Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yǝrǝmiya 23

Yalƣan baⱪⱪuqilar wǝ ⱨǝⱪiⱪiy baⱪⱪuqi; sürgünlüktin ⱪaytip kǝlgǝn bir hǝlⱪ, yengi baⱪⱪuqilar

1 Mening yayliⱪimdiki ⱪoylarni ⱨalak ⱪilƣuqi wǝ tarⱪitiwǝtküqi pada baⱪⱪuqilarning ⱨaliƣa way! — dǝydu Pǝrwǝrdigar. □ ■ 2 Xunga Israilning Hudasi bolƣan Pǝrwǝrdigar Ɵz hǝlⱪini xundaⱪ beⱪiwatⱪan baⱪⱪuqilarƣa mundaⱪ dǝydu: «Silǝr Mening padamni tarⱪitiwǝtkǝnsilǝr, ularni ⱨǝydiwǝtkǝnsilǝr wǝ ularni izdimigǝnsilǝr wǝ ulardin ⱨeq hǝwǝr almiƣansilǝr; mana, Mǝn silǝrning ⱪilmixliringlarning rǝzillikini ɵz bexinglarƣa qüxürimǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar — 3 wǝ padamning ⱪaldisini bolsa, Mǝn ularni ⱨǝydiwǝtkǝn barliⱪ padixaⱨliⱪlardin yiƣimǝn, ularni ɵz yaylaⱪliriƣa ⱪayturimǝn; ular awup kɵpiyidu. 4 Mǝn ularning üstigǝ ularni ⱨǝⱪiⱪiy baⱪidiƣan baⱪⱪuqilarni tiklǝymǝn; xuning bilǝn ular ikkinqi ⱪorⱪmaydu yaki parakǝndǝ bolmaydu, ulardin ⱨeqⱪaysisi kǝm bolmaydu, — dǝydu Pǝrwǝrdigar. ■ 5 Mana, xu künlǝr keliduki, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — Mǝn Dawut üqün bir «Ⱨǝⱪⱪaniy Xah»ni ɵstürüp tiklǝymǝn; u padixaⱨ bolup danaliⱪ bilǝn ⱨɵküm sürüp, zeminda adalǝt wǝ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ yürgüzidu. □ ■ 6 Uning künliridǝ Yǝⱨuda ⱪutⱪuzulidu, Israil aman-tinqliⱪta turidu; u xu nami bilǝn atiliduki — «Pǝrwǝrdigar Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪimiz». □ ■ 7 Xunga mana, xu künlǝr keliduki, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — «Israillarni Misir zeminidin ⱪutⱪuzup qiⱪarƣan Pǝrwǝrdigarning ⱨayati bilǝn!» degǝn ⱪǝsǝm ⱪaytidin ixlitilmǝydu, ■ 8 bǝlki xu künlǝrdǝ «Israillarni ximaldiki zemindin wǝ Ɵzi ularni ⱨǝydigǝn barliⱪ padixaⱨliⱪlardin ⱪutⱪuzup qiⱪarƣan Pǝrwǝrdigarning ⱨayati bilǝn!» dǝp ⱪǝsǝm iqilidu. Andin ular ɵz yurtida turidu.

Sahta pǝyƣǝmbǝrlǝr toƣrisida

9 Pǝyƣǝmbǝrlǝr toƣruluⱪ: — Mening kɵnglüm iq-baƣrimda sunuⱪtur; sɵngǝklirimning ⱨǝmmisi titrǝydu; mǝn mǝst bolƣan adǝm, xarab tǝripidin yengilgǝn adǝmgǝ ohxaymǝn; bundaⱪ boluxum Pǝrwǝrdigar wǝ Uning pak-muⱪǝddǝs sɵzliri tüpǝylidindur; □ 10 qünki zemin bolsa zinahorlarƣa tolƣan; ularning yügürüxliri toƣra yolda ǝmǝs; ularning ⱨoⱪuⱪi ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ yolida ǝmǝs. Xunga Pǝrwǝrdigarning lǝniti tüpǝylidin zemin ⱪaƣjiraydu; daladiki ot-qɵp solixidu; □ ■ 11 qünki ⱨǝm pǝyƣǝmbǝr ⱨǝm kaⱨin ⱨaram boldi; ⱨǝtta Ɵz ɵyümdimu ularning rǝzil ⱪilmixlirini bayⱪidim, — dǝydu Pǝrwǝrdigar. ■

12 — Xunga ularning yoli ɵzlirigǝ ⱪarangƣuluⱪta mangidiƣan, teyilƣaⱪ yollardǝk bolidu; ular bu yollarda putlixip, yiⱪilidu; qünki ular jazalinidiƣan yilida Mǝn ularning bexiƣa yamanliⱪ qüxürimǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar. □ ■ 13 Mǝn awwal Samariyǝdiki pǝyƣǝmbǝrlǝrdǝ ǝhmǝⱪliⱪni kɵrgǝnmǝn; ular Baalning namida bexarǝt berip, hǝlⱪim Israilni azdurƣan; 14 biraⱪ Yerusalemdiki pǝyƣǝmbǝrlǝrdimu yirginqlik bir ixni kɵrdum; ular zinahorluⱪ ⱪilidu, yalƣanliⱪta mangidu, rǝzillik ⱪilƣuqilarning ⱪolini küqǝytiduki, nǝtijidǝ ⱨeqⱪaysisi rǝzillikidin yanmaydu; ularning ⱨǝmmisi Manga Sodomdǝk, Yerusalemda turuwatⱪanlar Manga Gomorradǝk boldi. □ ■ 15 Xunga samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar pǝyƣǝmbǝrlǝr toƣruluⱪ mundaⱪ dǝydu: — Mana, Mǝn ularni ǝmǝn bilǝn ozuⱪlandurimǝn, ularƣa ɵt süyini iqküzimǝn; qünki Yerusalemdiki pǝyƣǝmbǝrlǝr ⱨaramliⱪning mǝnbǝsi bolup, ⱨaramliⱪ ulardin pütkül zeminƣa tarⱪilip kǝtti.■

16 Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Silǝrgǝ bexarǝt beriwatⱪan pǝyƣǝmbǝrlǝrning sɵzlirigǝ ⱪulaⱪ salmanglar; ular silǝrni bimǝnilikkǝ yetǝklǝydu; ularning sɵzliri Pǝrwǝrdigarning aƣzidin qiⱪⱪan ǝmǝs, bǝlki ɵz kɵnglidǝ tǝsǝwwur ⱪilƣan bir kɵrünüxni sɵzlǝwatidu. 17 Ular Pǝrwǝrdigarning sɵzini kɵzigǝ ilmaydiƣanlarƣa: «Silǝr aman-tinqliⱪta turisilǝr» dǝydu wǝ ɵz kɵnglining jaⱨilliⱪida mangidiƣanlarning ⱨǝrbirigǝ: «Ⱨeqⱪandaⱪ yamanliⱪ bexinglarƣa qüxmǝydu» — dǝydu. □ ■ 18 Biraⱪ ulardin ⱪaysi birsi Pǝrwǝrdigarning kengixidǝ Uning sɵz-kalamini bayⱪap qüxinix wǝ anglax üqün turƣan? Ulardin kim Uning sɵzini ⱪulaⱪ selip angliƣan? 19 Mana, Pǝrwǝrdigardin qiⱪⱪan bir boran-qapⱪun! Uningdin ⱪǝⱨr qiⱪti; bǝrⱨǝⱪ, dǝⱨxǝtlik bir ⱪara ⱪuyun qiⱪip kǝldi; u pirⱪirap rǝzillǝrning bexiƣa qüxidu. ■ 20 Uning kɵnglidiki niyǝtlirini ada ⱪilip toluⱪ ǝmǝl ⱪilƣuqǝ, Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi yanmaydu; ahirⱪi künlǝrdǝ silǝr buni obdan qüxinip yetisilǝr. 21 Mǝn bu pǝyƣǝmbǝrlǝrni ǝwǝtmigǝnmǝn, lekin ular hǝwǝrni jar ⱪilixⱪa ⱪatriƣan; Mǝn ularƣa sɵz ⱪilmidim, lekin ular bexarǝt bǝrgǝn. ■ 22 Ⱨalbuki, ular Mening kengiximdǝ turƣan bolsa, Mening hǝlⱪimgǝ sɵzlirimni anglatⱪuzƣan bolsa, ǝmdi hǝlⱪimni rǝzil yolidin wǝ ⱪilmixlirining rǝzillikidin yandurƣan bolatti.

23 Mǝn pǝⱪǝt bir yǝrdila turidiƣan Hudamu? — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — Mǝn yiraⱪ-yiraⱪlardiki ⱨǝrjayda turidiƣan Huda ǝmǝsmu? □ 24 Birsi yoxurun jaylarda mɵküwalsa Mǝn uni kɵrǝlmǝmdimǝn? — dǝydu Pǝrwǝrdigar; — asman-zemin Mǝn bilǝn toldurulƣan ǝmǝsmu? — dǝydu Pǝrwǝrdigar. ■ 25 Mǝn Mening namimda yalƣan bexarǝtlǝr beridiƣan pǝyƣǝmbǝrlǝrning: «Bir qüx kɵrdüm! Bir qüx kɵrdüm!» degǝnlirini anglidim; 26 bundaⱪ pǝyƣǝmbǝrlǝr yalƣan bexarǝtlǝrni beridu, ular ɵzining kɵnglidiki ezitⱪu tǝsǝwwurliridin pǝyƣǝmbǝrlǝr boluxiwalƣan. Əmdi ular bundaⱪ ixlarni ⱪaqanƣiqǝ kɵngligǝ pükidu? 27 Ular ⱨǝrbiri ⱪaqanƣiqǝ ɵz yeⱪiniƣa eytⱪan qüxliri arⱪiliⱪ (huddi ata-bowilirining Baalƣa qoⱪunup namimni untuƣiniƣa ohxax) hǝlⱪimgǝ namimni untulduruxni pǝmlǝydu?■

28 Qüxni kɵrgǝn pǝyƣǝmbǝr, qüxni eytip bǝrsun; Mening sɵzümni angliƣan kixi bu sɵzümni ǝstayidilliⱪ bilǝn sɵzlisun; pahalning buƣday bilǝn selixturƣuqilik nemisi bardu? — dǝydu Pǝrwǝrdigar. 29 — Mening sɵzüm huddi kɵydürgüqi bir ot wǝ taxni qaⱪidiƣan bazƣan ǝmǝsmu? — dǝydu Pǝrwǝrdigar.

30 Xunga mana, Mǝn pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ ⱪarxidurmǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — ularning ⱨǝrbiri ɵz yeⱪinidin «Mening sɵzlirim»ni oƣrilap doramqiliⱪ ⱪilidu. ■ 31 Mana, Mǝn pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ ⱪarxidurmǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — ular ɵz tillirini qaynap: «Pǝrwǝrdigar dǝydu...» dǝp bexarǝt beridu. 32 Mana, yalƣan qüxlǝrni bexarǝt ⱪilip bularni yǝtküzüp, yalƣanqiliⱪi wǝ baxbaxtaⱪliⱪi bilǝn Mening hǝlⱪimni azdurƣanlarƣa ⱪarxidurmǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar; — Mǝn ularni ǝwǝtmigǝnmǝn, ularni buyruƣan ǝmǝsmǝn; ular bu hǝlⱪⱪǝ ⱨeqⱪandaⱪ payda yǝtküzmǝydu, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.■

33 Əmdi yaki bu hǝlⱪ, yaki pǝyƣǝmbǝr, yaki kaⱨin sǝndin: «Pǝrwǝrdigarning sanga yükligǝn sɵzi nemǝ?» dǝp sorisa, sǝn ularƣa: «Ⱪaysi yük?! Mǝn silǝrni Ɵzümdin yiraⱪ taxlaymǝn, — dǝydu Pǝrwǝrdigar. □ 34 «Pǝrwǝrdigarning yükligǝn sɵzi» dǝydiƣan ⱨǝrⱪaysi pǝyƣǝmbǝr, kaⱨin yaki hǝlⱪ bolsa, Mǝn bu kixini ɵyidikilǝr bilǝn tǝng jazalaymǝn. 35 Əmdi silǝrning ⱨǝrbiringlar ɵz yeⱪinidin wǝ ⱨǝrbiringlar ɵz ⱪerindixidin muxundaⱪ: «Pǝrwǝrdigar nemǝ jawab bǝrdi?» wǝ «Pǝrwǝrdigar nemǝ dedi?» dǝp sorixinglar kerǝk. 36 Silǝr «Pǝrwǝrdigarning yükligǝn sɵzi» degǝnni ⱪaytidin aƣzinglarƣa almaysilǝr; qünki ⱨǝrbiringlarning ɵz sɵzi ɵzigǝ yük bolidu; qünki silǝr Hudayimiz, samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar, tirik Hudaning sɵzlirini burmiliƣansilǝr. □ 37 Ⱨǝrbiringlar pǝyƣǝmbǝrdin muxundaⱪ: «Pǝrwǝrdigar sanga nemǝ dǝp jawab bǝrdi?» wǝ «Pǝrwǝrdigar nemǝ dedi?» dǝp sorixing kerǝk. 38 Lekin silǝr: «Pǝrwǝrdigarning yükligǝn sɵzi» dǝwǝrgininglar tüpǝylidin, mana Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — Qünki silǝr: «Pǝrwǝrdigarning yükligǝn sɵzi» dǝwerisilǝr wǝ Mǝn silǝrgǝ: ««Pǝrwǝrdigarning yükligǝn sɵzi» demǝnglǝr» dǝp hǝwǝr ǝwǝtkǝnmǝn, 39 xunga mana, Mǝn silǝrni pütünlǝy untuymǝn, Mǝn silǝrni silǝrgǝ wǝ ata-bowiliringlarƣa tǝⱪdim ⱪilƣan xǝⱨǝr bilǝn tǝng yüzümdin yiraⱪ taxlaymǝn; □ 40 Mǝn üstünglarƣa mǝnggü rǝswaqiliⱪ wǝ ⱨǝrgiz untulmaydiƣan mǝnggülük xǝrmǝndilikni qüxürimǝn! ■

□23:1 «yayliⱪimdiki ⱪoylar» — Yǝⱨudiy hǝlⱪini kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ.

■23:1 Əz. 34:2

■23:4 Əz. 34:11,12

□23:5 «Mǝn Dawut üqün bir «Ⱨǝⱪⱪaniy Xah»ni ɵstürüp tiklǝymǝn; u padixaⱨ bolup danaliⱪ bilǝn ⱨɵküm sürüp, zeminda adalǝt wǝ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ yürgüzidu» — Yǝⱨoaⱨaz, Yǝⱨoakim wǝ Yǝⱨoakinning ɵlüxi yaki sürgün boluxi bilǝn Dawutning jǝmǝti «kesilgǝn bir dǝrǝh»ning kɵtikidǝk bolidu. Lekin Huda Mǝsiⱨ («Ⱨǝⱪⱪaniy Xah») bilǝn yǝnila bu dǝrǝhni ⱪaytidin kɵklitidu. «Yǝx.» 11:1-6ni wǝ «Zǝk.» 3:8 wǝ 6:12ni kɵrüng.

■23:5 Yǝx. 4:2; 40:11; Yǝr. 33:14,15; Dan. 9:24; Luⱪa 1:32,33

□23:6 «Uning künliridǝ Yǝⱨuda ⱪutⱪuzulidu, Israil aman-tinqliⱪta turidu; u xu nami bilǝn atiliduki — «Pǝrwǝrdigar Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪimiz»» — bu bexarǝt: (1) Mǝsiⱨning Hudaliⱪ tǝbiitini; (2) kǝlgüsidǝ Yǝⱨuda (ikki ⱪǝbilǝ)ning wǝ Israil (on ⱪǝbilǝ)ning ⱪaytidin bir bolidiƣanliⱪini kɵrsitidu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.

■23:6 Ⱪan. 33:28

■23:7 Yǝr. 16:14,15

□23:9 «bundaⱪ boluxum Pǝrwǝrdigar wǝ Uning pak-muⱪǝddǝs sɵzliri tüpǝylidindur» — kɵz aldidiki (tɵwǝndǝ, 10-40-ayǝtlǝrdǝ eytilƣan) gunaⱨlar, sahtiliⱪ wǝ xundaⱪla hǝlⱪning (uning Pǝrwǝrdigarning ⱨǝⱪiⱪiy sɵzlirini ularƣa yǝtküzüxi tüpǝylidin) ɵzini rǝt ⱪilƣanliⱪi Yǝrǝmiyaning kɵnglini parakǝndǝ wǝ sunuⱪ ⱪilƣan.

□23:10 «zemin bolsa zinahorlarƣa tolƣan» — bu «zinahorlar»ning kim ikǝnliki tɵwǝndiki 11-ayǝttǝ ayan ⱪilinidu — yǝni ɵz ⱨoⱪuⱪini ⱨaram yolda ixlitidiƣan kaⱨinlar wǝ sahta pǝyƣǝmbǝrlǝr. Ularning «zinahorluⱪi» bǝlkim ⱨǝm jismaniy jǝⱨǝttiki zinahorluⱪ wǝ Hudaƣa wapasizliⱪ ⱪilip butlarƣa qoⱪunuxnimu kɵrsitidu. Pǝlǝstindiki butpǝrǝslik ⱨǝrdaim buthanidiki «paⱨixǝ ayallar» bilǝn baƣliⱪ idi.

■23:10 Yǝr. 5:7, 8; 9:2

■23:11 Yǝr. 6:13; 8:10; 14:18

□23:12 «ular jazalinidiƣan yili» — ibraniy tilida «ularni yoⱪlixim kerǝk bolƣan yili» dǝp ipadilinidu.

■23:12 Zǝb. 35:6; 73:18; Yǝr. 13:16

□23:14 «Yerusalemdiki pǝyƣǝmbǝrlǝrdimu yirginqlik bir ixni kɵrdum; ular zinahorluⱪ ⱪilidu, yalƣanliⱪta mangidu, rǝzillik ⱪilƣuqilarning ⱪolini küqǝytiduki, nǝtijidǝ ⱨeqⱪaysisi rǝzillikidin yanmaydu...» — Samariyǝdiki pǝyƣǝmbǝrlǝrning sahta bexarǝt («Baalning namida») bǝrgǝnliki ⱨeqⱪandaⱪ ǝjǝblinǝrlik ix ǝmǝs; Samariyǝ (Israil, yǝni «ximaliy padixaⱨliⱪ») butpǝrǝs padixaⱨlar astida baldurla Hudaning yolidin qiⱪⱪanidi. Biraⱪ Yerusalem (Yǝⱨuda)da Huda ǝwǝtkǝn ⱨǝⱪiⱪiy pǝyƣǝmbǝrlǝr kɵp bolƣaqⱪa, ⱨǝⱪiⱪǝtni ularƣa nisbǝtǝn helila obdan bilixi kerǝk idi. «ularning ⱨǝmmisi Manga Sodomdǝk, Yerusalemda turuwatⱪanlar Manga Gomorradǝk boldi» — oⱪurmǝnlǝrgǝ mǝlumki, Sodom wǝ Gomorra ikki intayin rǝzil xǝⱨǝrlǝr bolup, Huda ular üstigǝ ot yaƣdurup wǝyran ⱪiliwǝtkǝnidi («Yar.» 19-babni kɵrüng).

■23:14 Yǝx. 1:9

■23:15 Yǝr. 8:14; 9:15

□23:17 «Ular Pǝrwǝrdigarning sɵzini kɵzigǝ ilmaydiƣanlarƣa: «Silǝr aman-tinqliⱪta turisilǝr» dǝydu wǝ...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ular meni kǝmsitidiƣanlarƣa: «Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: Silǝr aman-tinqliⱪta turisilǝr» dǝweridu wǝ...».

■23:17 Yǝr. 6:14; 8:11; Əz. 13:10; Zǝk. 10:2

■23:19 Yǝr. 30:23, 24

■23:21 Yǝr. 14:14

□23:23 «Mǝn pǝⱪǝt bir yǝrdila turidiƣan Hudamu?» — ibraniy tilida «Mǝn pǝⱪǝt yeⱪinda turidiƣan Hudamu?».

■23:24 Zǝb. 139:7-12; Am. 9:2, 3

■23:27 Ⱨak. 3:7; 8:33,34

■23:30 Ⱪan. 18:20; Yǝr. 14:14,15

■23:32 Zǝf. 3:4

□23:33 «Pǝrwǝrdigarning sanga yükligǝn sɵzi nemǝ?... Ⱪaysi yük?!...» — oⱪurmǝnlǝrgǝ ayan boliduki, ibraniy tilida «yük» wǝ «eƣir bexarǝt» degǝnlǝr ohxax bir sɵz bilǝnla ipadilinidu. Pǝrwǝrdigarning jawabi «Silǝr ɵzünglar Manga yük!» degǝn mǝnidǝ. Hǝlⱪning Yǝrǝmiyadin «Pǝrwǝrdigarning (sanga) yükligǝn sɵzi» toƣruluⱪ sorixi ⱨǝjwiy, kinayilik gǝp idi — bu sɵzning tegidǝ: «Yǝrǝmiya ⱨǝrdaim bizgǝ eƣir sɵzlǝr, xum hǝwǝrni yǝtküzidu» degǝn mǝnǝ bar idi. Ularning ⱪulaⱪliri Pǝrwǝrdigarning sɵzigǝ ⱨeq eqilmiƣanidi.

□23:36 «ⱨǝrbiringlarning ɵz sɵzi ɵzigǝ yük bolidu» — Yǝrǝmiyaning bu degini bizningqǝ mundaⱪ: «Silǝrning yalƣan sɵzliringlar, jümlidin sahta pǝyƣǝmbǝrlǝrning sɵzliri silǝrgǝ jaza epkelidu; pǝyƣǝmbǝrlǝrning yalƣan sɵzlirini silǝr yahxi dǝp ⱪobul ⱪilip, xundaⱪla bir-biringlarƣa ⱪaytilap eytisilǝr; bu yalƣan bexarǝtlǝr Hudaning ⱨǝⱪiⱪiy «yükligǝn sɵzi» ǝmǝs, bǝlki bexinglarƣa Hudaning eƣir jazasi bolƣan «yük» qüxüridiƣan sɵzdur.

□23:39 «Mǝn silǝrni pütünlǝy untuymǝn» — yaki «silǝrni yiraⱪⱪa elip ketimǝn...»

■23:40 Yǝr. 20:11