Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yǝrǝmiya 5

Yerusalem jazaƣa layiⱪ

1 Pǝrwǝrdigar: — Yerusalemning rǝstǝ-koqilirida uyan-buyan aylinip yügürünglar, obdan kɵrüp biliwelinglar; mǝydanliridin izdǝp kɵrünglar; adalǝt bilǝn ix kɵridiƣan, wǝdisidǝ turuxⱪa intilidiƣan birla adǝmni tapsanglar, xunda mǝn bu xǝⱨǝrni kǝqürimǝn!

2 Gǝrqǝ ular: «Pǝrwǝrdigarning ⱨayati bilǝn!» dǝp ⱪǝsǝm iqkǝn bolsimu, ular yalƣandin sɵzlǝydu, dedi.□

Yǝrǝmiya sɵz ⱪilidu

3 — I Pǝrwǝrdigar, kɵzüng adalǝt-bitǝrǝplikni izdǝp yüridu ǝmǝsmu? Sǝn bularni urdung, lekin ular azablanmaydu; Sǝn ularni nabut ⱪilip tügǝxtürdüng, lekin ular tǝrbiyǝ ⱪobul ⱪilixni rǝt ⱪilip kǝldi; ular yüzlirini taxtin ⱪattiⱪ ⱪildi, ular yolidin yenixni rǝt ⱪilidu» ■ 4 — mǝn: «Xübⱨisizki, bundaⱪ ⱪilƣanlar pǝⱪǝt namratlar, ular nadanlar; qünki ular Pǝrwǝrdigarning yolini, Hudasining ⱨɵküm-kɵrsǝtmilirini bilmǝydu» — dedim. 5 — «Mǝn mɵtiwǝrlǝrning yeniƣa berip ularƣa sɵzlǝymǝn; qünki ular Pǝrwǝrdigarning yolini, Hudasining ⱨɵküm-kɵrsǝtmilirini bilidu». Biraⱪ ularmu boyunturuⱪni üzül-kesil buzup, rixtilirini üzüp taxliƣan.

Pǝrwǝrdigar jawab beridu

6 — Xunga ormandin qiⱪⱪan bir xir ularni ɵltüridu, bayawandin qiⱪⱪan bir bɵrǝ ularni wǝyran ⱪilidu; yilpiz xǝⱨǝrlǝrgǝ ⱪarap paylaydu; xǝⱨǝrlǝrdin qiⱪⱪan ⱨǝrbiri titma-titma ⱪilinidu; qünki ularning asiyliⱪliri kɵpiyip, wapasizliⱪliri awuydu.□ ■ 7 Mǝn zadi nemigǝ asasǝn seni kǝqürimǝn? Sening baliliring Mǝndin waz keqip, Huda ǝmǝslǝrgǝ ⱪǝsǝm iqmǝktǝ; Mǝn ⱨǝmmǝ ⱨajǝtliridin qiⱪⱪan bolsammu, lekin ular zinahorluⱪ ⱪilip, paⱨixilǝrning ɵyigǝ top-top bolup mengiwatidu. □ 8 Ular sǝmrigǝn ixⱪwaz ayƣirlar, ular ⱨǝrbiri ɵz yeⱪinining ayaliƣa ⱨǝwǝs ⱪilip kixnǝwatidu.■

9 Bu ixlar tüpǝylidin ularni jazalimay ⱪoyamdim? — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — Mening jenim muxundaⱪ bir ǝldin ⱪisas almay ⱪoyamdu?■

10 Uning üzüm qünǝkliridin ɵtüp, tallirini wǝyran ⱪilinglar; lekin ularni pütünlǝy nabut ⱪilmanglar; xahlirini ⱪirip taxlanglar, qünki ular Pǝrwǝrdigarƣa tǝwǝ ǝmǝstur; □ ■

11 qünki Israil jǝmǝti wǝ Yǝⱨuda jǝmǝti Manga mutlǝⱪ wapasizliⱪ ⱪildi, — dǝydu Pǝrwǝrdigar.■

12 Ular: «U ⱨeqnemǝ ⱪilmaydu! Bizgǝ ⱨeq apǝt qüxmǝydu; nǝ ⱪiliq nǝ ⱪǝⱨǝtqilikni kɵrmǝymiz!» — dǝp Pǝrwǝrdigardin tenip kǝtti. 13 Pǝyƣǝmbǝrlǝr bolsa pǝⱪǝt bir xamaldin ibarǝt bolidu, halas; Pǝrwǝrdigarning sɵz-kalami ularda yoⱪtur; ularning sɵzliri ɵz bexiƣa yansun!□

14 Xunga Pǝrwǝrdigar, samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Huda manga mundaⱪ dǝydu: — Bu hǝlⱪ muxu sɵzni ⱪilƣini üqün, mana, Mǝn aƣzingƣa salƣan sɵzlirimni ot, bu hǝlⱪni otun ⱪilimǝnki, ot ularni kɵydürüp taxlaydu.■

15 — Mana, Mǝn yiraⱪtin bir ǝlni elip kelimǝn, i Israil jǝmǝti, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — U küqlük bir ǝl, ⱪǝdimiy bir ǝl, tilini sǝn bilmǝydiƣan wǝ gǝplirini sǝn ⱨeq qüxǝnmǝydiƣan bir ǝl bolidu; ■ 16 ularning oⱪdeni yoƣan eqilƣan bir gɵrdur; ularning ⱨǝmmisi batur palwanlardur. 17 Ular ⱨosulingni wǝ neningni yǝp ketidu, oƣul-ⱪizliringni yǝp ketidu, kala-ⱪoy padiliringni yǝp ketidu, üzüm talliringni wǝ ǝnjur dǝrǝhliringni yǝp ketidu; ular sǝn tayanƣan mustǝⱨkǝm xǝⱨǝrliringni ⱪiliq bilǝn wǝyran ⱪilidu.■

18 Ⱨalbuki, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — xu künlǝrdimu silǝrni pütünlǝy tügǝxtürmǝymǝn. ■ 19 Xu qaƣda hǝlⱪing: «Pǝrwǝrdigar Hudayimiz nemixⱪa muxu ixlarning ⱨǝmmisini beximizƣa qüxürgǝn?» — dǝp sorisa, ǝmdi sǝn Yǝrǝmiya ularƣa: «Silǝr Mǝndin yüz ɵrüp, ɵz zemininglarda yat ilaⱨlarning ⱪulluⱪida bolƣininglardǝk, silǝr ɵz wǝtininglar bolmiƣan bir zeminda yat bolƣanlarning ⱪulluⱪida bolisilǝr» — degin.□ ■

20 — Yaⱪupning jǝmǝtidǝ xuni jakarliƣinki wǝ Yǝⱨuda arisida xuni elan ⱪilƣinki, 21 «Buni anglanglar, i nadan wǝ ǝⱪli yoⱪ, kɵzi turup kɵrmǝydiƣan, ⱪuliⱪi turup anglimaydiƣan bir hǝlⱪ: — ■ 22 Mǝndin ⱪorⱪmamsilǝr? — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — Dengiz süyi üqün saⱨilni mǝnggülük qǝklimǝ ⱪilip, «Bu yǝrdin ɵtmǝ» dǝp bekitkǝn Mening aldimda tǝwrimǝmsilǝr? Mana, dolⱪunliri ɵrkǝxligini bilǝn ular saⱨil üstidin ⱨeq ƣǝlibǝ ⱪilmaydu; xawⱪunliƣini bilǝn bu qǝktin ⱨǝrgiz ⱨalⱪip ɵtǝlmǝydu.■

23 Lekin bu hǝlⱪning jaⱨil wǝ asiyliⱪ kɵngli bardur; ular yoldin qiⱪip ɵz beximqiliⱪ ⱪilip kǝtti. 24 Ular kɵnglidǝ: «Ɵz waⱪtida yamƣurlarni, yǝni awwalⱪi ⱨǝm keyinki yamƣurlarni Bǝrgüqi, bizgǝ ⱨosul pǝslini bekitip aman-esǝn Saⱪliƣuqi Pǝrwǝrdigar Hudayimizdin ǝyminǝyli» degǝnni ⱨeq demǝydu. □ ■ 25 Silǝrning ⱪǝbiⱨlikliringlar muxu ixlarni silǝrgǝ nesip ⱪilmiƣan; silǝrning gunaⱨliringlar silǝrdin bǝrikǝtni mǝⱨrum ⱪilƣan.

26 Qünki hǝlⱪim arisida rǝzillǝr bardur; ular pistirmida yatⱪan ⱪiltaⱪqilardǝk paylap yüridu; ular tuzaⱪ selip, adǝmlǝrni tutuwalidu. 27 Tutⱪan ⱪuxlarƣa tolƣan ⱪǝpǝstǝk, ularning ɵyliri aldamqiliⱪtin erixkǝn mallar bilǝn tolƣan; ular xu yol bilǝn büyük ⱨǝm bay bolup kǝtti. 28 Ular sǝmrip, parⱪirap kǝtti; bǝrⱨǝⱪ, ular rǝzil ixlarni ⱪilixⱪa maⱨir bolup kǝtti; ular ɵz mǝnpǝǝtini kɵzlǝp hǝⱪlǝrning dǝwasini, yetim-yesirlǝrning dǝwasini sorimaydu; namratlarning ⱨoⱪuⱪini ⱪoƣdaydiƣan ⱨɵkümni ular qiⱪarmaydu.□ ■

29 Bu ixlar tüpǝylidin ularni jazalimay ⱪoyamdim?! — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — Mening jenim muxundaⱪ bir ǝldin ⱪisas almay ⱪoyamdu?□ ■

30 Zeminda intayin ⱪorⱪunqluⱪ wǝ yirginqliⱪ bir ix sadir ⱪilinƣanki — 31 Pǝyƣǝmbǝrlǝr yalƣan-sahta bexarǝtlǝrni bǝrmǝktǝ; kaⱨinlar bolsa ɵz ⱨoⱪuⱪ dairisini kengǝytip ⱨɵkümranliⱪ ⱪilmaⱪta; Mening hǝlⱪimmu bu ixlarni yaⱪturidu. Lekin bularning aⱪiwitidǝ ⱪandaⱪ ⱪilisilǝr? □ ■

□5:2 «...birla adǝmni tapsanglar, xunda mǝn bu xǝⱨǝrni kǝqürimǝn! (1-ayǝt)... Gǝrqǝ ular: «Pǝrwǝrdigarning ⱨayati bilǝn!» dǝp ⱪǝsǝm iqkǝn bolsimu, ular yalƣandin sɵzlǝydu, dedi» — keyin, Yǝrǝmiya birnǝqqǝ xundaⱪ adil, sadiⱪ adǝmlǝr (mǝsilǝn, Baruⱪ, Aⱨikam, Əbǝd-Mǝlǝk) bilǝn tonuxⱪan. Lekin Pǝrwǝrdigar uningƣa bu sɵzlǝrni ⱪilƣanda u muxundaⱪlarni tapalmiƣan.

■5:3 Yǝx. 1:5; 9:12; Yǝr. 2:30

□5:6 «ormandin qiⱪⱪan bir xir ..., bayawandin qiⱪⱪan bir bɵrǝ ...; yilpiz xǝⱨǝrlǝrgǝ ⱪarap paylaydu» — bu ayǝttiki yirtⱪuq ⱨaywanlar kɵqmǝ mǝnidǝ bolup düxmǝnlǝrni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ.

■5:6 Yǝr. 4:7

□5:7 «Mǝn ⱨǝmmǝ ⱨajǝtliridin qiⱪⱪan bolsammu, lekin ular zinahorluⱪ ⱪilip, paⱨixilǝrning ɵyigǝ top-top bolup mengiwatidu» — bu ayǝt bǝlkim roⱨiy jǝⱨǝttiki wapasizliⱪni kɵrsitidu. Huda Israilni «Mening ayalim» dǝp ataydu (2:10, 3-babni kɵrüng). 8-ayǝt jismaniy jǝⱨǝttiki zinahorluⱪnimu kɵrsitidu.

■5:8 Əz. 22:11

■5:9 Yǝr. 5:29; 9:9

□5:10 «Uning üzüm qünǝkliridin ɵtüp, .... xahlirini ⱪirip taxlanglar, qünki ular Pǝrwǝrdigarƣa tǝwǝ ǝmǝstur» — bu ayǝtning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Uning sepilliriƣa yamixip qiⱪip wǝyranqiliⱪ ⱪilinglar, lekin ularni pütünlǝy nabut ⱪiliwǝtmǝnglar; istiⱨkamlirini elip taxlanglar, qünki ular Pǝrwǝrdigarƣa tǝwǝ ǝmǝstur».

■5:10 Yǝr. 4:27

■5:11 Yǝr. 3:20

□5:13 «Pǝyƣǝmbǝrlǝr bolsa pǝⱪǝt bir xamaldin ibarǝt bolidu, halas» — ibraniy tilida «roⱨ» wǝ «xamal» bir sɵz bilǝn ipadilinidu. Xubⱨisizki, «pǝyƣǝmbǝrlǝr» ɵzlirini «bizgǝ Hudaning Roⱨi toldurulƣan» dǝydu, lekin Huda ularni pǝⱪǝt «xamalƣa toldurulƣan» dǝydu.

■5:14 Yǝr. 1:9-10

■5:15 Ⱪan. 28:49; Yǝr. 1:15; 6:22

■5:17 Law. 26:16; Ⱪan. 28:31,33

■5:18 Yǝr. 4:27

□5:19 «yat bolƣanlarning ⱪulluⱪida bolisilǝr» — «yat bolƣanlar» bǝlkim ikki bisliⱪ sɵzlǝr bolüp, ⱨǝm «yat butlar» ⱨǝm «yat adǝmlǝr»nimu kɵrsitidu.

■5:19 Yǝr. 16:10

■5:21 Yǝx. 6:9

■5:22 Ayup 38:10, 11; Zǝb. 33:7-8; 104:9

□5:24 «awwalⱪi yamƣur»...«keyinki yamƣur»... — «awwalⱪi yamƣur» adǝttǝ 11-ayda yeƣip, tupraⱪni yumxitidu, yǝrni ⱨǝydǝp uruⱪ selixⱪa tǝyyarlinidu. «keyinki yamƣur» bolsa Pǝlǝstindǝ 3- yaki 4-ayda yaƣidu, ǝtiyazliⱪ ziraǝtlǝrni pixurux rolini oynaydu. Bu yamƣurlar bolmisa ⱨeq ⱨosul bolmaydu. «bizgǝ ⱨosul pǝslini bekitip aman-esǝn saⱪliƣuqi» — ibraniy tilida «bizgǝ ⱨosul pǝslidiki ⱨǝptilǝrni saⱪliƣuqi...».

■5:24 Ⱪan. 11:14

□5:28 «ular ɵz mǝnpǝǝtini kɵzlǝp hǝⱪlǝrning dǝwasini, yetim-yesirlǝrning dǝwasini sorimaydu...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi bolsa: «ular hǝⱪlǝrning dǝwasini, ⱨǝtta yetim-yesirlǝrning dǝwasini soriƣini bilǝn ⱨǝrgiz uni adil sorimaydu».

■5:28 Ⱪan. 32:15; Yǝx. 1:23; Zǝk. 7:10

□5:29 «jazalimay ⱪoyamdim» — ibraniy tilida «yoⱪlimamdim?!».

■5:29 Yǝr. 5:9; 9:9

□5:31 «kaⱨinlar bolsa ɵz ⱨoⱪuⱪ dairisini kengǝytip ⱨɵkümranliⱪ ⱪilmaⱪta...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «kaⱨinlarmu ularning wasitisi bilǝn (demǝk, pǝyƣǝmbǝrlǝrning yalƣan bexarǝtliridin paydilinip) ⱨɵkümranliⱪ ⱪilmaⱪta». Lekin «Yǝrǝmiya» degǝn kitabta bundaⱪ ixlar yǝnǝ tilƣa elinmaydu, xunga tǝrjimimiz bǝlkim toƣridur.

■5:31 Yǝr. 14:18; 23:25, 26; Əz. 13:6