15
Hudaning Abramƣa kɵrünüp, uning bilǝn ǝⱨdǝ tüzüxi
1 Bu ixlardin keyin Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalami Abramƣa alamǝt kɵrünüxtǝ kelip: «Əy Abram, ⱪorⱪmiƣin; Mǝn Ɵzüm ⱪalⱪining wǝ zor in’amingdurmǝn» — dedi. ◼«Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalami Abramƣa... dedi» — bu ibarǝ yaki bundaⱪ ibarǝ Tǝwrat-Zǝburda pat-pat kɵrünüp, «Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalami»ning ǝmǝliyǝttǝ «Üqtǝ Bir»diki Ikkinqi Xǝhs ikǝnlikini kɵrsitidu. «Yuⱨ,» 1:1-2ni kɵrüng. «Mǝn Ɵzüm ⱪalⱪining wǝ zor in’amingdurmǝn» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Mǝn sanga zor in’am bǝrgüqidurmǝn».  ◘Zǝb. 16:5; 18:2; 19:11 2 Lekin Abram: — Əy Rǝb Pǝrwǝrdigar, manga nemǝ berisǝn? Mana, mǝn balisiz tursam, ɵy-bisatlirimƣa warisliⱪ ⱪilƣuqi muxu Dǝmǝxⱪlik Əliezǝrla bardur, — dedi.
3 Abram yǝnǝ: Mana, Sǝn manga ⱨeq nǝsil bǝrmiding, mana ɵyümdǝ turuwatⱪanlardin biri manga waris bolidu, dedi.
4 Xu ⱨaman Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalami uningƣa kelip: «Bu kixi sanga waris bolmaydu, bǝlki ɵz puxtungdin bolidiƣan kixi sanga waris bolidu», — dedi.
5 Xuning bilǝn Pǝrwǝrdigar uni taxⱪiriƣa elip qiⱪip: — Əmdi asmanƣa ⱪarap yultuzlarni sana — Ⱪeni, ularni saniyalamsǝnkin?! — dedi. Andin uningƣa: — Sening nǝslingmu xundaⱪ bolidu, — dedi. ◘Mis. 32:13; Ⱪan. 10:22; Rim. 4:18; Ibr. 11:12.
6 Abram Pǝrwǝrdigarƣa ixǝndi; Pǝrwǝrdigar uningdiki bu ixǝnqni uning ⱨǝⱪⱪaniyliⱪi dǝp ⱨesablidi. ◘Rim. 4:3,9,18,22; Gal. 3:6; Yaⱪ. 2:23. 7 Yǝnǝ uningƣa: Mǝn bu zeminƣa igǝ ⱪilixⱪa seni Kaldiyǝdiki Ur xǝⱨiridin elip qiⱪⱪan Pǝrwǝrdigardurmǝn, — dedi. ◘Zǝb. 105:9-13
8 Lekin Abram: — I Rǝb Pǝrwǝrdigar, mǝn uningƣa jǝzmǝn igǝ bolidiƣinimni ⱪandaⱪ bilimǝn? — dǝp soridi.
9 Pǝrwǝrdigar uningƣa: — Mǝn üqün üq yaxliⱪ bir inǝk, üq yaxliⱪ bir qixi ɵqkǝ, üq yaxliⱪ bir ⱪoqⱪar bilǝn bir kǝptǝr wǝ bir bajka elip kǝlgin, — dedi.
10 Xunga u bularning ⱨǝmmisini elip, ularning ⱨǝrbirsini yerimdin ikki parqǝ ⱪilip, yerimini yǝnǝ bir yerimiƣa udulmu’udul ⱪilip ⱪoyup ⱪoydi; ǝmma ⱪuxlarni parqilimidi. ◼«qüxǝnmǝ» — kona zamanlarda ikki tǝrǝp bir-biri bilǝn ǝⱨdǝ tüzmǝkqi bolsa, awwal kala yaki ⱪoyni soyup, ikki parqǝ ⱪilip parqilaytti; andin ikki tǝrǝp soyup ikki parqǝ ⱪilƣan malning otturisidin tǝng ɵtüp bir-birigǝ ⱪǝsǝm ⱪilatti. Bu ixning mǝnisi, «ⱪaysimiz ǝⱨdini buzsaⱪ, Huda uni bu soyƣan malƣa ohxax ⱪilsun!» demǝklik boluxi mumkin. Xunga ibraniy tilida «ǝⱨdǝ tüzüx» adǝttǝ «ǝⱨdǝ kesix» deyilidu. «Yǝr.» 34:8, 18-20-ayǝtlǝrni kɵrüng. 11 Ⱪaƣa-ⱪuzƣunlar taplarning üstigǝ qüxkǝndǝ, Abram ularni ürkütüp ⱨǝydiwǝtti.
12 Lekin kün patay degǝndǝ, Abramni eƣir bir uyⱪu basti wǝ mana, uning üstigǝ dǝⱨxǝtlik bir wǝⱨimǝ, tum ⱪarangƣuluⱪ qüxti. 13 Andin Pǝrwǝrdigar Abramƣa: — Jǝzmǝn bilixing kerǝkki, sening nǝsling ɵzlirining bolmiƣan bir zeminda musapir bolup, xu yǝrdiki hǝlⱪning ⱪulluⱪida bolidu wǝ xundaⱪla, bu hǝlⱪ ularƣa tɵt yüz yilƣiqǝ jǝbir-zulum salidu. ◼«Jǝzmǝn bilixing kerǝkki, sening nǝsling ɵzlirining bolmiƣan bir zeminda musapir bolup, .... bu hǝlⱪ ularƣa tɵt yüz yilƣiqǝ jǝbir-zulum salidu» — bu sɵzlǝr xeiriy xǝklidǝ bolup sɵzmusɵz mundaⱪla ipadilǝydu: —
Sening nǝsling ɵzlirining bolmiƣan bir zeminda musapir bolidu
ular ularning ⱪulluⱪida bolidu
ular ularƣa jǝbir-zulum salidu
(jǝmiy bolup) tɵt yüz yil (bolidu)»,
Bu 400 yilni yǝⱨudiy alimlar xundaⱪ ⱨesablaydu: Isⱨaⱪ («nǝsling») tuƣulƣan bolup, 60 yaxⱪa kirip Yaⱪupni tuƣdurdi; Yaⱪup (Israil) 130 yaxⱪa kirip Misirƣa qüxti; Israel jǝmǝti Misirda 210 yil turdi: jǝmiy bolup 400 yil ǝtrapida idi.  ◘Mis. 12:40; Ros. 7:6; Gal. 3:17. 14 Lekin Mǝn ularni ⱪulluⱪⱪa salƣuqi xu taipining üstidin ⱨɵküm qiⱪirimǝn. Keyin ular nurƣun bayliⱪlarni elip xu yǝrdin qiⱪidu. ◘Mis. 3:22; 11:2; 12:35,36. 15 Əmma sǝn bolsang, aman-hatirjǝmlik iqidǝ ata-bowiliringƣa ⱪoxulisǝn; uzun ɵmür kɵrüp andin dǝpnǝ ⱪilinisǝn. ◼«ata-bowiliringƣa ⱪoxulisǝn» — bu sɵz eytilƣan obyektⱪa ⱪarap mǝnisini bekitix mumkin. Angliƣuqi etiⱪadliⱪ kixi bolsa ɵlgǝndin keyin uning roⱨi ⱨǝⱪⱪaniylarning roⱨlirining ⱪexiƣa ketidu; etiⱪadsiz bolsa, ularning roⱨi etiⱪadsizlar bilǝn billǝ bolidu («Luⱪa» 16:19-31 wǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»nimu kɵrüng).  ◘Yar. 25:7, 8. 16 Lekin xu yǝrdǝ tɵt ǝwlad ɵtüp, nǝsling bu yǝrgǝ yenip kelidu; qünki Amoriylarning ⱪǝbiⱨlikining zihi tehi toxmidi, dedi. ◼«Amoriylarning ⱪǝbiⱨliki» — Amoriylar Ⱪanaan zeminida turuwatⱪan ⱪǝbililǝr iqidǝ «yetǝkqi ⱪǝbilǝ» ⱨesablinatti. «Amoriylarning ⱪǝbiⱨlikining zihi tehi toxmiƣanidi» — demǝk, Huda ularƣa towa ⱪilix pursiti bǝrsimu, ular towa ⱪilmay, yǝnila gunaⱨⱪa petip, Huda bekitkǝn qǝkkǝ yǝtkǝndǝ, Ibraⱨimning ǝwladliri bolƣan Israillar arⱪiliⱪ ularni jazalaydu; Israillar ularni zeminidin ⱨǝydǝp yoⱪitidu. Bu ixlar «Qɵl-Bayawandiki Sǝpǝr», «Ⱪanun Xǝrⱨi» wǝ «Yǝxua»da tǝpsiliy tǝswirlinidu. «Misirdin qiⱪix»tiki «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.  ◘Mis. 12:40.
17 Xundaⱪ boldiki, kün petip ⱪarangƣu bolƣanda, mana, gɵxlǝrning otturisidin ɵtüp ketiwatⱪan, is-tütǝk qiⱪip turƣan bir otdan bilǝn yalⱪunluⱪ bir mǝx’ǝl kɵründi. ◼«qüxǝnmǝ» — bu nǝrsilǝrning ǝⱨmiyiti, xundaⱪla Huda Ibraⱨim bilǝn baƣliƣan xu ǝⱨdǝ toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz. 18-19 Dǝl xu küni Pǝrwǝrdigar Abram bilǝn ǝⱨdǝ tüzüp uningƣa: — «Mǝn sening nǝslinggǝ bu zeminni Misirning eⱪinidin tartip Uluƣ dǝrya, yǝni Əfrat dǝryasiƣiqǝ berimǝn; yǝni Keniylǝr, Kǝnizziylar, Kadmoniylar, ◘Yar. 12:7; 13:15; 24:7; 26:4; Mis. 32:13; Ⱪan. 1:8; 34:4. 20 Ⱨittiylar, Pǝrizziylǝr, Rǝfayiylar, 21 Amoriylar, Ⱪanaaniylar, Girgaxiylar wǝ Yǝbusiylarning yurtini ularningki ⱪilimǝn» dedi.
 
 

◼15:1 «Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalami Abramƣa... dedi» — bu ibarǝ yaki bundaⱪ ibarǝ Tǝwrat-Zǝburda pat-pat kɵrünüp, «Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalami»ning ǝmǝliyǝttǝ «Üqtǝ Bir»diki Ikkinqi Xǝhs ikǝnlikini kɵrsitidu. «Yuⱨ,» 1:1-2ni kɵrüng. «Mǝn Ɵzüm ⱪalⱪining wǝ zor in’amingdurmǝn» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Mǝn sanga zor in’am bǝrgüqidurmǝn».

◘15:1 Zǝb. 16:5; 18:2; 19:11

◘15:5 Mis. 32:13; Ⱪan. 10:22; Rim. 4:18; Ibr. 11:12.

◘15:6 Rim. 4:3,9,18,22; Gal. 3:6; Yaⱪ. 2:23.

◘15:7 Zǝb. 105:9-13

◼15:10 «qüxǝnmǝ» — kona zamanlarda ikki tǝrǝp bir-biri bilǝn ǝⱨdǝ tüzmǝkqi bolsa, awwal kala yaki ⱪoyni soyup, ikki parqǝ ⱪilip parqilaytti; andin ikki tǝrǝp soyup ikki parqǝ ⱪilƣan malning otturisidin tǝng ɵtüp bir-birigǝ ⱪǝsǝm ⱪilatti. Bu ixning mǝnisi, «ⱪaysimiz ǝⱨdini buzsaⱪ, Huda uni bu soyƣan malƣa ohxax ⱪilsun!» demǝklik boluxi mumkin. Xunga ibraniy tilida «ǝⱨdǝ tüzüx» adǝttǝ «ǝⱨdǝ kesix» deyilidu. «Yǝr.» 34:8, 18-20-ayǝtlǝrni kɵrüng.

◼15:13 «Jǝzmǝn bilixing kerǝkki, sening nǝsling ɵzlirining bolmiƣan bir zeminda musapir bolup, .... bu hǝlⱪ ularƣa tɵt yüz yilƣiqǝ jǝbir-zulum salidu» — bu sɵzlǝr xeiriy xǝklidǝ bolup sɵzmusɵz mundaⱪla ipadilǝydu: — Sening nǝsling ɵzlirining bolmiƣan bir zeminda musapir bolidu ular ularning ⱪulluⱪida bolidu ular ularƣa jǝbir-zulum salidu (jǝmiy bolup) tɵt yüz yil (bolidu)», Bu 400 yilni yǝⱨudiy alimlar xundaⱪ ⱨesablaydu: Isⱨaⱪ («nǝsling») tuƣulƣan bolup, 60 yaxⱪa kirip Yaⱪupni tuƣdurdi; Yaⱪup (Israil) 130 yaxⱪa kirip Misirƣa qüxti; Israel jǝmǝti Misirda 210 yil turdi: jǝmiy bolup 400 yil ǝtrapida idi.

◘15:13 Mis. 12:40; Ros. 7:6; Gal. 3:17.

◘15:14 Mis. 3:22; 11:2; 12:35,36.

◼15:15 «ata-bowiliringƣa ⱪoxulisǝn» — bu sɵz eytilƣan obyektⱪa ⱪarap mǝnisini bekitix mumkin. Angliƣuqi etiⱪadliⱪ kixi bolsa ɵlgǝndin keyin uning roⱨi ⱨǝⱪⱪaniylarning roⱨlirining ⱪexiƣa ketidu; etiⱪadsiz bolsa, ularning roⱨi etiⱪadsizlar bilǝn billǝ bolidu («Luⱪa» 16:19-31 wǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»nimu kɵrüng).

◘15:15 Yar. 25:7, 8.

◼15:16 «Amoriylarning ⱪǝbiⱨliki» — Amoriylar Ⱪanaan zeminida turuwatⱪan ⱪǝbililǝr iqidǝ «yetǝkqi ⱪǝbilǝ» ⱨesablinatti. «Amoriylarning ⱪǝbiⱨlikining zihi tehi toxmiƣanidi» — demǝk, Huda ularƣa towa ⱪilix pursiti bǝrsimu, ular towa ⱪilmay, yǝnila gunaⱨⱪa petip, Huda bekitkǝn qǝkkǝ yǝtkǝndǝ, Ibraⱨimning ǝwladliri bolƣan Israillar arⱪiliⱪ ularni jazalaydu; Israillar ularni zeminidin ⱨǝydǝp yoⱪitidu. Bu ixlar «Qɵl-Bayawandiki Sǝpǝr», «Ⱪanun Xǝrⱨi» wǝ «Yǝxua»da tǝpsiliy tǝswirlinidu. «Misirdin qiⱪix»tiki «ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.

◘15:16 Mis. 12:40.

◼15:17 «qüxǝnmǝ» — bu nǝrsilǝrning ǝⱨmiyiti, xundaⱪla Huda Ibraⱨim bilǝn baƣliƣan xu ǝⱨdǝ toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ azraⱪ tohtilimiz.

◘15:18-19 Yar. 12:7; 13:15; 24:7; 26:4; Mis. 32:13; Ⱪan. 1:8; 34:4.

© 2010 Mukeddes Kalam - Uyghur Bible Translation Committee