Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yǝrǝmiya 4

1 — «Bu yollirimdin burulay!» desǝng, i Israil — dǝydu Pǝrwǝrdigar — Əmdi Mening yenimƣa burulup ⱪaytip kǝl! Əgǝr bu yirginqlikliringni kɵzümdin neri ⱪilsang, wǝ xundaⱪla yoldin yǝnǝ tenǝp kǝtmisǝng, □ 2 — ǝgǝr sǝn: «Pǝrwǝrdigarning ⱨayati bilǝn!» dǝp ⱪǝsǝm iqkiningdǝ, u ⱪǝsǝm ⱨǝⱪiⱪǝt, adalǝt wǝ ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ bilǝn bolsa, undaⱪta yat ǝllǝrmu Uning namida ɵzlirigǝ bǝht tilixidu wǝ Uni ɵzining pǝhir-xɵⱨriti ⱪilidu.■

3 Qünki Pǝrwǝrdigar Yǝⱨudadikilǝr wǝ Yerusalemdikilǝrgǝ mundaⱪ dǝydu: — «Boz yeringlarni qepip aƣdurunglar; tikǝnlik arisiƣa uruⱪ qaqmanglar! □ ■ 4 Ɵzliringlarni Pǝrwǝrdigarning yolida sünnǝt ⱪilinglar; ⱪǝlbinglarni sünnǝt ⱪilinglar, i Yǝⱨudadikilǝr wǝ Yerusalemda turuwatⱪanlar! — Bolmisa, Mening ⱪǝⱨrim partlap ot bolup silǝrni kɵydüriwetidu; ⱪilmixliringlarning rǝzilliki tüpǝylidin uni ɵqürǝlǝydiƣan ⱨeqkim qiⱪmaydu.□ ■

5 — Yǝⱨudada muxularni elan ⱪilip, Yerusalemda: — «Zemin-zeminda kanay qelinglar!» — dǝp jakarlanglar;

«Yiƣilinglar! Mustǝⱨkǝm xǝⱨǝrlǝrgǝ ⱪeqip kirǝyli!» — dǝp nida ⱪilinglar!□

6 Zionni kɵrsitidiƣan bir tuƣni tiklǝnglar; dǝrⱨal ⱪeqinglar, keqikip ⱪalmanglar! Qünki Mǝn külpǝt, yǝni zor bir ⱨalakǝtni ximaldin elip kelimǝn. 7 Xir ɵz qatⱪalliⱪidin qiⱪti, «ǝllǝrni yoⱪatⱪuqi» yolƣa qiⱪti; u ɵz jayidin qiⱪip zeminingni wǝyran ⱪilixⱪa kelidu; xǝⱨǝrliring wǝyran ⱪilinip, adǝmzatsiz bolidu. ■ 8 Bu sǝwǝbtin ɵzliringlarƣa bɵz kiyim oranglar, dad-pǝryad kɵtürüp nalǝ ⱪilinglar! Qünki Pǝrwǝrdigarning ⱪattiⱪ ƣǝzipi bizdin yanmidi!■

9 Xu küni xundaⱪ boliduki, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — padixaⱨning yüriki, ǝmirlǝrning yürikimu su bolup ketidu, kaⱨinlar alaⱪzadǝ bolup, pǝyƣǝmbǝrlǝr tǝǝjjüplinidu.

10 — Andin mǝn: — Aⱨ, Rǝb Pǝrwǝrdigar! Bǝrⱨǝⱪ Sǝn bu hǝlⱪni, jümlidin Yerusalemni: «Silǝr aman-tinq bolisilǝr» dǝp aldiding; ǝmǝliyǝttǝ bolsa ⱪiliq janƣa yetip kǝldi, dedim.□

11 — Xu qaƣda bu hǝlⱪⱪǝ wǝ Yerusalemƣa mundaⱪ deyilidu: «Qɵl-bayawandiki egizliklǝrdin qiⱪⱪan issiⱪ bir xamal hǝlⱪimning ⱪizining yoliƣa ⱪarap qüxidu; lekin u haman soruxⱪa yaki dan ayrixⱪa muwapiⱪ kǝlmǝydu! □ 12 — Buningdin ǝxǝddiy bir xamal Mǝndin qiⱪidu; mana, Mǝn ⱨazir ularƣa jaza ⱨɵkümlirini jakarlaymǝn. 13 Mana, u top bulutlardǝk kelidu, uning jǝng ⱨarwiliri ⱪara ⱪuyundǝktur, uning atliri bürkütlǝrdin tezdur!

— «Ⱨalimizƣa way! Qünki biz nabut bolduⱪ!»□

14 — «I Yerusalem, ɵz ⱪutuluxung üqün ⱪǝlbingni rǝzilliktin yuyuwǝt; ⱪaqanƣiqǝ kɵnglünggǝ biⱨudǝ oy-hiyallarni püküp turisǝn? ■ 15 Qünki Dan diyaridin, Əfraimdiki egizliklǝrdinmu azab-külpǝtni elan ⱪilidiƣan bir awaz anglitilidu: — 16 Ular: Əllǝrgǝ elan ⱪilinglar, Yerusalemƣimu anglitinglar: — Mana, ⱪorxawƣa alƣuqilar yiraⱪ yurttin keliwatidu! Ular Yǝⱨuda xǝⱨǝrlirigǝ ⱪarxi jǝng quⱪanlirini kɵtürüxkǝ tǝyyar! — dǝydu. 17 Etizliⱪni mudapiǝ ⱪiliwatⱪanlardǝk, ular Yerusalemni ⱪorxiwalidu; qünki u Manga asiyliⱪ ⱪilƣan, — dǝydu Pǝrwǝrdigar. 18 Sening yolung wǝ ⱪilmixliring muxularni ɵz bexingƣa qüxürdi; bu rǝzillikingning aⱪiwitidur; bǝrⱨǝⱪ, u azabliⱪtur, yürikinggimu sanjiydu!».

19 — Mǝn: «Aⱨ, iq-baƣrim! Iq-baƣrim! Tolƣaⱪⱪa qüxtüm! Aⱨ, kɵnglüm azablandi! Yürikim düpüldǝwatidu, süküt ⱪilip turalmaymǝn; qünki mǝn kanayning awazini anglaymǝn; jǝng quⱪanliri jenimƣa sanjidi.■

20 Apǝt üstigǝ apǝt qüxti! Pütkül zemin wǝyran boldi; qedirlirim dǝⱪiⱪidǝ bǝrbat ⱪilindi, pǝrdilirim ⱨayt-ⱨuytning iqidǝ yirtip taxlandi! □ 21 Ⱪaqanƣiqǝ tuƣⱪa ⱪarap turuxum, jǝng awazlirini anglixim kerǝk?» — dedim.

22 — «Qünki Mening hǝlⱪim nadandur; ular Meni ⱨeq tonumiƣan; ular ǝⱪli yoⱪ balilar, ular ⱨeq yorutulmiƣan; rǝzillikkǝ nisbǝtǝn ular danadur, ǝmma yahxiliⱪⱪa nisbǝtǝn ular bilimsizdur».

23 — «Mǝn yǝr yüzigǝ ⱪaridim; mana, u xǝkilsiz wǝ ⱪup-ⱪuruⱪ boldi; asmanlarƣimu ⱪaridim, u nursiz ⱪaldi; □ 24 taƣlarƣa ⱪaridim, mana, ular zilziligǝ kǝldi, barliⱪ dɵnglǝr ǝxǝddiy silkinip kǝtti. 25 Ⱪarap turuwǝrdim, wǝ mana, insan yoⱪ idi, asmandiki barliⱪ uqar-ⱪanatlarmu ɵzlirini daldiƣa aldi. 26 Mǝn ⱪaridim, mana, baƣ-etizlar qɵl-bayawanƣa aylandi, barliⱪ xǝⱨǝrlǝr Pǝrwǝrdigar aldida, yǝni uning ⱪattiⱪ ƣǝzipi aldida wǝyran boldi. 27 Qünki Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: — «Pütkül zemin wǝyran bolidu; ǝmma Mǝn uni pütünlǝy yoⱪatmaymǝn. ■ 28 Buning tüpǝylidin pütkül yǝr yüzi matǝm tutidu, yuⱪirida asman ⱪariliⱪ bilǝn ⱪaplinidu; qünki Mǝn xundaⱪ sɵz ⱪildim, Mǝn xundaⱪ niyǝtkǝ kǝlgǝnmǝn; Mǝn uningdin ɵkünmǝymǝn, uningdin ⱨeq yanmaymǝn; 29 atliⱪlar wǝ oⱪyaliⱪlarning xawⱪun-sürǝni bilǝn ⱨǝrbir xǝⱨǝrdikilǝr ⱪeqip ketidu; ular qatⱪalliⱪlarƣa kirip mɵküwalidu, taxlar üstigǝ qiⱪiwalidu; barliⱪ xǝⱨǝrlǝr taxlinip adǝmzatsiz ⱪalidu.

30 — Sǝn, i ⱨalak bolƣuqi, nemǝ ⱪilmaⱪqisǝn? Gǝrqǝ sǝn pǝrǝng kiyimlǝrni kiygǝn bolsangmu, altun zibu-zinnǝtlǝrni taⱪiƣan bolsangmu, kɵz-ⱪaxliringni osma bilǝn pǝrdazliƣan bolsangmu, ɵzüngni yasiƣining bikardur; sening axiⱪliring seni kǝmsitidu; ular jeningni izdǝwatidu. □ 31 Qünki mǝn tolƣaⱪⱪa qüxkǝn ayalningkidǝk bir awazni, tunji balini tuƣⱪandikidǝk azabda bolƣan Zion ⱪizining awazini anglawatimǝn; u ⱪollirini sozup: «Ⱨalimƣa way! Bu ⱪatillar tüpǝylidin ⱨalimdin kǝttim!» dǝp ⱨasirimaⱪta.□

□4:1 «Mening yenimƣa burulup ⱪaytip kǝl!» — bu ibarǝ bǝlkim «sǝllimaza towa ⱪil», «ikkilǝnmǝ!», «ala kɵngüllük bolma!» degǝn mǝnini intayin tǝkitlǝydu. «Əgǝr bu yirginqlikliringni kɵzümdin neri ⱪilsang, wǝ xundaⱪla yoldin yǝnǝ tenǝp kǝtmisǝng,... » — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Əgǝr bu yirginqlikliringni kɵzümdin neri ⱪilsang, ǝmdi sǝn sǝrgǝrdan bolmaysǝn».

■4:2 Yar. 22:18; Yǝx. 48:1

□4:3 «Boz yeringlarni qepip aƣdurunglar; tikǝnlik arisiƣa uruⱪ qaqmanglar!» — bu sirliⱪ ayǝt Yǝⱨudadikilǝrni nadan deⱨⱪanlarƣa, ularning ⱨayatlirini ahtarma yǝrgǝ ohxitidu. «Nemixⱪa ⱨayatimizdin ⱨeqⱪandaⱪ bǝht, muwǝppǝⱪiyǝt yoⱪ?» dǝp sorisa, «Silǝr uruⱪlirini tikǝnlǝr arisiƣa teriƣan deⱨⱪanlarƣa ohxax, ⱨeq ⱨosulluⱪ bolmaysilǝr» dǝp jawab berilidu, ǝlwǝttǝ. Deⱨⱪanlar ⱨosul kɵrüx üqün boz yǝrlirini qepip, tikǝnlǝrni yulup taxlixi kerǝk bolƣiniƣa ohxax, Yǝⱨudiylar ɵzlirini ⱪozƣap ⱪattiⱪ towa ⱪilixi kerǝk, andin bǝhtning ⱨosulini kɵridu.

■4:3 Ⱨox. 10:12

□4:4 «ⱪǝlbinglarni sünnǝt ⱪilinglar» — sɵzmusɵz tǝrjimisi: «ⱪǝlbinglardiki hǝtnilikni elip taxlanglar». Demisǝkmu, Israillar ǝtliridǝ sünnǝt ⱪilinƣini bilǝn ularning kɵngülliri towisiz ⱪattiⱪ idi; xunga pǝyƣǝmbǝr: «ⱪǝlbinglarni sünnǝt ⱪilinglar» dǝp agaⱨ beridu.

■4:4 Ⱪan. 10:16; 30:6; Yǝx. 65:5

□4:5 ««Yiƣilinglar! Mustǝⱨkǝm xǝⱨǝrlǝrgǝ ⱪeqip kirǝyli!» — dǝp nida ⱪilinglar» — bu sɵzlǝr bǝlkim baxⱪa pǝyƣǝmbǝrlǝrgǝ, yaki «hǝlⱪ padiqiliri» bolƣan padixaⱨ, ⱨɵkümdarlar wǝ kaⱨinlar ⱪatarliⱪlarƣa eytilidu (9-ayǝtni kɵrüng). Demǝk, ular ɵz ihlassizliⱪi, itaǝtsizliki tüpǝylidin hǝlⱪⱪǝ xundaⱪ jar ⱪilixⱪa mǝjbur ⱪilinidu.

■4:7 Yǝx. 5:29; Yǝr. 2:15; 5:6

■4:8 Yǝx. 32:12

□4:10 «Silǝr aman-tinq bolisilǝr» — bu ayǝttiki: «Silǝr aman-tinq bolisilǝr» degǝn sɵzlǝr sahta pǝyƣǝmbǝrlǝrning sɵzidur (6:14, 8:11 ⱪatarliⱪlarni kɵrüng).

□4:11 «hǝlⱪimning ⱪizi» — xundaⱪla «pak ⱪizim bolƣan hǝlⱪim», «Zion ⱪizi» ⱪatarliⱪ ibarilǝr Hudaning Ɵz hǝlⱪigǝ yaki baxⱪa hǝlⱪ (mǝsilǝn, «Misirning ⱪizi», (46:11))ⱪǝ bolƣan meⱨri-xǝpⱪitini, ularƣa baƣliƣan muⱨǝbbitini kɵrsitidiƣan mǝnini ɵz iqigǝ alidu.

□4:13 «Mana, u top bulutlardǝk kelidu, uning jǝng ⱨarwiliri ⱪara ⱪuyundǝktur, uning atliri bürkütlǝrdin tezdur!» — «u» kimni kɵrsitidiƣanliⱪi eytilmaydu. Biraⱪ aldi-kǝyni sɵzlǝrgǝ ⱪariƣanda, «u» 7-ayǝttiki «ǝllǝrni yoⱪatⱪuqi» bolƣan düxmǝnni kɵrsitidu. Bǝzi alimlar bu sɵzlǝr ximaldin kelidiƣan «Skitlar»ni kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. Lekin Skitlarning jǝng ⱨarwiliri yoⱪ ⱨǝm ular xǝⱨǝrlǝrni «ⱪorxawƣa alƣuqi»larmu (16-ayǝt) ǝmǝs; xunga biz bu sɵzlǝrni Babilliⱪlarni wǝ bǝlkim ahirⱪi zamandiki dǝjjalning ⱪoxunlirini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraymiz.

■4:14 Yǝx. 1:16

■4:19 Yǝx. 21:4; Yǝr. 8:23

□4:20 «qedirilim» ... «pǝrdilirim»... — Yǝrǝmiya pǝyƣǝmbǝr hǝlⱪining azablirini ɵziningki dǝp ⱨes ⱪilip, «hǝlⱪimning qedirlirim» wǝ «hǝlⱪimning pǝrdiliri» demǝy, bǝlki «qedirilim» wǝ «pǝrdilirim» toƣruluⱪ sɵzlǝydu.

□4:23 «Mǝn yǝr yüzigǝ ⱪaridim; mana, u xǝkilsiz wǝ ⱪup-ⱪuruⱪ boldi; asmanlarƣimu ⱪaridim, u nursiz ⱪaldi...» — demisǝkmu, bu ayǝttiki wǝ tɵwǝndiki ayǝttiki ixlar Yǝrǝmiya pǝyƣǝmbǝrgǝ Roⱨta kɵrsitilgǝn alamǝt kɵrünüxtur. Bu kɵrünüx: (1) Israil zemini Babilliⱪlarning tajawuzluⱪi astida bolidiƣan wǝyranǝ ⱨalitini; wǝ (2) xuning bilǝn bir waⱪitta ahirⱪi zamanlardiki ⱨalitini kɵrsitidu. Bu ⱨalǝt Huda jaⱨanni yaratⱪinida yǝr-zeminning awwalⱪi xǝkilsiz, tǝrtipsiz ⱨalitigǝ ohxaydu.

■4:27 Yǝr. 5:10,18; 30:11; 46:28

□4:30 «ɵzüngni yasiƣining» — bǝlkim Yǝⱨuda yat ǝllǝrdin yar-yɵlǝk izdigǝndǝ yalaⱪqiliⱪ ⱪilƣanliⱪini kɵrsitidu.

□4:31 «tunji balini tuƣⱪandikidǝk azabda bolƣan Zion ⱪizining awazini anglawatimǝn» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, «Zion» Yerusalem jaylaxⱪan taƣ bolup, «Zion» yaki «Zion ⱪizi» degǝnning ɵzi Yerusalem yaki Israilni bildüridu.