3
Yerusalemning soraⱪⱪa tartilixi
Asiyliⱪ ⱪilƣuqi, bulƣanƣan, jǝbir-zulum yǝtküzgüqi xǝⱨǝrgǝ way!
U awazni anglimidi, tǝrbiyini ⱪobul ⱪilmidi;
Pǝrwǝrdigarƣa tayanmidi, Hudasiƣa yeⱪinlaxmidi.«Asiyliⱪ ⱪilƣuqi, bulƣanƣan, jǝbir-zulum yǝtküzgüqi xǝⱨǝrgǝ way! (1-ayǝt) U awazni anglimidi, tǝrbiyini ⱪobul ⱪilmidi» — bu sɵzlǝrni angliƣuqi Yerusalemdikilǝr bǝlkim Zǝfaniya yǝnǝ Asuriyǝning gunaⱨlirini ǝyiblǝwatidu, dǝp oylixi mumkin idi. Biraⱪ keyinki sɵzliridin angliƣuqilar tuyuⱪsiz: «Uning ǝyibligini Ninǝwǝ ǝmǝs, bǝlki biz Yerusalemdikilǝr ikǝnmiz!» dǝp ⱨǝyran ⱪalƣan, xundaⱪla hapa bolƣan boluxi mumkin idi.
«Awaz»ning kimning ikǝnlikini Zǝfaniya pǝyƣǝmbǝr demǝydu; qünki uningƣa nisbǝtǝn bu dunyada angliƣudǝk pǝⱪǝt birla awaz bar, yǝni Pǝrwǝrdigarningkidur.
Uning otturisida bolƣan ǝmirlirining ⱨǝmmisi ⱨɵrkirǝydiƣan xirlar,
Uning soraⱪqiliri bolsa kǝqliki owlaydiƣan, ǝtigini ƣajiliƣudǝk ⱨeqnǝrsǝ ⱪaldurmaydiƣan bɵrilǝrdur;Pǝnd. 28:15; Əz. 22:27
Uning pǝyƣǝmbǝrliri wǝzinsiz, asiy kixilǝr;
Uning kaⱨinliri muⱪǝddǝs ibadǝthanini bulƣaydiƣanlar,
Tǝwrat-ⱪanuniƣa buzƣunqiliⱪ ⱪilidiƣanlar.«Uning pǝyƣǝmbǝrliri wǝzinsiz, asiy kixilǝr; uning kaⱨinliri muⱪǝddǝs ibadǝthanini bulƣaydiƣanlar» — «pǝyƣǝmbǝrliri» bolsa sahta pǝyƣǝmbǝrlǝr, ǝlwǝttǝ. «Kaⱨinlar» muⱪǝddǝs ibadǝthanida puⱪralar üqün mǝhsus ⱪurbanliⱪni kɵydürgüqi hadimlar.  Yǝr. 23:11, 32; Ⱨox. 9:7.
Ⱨǝⱪⱪaniy Pǝrwǝrdigar uning otturisididur;
U ⱨeq ⱨǝⱪⱪaniyǝtsizlik ⱪilmaydu;
Ⱨǝr ǝtigǝndǝ adil ⱨɵkümini ayan ⱪilidu;
Ⱨɵkümidǝ kǝmqilik yoⱪtur;
Biraⱪ namǝrd adǝm ⱨeq nomusni bilmǝydu.«ⱨɵkümidǝ kǝmqilik yoⱪtur» — yaki «U (Pǝrwǝrdigar) ⱨɵkümlirini ada ⱪilmay ⱪalmaydu».  Ⱪan. 32:4
— Mǝn ǝllǝrni üzüp taxliwǝtkǝnmǝn,
Ularning istiⱨkam potǝyliri wǝyranidur;
Koqilirini ⱨeqbir adǝm ɵtmigüdǝk ⱪilip harabǝ ⱪilƣanmǝn;
Xǝⱨǝrliri adǝmzatsiz, ⱨeq turƣuqisi yoⱪ ⱪilinip ⱨalak bolƣan.«Mǝn ǝllǝrni üzüp taxliwǝtkǝnmǝn, ularning istiⱨkam potǝyliri wǝyranidur .... xǝⱨǝrliri adǝmzatsiz, ⱨeq turƣuqisi yoⱪ ⱪilinip ⱨalak bolƣan» — yat ǝllǝr arisidiki bu wǝⱪǝlǝr, xübⱨisizki, Israilƣa sawaⱪ, agaⱨ wǝ misal boluxi kerǝk idi.
Mǝn: «Pǝⱪǝt Mǝndin ⱪorⱪunglar, tǝrbiyini ⱪobul ⱪilinglar» — dedim.
Xundaⱪ bolƣanda uningƣa ⱨǝmmǝ bekitkǝnlirim qüxürülmǝy, makani ⱨeq haniwǝyran bolmas.
Biraⱪ ular baldurla ornidin turup, ⱨǝmmǝ ixlirini ⱨaram ⱪiliwǝtti.«Xundaⱪ bolƣanda uningƣa ⱨǝmmǝ bekitkǝnlirim qüxürülmǝy, makani ⱨeq haniwǝyran bolmas. Biraⱪ ular baldurla ornidin turup, ⱨǝmmǝ ixlirini ⱨaram ⱪiliwǝtti» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Undaⱪ bolƣanda uningƣa berilidiƣan ⱨǝmmǝ jazaliri nemǝ boluxidin ⱪǝt’iynǝzǝr, uning makani ⱨeq üzülmǝydu». «Biraⱪ ular baldurla ornidin turup, ⱨǝmmǝ ixlirini ⱨaram ⱪiliwǝtti» — demǝk, tilƣa elinƣan «ⱨaram ixlar»ni ⱪilixⱪa naⱨayiti aldirawatⱪanidi.
 
Barliⱪ ǝllǝrning soraⱪⱪa tartilixi
Xunga Meni kütünglar, — dǝydu Pǝrwǝrdigar,
Mǝn guwaⱨliⱪ berixkǝ ornumdin ⱪozƣalƣan küngiqǝ —
Qünki Mening ⱪararim — ǝllǝrni yiƣix,
Padixaⱨliⱪlarni jǝm ⱪilixtin ibarǝtki,
Ularning üstigǝ ⱪǝⱨrimni,
Ⱨǝmmǝ dǝⱨxǝtlik aqqiⱪimni bexiƣa tɵküx üqündur.
Qünki yǝr yüzining ⱨǝmmisi aqqiⱪ ƣǝzipimning oti bilǝn kɵydürüwetilidu.«Mǝn guwaⱨliⱪ berixkǝ ornumdin ⱪozƣalƣan küngiqǝ...» — «guwaⱨqiliⱪ berixkǝ...» degǝnning baxⱪa birhil tǝrjimisi «owni elixⱪa...».
 
Israilning ǝsligǝ kǝltürülüxi, ǝllǝrning Hudaning yeniƣa kelixi
Qünki xu tapta barliⱪ ǝllǝrning Pǝrwǝrdigarining namiƣa nida ⱪilip qaⱪirixi üqün,
Uning hizmitidǝ bir jan bir tǝn boluxi üqün,
Mǝn ularning tilini sap bir tilƣa aylandurimǝn,
10 Qünki Efiopiyǝ dǝryalirining nerisidin Mening dua-tilawǝtqilirim,
Yǝni Mǝn tarⱪatⱪanlarning ⱪizi,
Manga sunulƣan ⱨǝdiyǝni epkelidu.«Efiopiyǝ dǝryalirining nerisi....» — Efiopiyǝ naⱨayiti qǝt jay bolup, towa ⱪilix pursiti jaⱨanning qǝtlirigiqǝ bolidu, dǝp kɵrsitidiƣan bir misaldur. «Mening dua-tilawǝtqilirim, yǝni Mǝn tarⱪatⱪanlarning ⱪizi...» — bǝlkim tarⱪilip kǝtkǝn, ǝmma towa ⱪilƣan Israillarni kɵrsitidu: «Pǝrwǝrdigarning küni» xunqǝ dǝⱨxǝtlik bolƣini bilǝn (8-ayǝt), 9-10-ayǝttiki bexarǝtlǝr Hudaning meⱨri-xǝpⱪitigǝ ⱨǝtta xu künidimu erixix imkaniyiti barliⱪini ispatlaydu.
 
Israilning Hudaning Roⱨida «ⱪaytidin tuƣuluxi»
11 Xu küni sǝn Manga asiyliⱪ ⱪilƣan barliⱪ ⱪilmixliring tüpǝylidin iza tartip ⱪalmaysǝn;
Qünki xu tapta Mǝn tǝkǝbburluⱪungdin huxallinip kǝtkǝnlǝrni arangdin elip taxlaymǝn,
Xuning bilǝn sǝn muⱪǝddǝs teƣim tüpǝylidin ⱨalingni ikkinqi qong ⱪilmaysǝn;«muⱪǝddǝs teƣim tüpǝylidin» — yaki «muⱪǝddǝs teƣimda» yaki «muⱪǝddǝs teƣim üstidǝ».
12 Wǝ Mǝn arangda kǝmtǝr ⱨǝm miskin bir hǝlⱪni ⱪaldurimǝn,
Ular Pǝrwǝrdigarning namiƣa tayinidu.
13 Israilning ⱪaldisi nǝ ⱪǝbiⱨlik ⱪilmaydu,
Nǝ yalƣan sɵzlimǝydu,
Nǝ ularning aƣzidin aldamqi til tepilmaydu;
Ular bǝlki ozuⱪlinip, yatidu,
Ⱨeqkim ularni ⱪorⱪutmaydu.«Israilning ⱪaldisi nǝ ⱪǝbiⱨlik ⱪilmaydu» — «Israilning ⱪaldisi» Tǝwrattiki pǝyƣǝmbǝrlǝrning kitablirida kɵp kɵrülidiƣan tema yaki mawzudur. Israil hǝlⱪining kɵp ⱪismi Hudadin yiraⱪlixip kǝtkǝn bolsimu, ular arisida Hudaning meⱨir-xǝpⱪiti bilǝn, Ɵzigǝ sadiⱪ bir «ⱪaldi»ning ⱨaman ⱨǝrdaim tepilidiƣanliⱪi kɵrsitilidu.
 
Israilning ⱪaytidin yiƣilixi — ahirⱪi zamandiki xad-huramliⱪ bir küy
14 Yayrap-yaxna, i Zion ⱪizi!
Tǝntǝnǝ ⱪilip warⱪira, i Israil!
Pütün ⱪǝlbing bilǝn huxal bolup xadlan, i Yerusalemning ⱪizi!Zǝk. 9:9
15 Pǝrwǝrdigar seni jazalaydiƣan ⱨɵkümlǝrni elip taxlidi,
Düxminingni ⱪayturuwǝtti;
Israilning padixaⱨi Pǝrwǝrdigar arangdidur;
Yamanliⱪni ikkinqi kɵrmǝysǝn.
16 Xu küni Yerusalemƣa eytiliduki,
«Ⱪorⱪma, i Zion!
Ⱪolliring boxap, sanggilap kǝtmisun!
17 Pǝrwǝrdigar Hudaying arangda,
Ⱪutⱪuzidiƣan ⱪudrǝt Igisidur!
U xadliⱪ bilǝn üstüngdǝ xadlinidu;
Ɵz meⱨir-muⱨǝbbitidǝ aram alidu;
Üstüngdǝ nahxilar eytip yayrap-yaxnaydu.
18 jǝmiyǝt sorunliridiki nomussiz ibadǝt tüpǝylidin aranglardin azablanƣanlarni yiƣimǝn;
Bularning xǝrmǝndilikliri ularƣa eƣir kelǝtti.«jǝmiyǝt sorunliridiki nomussiz ibadǝt tüpǝylidin aranglardin azablanƣanlarni yiƣimǝn; bularning xǝrmǝndilikliri ularƣa eƣir kelǝtti» — ayǝtning birnǝqqǝ tǝrjimiliri bar. Bizningqǝ mǝnisi xuki, ibadǝt sorunlirida bolƣan sahtipǝzlik, ar-nomussizliⱪlar sorunƣa ⱪatnaxⱪan ihlasmǝnlǝrni naⱨayiti azabliƣan, ular buningƣa qidimay muxu ⱨeytlarƣa, ibadǝt sorunliriƣa ⱪatnaxmay tarⱪilip kǝtkǝnidi. Xunga Huda: «Mǝn ularni yiƣimǝn» — dǝydu. «Yǝx.» 1:13ni kɵrüng.
19 Mana, Mǝn xu tapta seni harliƣanlarning ⱨǝmmisini bir tǝrǝp ⱪilimǝn,
Aⱪsaⱪ bolƣan ⱪizni ⱪutⱪuzimǝn;
Talaƣa ⱨǝydiwetilgǝn ⱪizni yiƣimǝn;
Dǝl ular horlanƣan barliⱪ zeminlarda ularni Ɵzümgǝ mǝdⱨiyǝ kǝltürgüqi, xɵⱨrǝt bolƣuqi ⱪilip tiklǝymǝn.«Aⱪsaⱪ bolƣan ⱪizni ⱪutⱪuzimǝn; talaƣa ⱨǝydiwetilgǝn ⱪizni yiƣimǝn» — «ⱪiz» muxu yǝrdǝ Israilni kɵrsitidu. «...ularni Ɵzümgǝ mǝdⱨiyǝ kǝltürgüqi, xɵⱨrǝt bolƣuqi ⱪilip tiklǝymǝn» — yaki «...ularni tǝriplǝx obyekti wǝ nam-xɵⱨrǝtlik ⱪilip tiklǝymǝn».
20 Mǝn xu tapta, yǝni silǝrni yiƣⱪan waⱪitta, silǝrni ɵygǝ epkelimǝn;
Qünki Mǝn kɵz aldinglarda silǝrni asarǝttin azadliⱪⱪa qiⱪarƣinimda,
Silǝrni yǝr yüzidiki barliⱪ ǝllǝr arisida xɵⱨrǝtlik, Ɵzǝmgǝ mǝdⱨiyǝ kǝltürgüqi ⱪilimǝn,
— dǝydu Pǝrwǝrdigar.«Silǝrni ...xɵⱨrǝtlik, Ɵzǝmgǝ mǝdⱨiyǝ kǝltürgüqi ⱪilimǝn» — yaki «Silǝrni... nam-xɵⱨrǝtlik wǝ tǝriplǝx obyekti ⱪilimǝn».

3:2 «Asiyliⱪ ⱪilƣuqi, bulƣanƣan, jǝbir-zulum yǝtküzgüqi xǝⱨǝrgǝ way! (1-ayǝt) U awazni anglimidi, tǝrbiyini ⱪobul ⱪilmidi» — bu sɵzlǝrni angliƣuqi Yerusalemdikilǝr bǝlkim Zǝfaniya yǝnǝ Asuriyǝning gunaⱨlirini ǝyiblǝwatidu, dǝp oylixi mumkin idi. Biraⱪ keyinki sɵzliridin angliƣuqilar tuyuⱪsiz: «Uning ǝyibligini Ninǝwǝ ǝmǝs, bǝlki biz Yerusalemdikilǝr ikǝnmiz!» dǝp ⱨǝyran ⱪalƣan, xundaⱪla hapa bolƣan boluxi mumkin idi. «Awaz»ning kimning ikǝnlikini Zǝfaniya pǝyƣǝmbǝr demǝydu; qünki uningƣa nisbǝtǝn bu dunyada angliƣudǝk pǝⱪǝt birla awaz bar, yǝni Pǝrwǝrdigarningkidur.

3:3 Pǝnd. 28:15; Əz. 22:27

3:4 «Uning pǝyƣǝmbǝrliri wǝzinsiz, asiy kixilǝr; uning kaⱨinliri muⱪǝddǝs ibadǝthanini bulƣaydiƣanlar» — «pǝyƣǝmbǝrliri» bolsa sahta pǝyƣǝmbǝrlǝr, ǝlwǝttǝ. «Kaⱨinlar» muⱪǝddǝs ibadǝthanida puⱪralar üqün mǝhsus ⱪurbanliⱪni kɵydürgüqi hadimlar.

3:4 Yǝr. 23:11, 32; Ⱨox. 9:7.

3:5 «ⱨɵkümidǝ kǝmqilik yoⱪtur» — yaki «U (Pǝrwǝrdigar) ⱨɵkümlirini ada ⱪilmay ⱪalmaydu».

3:5 Ⱪan. 32:4

3:6 «Mǝn ǝllǝrni üzüp taxliwǝtkǝnmǝn, ularning istiⱨkam potǝyliri wǝyranidur .... xǝⱨǝrliri adǝmzatsiz, ⱨeq turƣuqisi yoⱪ ⱪilinip ⱨalak bolƣan» — yat ǝllǝr arisidiki bu wǝⱪǝlǝr, xübⱨisizki, Israilƣa sawaⱪ, agaⱨ wǝ misal boluxi kerǝk idi.

3:7 «Xundaⱪ bolƣanda uningƣa ⱨǝmmǝ bekitkǝnlirim qüxürülmǝy, makani ⱨeq haniwǝyran bolmas. Biraⱪ ular baldurla ornidin turup, ⱨǝmmǝ ixlirini ⱨaram ⱪiliwǝtti» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Undaⱪ bolƣanda uningƣa berilidiƣan ⱨǝmmǝ jazaliri nemǝ boluxidin ⱪǝt’iynǝzǝr, uning makani ⱨeq üzülmǝydu». «Biraⱪ ular baldurla ornidin turup, ⱨǝmmǝ ixlirini ⱨaram ⱪiliwǝtti» — demǝk, tilƣa elinƣan «ⱨaram ixlar»ni ⱪilixⱪa naⱨayiti aldirawatⱪanidi.

3:8 «Mǝn guwaⱨliⱪ berixkǝ ornumdin ⱪozƣalƣan küngiqǝ...» — «guwaⱨqiliⱪ berixkǝ...» degǝnning baxⱪa birhil tǝrjimisi «owni elixⱪa...».

3:10 «Efiopiyǝ dǝryalirining nerisi....» — Efiopiyǝ naⱨayiti qǝt jay bolup, towa ⱪilix pursiti jaⱨanning qǝtlirigiqǝ bolidu, dǝp kɵrsitidiƣan bir misaldur. «Mening dua-tilawǝtqilirim, yǝni Mǝn tarⱪatⱪanlarning ⱪizi...» — bǝlkim tarⱪilip kǝtkǝn, ǝmma towa ⱪilƣan Israillarni kɵrsitidu: «Pǝrwǝrdigarning küni» xunqǝ dǝⱨxǝtlik bolƣini bilǝn (8-ayǝt), 9-10-ayǝttiki bexarǝtlǝr Hudaning meⱨri-xǝpⱪitigǝ ⱨǝtta xu künidimu erixix imkaniyiti barliⱪini ispatlaydu.

3:11 «muⱪǝddǝs teƣim tüpǝylidin» — yaki «muⱪǝddǝs teƣimda» yaki «muⱪǝddǝs teƣim üstidǝ».

3:13 «Israilning ⱪaldisi nǝ ⱪǝbiⱨlik ⱪilmaydu» — «Israilning ⱪaldisi» Tǝwrattiki pǝyƣǝmbǝrlǝrning kitablirida kɵp kɵrülidiƣan tema yaki mawzudur. Israil hǝlⱪining kɵp ⱪismi Hudadin yiraⱪlixip kǝtkǝn bolsimu, ular arisida Hudaning meⱨir-xǝpⱪiti bilǝn, Ɵzigǝ sadiⱪ bir «ⱪaldi»ning ⱨaman ⱨǝrdaim tepilidiƣanliⱪi kɵrsitilidu.

3:14 Zǝk. 9:9

3:18 «jǝmiyǝt sorunliridiki nomussiz ibadǝt tüpǝylidin aranglardin azablanƣanlarni yiƣimǝn; bularning xǝrmǝndilikliri ularƣa eƣir kelǝtti» — ayǝtning birnǝqqǝ tǝrjimiliri bar. Bizningqǝ mǝnisi xuki, ibadǝt sorunlirida bolƣan sahtipǝzlik, ar-nomussizliⱪlar sorunƣa ⱪatnaxⱪan ihlasmǝnlǝrni naⱨayiti azabliƣan, ular buningƣa qidimay muxu ⱨeytlarƣa, ibadǝt sorunliriƣa ⱪatnaxmay tarⱪilip kǝtkǝnidi. Xunga Huda: «Mǝn ularni yiƣimǝn» — dǝydu. «Yǝx.» 1:13ni kɵrüng.

3:19 «Aⱪsaⱪ bolƣan ⱪizni ⱪutⱪuzimǝn; talaƣa ⱨǝydiwetilgǝn ⱪizni yiƣimǝn» — «ⱪiz» muxu yǝrdǝ Israilni kɵrsitidu. «...ularni Ɵzümgǝ mǝdⱨiyǝ kǝltürgüqi, xɵⱨrǝt bolƣuqi ⱪilip tiklǝymǝn» — yaki «...ularni tǝriplǝx obyekti wǝ nam-xɵⱨrǝtlik ⱪilip tiklǝymǝn».

3:20 «Silǝrni ...xɵⱨrǝtlik, Ɵzǝmgǝ mǝdⱨiyǝ kǝltürgüqi ⱪilimǝn» — yaki «Silǝrni... nam-xɵⱨrǝtlik wǝ tǝriplǝx obyekti ⱪilimǝn».