arisida baqidu»«(2-3-ayet) sherhi» — adette bu muhebbet shéiride «bagh» Shulamitning bedinini yaki ularning muhebbitining özini körsitidu. Mushu yerde «bagh» Sulayman Shulamitqa muhebbitini körsetmekte, uning bedinidin yene huzurlanmaqta, dep qaraymiz. Shulamitning Sulaymanning özige baghlighan muhebbitige ishenchi kamil: 2:16de u: «söyümlüküm méningkidur, men uningkidurmen» deydu; hazir uninggha nisbeten söyginining özige emes, belki özining uninggha tewe bolghanliqi eng muhim ishtur. «U öz padisini niluperler arisida baqidu» — bashqa birxil terjimisi: «u niluper arisida ozuqlinidu». Biraq némila bolmisun buning köchme menisi terjimimizningkidek bolidu — démek, Sulayman Shulamitning bedinidin huzurlanmaqta.
 
Toqquzinchi oylinish — Sulaymanning Shulamitqa qaytip kélishi — Shulamitni qayta maxtishi {6:4-6:9} •••• Sulayman Shulamitqa söz qilidu
«Sen güzel, i söyümlüküm, Tirzah shehiridek güzel;
Yérusalémdek yéqimliq,
Tughlarni kötürgen bir qoshundek heywetliktursen;«Sen güzel, i söyümlüküm, Tirzah shehiridek güzel» — Tirzah shehiri intayin güzel idi. Sulaymanning dewridin kéyin u Israilning shimaliy padishahliqining waqitliq paytexti boldi («1Pad.» 15-bab).
Ah, közliringni mendin ketküzgin!
Chünki ular méning üstümdin ghalib kéliwatidu;
Chachliring Giléad téghi baghrida yatqan bir top öchkilerdektur.
Chishliring yéngila yuyulushtin chiqqan qirqilghan bir top qoylardek;
Ularning hemmisi qoshkézek tughqanlardindur;
Ular arisida héchbiri kem emestur;«Ular arisida héchbiri kem emestur» — yaki «ular arisida héchbiri tughmastur».
Chümbiling keynide chékiliring parche anardur.
Atmish xanish, seksen kénizekmu bar;
Qizlar sanaqsiz;«Atmish xanish, seksen kénizekmu bar; qizlar sanaqsiz» — «xanish»lar toluq ayal derijiside, «kénizekler» heremdiki «kichik xotun» derijiside, «qizlar» kelgüsidiki kénizekler idi. Bularning sanlirigha qarighanda Sulayman padishahliqining deslipidila Shulamitni öz emrige alghanidi. Kéyin uning 700 ayali, 300 kéniziki bolghan («1Pad.» 11-babni körüng). Biz bu ish üstide «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.  1Pad. 11:3
Biraq méning paxtikim, ghubarsizim bolsa birdinbirdur;
Anisidin tughulghanlar ichide tengdashsiz bolghuchi,
Özini tughquchining tallighinidur.
Qizlar uni körüp, uni bextlik dep atashti,
Xanishlar we kénizeklermu körüp uni maxtashti».«(4-9-ayet) sherhi» — Sulaymanning bu qétimqi Shulamitni maxtighan bezi sözliri toy kéchisidikige oxshash bolghini bilen, yéngidin qoshulghan maxtashliri téximu küchlük. U yene Shulamitni qedirleydu, téximu maxtaydu. Sulaymanning uninggha baghlighan muhebbiti uning «ölchemge yetkenliki»ge asaslan’ghan emes.
 
Beshinchi xatire — Yézida dem élish — Galiliyege qaytish {6:10-8:14} •••• Oninchi oylinish - ««Mahanaim», yeni «ikki bargah» ussuli» {6:10-7:10} •••• {Yérusalém qizliri söz qilidu}
10 «Tang seher jahan’gha qarighandek,
Aydek güzel, aydingdek roshen,
Illiq quyashtek yoruq,
Tughlarni kötürgen qoshunlardek heywetlik bolghuchi kimdur?»«(10-ayet) sherhi» — Shulamit hazir Sulaymanning muhebbitining tesiride ishenchke tolghan, küchlük zat bolup chiqti. «Tang seher jahan’gha qarighandek» — bashqa birxil terjimisi: «Tang seherdek nurluq körün’gen,...»
 
Shulamit Yérusalém qizlirigha söz qilidu
11 «Méghizlar béghigha chüshtüm,
Jilghidiki gül-giyahlarni körüshke,
Üzüm télining bixlighan-bixlimighanliqini körüshke,
Anarlarning chéchekligen-chécheklimigenlikini körüshke;
12 Biraq bile-bilmey,
Jénim méni kötürüp,
Ésil xelqimning jeng harwiliri üstige qoyghaniken».«(11-12-ayet) sherhi» — Shulamit yene kemterlik bilen bundaq maxtashlargha jawab béridu; u birdinla xanish bolghan bolsimu, uning öz xelqige baghlighan hörmiti burunqidekla chongqurdur («méning ésil xelqim», deydu). U tuyuqsiz sehraliq qiz Salahiyitidin xanishliq ornigha chiqqanda héch adetlinelmigen. Eksiche, u shu etigendila «jilghidiki gül-giyahlarni körüshke, méghizlar béghigha chüshken» idi, chünki bular belkim uninggha öz yurti Galiliyeni eslitidu.
12-ayetni ibraniy tilida chüshinish bek tes, bashqa köp terjimiliri uchrishi mumkin. Uning menisi bizningche qandaqla bolmisun uning tuyuqsiz yuqiri orun’gha kötürülüshi bilen baghliqtur.
 
Yérusalém qizliri yene Shulamitni maxtap söz qilidu
13 «Qaytqin, qaytqin, i Shulamit —
Qaytqin, qaytqin, bizning sanga qarighumiz bardur!»
 
«Siler Shulamitning némisige qarighunglar bar?»
 
«“Ikki bargah” ussulgha chüshken waqtidikidek uninggha qaraymiz!»«Siler Shulamitning némisige qarighunglar bar?» — bu sözlerni Shulamit éytidu.
«“ikki bargah” ussulgha chüshken waqtidikidek uninggha qaraymiz!» — bu sözlerni Yérusalém qizliri éytidu.«Ikki bargah» — Ibraniy tilida «Mahanaim» dégen yerni körsitishi mumkin. «Ikki bargah» ussul belkim muhebbetni ipadileydighan bir ussul idi.
Izahat: — Qiz mushu yerde «Shulamit» (shulamliq qiz) dep atilidu. U belkim Galiliyediki «Shunem» dégen sheherdin kelgen. «Shunem» kéyin «shulem» dep atalghan. «Shulamit» yaki «shulamliq» dégenning bashqa bir menisi «Sulayman xanim»; yeni bir menisi «kamil bolghuchi». Mushu yerde u yene maxtashlargha kemterlik bilen jawab béridu.
 
 

6:1 «Séning söyümlüküng nege ketkendu, qiz-ayallar arisida eng güzel bolghuchi? .... biz sen bilen bille uni izdeyli!» — Yérusalém qizlirining 5:9-ayettiki mazaq we gumanliri pütünley yoqidi.

6:3 «(2-3-ayet) sherhi» — adette bu muhebbet shéiride «bagh» Shulamitning bedinini yaki ularning muhebbitining özini körsitidu. Mushu yerde «bagh» Sulayman Shulamitqa muhebbitini körsetmekte, uning bedinidin yene huzurlanmaqta, dep qaraymiz. Shulamitning Sulaymanning özige baghlighan muhebbitige ishenchi kamil: 2:16de u: «söyümlüküm méningkidur, men uningkidurmen» deydu; hazir uninggha nisbeten söyginining özige emes, belki özining uninggha tewe bolghanliqi eng muhim ishtur. «U öz padisini niluperler arisida baqidu» — bashqa birxil terjimisi: «u niluper arisida ozuqlinidu». Biraq némila bolmisun buning köchme menisi terjimimizningkidek bolidu — démek, Sulayman Shulamitning bedinidin huzurlanmaqta.

6:4 «Sen güzel, i söyümlüküm, Tirzah shehiridek güzel» — Tirzah shehiri intayin güzel idi. Sulaymanning dewridin kéyin u Israilning shimaliy padishahliqining waqitliq paytexti boldi («1Pad.» 15-bab).

6:6 «Ular arisida héchbiri kem emestur» — yaki «ular arisida héchbiri tughmastur».

6:8 «Atmish xanish, seksen kénizekmu bar; qizlar sanaqsiz» — «xanish»lar toluq ayal derijiside, «kénizekler» heremdiki «kichik xotun» derijiside, «qizlar» kelgüsidiki kénizekler idi. Bularning sanlirigha qarighanda Sulayman padishahliqining deslipidila Shulamitni öz emrige alghanidi. Kéyin uning 700 ayali, 300 kéniziki bolghan («1Pad.» 11-babni körüng). Biz bu ish üstide «qoshumche söz»imizde toxtilimiz.

6:8 1Pad. 11:3

6:9 «(4-9-ayet) sherhi» — Sulaymanning bu qétimqi Shulamitni maxtighan bezi sözliri toy kéchisidikige oxshash bolghini bilen, yéngidin qoshulghan maxtashliri téximu küchlük. U yene Shulamitni qedirleydu, téximu maxtaydu. Sulaymanning uninggha baghlighan muhebbiti uning «ölchemge yetkenliki»ge asaslan’ghan emes.

6:10 «(10-ayet) sherhi» — Shulamit hazir Sulaymanning muhebbitining tesiride ishenchke tolghan, küchlük zat bolup chiqti. «Tang seher jahan’gha qarighandek» — bashqa birxil terjimisi: «Tang seherdek nurluq körün’gen,...»

6:12 «(11-12-ayet) sherhi» — Shulamit yene kemterlik bilen bundaq maxtashlargha jawab béridu; u birdinla xanish bolghan bolsimu, uning öz xelqige baghlighan hörmiti burunqidekla chongqurdur («méning ésil xelqim», deydu). U tuyuqsiz sehraliq qiz Salahiyitidin xanishliq ornigha chiqqanda héch adetlinelmigen. Eksiche, u shu etigendila «jilghidiki gül-giyahlarni körüshke, méghizlar béghigha chüshken» idi, chünki bular belkim uninggha öz yurti Galiliyeni eslitidu. 12-ayetni ibraniy tilida chüshinish bek tes, bashqa köp terjimiliri uchrishi mumkin. Uning menisi bizningche qandaqla bolmisun uning tuyuqsiz yuqiri orun’gha kötürülüshi bilen baghliqtur.

6:13 «Siler Shulamitning némisige qarighunglar bar?» — bu sözlerni Shulamit éytidu. «“ikki bargah” ussulgha chüshken waqtidikidek uninggha qaraymiz!» — bu sözlerni Yérusalém qizliri éytidu.«Ikki bargah» — Ibraniy tilida «Mahanaim» dégen yerni körsitishi mumkin. «Ikki bargah» ussul belkim muhebbetni ipadileydighan bir ussul idi. Izahat: — Qiz mushu yerde «Shulamit» (shulamliq qiz) dep atilidu. U belkim Galiliyediki «Shunem» dégen sheherdin kelgen. «Shunem» kéyin «shulem» dep atalghan. «Shulamit» yaki «shulamliq» dégenning bashqa bir menisi «Sulayman xanim»; yeni bir menisi «kamil bolghuchi». Mushu yerde u yene maxtashlargha kemterlik bilen jawab béridu.