5
Üzümzar nahxisi
1 Mǝn ɵz sɵygǝn yarimƣa,
Mening sɵyümlüküm üqün ɵz üzümzari toƣruluⱪ bir küy eytip berǝy;
Sɵyümlükümning munbǝt bir dɵng üstidǝ üzümzari bar idi; □«Mǝn ɵz sɵygǝn yarimƣa... bir küy eytip berǝy» — pǝyƣǝmbǝrning eytⱪan «yar»i bolsa Hudadur. «munbǝt bir dɵng üstidǝ...» — ibraniy tilida «bir münggüz, zǝytun mǝylik oƣul üstidǝ...»
2 U ⱨǝmmǝ yerini kolap taxlarni elip taxlidi,
Əng esil üzüm teli tikti;
U üzümzar otturisiƣa kɵzitix munari saldi,
Üzümzar iqidimu xarap kɵlqiki ⱪazdi,
Andin üzümdin yahxi ⱨosul kütti;
Biraⱪ buning orniƣa, üzümzar aqqiⱪ üzümlǝrnila bǝrdi.□«...üzümzar aqqiⱪ üzümlǝrnila bǝrdi» — muxu yǝrdǝ «aqqiⱪ» ibraniy tilidiki «sesiⱪ»ni bildüridu.
3 Ⱪeni, i Yerusalemdikilǝr wǝ Yǝⱨudaning adǝmliri,
Mǝn bilǝn üzümzarimning otturisidin ⱨɵküm qiⱪiringlar!
4 Mening üzümzarimda ⱪilƣudǝk yǝnǝ nemǝ ixim ⱪaldi?
Yahxi üzümlǝrni kütkinimdǝ,
Nemixⱪa pǝⱪǝt aqqiⱪ üzümnila qiⱪirip bǝrdi?■Yǝr. 2:5; Mik. 6:3, 8
5 Əmdi ⱨazir Ɵz üzümzarimni nemǝ ⱪilidiƣinimni silǝrgǝ eytip berǝy: —
Uning qitlaⱪlirini elip taxlaymǝn, u yutuwetilidu;
Uning tamlirini qeⱪip ƣulitimǝn, u qǝylinidu.□«Uning qitlaⱪlirini elip taxlaymǝn, u yutuwetilidu» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: — «Uning qitlaⱪlirini elip taxlaymǝn, u kɵydürülidu».  ■Zǝb. 80:12-13
6 Mǝn uni qɵllükkǝ aylandurimǝn;
Ⱨeqkim uni qatap-putap, pǝrwix ⱪilmaydu;
Jiƣanlar wǝ tikǝnlǝr uningda ɵsüp qiⱪidu;
Bulutlarƣa uning üstigǝ ⱨeq yamƣur yaƣdurmanglar dǝp buyruymǝn.
7 Qünki samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigarning üzümzari — Israil jǝmǝti,
Uning huxalliⱪi bolƣan ɵsümlük bolsa — Yǝⱨudadikilǝrdur;
U adalǝt mewisini kütkǝn,
Biraⱪ mana ǝmdi zulum kɵrdi;
Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪni kütkǝn,
Biraⱪ mana ǝmdi nalǝ-pǝryad boldi!□«mana ǝmdi nalǝ-pǝryad boldi!» — muxu ayǝttǝ wǝⱨiy-hǝwǝrni tǝkitlǝx üqün ibraniy tilida aⱨangdax sɵzlǝr ixlitilidu: «adalǝt» — «mixpat», «zulum» — «mixpaⱪ»; «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ» — «tsǝdǝⱪaⱨ», «nalǝ-pǝryad» — «zǝdǝkaⱨ». Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr ⱨǝrdaim muxundaⱪ sɵz oyuni ⱪilidu.  ■Zǝb. 80:8-9
8 Hǝⱪlǝrgǝ ⱨeq orun ⱪaldurmay ɵyni-ɵygǝ, etizni-etizƣa uliƣanlarƣa way!
Ɵzünglarni yalƣuz zeminda ⱪaldurmaⱪqimusilǝr?■Mik. 2:2
9 Samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar mening ⱪuliⱪimƣa mundaⱪ dedi: —
«Kɵpligǝn ɵylǝr,
Dǝrwǝⱪǝ ⱨǝywǝtlik, ⱨǝxǝmǝtlik ɵylǝr adǝmzatsiz, harab bolidu.
10 Bǝrⱨǝⱪ, ⱪiriⱪ moluⱪ üzümzar pǝⱪǝt altǝ küp xarab beridu,
Ottuz kürǝ dan bolsa pǝⱪǝt üq kürǝ ⱨosul beridu. □«Bǝrⱨǝⱪ, ⱪiriⱪ moluⱪ üzümzar pǝⱪǝt altǝ küp xarab beridu» — muxu ayǝttiki «ⱪiriⱪ moluⱪ yǝr» ibraniy tilida «on ⱪox kaliliⱪ yǝr» degǝnlik bolup, on ⱪox kala bir kün iqidǝ aƣduralaydiƣan yǝr. «altǝ küp» — ibraniy tilida «bir bat», bǝlkim 27 litrgǝ toƣra kelidu. «ottuz kürǝ» — bir «kürǝ» bir kor, yǝni 20 litr. «30 kürǝ» bolsa ibraniy tilida «bir homir» (300 litr), «3 kürǝ» ibraniy tilida «bir ǝfaⱨ» (30 litr).
11 Mǝy iqixkǝ aldirap tang atⱪanda ornidin turƣanlarƣa,
Ⱪarangƣu qüxixigǝ ⱪarimay, xarabtin kǝyp bolƣuqǝ besip olturƣanlarƣa way!■Pǝnd. 23:29,30
12 Ularning ziyapǝtliridǝ qiltar wǝ lira, tǝmbur wǝ nǝy, xarabmu bar;
Biraⱪ ular Pǝrwǝrdigarning ⱪilƣanliriƣa wǝ ⱪol ixliriƣa ⱨeq etiwar ⱪilmaydu.□«lira» — bir hil tarliⱪ saz. «Pǝrwǝrdigarning ⱪilƣanliri...» — bu ibarǝ bǝlkim bipayan alǝmning yaritilixi wǝ ajayibliⱪlirini, «ⱪol ixliri» bolsa bǝlkim uning Israillarƣa kɵrsǝtkǝn nijatliⱪ mɵjizilirini kɵzdǝ tutidu.
13 Xu sǝwǝbtin ɵz hǝlⱪim bilimdin hǝwǝrsiz bolƣanliⱪi tüpǝylidin sürgün bolup ketidu;
Esilzadiliri eqirⱪixip,
Puⱪraliri ussuzluⱪtin ⱪurup ketidu.■Am. 6:7
14 Xunga tǝⱨtisara nǝpsini yoƣinitip,
Aƣzini ⱨang aqidu;
Ularning xɵⱨrǝtliri, top-top adǝmliri, ⱪiⱪas-sürǝn kɵtürgüqiliri wǝ nǝƣmǝ oyniƣuqiliri biraⱪla iqigǝ qüxüp ketidu.□«tǝⱨtisara» — ibraniy tilida «xeol» degǝn yǝr, «yǝr astidiki saray» (yǝni, «tǝkt saray»), ɵlgǝnlǝrning roⱨliri baridiƣan, ⱪiyamǝt künini kütidiƣan jayni kɵrsitidu.
15 Puⱪralar egildürülidu,
Mɵtiwǝrlǝrmu tɵwǝn ⱪilinidu,
Tǝkǝbburlarning kɵzliri yǝrgǝ ⱪaritilidu;
16 Biraⱪ samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar adalǝt yürgüzginidǝ üstün dǝp mǝdⱨiyilinidu,
Pak-muⱪǝddǝs bolƣuqi Tǝngri ⱨǝⱪⱪaniyliⱪidin pak-muⱪǝddǝs dǝp bilinidu.
17 Xu qaƣda ⱪozilar ɵz yaylaⱪlirida turƣandǝk otlaydu,
Musapirlarmu baylarning wǝyranǝ ɵyliridǝ ozuⱪlinidu.□«ⱪozilar... otlaydu,... musapirlar... ozuⱪlinidu» — demǝk, zemin box, ⱪuruⱪ bolup kǝtkǝqkǝ, ⱪoylar ⱨǝm yat adǝmlǝr ǝrkinlik bilǝn ⱨǝtta baylarning ɵyliridin ozuⱪluⱪ tapidu.  ■Yǝx. 14:30
18 Ⱪǝbiⱨlikni aldamqiliⱪning yipliri bilǝn,
Gunaⱨni ⱨarwa arƣamqisi bilǝn tartⱪanlarƣa way!□«Gunaⱨni ⱨarwa arƣamqisi bilǝn tartⱪanlarƣa way!» — demǝk, ular gunaⱨlirini ⱨǝtta ɵz tenidǝ kɵtürǝlmǝydu, kǝbiⱨlikliri intayin kɵp ⱨǝm opuquⱪtur.
19 Yǝni: «Huda aldirisun!
Ixlirini Ɵzi ittikrǝk ada ⱪilsun,
Xuning bilǝn biz uni kɵrǝlǝymiz!
«Israildiki Muⱪǝddǝs Bolƣuqi»ning niyǝt ⱪilƣini yeⱪinlixip ixⱪa axurulƣay,
Biz uni biliwalayli!» — degǝnlǝrgǝ way!□«Israildiki Muⱪǝddǝs Bolƣuqi» — 1:4diki izaⱨatni kɵrüng.
20 Yamanni yahxi, yahxini yaman degüqilǝrgǝ,
Ⱪarangƣuluⱪni nurning, nurni ⱪarangƣuluⱪning orniƣa ⱪoyƣuqilarƣa,
Aqqiⱪni tatliⱪning, tatliⱪni aqqiⱪning orniƣa ⱪoyƣuqilarƣa way!
21 Ɵzlirini dana dǝp qaƣliƣanlarƣa,
Ɵz nǝziridǝ ɵzlirini ǝⱪilliⱪ dǝp ⱪariƣanlarƣa way!■Pǝnd. 3:7; Rim. 12:16
22 Xarab iqixkǝ batur bolƣanlarƣa,
Ⱨaraⱪni ǝbjǝx ⱪilixta ⱪǝⱨriman bolƣanlarƣa,□«Ⱨaraⱪni ǝbjǝx ⱪilixta ⱪǝⱨriman bolƣanlar...» — muxular kinayilik sɵz, ǝlwǝttǝ.
23 Yǝni para üqün rǝzillǝrni aⱪlap,
Xuning bilǝn ⱨǝⱪⱪaniylarning adalitini rǝt ⱪilƣuqilarƣa way!■Pǝnd. 17:15; 24:24
24 Xunga, ot yalⱪunliri samanlarni yutuwǝtkǝndǝk,
Yalⱪunlarda mǝnggǝnlǝr solixip yoⱪalƣandǝk,
Ularning yiltizliri qirip ketidu,
Gül-qeqǝkliri qang-tozangdǝk tozup ketidu;
Qünki ular samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigarning yolyoruⱪ-ⱪanunini qǝtkǝ ⱪaⱪⱪan,
Israildiki Muⱪǝddǝs Bolƣuqining sɵz-kalamini kɵzgǝ ilmiƣanidi.■Mis. 15:7; Yǝx. 9:18
25 Xunga Pǝrwǝrdigarning ƣǝzipi Ɵz hǝlⱪigǝ ⱪarap ⱪaynaydu,
U ularƣa ⱪarap ⱪolini kɵtürüp, ularni urup yiⱪitidu.
Taƣlar tǝwrinip ketidu;
Ɵlüklǝr ǝhlǝtlǝrdǝk koqilar otturisida dɵwǝ-dɵwǝ bolidu.
Muxundaⱪ ixlar bolsimu,
Uning ƣǝzipi yǝnila yanmaydu,
Sozƣan ⱪoli yǝnila ⱪayturulmay turidu.■Yǝx. 9:11, 16, 20; 10:4, 6
26 U yiraⱪtiki ǝllǝrni qaⱪirip tuƣni kɵtüridu,
U yǝr yüzining qǝt yaⱪisidin bir ǝlni üxⱪirtip qaⱪiridu;
Mana ular tezdin aldirap kelidu!
27 Ulardin ⱨeqbiri qarqap kǝtmǝydu,
Putlixipmu kǝtmǝydu.
Ⱨeqbiri mügdimǝydu, uhlimaydu,
Baƣliƣan bǝlwaƣliridin ⱨeqbiri boximaydu,
Qoruⱪlirining boƣⱪuqliridin ⱨeqbiri üzülmǝydu;
28 Ularning oⱪliri ittik,
Barliⱪ oⱪyalirining kiriqliri tartilip tǝyyar turidu,
Atlirining tuyaⱪliri qaⱪmaⱪ texidǝk bolidu,
Jǝng ⱨarwilirining qaⱪliri ⱪoyuntazdǝk aylinidu;
29 Ularning ⱨɵrkirǝxliri xirningkidǝk bolidu,
Ular arslanlardǝk ⱨɵrkirixidu,
Dǝrwǝⱪǝ, ular owƣa erixkǝndǝ ƣaȥ-ƣuȥ ⱪilip ⱨɵrpiyixidu;
Owni ⱪutⱪuzƣudǝk ⱨeqkim bolmay,
Ular uni elip ketidu.
30 Xu küni ular dengizlar ⱨɵrkürigǝndǝk owƣa ⱨɵrkirixidu;
Əgǝr birǝrsi yǝr-zeminƣa ⱪariƣudǝk bolsa,
Pǝⱪǝt ⱪarangƣuluⱪ, dǝrd-ǝlǝmnila kɵridu!
Ⱨǝrⱪandaⱪ nur bulut-tuman tǝripidin ƣuwalixidu. □«...ular dengizlar ⱨɵrkürigǝndǝk owƣa ⱨɵrkirixidu» — ibraniy tilida «...ular dengizlar ⱨɵrkürigǝndǝk uningƣa ⱨɵrkirixidu». Ularning owlaydiƣini bolsa Israildur.  ■Yǝx. 8:22
 
 

□5:1 «Mǝn ɵz sɵygǝn yarimƣa... bir küy eytip berǝy» — pǝyƣǝmbǝrning eytⱪan «yar»i bolsa Hudadur. «munbǝt bir dɵng üstidǝ...» — ibraniy tilida «bir münggüz, zǝytun mǝylik oƣul üstidǝ...»

□5:2 «...üzümzar aqqiⱪ üzümlǝrnila bǝrdi» — muxu yǝrdǝ «aqqiⱪ» ibraniy tilidiki «sesiⱪ»ni bildüridu.

■5:4 Yǝr. 2:5; Mik. 6:3, 8

□5:5 «Uning qitlaⱪlirini elip taxlaymǝn, u yutuwetilidu» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: — «Uning qitlaⱪlirini elip taxlaymǝn, u kɵydürülidu».

■5:5 Zǝb. 80:12-13

□5:7 «mana ǝmdi nalǝ-pǝryad boldi!» — muxu ayǝttǝ wǝⱨiy-hǝwǝrni tǝkitlǝx üqün ibraniy tilida aⱨangdax sɵzlǝr ixlitilidu: «adalǝt» — «mixpat», «zulum» — «mixpaⱪ»; «ⱨǝⱪⱪaniyliⱪ» — «tsǝdǝⱪaⱨ», «nalǝ-pǝryad» — «zǝdǝkaⱨ». Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr ⱨǝrdaim muxundaⱪ sɵz oyuni ⱪilidu.

■5:7 Zǝb. 80:8-9

■5:8 Mik. 2:2

□5:10 «Bǝrⱨǝⱪ, ⱪiriⱪ moluⱪ üzümzar pǝⱪǝt altǝ küp xarab beridu» — muxu ayǝttiki «ⱪiriⱪ moluⱪ yǝr» ibraniy tilida «on ⱪox kaliliⱪ yǝr» degǝnlik bolup, on ⱪox kala bir kün iqidǝ aƣduralaydiƣan yǝr. «altǝ küp» — ibraniy tilida «bir bat», bǝlkim 27 litrgǝ toƣra kelidu. «ottuz kürǝ» — bir «kürǝ» bir kor, yǝni 20 litr. «30 kürǝ» bolsa ibraniy tilida «bir homir» (300 litr), «3 kürǝ» ibraniy tilida «bir ǝfaⱨ» (30 litr).

■5:11 Pǝnd. 23:29,30

□5:12 «lira» — bir hil tarliⱪ saz. «Pǝrwǝrdigarning ⱪilƣanliri...» — bu ibarǝ bǝlkim bipayan alǝmning yaritilixi wǝ ajayibliⱪlirini, «ⱪol ixliri» bolsa bǝlkim uning Israillarƣa kɵrsǝtkǝn nijatliⱪ mɵjizilirini kɵzdǝ tutidu.

■5:13 Am. 6:7

□5:14 «tǝⱨtisara» — ibraniy tilida «xeol» degǝn yǝr, «yǝr astidiki saray» (yǝni, «tǝkt saray»), ɵlgǝnlǝrning roⱨliri baridiƣan, ⱪiyamǝt künini kütidiƣan jayni kɵrsitidu.

□5:17 «ⱪozilar... otlaydu,... musapirlar... ozuⱪlinidu» — demǝk, zemin box, ⱪuruⱪ bolup kǝtkǝqkǝ, ⱪoylar ⱨǝm yat adǝmlǝr ǝrkinlik bilǝn ⱨǝtta baylarning ɵyliridin ozuⱪluⱪ tapidu.

■5:17 Yǝx. 14:30

□5:18 «Gunaⱨni ⱨarwa arƣamqisi bilǝn tartⱪanlarƣa way!» — demǝk, ular gunaⱨlirini ⱨǝtta ɵz tenidǝ kɵtürǝlmǝydu, kǝbiⱨlikliri intayin kɵp ⱨǝm opuquⱪtur.

□5:19 «Israildiki Muⱪǝddǝs Bolƣuqi» — 1:4diki izaⱨatni kɵrüng.

■5:21 Pǝnd. 3:7; Rim. 12:16

□5:22 «Ⱨaraⱪni ǝbjǝx ⱪilixta ⱪǝⱨriman bolƣanlar...» — muxular kinayilik sɵz, ǝlwǝttǝ.

■5:23 Pǝnd. 17:15; 24:24

■5:24 Mis. 15:7; Yǝx. 9:18

■5:25 Yǝx. 9:11, 16, 20; 10:4, 6

□5:30 «...ular dengizlar ⱨɵrkürigǝndǝk owƣa ⱨɵrkirixidu» — ibraniy tilida «...ular dengizlar ⱨɵrkürigǝndǝk uningƣa ⱨɵrkirixidu». Ularning owlaydiƣini bolsa Israildur.

■5:30 Yǝx. 8:22

© 2010 Mukeddes Kalam - Uyghur Bible Translation Committee