Matta
1
«Matta bayan ⱪilƣan hux hǝwǝr» •••• Əysa Mǝsiⱨning nǝsǝbnamisi
Bu Ibraⱨimning oƣli wǝ Dawutning oƣli bolƣan Əysa Mǝsiⱨning nǝsǝbnamǝ kitabidur: —«Əysa Mǝsiⱨning nǝsǝbnamǝ kitabi» — bu sɵzlǝr bǝlkim birinqidin tɵwǝndiki «nǝsǝbnamǝ»ni (1-16-ayǝtni) kɵrsitidu. Ikkinqidin ular ⱨǝm «Matta» kitabining bexida wǝ toluⱪ Injilning bexida kelip «Bu kitab Əysa Mǝsiⱨ dǝwrining hatirisi», degǝn mǝnini bildürüxi mumkin. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.  Luⱪa 1:31,32
Ibraⱨimdin Isⱨaⱪ tɵrǝldi, Isⱨaⱪtin Yaⱪup tɵrǝldi, Yaⱪup Yǝⱨuda wǝ uning aka-ukilirining atisi boldi;Yar. 21:2; 25:26,35. Yǝⱨudadin Tamar arⱪiliⱪ Pǝrǝz wǝ Zǝraⱨ tɵrǝldi; Pǝrǝzdin Ⱨǝzron tɵrǝldi, Ⱨǝzrondin Ram tɵrǝldi,«Yǝⱨudadin Tamar arⱪiliⱪ Pǝrǝz wǝ Zǝraⱨ tɵrǝldi» — Tamar toƣruluⱪ «Yar.» 38-babni kɵrüng.  Yar. 38:27, 29; Rut 4:18, 19; 1Tar. 2:5, 9. Ramdin Amminadab tɵrǝldi, Amminadabdin Naⱨxon tɵrǝldi, Naⱨxondin Salmon tɵrǝldi, Salmondin Raⱨab arⱪiliⱪ Boaz tɵrǝldi, Boazdin Rut arⱪiliⱪ Obǝd tɵrǝldi, Obǝdtin Yǝssǝ tɵrǝldi,«Salmondin Raⱨab arⱪiliⱪ Boaz tɵrǝldi» — Raⱨab toƣruluⱪ «Yǝxua» 2-babni kɵrüng. «Boaz Rut arⱪiliⱪ Obǝd tɵrǝldi» — Rut toƣruluⱪ Tǝwrattiki «Rut»ni kɵrüng. Yǝssǝdin Dawut padixaⱨ tɵrǝldi. Dawuttin Uriyaning ayali arⱪiliⱪ Sulayman tɵrǝldi,Rut 4:22; 1Sam. 16:1; 17:12; 1Tar. 2:15; 12:18. Sulaymandin Rǝⱨoboam tɵrǝldi, Rǝⱨoboamdin Abiya tɵrǝldi, Abiyadin Asa tɵrǝldi,1Pad. 11:43; 1Tar. 3:10. Asadin Yǝⱨoxafat tɵrǝldi, Yǝⱨoxafattin Yǝⱨoram tɵrǝldi, Yǝⱨoramdin Uzziya tɵrǝldi,«Yǝⱨoxafattin Yǝⱨoram tɵrǝldi» — «Yǝⱨoram» grek tilida ⱪisⱪartilma xǝkildǝ «Yoram» bolidu. Uzziyadin Yotam tɵrǝldi, Yotamdin Aⱨaz tɵrǝldi, Aⱨazdin Ⱨǝzǝkiya tɵrǝldi, 10 Ⱨǝzǝkiyadin Manassǝⱨ tɵrǝldi, Manassǝⱨdin Amon tɵrǝldi, Amondin Yoxiya tɵrǝldi; 11 Babilƣa sürgün ⱪilinƣanda Yoxiyadin Yǝkoniyaⱨ wǝ uning aka-ukiliri tɵrǝldi. «Babilƣa sürgün ⱪilinƣanda...» — sürgün ⱪilinixning baxlinixidin ahirlixixiƣiqǝ on nǝqqǝ yil jǝryan bolƣan. Israillar türküm-türkümlǝrgǝ bɵlünüp sürgün ⱪilinƣan.  1Tar. 3:16. 12 Babilƣa sürgün bolƣandin keyin, Yǝkoniyaⱨdin Xealtiǝl tɵrǝldi, Xealtiǝldin Zǝrubbabǝl tɵrǝldi, «Yǝkoniyaⱨdin Xealtiǝl tɵrǝldi» — bu ⱪiziⱪ hǝwǝr üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. «Xealtiǝl» grek tilida «Salatiyǝl».  1Tar. 3:17; Əzra 3:2. 13 Zǝrubbabǝldin Abiⱨud tɵrǝldi, Abiⱨuddin Eliaⱪim tɵrǝldi, Eliaⱪimdin Azor tɵrǝldi, 14 Azordin Zadok tɵrǝldi, Zadoktin Aⱪim tɵrǝldi, Aⱪimdin Əliⱨud tɵrǝldi, 15 Əliⱨudtin Əliazar tɵrǝldi, Əliazardin Mattan tɵrǝldi, Mattandin Yaⱪup tɵrǝldi, 16 Yaⱪuptin Mǝryǝmning eri bolƣan Yüsüp tɵrǝldi; Mǝryǝm arⱪiliⱪ Mǝsiⱨ atalƣan Əysa tuƣuldi.«Yaⱪuptin Mǝryǝmning eri bolƣan Yüsüp tɵrǝldi» — bizning pikrimizqǝ «Matta»da Yüsüpning nǝsǝbnamisi hatirilinidu. «Luⱪa»da Mǝryǝmningki hatirilidu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
17 Xundaⱪ bolup, Ibraⱨimdin Dawutⱪiqǝ bolƣan ariliⱪta jǝmiy on tɵt ǝwlad bolƣan; Dawuttin Babilƣa sürgün ⱪilinƣiqǝ jǝmiy on tɵt ǝwlad bolƣan; wǝ Babilƣa sürgün ⱪilinixtin Mǝsiⱨ kǝlgüqǝ jǝmiy on tɵt ǝwlad bolƣan.
 
Əysa Mǝsiⱨning dunyaƣa kelixi
18 Əysa Mǝsiⱨning dunyaƣa kelixi mundaⱪ boldi: — Uning anisi Mǝryǝm Yüsüpkǝ yatliⱪ boluxⱪa wǝdǝ ⱪilinƣanidi; lekin tehi nikaⱨ ⱪilinmayla, uning Muⱪǝddǝs Roⱨtin ⱨamilidar bolƣanliⱪi mǝlum boldi.«lekin tehi nikaⱨ ⱪilinmayla,...» — grek tilida «ular tehi billǝ bolmayla».  Luⱪa 1:27,34.
19 Lekin uning bolƣusi eri Yüsüp, durus kixi bolup, uni jǝmiyǝt aldida hijalǝtkǝ ⱪalduruxni halimay, uningdin astirtin ajrixip ketixni niyǝt ⱪildi.«Yüsüp... uni jǝmiyǝt aldida hijalǝtkǝ ⱪalduruxni halimay, uningdin astirtin ajrixip ketixni niyǝt ⱪildi» —Ibraniylar arisida yigit-ⱪiz bir-birigǝ wǝdilǝxkǝn bolsa ⱪanun aldida alliⱪaqan rǝsmiy ǝr-ayal dǝp ⱨesablinidu.
20 Əmma u muxu ixlarni oylap yürginidǝ, mana Pǝrwǝrdigarning bir pǝrixtisi uning qüxidǝ kɵrünüp uningƣa: — Əy Dawutning oƣli Yüsüp, ayaling Mǝryǝmni ɵz ǝmringgǝ elixtin ⱪorⱪma; qünki uningda bolƣan ⱨamilǝ Muⱪǝddǝs Roⱨtin kǝlgǝn. 21 U bir oƣul tuƣidu, sǝn uning ismini Əysa dǝp ⱪoyƣin; qünki u ɵz hǝlⱪini gunaⱨliridin ⱪutⱪuzidu» — dedi.«U bir oƣul tuƣidu, sǝn uning ismini Əysa dǝp ⱪoyƣin; qünki u ɵz hǝlⱪini gunaⱨliridin ⱪutⱪuzidu» — «Əysa» grek tilida «Yesus», ibraniy tilida «Yǝxua», mǝnisi «Ⱪutⱪuzƣuqi Yaⱨ» yaki «Yaⱨ nijattur». Oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi kerǝkki, «Yaⱨ» bolsa «Yaⱨwǝⱨ» (Pǝrwǝrdigar)ning ⱪisⱪartilmisidur.  Luⱪa 1:31; Ros. 4:12.
22 Mana bularning ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigarning pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ degǝnlirining ǝmǝlgǝ axurulux üqün bolƣan, demǝk: — «Mana bularning ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigarning pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ degǝnlirining ǝmǝlgǝ axurulux üqün bolƣan...» — Injilda, Tǝwrattiki bexarǝtlǝr nǝⱪil kǝltürülginidǝ, üq hil ǝⱨwal kɵrülidu; (1) yüz bǝrgǝn ix dǝl xu bexarǝtning obyekti bolidu (mǝsilǝn, «Mat.» 1:22, 4:14, 12:17, 21:4); (2) yüz bǝrgǝn ix xu bexarǝt ɵz iqigǝ alƣan bir wǝⱪǝ yaki ix bolidu (mǝsilǝn, 2:23, 13:35); (3) yüz bǝrgǝn ix xu bexarǝttǝ kɵrsitilgǝn ixⱪa bir misal bolidu (mǝsilǝn, 2:17). Bu temini tǝtⱪiⱪ ⱪilix intayin paydiliⱪtur. 23 «Pak ⱪiz ⱨamilidar bolup bir oƣul tuƣidu; ular uning ismini Immanuel (mǝnisi «Huda biz bilǝn billǝ») dǝp ataydu».«Pak ⱪiz ⱨamilidar bolup bir oƣul tuƣidu; ular uning ismini Immanuel (mǝnisi «Huda biz bilǝn billǝ») dǝp ataydu» — «Yǝx.» 7:14 wǝ «Yǝx.» 8:8, 10ni kɵrüng.
24 Yüsüp oyƣinip, Pǝrwǝrdigarning xu pǝrixtisining degini boyiqǝ ⱪilip, Mǝryǝmni ǝmrigǝ aldi. 25 Lekin Mǝryǝm boxanƣuqǝ u uningƣa yeⱪinlaxmidi. Bu Mǝryǝmning tunjisi idi; Yüsüp uningƣa Əysa dǝp isim ⱪoydi.Luⱪa 2:21.
 
 

1:1 «Əysa Mǝsiⱨning nǝsǝbnamǝ kitabi» — bu sɵzlǝr bǝlkim birinqidin tɵwǝndiki «nǝsǝbnamǝ»ni (1-16-ayǝtni) kɵrsitidu. Ikkinqidin ular ⱨǝm «Matta» kitabining bexida wǝ toluⱪ Injilning bexida kelip «Bu kitab Əysa Mǝsiⱨ dǝwrining hatirisi», degǝn mǝnini bildürüxi mumkin. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

1:1 Luⱪa 1:31,32

1:2 Yar. 21:2; 25:26,35.

1:3 «Yǝⱨudadin Tamar arⱪiliⱪ Pǝrǝz wǝ Zǝraⱨ tɵrǝldi» — Tamar toƣruluⱪ «Yar.» 38-babni kɵrüng.

1:3 Yar. 38:27, 29; Rut 4:18, 19; 1Tar. 2:5, 9.

1:5 «Salmondin Raⱨab arⱪiliⱪ Boaz tɵrǝldi» — Raⱨab toƣruluⱪ «Yǝxua» 2-babni kɵrüng. «Boaz Rut arⱪiliⱪ Obǝd tɵrǝldi» — Rut toƣruluⱪ Tǝwrattiki «Rut»ni kɵrüng.

1:6 Rut 4:22; 1Sam. 16:1; 17:12; 1Tar. 2:15; 12:18.

1:7 1Pad. 11:43; 1Tar. 3:10.

1:8 «Yǝⱨoxafattin Yǝⱨoram tɵrǝldi» — «Yǝⱨoram» grek tilida ⱪisⱪartilma xǝkildǝ «Yoram» bolidu.

1:11 «Babilƣa sürgün ⱪilinƣanda...» — sürgün ⱪilinixning baxlinixidin ahirlixixiƣiqǝ on nǝqqǝ yil jǝryan bolƣan. Israillar türküm-türkümlǝrgǝ bɵlünüp sürgün ⱪilinƣan.

1:11 1Tar. 3:16.

1:12 «Yǝkoniyaⱨdin Xealtiǝl tɵrǝldi» — bu ⱪiziⱪ hǝwǝr üstidǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. «Xealtiǝl» grek tilida «Salatiyǝl».

1:12 1Tar. 3:17; Əzra 3:2.

1:16 «Yaⱪuptin Mǝryǝmning eri bolƣan Yüsüp tɵrǝldi» — bizning pikrimizqǝ «Matta»da Yüsüpning nǝsǝbnamisi hatirilinidu. «Luⱪa»da Mǝryǝmningki hatirilidu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

1:18 «lekin tehi nikaⱨ ⱪilinmayla,...» — grek tilida «ular tehi billǝ bolmayla».

1:18 Luⱪa 1:27,34.

1:19 «Yüsüp... uni jǝmiyǝt aldida hijalǝtkǝ ⱪalduruxni halimay, uningdin astirtin ajrixip ketixni niyǝt ⱪildi» —Ibraniylar arisida yigit-ⱪiz bir-birigǝ wǝdilǝxkǝn bolsa ⱪanun aldida alliⱪaqan rǝsmiy ǝr-ayal dǝp ⱨesablinidu.

1:21 «U bir oƣul tuƣidu, sǝn uning ismini Əysa dǝp ⱪoyƣin; qünki u ɵz hǝlⱪini gunaⱨliridin ⱪutⱪuzidu» — «Əysa» grek tilida «Yesus», ibraniy tilida «Yǝxua», mǝnisi «Ⱪutⱪuzƣuqi Yaⱨ» yaki «Yaⱨ nijattur». Oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi kerǝkki, «Yaⱨ» bolsa «Yaⱨwǝⱨ» (Pǝrwǝrdigar)ning ⱪisⱪartilmisidur.

1:21 Luⱪa 1:31; Ros. 4:12.

1:22 «Mana bularning ⱨǝmmisi Pǝrwǝrdigarning pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ degǝnlirining ǝmǝlgǝ axurulux üqün bolƣan...» — Injilda, Tǝwrattiki bexarǝtlǝr nǝⱪil kǝltürülginidǝ, üq hil ǝⱨwal kɵrülidu; (1) yüz bǝrgǝn ix dǝl xu bexarǝtning obyekti bolidu (mǝsilǝn, «Mat.» 1:22, 4:14, 12:17, 21:4); (2) yüz bǝrgǝn ix xu bexarǝt ɵz iqigǝ alƣan bir wǝⱪǝ yaki ix bolidu (mǝsilǝn, 2:23, 13:35); (3) yüz bǝrgǝn ix xu bexarǝttǝ kɵrsitilgǝn ixⱪa bir misal bolidu (mǝsilǝn, 2:17). Bu temini tǝtⱪiⱪ ⱪilix intayin paydiliⱪtur.

1:23 «Pak ⱪiz ⱨamilidar bolup bir oƣul tuƣidu; ular uning ismini Immanuel (mǝnisi «Huda biz bilǝn billǝ») dǝp ataydu» — «Yǝx.» 7:14 wǝ «Yǝx.» 8:8, 10ni kɵrüng.

1:25 Luⱪa 2:21.