28
Aⱨaz Yǝⱨuda üstigǝ ⱨɵküm süridu
2Pad. 16:1-20
Aⱨaz tǝhtkǝ qiⱪⱪan qeƣida yigirmǝ yaxta idi; u Yerusalemda on altǝ yil sǝltǝnǝt ⱪildi. U atisi Dawutⱪa ohxax Pǝrwǝrdigarning nǝziridǝ durus bolƣanni ⱪilmay, Bǝlki Israilning padixaⱨlirining yoliƣa kirip mangdi; u ⱨǝtta Baallarƣa atap mǝbudlarni ⱪuydurdi; Pǝrwǝrdigar Israillar zeminidin ⱨǝydǝp qiⱪarƣan ǝllǝrning yirginqlik gunaⱨlirini dorap, Ⱨinnom jilƣisida küjǝ kɵydürdi, ɵzining pǝrzǝntlirini ottin ɵtküzüp kɵydürdi; «Ⱨinnom jilƣisi» — ibraniy tilida «Gǝ-Ⱨinnom», ǝrǝb tilida «jǝⱨǝnnǝm». Bu yirginqlik jay toƣruluⱪ «Yǝr.» 17:31-32ni wǝ izaⱨatlirini kɵrüng. «küjǝ kɵydürdi» — yaki «ⱪurbanliⱪlarni kɵydürdi». «pǝrzǝntlirini ottin ɵtküzüp kɵydürdi» — bǝlkim Aⱨazning pǝrzǝntlirini insan ⱪurbanliⱪi ⱪilƣanliⱪini kɵrsitixi mumkin. Yǝnǝ «yuⱪiri jaylar»da, dɵnglǝrdǝ wǝ ⱨǝrⱪaysi kɵkǝrgǝn dǝrǝh astida kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ ⱪildi wǝ küjǝ kɵydürdi. Xunga, uning Hudasi Pǝrwǝrdigar uni Suriyǝ padixaⱨining ⱪoliƣa tapxurdi; Suriylǝr uni tarmar kǝltürüp, Yǝⱨudadin nurƣun hǝlⱪni tutⱪun ⱪilip Dǝmǝxⱪⱪǝ elip kǝtti. Huda yǝnǝ uni Israil padixaⱨining ⱪoliƣa tapxurdi, Israil padixaⱨi Yǝⱨudada qong ⱪirƣinqiliⱪ elip bardi. Rǝmaliyaning oƣli Pikaⱨ Yǝⱨudada bir kün iqidǝ bir yüz yigirmǝ ming adǝmni ɵltürdi, ularning ⱨǝmmisi ǝzimǝtlǝr idi; buning sǝwǝbi, ular ata-bowilirining Hudasi Pǝrwǝrdigardin waz kǝqkǝnidi. Zikri isimlik bir Əfraimiy ǝzimǝt bar idi; u padixaⱨning oƣli Maasiyaⱨani, ordining bax ƣojidari Azrikam wǝ padixaⱨning bax wǝziri Əlkanaⱨni ⱪǝtl ⱪildi. Israillar ɵz ⱪerindaxliridin ikki yüz ming ayal, oƣul-ⱪiz balilarni tutⱪun ⱪilip elip kǝtti; ular yǝnǝ Yǝⱨudadin nurƣun urux ƣǝniymǝtlirini bulang-talang ⱪilip Samariyǝgǝ ǝkǝtti.
Lekin u yǝrdǝ Pǝrwǝrdigarning Odǝd isimlik bir pǝyƣǝmbiri bar idi; u Samariyǝgǝ ⱪaytip kǝlgǝn ⱪoxunning aldiƣa qiⱪip ularƣa: — Ⱪaranglar, ata-bowanglarning Hudasi Pǝrwǝrdigar Yǝⱨudalarni aqqiⱪida silǝrning ⱪolunglarƣa tapxurdi wǝ silǝr pǝlǝkkǝ yǝtkǝn ⱪǝⱨri-ƣǝzǝp bilǝn ularni ɵltürdünglar. 10 Əmdi silǝr yǝnǝ Yǝⱨudalar bilǝn Yerusalemliⱪlarni mǝjburiy ɵzünglarƣa ⱪul-didǝk ⱪilmaⱪqi boluwatisilǝr. Lekin silǝr ɵzünglarmu Hudayinglar Pǝrwǝrdigar aldida gunaⱨ-itaǝtsizliklǝr ɵtküzdunglarƣu? 11 Əmdi gepimgǝ ⱪulaⱪ selinglar! Ⱪerindaxliringlardin tutⱪun ⱪilip kǝlgǝnlǝrni ⱪayturuwetinglar, qünki Pǝrwǝrdigarning ⱪattiⱪ ƣǝzipi bexinglarƣa qüxǝy dǝp ⱪaldi, dedi.
12 Xuning bilǝn Əfraimlarning birⱪanqǝ yolbaxqiliri, yǝni Yoⱨananning oƣli Azariya, Mǝxillimotning oƣli Bǝrǝkiya, Xallumning oƣli Ⱨǝzǝkiya wǝ Ⱨadlayning oƣli Amasa ⱪozƣilip qiⱪip jǝngdin ⱪaytip kǝlgǝn ⱪoxunni tosuwelip 13 ularƣa: — Bu tutⱪunlarni bu yǝrgǝ elip kirsǝnglar bolmaydu; bizning Pǝrwǝrdigarning aldida gunaⱨimiz turup, yǝnǝ tehimu kɵp gunaⱨlar wǝ itaǝtsizliklǝrni aynitmaⱪqimusilǝr? Qünki bizning itaǝtsizlikimiz ⱨelimu intayin eƣirdur, Israilning bexiƣa otluⱪ ⱪǝⱨr-ƣǝzǝp qüxǝy dǝp ⱪaldi, dedi.
14 Xuning bilǝn lǝxkǝrlǝr tutⱪunlar bilǝn urux ƣǝniymǝtlirini yolbaxqilar wǝ pütkül jamaǝt aldida ⱪaldurup ⱪoydi. 15 Yuⱪirida ismi tilƣa elinƣan kixilǝr ⱪozƣilip, tutⱪunlarni baxlap qiⱪti, urux ƣǝniymǝtliri iqidin kiyim-keqǝk wǝ ayaƣlarni ularning arisidiki barliⱪ yalingaq, yalang ayaƣ turƣanlarƣa kiygüzüp, ⱨǝmmisini yemǝk-iqmǝk bilǝn ƣizalandurdi, üstibaxlirini maylidi, barliⱪ ajizlarni exǝklǝrgǝ mindürüp, ⱨǝmmisini «Horma dǝrǝhliri xǝⱨiri» dǝp atilidiƣan Yerihoƣa, ɵz ⱪerindaxlirining ⱪexiƣa apirip ⱪoydi, andin Samariyǝgǝ ⱪaytti.
16 Bu qaƣda Aⱨaz padixaⱨ Asuriyǝning padixaⱨliriƣa yardǝm tilǝp adǝm ǝwǝtti, 17 qünki Edomiylar yǝnǝ Yǝⱨudaƣa ⱨujum ⱪilip nurƣun adǝmni tutⱪun ⱪilip kǝtkǝnidi. 18 Filistiylǝrmu Xǝfǝlaⱨ tüzlǝnglikidiki wǝ Yǝⱨudaning jǝnubidiki xǝⱨǝrlǝrgǝ tajawuz ⱪilip kirip, Bǝyt-Xǝmǝx, Ayjalon, Gǝdǝrot, Sokoⱨ wǝ Sokoⱨⱪa tǝwǝ yeza-ⱪixlaⱪlarni, Timnaⱨ wǝ Timnaⱨⱪa tǝwǝ yeza-ⱪixlaⱪlarni, Gimzo wǝ Gimzoƣa tǝwǝ yeza-ⱪixlaⱪlarni ixƣal ⱪilip, xu yǝrlǝrgǝ jaylaxⱪanidi. 19 Pǝrwǝrdigar Yǝⱨudaning padixaⱨi Aⱨaz tüpǝylidin Yǝⱨudani horluⱪⱪa ⱪaldurdi; qünki Aⱨaz Yǝⱨudani itaǝtsilikkǝ eziⱪturdi wǝ ɵzi Pǝrwǝrdigarƣa eƣir asiyliⱪ ⱪildi. 20 Asuriyǝning padixaⱨi Tiglat-Pilnǝsǝr dǝrwǝⱪǝ uning yeniƣa kǝldi, lekin yardǝm berixning orniƣa, uningƣa kɵp awariqiliklǝrni kǝltürdi. 21 Qünki Aⱨaz Pǝrwǝrdigarning ɵyidin, padixaⱨning ordisidin, xundaⱪla ǝmǝldarlarning ɵyliridin kɵp mal-dunyani qiⱪirip, Asuriyǝ padixaⱨiƣa bǝrgǝn bolsimu, lekin uningƣa ⱨeq paydisi bolmidi. 22 Muxundaⱪ intayin müxkül pǝyttǝ bu padixaⱨ Aⱨaz Pǝrwǝrdigar aldida tehimu eƣir ⱪǝbiⱨlikkǝ qɵküp kǝtti. 23 U ɵzini mǝƣlup ⱪilƣan Dǝmǝxⱪning ilaⱨliriƣa ⱪurbanliⱪ sundi, qünki u: «Suriyǝning padixaⱨlirining ilaⱨliri ularƣa yardǝm ⱪildi, xunga mǝnmu ularƣa ⱪurbanliⱪ sunup, ularni mangimu yardǝm beridiƣan ⱪilimǝn» dedi. Lekin ǝksiqǝ bu butlar uning ɵzini, xundaⱪla barliⱪ Israillarni ⱨalakǝtkǝ elip bardi. «ɵzini mǝƣlup ⱪilƣan Dǝmǝxⱪning ilaⱨliri» — bu sɵzlǝr Aⱨazning oyliri, ǝlwǝttǝ; lekin mǝlum tǝrǝptin eytⱪanda, uning butpǝrǝsliki uni ⱨǝⱪiⱪǝtǝn mǝƣlubiyǝtkǝ uqratⱪanidi. 24 Aⱨaz Pǝrwǝrdigarning ɵyidiki ǝswab-buyumlarni yiƣip elip qiⱪip, ularni kesip-ezip parǝ-parǝ ⱪiliwǝtti; wǝ Pǝrwǝrdigarning ɵyining dǝrwazilirini peqǝtliwǝtti. Ⱨǝm ɵzi üqün Yerusalemning ⱨǝrbir doⱪmuxida ⱪurbangaⱨlarni salƣuzdi. 25 U yǝnǝ Yǝⱨudaning ⱨǝrⱪaysi xǝⱨǝrliridǝ baxⱪa ilaⱨlarƣa huxbuy yeⱪix üqün «yuⱪiri jaylar»ni salƣuzdi, xundaⱪ ⱪilip ata-bowilirining Hudasi Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi ⱪozƣaldi. 26 Mana, uning ⱪalƣan ixliri, jümlidin barliⱪ tutⱪan yolliri baxtin-ahiriƣiqǝ «Yǝⱨuda wǝ Israil padixaⱨlirining tarihnamisi»da pütülgǝndur. 27 Aⱨaz ata-bowiliri arisida uhlidi; kixilǝr uni Yerusalem xǝⱨirigǝ dǝpnǝ ⱪildi, lekin uni Israil padixaⱨlirining ⱪǝbristanliⱪiƣa dǝpnǝ ⱪilmidi. Oƣli Ⱨǝzǝkiya uning orniƣa padixaⱨ boldi.
 
 

28:3 «Ⱨinnom jilƣisi» — ibraniy tilida «Gǝ-Ⱨinnom», ǝrǝb tilida «jǝⱨǝnnǝm». Bu yirginqlik jay toƣruluⱪ «Yǝr.» 17:31-32ni wǝ izaⱨatlirini kɵrüng. «küjǝ kɵydürdi» — yaki «ⱪurbanliⱪlarni kɵydürdi». «pǝrzǝntlirini ottin ɵtküzüp kɵydürdi» — bǝlkim Aⱨazning pǝrzǝntlirini insan ⱪurbanliⱪi ⱪilƣanliⱪini kɵrsitixi mumkin.

28:23 «ɵzini mǝƣlup ⱪilƣan Dǝmǝxⱪning ilaⱨliri» — bu sɵzlǝr Aⱨazning oyliri, ǝlwǝttǝ; lekin mǝlum tǝrǝptin eytⱪanda, uning butpǝrǝsliki uni ⱨǝⱪiⱪǝtǝn mǝƣlubiyǝtkǝ uqratⱪanidi.