21
Isⱨaⱪning dunyaƣa kelixi
1 Əmdi Pǝrwǝrdigar wǝdǝ ⱪilƣinidǝk Saraⱨni yoⱪlidi; Pǝrwǝrdigar Saraⱨⱪa deginidǝk ⱪildi. ◼«Pǝrwǝrdigar ... Saraⱨni yoⱪlidi» — Tǝwrat-Injilda, Huda mǝlum kixini yaki mǝlum hǝlⱪni «yoⱪlap» uningƣa yaki ularƣa yeⱪinlaxsa, yaki alaⱨidǝ bǝht-bǝrikǝt, xapaǝt kɵrsitidu, yaki ⱪattiⱪ jazalaydu. Muxu yǝrdǝ bǝht-bǝrikǝt yǝtküzüx üqün, ǝlwǝttǝ.
Bu ixta ⱪiziⱪ bir yeri xuki, Ibraⱨim baxⱪilar üqün «ular baliliⱪ bolsun» (20:17-18) dǝp dua ⱪilƣandin keyin ɵzimu pǝrzǝnt kɵridu. ◘Yar. 17:19; 18:10. 2 Saraⱨ ⱨamilidar bolup, Ibraⱨim ⱪeriƣanda Huda uningƣa bekitkǝn waⱪitta bir oƣul tuƣup bǝrdi. ◘Yar. 18:10,14; Gal. 4:23; Ibr. 11:11. 3 Ibraⱨim ɵzigǝ tɵrǝlgǝn oƣli, yǝni Saraⱨ uningƣa tuƣup bǝrgǝn oƣlining ismini Isⱨaⱪ ⱪoydi. ◼«Isⱨaⱪ» — «külkǝ». 4 Andin Ibraⱨim Huda uningƣa buyruƣinidǝk ɵz oƣli Isⱨaⱪ tuƣulup sǝkkizinqi küni hǝtnǝ ⱪildi. ◘Yar. 17:10. 5 Oƣli Isⱨaⱪ tuƣulƣan qaƣda, Ibraⱨim yüz yaxta idi. 6 Saraⱨ: «Huda meni küldürüwǝtti; ⱨǝrkim bu ixni anglisa, mǝn bilǝn tǝng külüxidu», dedi.
Bu ixta ⱪiziⱪ bir yeri xuki, Ibraⱨim baxⱪilar üqün «ular baliliⱪ bolsun» (20:17-18) dǝp dua ⱪilƣandin keyin ɵzimu pǝrzǝnt kɵridu. ◘Yar. 17:19; 18:10. 2 Saraⱨ ⱨamilidar bolup, Ibraⱨim ⱪeriƣanda Huda uningƣa bekitkǝn waⱪitta bir oƣul tuƣup bǝrdi. ◘Yar. 18:10,14; Gal. 4:23; Ibr. 11:11. 3 Ibraⱨim ɵzigǝ tɵrǝlgǝn oƣli, yǝni Saraⱨ uningƣa tuƣup bǝrgǝn oƣlining ismini Isⱨaⱪ ⱪoydi. ◼«Isⱨaⱪ» — «külkǝ». 4 Andin Ibraⱨim Huda uningƣa buyruƣinidǝk ɵz oƣli Isⱨaⱪ tuƣulup sǝkkizinqi küni hǝtnǝ ⱪildi. ◘Yar. 17:10. 5 Oƣli Isⱨaⱪ tuƣulƣan qaƣda, Ibraⱨim yüz yaxta idi. 6 Saraⱨ: «Huda meni küldürüwǝtti; ⱨǝrkim bu ixni anglisa, mǝn bilǝn tǝng külüxidu», dedi.
7 U yǝnǝ: — Kimmu Ibraⱨimƣa: «Saraⱨ bala emitidiƣan bolidu!» dǝp eytalaytti? Qünki u ⱪeriƣanda uningƣa bir oƣul tuƣup bǝrdim! — dedi.
Ⱨǝjǝr bilǝn Ismailning ⱪoƣlinixi
8 Bala qong bolup, ǝmqǝktin ayrildi. Isⱨaⱪ ǝmqǝktin ayrilƣan küni Ibraⱨim qong ziyapǝt ɵtküzüp bǝrdi. 9 Əmma Saraⱨ misirliⱪ Ⱨǝjǝrning Ibraⱨimƣa tuƣup bǝrgǝn oƣulning Isⱨaⱪni mǝshirǝ ⱪiliwatⱪinini kɵrüp ⱪaldi. 10 Xuning bilǝn u Ibraⱨimƣa: — Bu dedǝk bilǝn oƣlini ⱨǝydiwǝt! Qünki bu dedǝkning oƣli mening oƣlum Isⱨaⱪ bilǝn tǝng waris bolsa bolmaydu!, — dedi. ◘Gal. 4:30.
11 Saraⱨning bu sɵzi Ibraⱨimƣa tolimu eƣir kǝldi; qünki Ismailmu uning oƣli-dǝ! ◼«eƣir» — yaki «yaman». 12 Lekin Huda Ibraⱨimƣa: — Balang wǝ dediking wǝjidin bu sɵz sanga eƣir kǝlmisun, bǝlki Saraⱨning sanga degǝnlirining ⱨǝmmisigǝ ⱪulaⱪ salƣin; qünki Isⱨaⱪtin bolƣini sening nǝsling ⱨesablinidu. ◘Rim. 9:7; Ibr. 11:18. 13 Lekin dedǝkning oƣlidinmu bir hǝlⱪ-millǝt pǝyda ⱪilimǝn, qünki umu sening nǝsling, — dedi. ◘Yar. 16:10; 17:20.
14 Ətisi tang sǝⱨǝrdǝ Ibraⱨim ⱪopup, nan bilǝn bir tulum suni elip Ⱨǝjǝrgǝ berip, ɵxnisigǝ yüdküzüp, balini uningƣa tapxurup, ikkisini yolƣa selip ⱪoydi. Ⱨǝjǝr ketip, Bǝǝr-Xebaning qɵlidǝ kezip yürdi. ◼«bala» — xu waⱪitta Ismail 15-16 yaxⱪa kirgǝnidi. 15-16 Əmdi tulumdiki su tügǝp kǝtkǝnidi; Ⱨǝjǝr balini bir qatⱪalning tüwigǝ taxlap ⱪoyup, ɵz-ɵzigǝ: «Balining ɵlüp ketixigǝ ⱪarap qidimaymǝn» dǝp, bir oⱪ etimqǝ yiraⱪⱪa berip, udulida olturdi. U udulida olturup, pǝryad kɵtürüp yiƣlidi.
17 Huda oƣulning yiƣa awazini anglidi; xuning bilǝn Hudaning Pǝrixtisi asmandin Ⱨǝjǝrni qaⱪirip uningƣa: — Əy Ⱨǝjǝr, sanga nemǝ boldi? Ⱪorⱪmiƣin; qünki Huda oƣulning yiƣa awazini yatⱪan yeridin anglidi. 18 Əmdi ⱪopup, ⱪolung bilǝn balini yɵlǝp turƣuz; qünki Mǝn uni uluƣ bir ǝl-millǝt ⱪilimǝn, — dedi. ◘Yar. 16:10; 17:20.
19 Xuan Huda Ⱨǝjǝrning kɵzlirini aqti, u bir ⱪuduⱪni kɵrdi. U berip tulumƣa su toldurup, oƣulƣa iqküzdi.
20 Huda u bala bilǝn billǝ boldi; u ɵsüp qong boldi. U qɵldǝ yaxap, mǝrgǝn bolup yetixti. 21 U Paran qɵlidǝ turdi; xu waⱪitlarda anisi uningƣa Misir zeminidin bir ⱪizni hotunluⱪⱪa elip bǝrdi.
Ibraⱨimning Abimǝlǝk padixaⱨ bilǝn kelixim tüzüxi
22 U waⱪitlarda xundaⱪ boldiki, Abimǝlǝk wǝ uning lǝxkǝrbexi Fikol kelip Ibraⱨimƣa: — Ⱪilƣan ⱨǝmmǝ ixliringda, Huda sening bilǝn billidur. 23 Əmdi sǝn dǝl muxu yǝrdǝ manga, oƣlumƣa wǝ nǝwrǝmgǝ hiyanǝt ⱪilmasliⱪⱪa Hudaning namida ⱪǝsǝm ⱪilip bǝrgǝysǝn; mǝn sanga kɵrsitip kǝlgǝn meⱨribanliⱪimdǝk, sǝnmu manga wǝ sǝn ⱨazir turuwatⱪan yurtⱪa meⱨribanliⱪ ⱪilƣaysǝn, — dedi. ◘Yar. 14:23.
24 Ibraⱨim: Ⱪǝsǝm ⱪilip berǝy, dedi.
25 Andin Ibraⱨim Abimǝlǝkning qakarliri tartiwalƣan bir ⱪuduⱪ toƣrisida Abimǝlǝkni ǝyiblidi. 26 Abimǝlǝk: — Bu ixni ⱪilƣan kixini bilmǝymǝn; sǝn bu ixni mangimu eytmapsǝn; mǝn bu ixni pǝⱪǝt bügünla anglixim, — dedi.
27 Ibraⱨim ⱪoy-kala elip Abimǝlǝkkǝ tǝⱪdim ⱪildi; andin ular ikkilisi ǝⱨdǝ ⱪilixti. 28 Ibraⱨim yǝnǝ padidin yǝttǝ qixi ⱪozini bir tǝrǝpkǝ ayrip ⱪoydi. 29 Abimǝlǝk Ibraⱨimdin: — Sǝn bir tǝrǝpkǝ ayrip ⱪoyƣan bu yǝttǝ qixi ⱪozining nemǝ mǝnisi bar? — dǝp soriwidi, 30 u: — Mening bu ⱪuduⱪni koliƣinimni etirap ⱪilƣiningƣa guwaⱨliⱪ süpitidǝ bu yǝttǝ qixi ⱪozini ⱪolumdin ⱪobul ⱪilƣaysǝn, — dǝp jawab bǝrdi.
31 Bu ikkisi xu yǝrdǝ ⱪǝsǝm ⱪilixⱪanliⱪi üqün, u xu jayni «Bǝǝr-Xeba» dǝp atidi. ◼«Bǝǝr-Xeba» — «ⱪǝsǝm ⱪuduⱪi» degǝn mǝnidǝ. Ibraniy tilida «ⱪǝsǝm» («xeba» yaki «xebua») wǝ «yǝttǝ» («xeba») degǝnlǝrning aⱨangi ohxax bolƣaqⱪa, yǝnǝ «yǝttining ⱪuduⱪi» degǝn mǝnisimu bar. 32 Xu tǝriⱪidǝ ular Bǝǝr-Xebada ǝⱨdǝ ⱪilixti. Andin Abimǝlǝk wǝ uning lǝxkǝrbexi Fikol ⱪozƣilip, Filistiylǝrning zeminiƣa yenip kǝtti. ◼«Fikol» — Gǝrar padixaⱨning sǝrdarining omumiy unwani idi (26:26).
33 Ibraⱨim Bǝǝr-Xebada bir tüp yulƣunni tikip, u yǝrdǝ Əbǝdiy Tǝngri bolƣan Pǝrwǝrdigarning namiƣa nida ⱪilip ibadǝt ⱪildi. ◼«bir tüp yulƣunni tikip» — yulƣun tikix hurapiy ix ǝmǝs, bǝlki uning ǝⱨmiyiti ⱪoxna ǝl bilǝn ǝⱨdǝ tüzgǝnliki üqün, «muxu yǝrdǝ uzun waⱪit turmaⱪqimǝn» degǝndǝk mǝnini bildürüxtin ibarǝt idi. ◘Yar. 4:26. 34 Ibraⱨim Filistiylǝrning zeminida uzun waⱪitⱪiqǝ turup ⱪaldi. ◼«uzun waⱪit» — ibraniy tilida «nurƣun künlǝr».
◼21:1 «Pǝrwǝrdigar ... Saraⱨni yoⱪlidi» — Tǝwrat-Injilda, Huda mǝlum kixini yaki mǝlum hǝlⱪni «yoⱪlap» uningƣa yaki ularƣa yeⱪinlaxsa, yaki alaⱨidǝ bǝht-bǝrikǝt, xapaǝt kɵrsitidu, yaki ⱪattiⱪ jazalaydu. Muxu yǝrdǝ bǝht-bǝrikǝt yǝtküzüx üqün, ǝlwǝttǝ. Bu ixta ⱪiziⱪ bir yeri xuki, Ibraⱨim baxⱪilar üqün «ular baliliⱪ bolsun» (20:17-18) dǝp dua ⱪilƣandin keyin ɵzimu pǝrzǝnt kɵridu.
◘21:1 Yar. 17:19; 18:10.
◘21:2 Yar. 18:10,14; Gal. 4:23; Ibr. 11:11.
◼21:3 «Isⱨaⱪ» — «külkǝ».
◼21:11 «eƣir» — yaki «yaman».
◘21:13 Yar. 16:10; 17:20.
◼21:14 «bala» — xu waⱪitta Ismail 15-16 yaxⱪa kirgǝnidi.
◘21:18 Yar. 16:10; 17:20.
◼21:31 «Bǝǝr-Xeba» — «ⱪǝsǝm ⱪuduⱪi» degǝn mǝnidǝ. Ibraniy tilida «ⱪǝsǝm» («xeba» yaki «xebua») wǝ «yǝttǝ» («xeba») degǝnlǝrning aⱨangi ohxax bolƣaqⱪa, yǝnǝ «yǝttining ⱪuduⱪi» degǝn mǝnisimu bar.
◼21:32 «Fikol» — Gǝrar padixaⱨning sǝrdarining omumiy unwani idi (26:26).
◼21:33 «bir tüp yulƣunni tikip» — yulƣun tikix hurapiy ix ǝmǝs, bǝlki uning ǝⱨmiyiti ⱪoxna ǝl bilǝn ǝⱨdǝ tüzgǝnliki üqün, «muxu yǝrdǝ uzun waⱪit turmaⱪqimǝn» degǝndǝk mǝnini bildürüxtin ibarǝt idi.
◼21:34 «uzun waⱪit» — ibraniy tilida «nurƣun künlǝr».