14
Abramning Lutni ⱪutⱪuzuxi
1 Xinarning padixaⱨi Amrafǝl, Əllasarning padixaⱨi Arioⱪ, Elamning padixaⱨi Kedorlayomǝr wǝ Goyimning padixaⱨi Tidalning künliridǝ xu wǝⱪǝ boldiki, 2 ular birlixip Sodomning padixaⱨi Bera, Gomorraning padixaⱨi Birxa, Admaⱨning padixaⱨi Xinab, Zǝboimning padixaⱨi Xǝm’ebǝr wǝ Bela (yǝni Zoar)ning padixaⱨiƣa ⱪarxi ⱨujumƣa atlandi. 3 Bu bǝxining ⱨǝmmisi kelixip Siddim wadisiƣa, yǝni «Xor Dengizi» wadisiƣa yiƣildi.□«Xor dengizi» — « Ɵlük Dengiz» dǝpmu atilidu. 4 Ular on ikki yil Kedorlayomǝrgǝ beⱪindi boldi, on üqinqi yilƣa kǝlgǝndǝ, Kedorlayomǝrgǝ ⱪarxi isyan kɵtürdi.
5 On tɵtinqi yili Kedorlayomǝr wǝ uningƣa ittipaⱪdax bolƣan padixaⱨlar ⱨǝmmisi yiƣilip, Axtarot-Karnaim degǝn yǝrdǝ Rǝfayiylarƣa, xundaⱪla Ⱨam degǝn yǝrdǝ Zuziylarƣa, Xawǝⱨ-Kiriatayimda Emiylarƣa ⱨujum ⱪilip ularni yǝngdi;■Yar. 15:20; Ⱪan. 2:10,11. 6 andin ular Ⱨoriylarni ularning Seir teƣida mǝƣlup ⱪilip, qɵlning yenidiki Əl-Paranƣiqǝ sürüp-toⱪay ⱪildi. 7 Arⱪidinla, ular Ən-Mixpatⱪa (yǝni Ⱪadǝxkǝ) yenip kelip, Amalǝklǝrning pütkül yurtini bulang-talang ⱪildi; Ⱨazazon-Tamarda olturuxluⱪ Amoriylarnimu ⱨujum ⱪilip mǝƣlup ⱪildi. 8 Xuning bilǝn Sodomning padixaⱨi, Gomorraning padixaⱨi, Admaⱨning padixaⱨi, Zǝboimning padixaⱨi wǝ Belaning (yǝni Zoarning) padixaⱨi qiⱪip, Siddim wadisida ularƣa ⱪarxi jǝng ⱪilixⱪa sǝp tizdi; 9 muxu bǝxǝylǝn Elamning padixaⱨi Kedorlayomǝr, Goyimning padixaⱨi Tidal, Xinarning padixaⱨi Amrafǝl, Əllasarning padixaⱨi Arioⱪ ⱪatarliⱪlar bilǝn soⱪuxti; yǝni tɵt padixaⱨ bilǝn bǝx padixaⱨ ɵzara soⱪuxti. 10 Siddim wadisidiki ⱨǝmmila yǝrdǝ ⱪarimay orǝkliri bar idi. Sodom wǝ Gomorraning padixaⱨliri ⱪeqip, orǝklǝrgǝ qüxüp kǝtti. Əmma ⱪalƣanlar bolsa taƣⱪa ⱪeqip kǝtti.
11 Ƣalib kǝlgǝn tɵt padixaⱨ bolsa Sodom bilǝn Gomorraning ⱨǝmmǝ mal-mülkini wǝ barliⱪ ozuⱪ-tülükini elip kǝtti. 12 Ular yǝnǝ Abramning jiyǝni Lutnimu malliri bilǝn ⱪoxup elip kǝtti; qünki u Sodomda olturaⱪlaxⱪanidi.
13 Ⱨalbuki, ⱪutulup ⱪalƣan birsi berip bu ixlarni ibraniy Abramƣa eytti. Xu qaƣda u Amoriy Mamrǝning dubzarliⱪining yenida turatti. Mamrǝ bolsa Əxkol wǝ Anǝrning akisi idi; bu üqǝylǝn Abram bilǝn ittipaⱪdax idi.□«ibraniy» — bu yǝrdǝ «ibraniy» degǝn sɵz birinqi ⱪetim tilƣa elinƣan. «ibraniy» degǝn sɵz tɵwǝndikidǝk ikki hil mǝnidǝ boluxi mumkin: — (1) Ibraⱨim Ebǝr degǝn kixining ǝwladi (21:10); (2) «ɵtküqi». «Ibraniy» degǝnning bǝlkim «abar» («ɵtmǝk») degǝn peil bilǝn munasiwiti boluxi mumkin. Ibraⱨim Ⱪanaan zeminda turuwatⱪanlarƣa nisbǝtǝn «dǝryadin ɵtkǝn kixi» — demǝk, u «uluƣ dǝrya» (Əfrat dǝryasi)din ɵtüp kǝlgǝn kixi idi. «bu üqǝylǝn Abram bilǝn ittipaⱪdax idi» — sǝl toƣriraⱪ tǝrjimǝ ⱪilsaⱪ «Abram bu üqǝylǝn bilǝn ittipaⱪdax idi». ■Yar. 13:18. 14 Abram ⱪerindixining ǝsir bolup ⱪalƣanliⱪini anglap, ɵz ɵyidǝ tuƣulƣan, alaⱨidǝ tǝrbiyilǝngǝn üq yüz on sǝkkiz adǝmni baxlap qiⱪip, tɵt padixaⱨni ⱪoƣlap danƣiqǝ bardi.□«Abram ... tɵt padixaⱨni ⱪoƣlap danƣiqǝ bardi» — tǝhminǝn 150-200 kilometrƣiqǝ ⱪoƣliƣan. 15 Keqisi u adǝmlirini guruppilarƣa bɵlüp, ular bilǝn birliktǝ ⱨujum ⱪilip ularni mǝƣlup ⱪilip, ularni Dǝmǝxⱪning ximal tǝripidiki Ⱨobaⱨ degǝn jayƣiqǝ ⱪoƣlap berip, 16 pütkül olja alƣan mal-mülükni ⱪayturuwaldi; ɵz ⱪerindixi Lutni, uning mal-mülki wǝ hotun-ⱪizlirini, xundaⱪla barliⱪ ⱪalƣan adǝmlǝrni yandurup kǝldi.
Mǝlkizǝdǝkning Abramƣa bǝht tilixi
17 Abram Kedorlayomǝr wǝ uning bilǝn ittipaⱪdax padixaⱨlarni mǝƣlup ⱪilip, ⱪaytip kǝlgǝndǝ, Sodomning padixaⱨi Xawǝⱨ wadisi (yǝni Han wadisi)ƣa uning aldiƣa qiⱪti. 18 Salemning padixaⱨi Mǝlkizǝdǝkmu nan bilǝn xarab elip aldiƣa qiⱪti. U zat bolsa, Ⱨǝmmidin Aliy Tǝngrining kaⱨini idi;□«Mǝlkizǝdǝk» — bu zat toƣruluⱪ «Zǝbur» 110-küydiki izaⱨatlarni, xundaⱪla «Ibraniylarƣa»diki 5-7-bablarni wǝ xularning izaⱨatliri, «ⱪoxumqǝ sɵz»inimu kɵrüng. ■Ibr. 7:1, 2, 3. 19 u Abramni bǝht-bǝrikǝtlǝp: — «Abram asman bilǝn zeminning Igisi bolƣan Ⱨǝmmidin Aliy Tǝngri tǝripidin bǝrikǝtlǝnsun!□«Asman bilǝn zeminning Igisi» — yaki «asman bilǝn zeminning Yaratⱪuqisi». 20 Xundaⱪla düxmǝnliringni ɵz ⱪolungƣa tapxurƣan Ⱨǝmmidin Aliy Tǝngrigǝ Ⱨǝmdusana oⱪulƣay!» — dedi.
Abram bolsa ƣǝniymǝt alƣan nǝrsilǝrning ondin birini uningƣa bǝrdi.
21 Andin Sodomning padixaⱨi Abramƣa: — Adǝmlǝrni manga bǝrgǝyla, ƣǝniymǝtlǝrni ɵzlirigǝ alƣayla, — dedi.
22 Lekin Abram Sodomning padixaⱨiƣa jawab berip: — Mǝn bolsam asman bilǝn zeminning Igisi bolƣan Ⱨǝmmidin Aliy Tǝngri Pǝrwǝrdigarƣa ⱪol kɵtürüp ⱪǝsǝm ⱪilƣanmǝnki, 23 mǝn sǝndin ⱨǝtta bir tal yip nǝ bir tal boƣⱪuqinimu nǝ sening baxⱪa ⱨǝrⱪandaⱪ nǝrsǝngni almaymǝn; bolmisa, sǝn keyin: «mǝn Abramni bay ⱪilip ⱪoydom» deyixing mumkin.
24 Xunga yigitlirimning yegǝn-iqkini, xundaⱪla manga ⱨǝmraⱨ bolƣanlar, yǝni Anǝr, Əxkol wǝ Mamrǝlǝrgǝ tegixlik ülüxtin baxⱪa, mǝn ƣǝniymǝttin ⱨeqnǝrsǝ almaymǝn; xular ɵzlirigǝ tegixlik ülüxini alsun, — dedi.□«yigitlǝr» — Ibraⱨimning ɵz hizmǝtkarlirini kɵrsitidu. Ibraⱨimning ⱨǝmraⱨliri Anǝr, Əxkol wǝ Mamrǝ bǝlkim Pǝrwǝrdigarƣa etiⱪad ⱪilƣuqilar bolmiƣaqⱪa, Ibraⱨim ɵzigǝ ⱪoyƣan ⱪattiⱪ tǝlǝpni (ⱨeq ƣǝniymǝt almaymǝn degǝndǝk) ularning üstigǝ ⱪoymaydu.
□14:3 «Xor dengizi» — « Ɵlük Dengiz» dǝpmu atilidu.
■14:5 Yar. 15:20; Ⱪan. 2:10,11.
□14:13 «ibraniy» — bu yǝrdǝ «ibraniy» degǝn sɵz birinqi ⱪetim tilƣa elinƣan. «ibraniy» degǝn sɵz tɵwǝndikidǝk ikki hil mǝnidǝ boluxi mumkin: — (1) Ibraⱨim Ebǝr degǝn kixining ǝwladi (21:10); (2) «ɵtküqi». «Ibraniy» degǝnning bǝlkim «abar» («ɵtmǝk») degǝn peil bilǝn munasiwiti boluxi mumkin. Ibraⱨim Ⱪanaan zeminda turuwatⱪanlarƣa nisbǝtǝn «dǝryadin ɵtkǝn kixi» — demǝk, u «uluƣ dǝrya» (Əfrat dǝryasi)din ɵtüp kǝlgǝn kixi idi. «bu üqǝylǝn Abram bilǝn ittipaⱪdax idi» — sǝl toƣriraⱪ tǝrjimǝ ⱪilsaⱪ «Abram bu üqǝylǝn bilǝn ittipaⱪdax idi».
□14:14 «Abram ... tɵt padixaⱨni ⱪoƣlap danƣiqǝ bardi» — tǝhminǝn 150-200 kilometrƣiqǝ ⱪoƣliƣan.
□14:18 «Mǝlkizǝdǝk» — bu zat toƣruluⱪ «Zǝbur» 110-küydiki izaⱨatlarni, xundaⱪla «Ibraniylarƣa»diki 5-7-bablarni wǝ xularning izaⱨatliri, «ⱪoxumqǝ sɵz»inimu kɵrüng.
□14:19 «Asman bilǝn zeminning Igisi» — yaki «asman bilǝn zeminning Yaratⱪuqisi».
□14:24 «yigitlǝr» — Ibraⱨimning ɵz hizmǝtkarlirini kɵrsitidu. Ibraⱨimning ⱨǝmraⱨliri Anǝr, Əxkol wǝ Mamrǝ bǝlkim Pǝrwǝrdigarƣa etiⱪad ⱪilƣuqilar bolmiƣaqⱪa, Ibraⱨim ɵzigǝ ⱪoyƣan ⱪattiⱪ tǝlǝpni (ⱨeq ƣǝniymǝt almaymǝn degǝndǝk) ularning üstigǝ ⱪoymaydu.