29
Ⱨǝzǝkiya ⱨɵküm süridu; u muⱪǝddǝshanini tazilaydu
Ⱨǝzǝkiya tǝhtkǝ qiⱪⱪan qeƣida yigirmǝ bǝx yaxta idi; u Yerusalemda yigirmǝ toⱪⱪuz yil sǝltǝnǝt ⱪildi. Uning anisining ismi Abiya bolup, Zǝkǝriyaning ⱪizi idi. «Abiya» — yaki «Abi». «2Pad.» 18:2ni kɵrüng. Ⱨǝzǝkiya atisi Dawut barliⱪ ⱪilƣanliridǝk, Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ durus bolƣanni ⱪildi. U tǝhtkǝ qiⱪⱪan birinqi yilining birinqi eyida Pǝrwǝrdigar ɵyining dǝrwazilirini aqturup, yengibaxtin yasatti. U kaⱨinlar bilǝn Lawiylarni Hudaning ɵyigǝ qaⱪirip kelip, aldinⱪi ⱨoylisining mǝydanining xǝrⱪ tǝripigǝ yiƣip, ularƣa: — I Lawiylar, gepimgǝ ⱪulaⱪ selinglar; ɵzünglarni Hudaƣa atap pakizlanglar wǝ ata-bowanglarning Hudasi Pǝrwǝrdigarning ɵyini uningƣa muⱪǝddǝs ⱪilip pakizlanglar, muⱪǝddǝshanidin barliⱪ paskina nǝrsilǝrni qiⱪirip taxlanglar. Qünki bizning ata-bowilirimiz asiyliⱪ ⱪilip, Hudayimiz Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ rǝzil bolƣanni ⱪilip, Uningdin waz kǝqti, Pǝrwǝrdigarning turalƣusidin yüzini ɵrüp, Uningƣa arⱪini ⱪildi. Ular aywanning ixiklirini etiwǝtkǝn, qiraƣlarni ɵqüriwǝtkǝn, huxbuy yaⱪmiƣanidi wǝ muⱪǝddǝshanida Israilning Hudasiƣa ⱨeq kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlarni sunmaydiƣan bolup kǝtkǝnidi; Xu sǝwǝbtin Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi Yǝⱨuda bilǝn Yerusalemdikilǝrning üstigǝ qüxüp, huddi ɵz kɵzünglar bilǝn kɵrüp turƣininglardǝk, ularni dǝⱨxǝtkǝ selip, wǝⱨimǝ boluxⱪa ⱨǝm zangliⱪ ⱪilip ux-ux ⱪilinidiƣan obyektkǝ aylandurup ⱪoydi. «ularni dǝⱨxǝtkǝ selip, wǝⱨimǝ boluxⱪa ⱨǝm zangliⱪ ⱪilip ux-ux ⱪilinidiƣan obyekt...» — yaki «ularni adǝmlǝrgǝ dǝⱨxǝt salidiƣan, ⱪorⱪunq basturidiƣan ⱨǝm zangliⱪ ⱪilip ux-ux ⱪilinidiƣan obyekt». Xu sǝwǝbtin ata-bowilirimiz ⱪiliq astida ⱪaldi; oƣul-ⱪizlirimiz wǝ hotunlirimizmu tutⱪun ⱪilindi. 10 Əmdi mǝn Israilning Hudasi bolƣan Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipining bizdin yanduruluxi üqün, Uning bilǝn ǝⱨdilixix niyitigǝ kǝldim. 11 I balilirim, ƣapil bolmanglar; qünki Pǝrwǝrdigar silǝrni Ɵz aldida turup hizmitidǝ boluxⱪa, Uning hizmǝtkari bolup huxbuy yeⱪixⱪa talliƣan, dedi.«...huxbuy yeⱪixⱪa...» — yaki «...ⱪurbanliⱪ ⱪilixⱪa...».
12 Xuning bilǝn Lawiylardin tɵwǝndikilǝr ornidin turup otturiƣa qiⱪti: — Koⱨatlardin bolƣan Amasayning oƣli Maⱨat wǝ Azariyaning oƣli Yoel, Mǝrarilardin Abdining oƣli Kix, Yǝⱨallǝlǝlning oƣli Azariya, Gǝrxonlardin Zimmaⱨning oƣli Yoaⱨ, Yoaⱨning oƣli Edǝn, 13 Əlizafanning ǝwladliridin Ximri bilǝn Jǝiyǝl, Asafning ǝwladliridin Zǝkǝriya bilǝn Mattaniya; 14 Ⱨemanning ǝwladliridin Yǝⱨiyǝl bilǝn Ximǝy, Yǝdutunning ǝwladliridin Xemaya bilǝn Uzziyǝllǝr. 15 Ular ⱪerindaxlirini yiƣip, ɵzlirini Hudaƣa atap paklidi, padixaⱨning tapxuruⱪi, Pǝrwǝrdigarning ǝmri boyiqǝ Pǝrwǝrdigarning ɵyini pakizlaxⱪa kirdi. 16 Kaⱨinlar Pǝrwǝrdigarning ɵyining iqkirisigǝ pakizlaxⱪa kirdi; ular Pǝrwǝrdigarning muⱪǝddǝs jayidin tapⱪan barliⱪ napak-nijis nǝrsilǝrni Pǝrwǝrdigar ɵyining ⱨoylisiƣa toxup qiⱪti; andin ularni Lawiylar elip qiⱪip, xǝⱨǝr sirtidiki Kidron jilƣisiƣa apirip tɵkti.
17 Ular birinqi ayning birinqi künidin baxlap, ɵyni ⱪaytidin Hudaƣa atap pakizlaxⱪa kirixip, sǝkkizinqi küni Pǝrwǝrdigar ɵyining aywiniƣa qiⱪti; ular yǝnǝ sǝkkiz kün waⱪit sǝrp ⱪilip Pǝrwǝrdigar ɵyini pakizlap, birinqi ayning on altinqi künigǝ kǝlgǝndǝ ixni tügǝtti.«ular yǝnǝ sǝkkiz kün waⱪit sǝrp ⱪilip Pǝrwǝrdigar ɵyini pakizlap...» — yaki «xundaⱪ ⱪilip ular sǝkkiz kün iqidǝ Hudaning ɵyini (muⱪǝddǝs jayni) pakizliƣan boldi...».
18 Andin ular Ⱨǝzǝkiya padixaⱨning aldiƣa kirip: — Biz Pǝrwǝrdigarning pütkül ɵyini, jümlidin kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ ⱪurbangaⱨini wǝ uningdiki barliⱪ ⱪaqa-ⱪuqa, ǝswablarni, «tǝⱪdim nan» tizilidiƣan xirǝni wǝ xirǝ üstidiki barliⱪ ⱪaqa-ⱪuqa, ǝswablarni pakizliwǝttuⱪ; 19 Aⱨaz padixaⱨ tǝhttiki qeƣida asiyliⱪ ⱪilip taxliwǝtkǝn barliⱪ ⱪaqa-ⱪuqa, ǝswablarni tǝyyarlap tǝh ⱪilip, pakizlap ⱪoyduⱪ; mana, ular ⱨazir Pǝrwǝrdigarning ⱪurbangaⱨi aldiƣa ⱪoyuldi, dedi.
20 Ⱨǝzǝkiya padixaⱨ ǝtigǝndǝ tang sǝⱨǝr ornidin turup xǝⱨǝrdiki ǝmǝldarlarni yiƣip Pǝrwǝrdigarning ɵyigǝ qiⱪti. 21 Ular padixaⱨliⱪ üqün, muⱪǝddǝshana wǝ pütün Yǝⱨudalar üqün gunaⱨ ⱪurbanliⱪi ⱪilixⱪa yǝttǝ buⱪa, yǝttǝ ⱪoqⱪar, yǝttǝ ⱪoza wǝ yǝttǝ tekǝ elip kǝldi; padixaⱨ Ⱨarun ǝwladliri bolƣan kaⱨinlarƣa bularni Pǝrwǝrdigarning ⱪurbangaⱨiƣa sunuxni buyrudi. 22 Ular buⱪilarni boƣuzlidi, kaⱨinlar ⱪenini elip, ⱪurbangaⱨⱪa sǝpti; andin ular ⱪoqⱪarlarnimu boƣuzlap, ⱪenini ⱪurbangaⱨⱪa sǝpti; ⱪozilarnimu boƣuzlap, ularning ⱪeninimu ⱪurbangaⱨⱪa sǝpti. 23 Ahirida gunaⱨ ⱪurbanliⱪi ⱪilinidiƣan tekilǝrni padixaⱨ wǝ jamaǝt aldiƣa yetilǝp keliwidi, padixaⱨ wǝ jamaǝt ⱪollirini tekilǝr üstigǝ ⱪoyuxti. «padixaⱨ wǝ jamaǝt ⱪollirini tekilǝr üstigǝ ⱪoyuxti» — «Law.» 4؛13-26ni kɵrüng. 24 Kaⱨinlar tekilǝrni boƣuzlap, ⱪenini barliⱪ Israillarning gunaⱨi üqün kǝqürüm-kafarǝt süpitidǝ ⱪurbangaⱨⱪa sǝpti; qünki padixaⱨ: «Kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ wǝ gunaⱨ ⱪurbanliⱪi barliⱪ Israillar üqün sunulsun» degǝnidi.
25 Padixaⱨ yǝnǝ Lawiylarni Pǝrwǝrdigar ɵyidǝ Dawutning, Dawut padixaⱨning aldin kɵrgüqisi gadning wǝ Natan pǝyƣǝmbǝrning buyruƣinidǝk jangjang, tǝmbur wǝ qiltar ⱪatarliⱪ sazlarni tutup, sǝp bolup turuxⱪa tǝyinlidi (qünki ǝslidǝ bu ǝmr Pǝrwǝrdigardin, ɵz pǝyƣǝmbǝrlirining wastisi bilǝn tapilanƣanidi). 26 Xuning bilǝn Lawiylar Dawutning sazlirini, kaⱨinlar kanaylarni tutⱪan ⱨalda turuxti. 27 Ⱨǝzǝkiya kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ ⱪurbangaⱨ üstigǝ sunulsun, dǝp buyrudi. Kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ sunulƣan ⱨaman, Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan nǝƣmǝ-nawa ⱪilinixⱪa, kanaylar qelinixⱪa wǝ Israilning padixaⱨi Dawutning sazliri tǝngkǝx ⱪilinixⱪa baxlidi. 28 Pütkül kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ ɵtküzülüp bolƣuqǝ, pütkül jamaǝt sǝjdigǝ olturuxti, nǝƣmǝ-nawaqilar nǝƣmǝ-nawa ⱪilixti, kanayqilar kanay qelip turdi. 29 Kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ ɵtküzülüp bolƣanda, padixaⱨ wǝ uning bilǝn ⱨazir bolƣanlarning ⱨǝmmisi tizlinip sǝjdǝ ⱪilixti. 30 Ⱨǝzǝkiya padixaⱨ wǝ ǝmǝldarlar yǝnǝ Lawiylarƣa Dawutning wǝ aldin kɵrgüqi Asafning xeirliri bilǝn Pǝrwǝrdigarƣa Ⱨǝmdusana oⱪuxni buyrudi; xuning bilǝn ular huxal-huramliⱪ bilǝn Pǝrwǝrdigarƣa ⱨǝmdusana oⱪuxup, bax egip sǝjdǝ ⱪilixti.
31 Ⱨǝzǝkiya: — Silǝr ǝmdi ɵzünglarni Pǝrwǝrdigarƣa muⱪǝddǝs boluxⱪa beƣixliƣanikǝnsilǝr, aldiƣa kelinglar, ⱪurbanliⱪlar, tǝxǝkkür ⱪurbanliⱪlirini Rǝbning ɵyigǝ kǝltürüp sununglar, dewidi, jamaǝt ⱪurbanliⱪlar wǝ tǝxǝkkür ⱪurbanliⱪlirini kǝltürüxti; haliƣanlar kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪini kǝltürüxti. «aldiƣa kelinglar, ⱪurbanliⱪlar,...» — muxu yǝrdǝ «ⱪurbanliⱪlar» bǝlkim «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri»ni kɵrsitidu. 32-36-ayǝtlǝrgǝ ⱪariƣanda, «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar» bu ikki hil ⱪurbanliⱪlar (inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri wǝ tǝxǝkkür ⱪurbanliⱪliri)din sirt idi. Oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri wǝ tǝxǝkkür ⱪurbanliⱪlirini kaⱨinlar bilǝn xu ⱪurbanliⱪlarni sunƣuqilar yeyixkǝ bolatti; «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar» pütünlǝy Hudaƣa atap kɵydürülǝtti. 32 Jamaǝt elip kǝlgǝn kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar tɵwǝndikiqǝ: — yǝtmix buⱪa, yüz ⱪoqⱪar, ikki yüz ⱪoza; bularning ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigarƣa atap kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪⱪa ǝkilingǝnidi. 33 Bulardin baxⱪa Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan altǝ yüz buⱪa, üq ming ⱪoymu bar idi. «Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan altǝ yüz buⱪa, üq ming ⱪoymu...» — bu ayǝttiki kala-ⱪoylar bǝlkim inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri wǝ tǝxǝkkür ⱪurbaliⱪliri süpitidǝ beƣixlanƣan boluxi mumkin. 34 Kaⱨinlar bǝk az bolƣaqⱪa, kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ mallirining terisini soyuxⱪa ülgürǝlmǝytti; xunga Lawiy ⱪerindaxliri taki mallar soyulup bolƣuqǝ ⱨǝm baxⱪa kaⱨinlar ɵzlirini Hudaƣa atap paklap bolƣuqǝ yardǝmlǝxti (qünki Lawiylar ɵzlirini Hudaƣa atap paklax ixida kaⱨinlarƣa nisbǝtǝn bǝkrǝk ihlasmǝn idi). 35 Uning üstigǝ kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar naⱨayiti kɵp idi, xundaⱪla inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪlirining meyi wǝ kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlarƣa ⱪoxulƣan xarab ⱨǝdiyilirimu naⱨayiti kɵp idi.
Xundaⱪ ⱪilip Pǝrwǝrdigar ɵyidiki ibadǝt hizmǝtliri yengibaxtin ǝsligǝ kǝltürüldi. 36 Huda Ɵz hǝlⱪigǝ bu ixlarni orunlaxturƣanliⱪi üqün Ⱨǝzǝkiya wǝ pütkül hǝlⱪ tolimu huxal boluxti; qünki bu ixlar bǝk tezla bejirilip bolƣanidi.
 
 

29:1 «Abiya» — yaki «Abi». «2Pad.» 18:2ni kɵrüng.

29:8 «ularni dǝⱨxǝtkǝ selip, wǝⱨimǝ boluxⱪa ⱨǝm zangliⱪ ⱪilip ux-ux ⱪilinidiƣan obyekt...» — yaki «ularni adǝmlǝrgǝ dǝⱨxǝt salidiƣan, ⱪorⱪunq basturidiƣan ⱨǝm zangliⱪ ⱪilip ux-ux ⱪilinidiƣan obyekt».

29:11 «...huxbuy yeⱪixⱪa...» — yaki «...ⱪurbanliⱪ ⱪilixⱪa...».

29:17 «ular yǝnǝ sǝkkiz kün waⱪit sǝrp ⱪilip Pǝrwǝrdigar ɵyini pakizlap...» — yaki «xundaⱪ ⱪilip ular sǝkkiz kün iqidǝ Hudaning ɵyini (muⱪǝddǝs jayni) pakizliƣan boldi...».

29:23 «padixaⱨ wǝ jamaǝt ⱪollirini tekilǝr üstigǝ ⱪoyuxti» — «Law.» 4؛13-26ni kɵrüng.

29:31 «aldiƣa kelinglar, ⱪurbanliⱪlar,...» — muxu yǝrdǝ «ⱪurbanliⱪlar» bǝlkim «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri»ni kɵrsitidu. 32-36-ayǝtlǝrgǝ ⱪariƣanda, «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar» bu ikki hil ⱪurbanliⱪlar (inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri wǝ tǝxǝkkür ⱪurbanliⱪliri)din sirt idi. Oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri wǝ tǝxǝkkür ⱪurbanliⱪlirini kaⱨinlar bilǝn xu ⱪurbanliⱪlarni sunƣuqilar yeyixkǝ bolatti; «kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪlar» pütünlǝy Hudaƣa atap kɵydürülǝtti.

29:33 «Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan altǝ yüz buⱪa, üq ming ⱪoymu...» — bu ayǝttiki kala-ⱪoylar bǝlkim inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri wǝ tǝxǝkkür ⱪurbaliⱪliri süpitidǝ beƣixlanƣan boluxi mumkin.