48
Israilning jaⱨilliⱪi: — ular Babildin ⱪutⱪuzulƣini bilǝn, gunaⱨliridin saⱪit bolmaydu
I Yaⱪupning jǝmǝti, «Israil»ning ismi bilǝn atalƣanlar,
«Yǝⱨuda bulaⱪliri»din qiⱪⱪansilǝr,
Pǝrwǝrdigarning namini ixlitip ⱪǝsǝm ⱪilƣuqisilǝr,
Israilning Hudasini tilƣa alƣuqisilǝr,
Biraⱪ bular ⱨǝⱪiⱪǝt ⱨǝm ⱨǝⱪⱪaniyliⱪtin ǝmǝs!
Munularni anglap ⱪoyunglar: —
(Qünki ular «muⱪǝddǝs xǝⱨǝr»ning namini ixlitip ɵzlirigǝ isim ⱪilidu,
Tehi Israilning Hudasiƣa «tayinar»mix!
Uning nami bolsa samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigardur!)
Mǝn burunla «ilgiriki ixlar»ni aldin’ala bayan ⱪildim;
Ular Ɵz aƣzimdin qiⱪⱪan, Mǝn ularni anglattim;
Mǝn bularni tuyuⱪsiz wujudⱪa qiⱪirip,
Ular ǝmǝlgǝ axuruldi; «Ilgiriki ixlar» — muxu ayǝttiki «ilgiriki ixlar» xübⱨisizki, Hudaning «Ⱪorǝx pilani»dur (46:12diki izaⱨatni kɵrüng). Muxuni jǝzmǝnlǝxtürüx üqün Yǝxaya «ⱪoxumqǝ sɵz»diki 4-misal (48-babning alaⱨidǝ xǝkli toƣrisida) degǝn grafini kɵrüng.
Axu grafiƣa ⱪariƣanda, 48-bab ikki ⱪisimƣa bɵlünidu. Birinqi ⱪisimdiki «ilgiriki ixlar» dǝl «Ⱪorǝx pilani»ƣa barawǝr kelidu; 6-ayǝttiki «yengi ixlar» bolsa, Pǝrwǝrdigarning ⱪulining ixlirni kɵrsitidu. Muxu tǝⱨlil ⱪilinix 42-babtikigǝ ohxax.
  
Qünki Mǝn sening jaⱨilliⱪingni, boynungning pǝylirining tɵmür,
Yüzüngning daptǝk ikǝnlikini bildim; «yüzüngning dap ikǝnlikini...» — sɵzmusɵz tǝrjimǝ ⱪilƣanda «pexanǝngning mistin ikǝnlikini...».
Sening: «Mening butum muxularni ⱪildi»,
Yaki «Oyma mǝbudum, ⱪuyma mǝbudum bularni buyrudi» — demǝsliking üqün,
Xunga Mǝn baldur muxularni sanga bayan ⱪildim;
Ix yüz bǝrgüqǝ ularni sanga anglitip turdum.
Sǝn bularni angliƣansǝn;
Əmdi ularning ⱨǝmmisini kɵrüp baⱪ!
Buni rast dǝp etirap ⱪilmamsilǝr?
Mǝn bayatin «yengi ixlar»ni, yǝni saⱪlinip yoxurunƣan ixlarni bayan ⱪildim,
Sǝn bularni bilgǝn ǝmǝssǝn. ««yengi ixlar»nǝni saⱪlinip yoxurunƣan ixlarni bayan ⱪildim,...» — yuⱪiriⱪi izaⱨatta deginimizdǝk, «yengi ixlar»ni dǝl «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» toƣruluⱪ hux hǝwǝr dǝp bilimiz (42-babnimu kɵrüng).
Sening: «Dǝrwǝⱪǝ, mening ulardin baldur hǝwirim bar idi» demǝsliking üqün,
Ular burun ǝmǝs, ⱨazirla yaritilidu;
Muxu kündin ilgiri sǝn ularni anglap baⱪmiƣansǝn.
Bǝrⱨǝⱪ, sǝn ⱪulaⱪ salmiding,
Bǝrⱨǝⱪ, sǝn hǝwǝrmu almiding,
Bǝrⱨǝⱪ, sening ⱪuliⱪing heli burunla eqilmay etiklik ⱪaldi;
Qünki Mǝn sening wapasizliⱪ ⱪiliweridiƣanliⱪingni,
Baliyatⱪudiki qeƣingdin tartip «asiy» dǝp atilidiƣanliⱪingni bildim.
Ɵz namim üqün ƣǝzipimni keqiktürimǝn,
Xɵⱨritim üqün seni üzüp taxlimaymǝn dǝp ƣǝzipimni besiwaldim; Yǝx. 43:21, 25
10 Ⱪara, Mǝn seni tawlidim,
Biraⱪ kümüxni tawliƣandǝk tawlandurmidim;
Mǝn azab-oⱪubǝtning humdanida seni talliwaldim; «Kümüxni tawliƣandǝk tawlandurmidim» — demǝk, Israil kümüxning barliⱪ daxⱪilini ayriwalƣuqǝ tawlanƣandǝk tawlansa, bǝlkim ⱨeqnǝrsǝ ⱪalmaytti! (1-bab, 22-, 25-ayǝtnimu kɵrüng). «Azab-oⱪubǝtning humdanida» — bǝlkim Babil imperiyǝsining ularƣa ⱪarita ⱪilƣan ziyankǝxliklirini kɵrsitidu.
11 Ɵz sǝwǝbimdin, Ɵz sǝwǝbimdin Mǝn muxuni ⱪilimǝn;
Mening namimƣa daƣ tǝgsǝ ⱪandaⱪ bolidu?
Mǝn Ɵzümning xan-xɵⱨritimni baxⱪa birsigǝ ɵtküzüp bǝrmǝymǝn. Yǝx. 42:8
12 I Yaⱪup,
I qaⱪirƣinim Israil!
Manga ⱪulaⱪ salƣin;
Mǝn «U»durmǝn;
Mǝn Tunjidurmǝn, bǝrⱨǝⱪ ⱨǝm Ahirⱪidurmǝn; Yǝx. 41:4; 44:6; Wǝⱨ. 1:17; 22:13
13 Mening ⱪolum yǝr-zeminning ulini salƣan,
Ong ⱪolum asmanlarni kǝrgǝn;
Mǝn ularni qaⱪirsamla, ular jǝm bolup ornidin turidu.
14 Ⱨǝmminglar, jǝm bolup yiƣilinglar, anglap ⱪoyunglar;
Butlar arisida ⱪaysisi muxundaⱪ ixlarni bayan ⱪilƣan?
Pǝrwǝrdigar yahxi kɵrgǝn kixi bolsa uning kɵnglidiki ixlarni Babilda ada ⱪilidu,
Uning bilǝk-ⱪoli kaldiylǝrning üstigǝ zǝrb bilǝn qüxidu; «Pǝrwǝrdigar yahxi kɵrgǝn kixi» — muxu yǝrdǝ Ⱪorǝxni kɵrsitidu.   Yǝx. 41:22,23
15 Mǝn, Mǝn sɵz ⱪilƣanmǝn;
Dǝrⱨǝⱪiⱪǝt, Mǝn uni qaⱪirdim;
Mǝn uni aldiƣa qiⱪiriwaldim;
Uning yoli muwǝppǝⱪiyǝtlik bolidu.
 
16 — Manga yeⱪin kelinglar, muxuni anglap ⱪoyunglar;
Mǝn ǝzǝldin sɵzümni yoxurun ⱪilƣan ǝmǝs;
Sɵzüm ǝmǝlgǝ axurulƣinidimu yǝnila xu yǝrdǝ bolƣanmǝn;
Ⱨazir bolsa Rǝb Pǝrwǝrdigar wǝ Uning Roⱨi Meni ǝwǝtti! «Manga yeⱪin kelinglar, muxuni anglap ⱪoyunglar; Mǝn ǝzǝldin sɵzümni yoxurun ⱪilƣan ǝmǝs; sɵzüm ǝmǝlgǝ axurulƣinidimu yǝnila xu yǝrdǝ bolƣanmǝn» — demǝk, sɵzligüqi Hudaning «Jakarqisi» ⱨǝm Uning yenida ⱨazir turup Uning sɵzini bǝja kǝltürgüqidur. Keyinki izaⱨatnimu kɵrüng.
Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Əgǝr waⱪit degǝn nǝrsini bar desǝng, mana Mǝn Ɵzümdurmǝn».
«Ⱨazir bolsa Rǝb Pǝrwǝrdigar wǝ Uning Roⱨi Meni ǝwǝtti!» — sɵzligüqi yǝnǝ «Əzǝldin tartip Huda bilǝn billǝ bolup, Uning sɵzini yǝr yüzidikilǝrgǝ yǝtküzgüqi» bolup, ahirda Huda ⱨǝm Hudaning Roⱨi tǝripidin ǝwǝtilip Ɵzi muxu dunyaƣa kelidu (6-bab, 8-ayǝtni kɵrüng). Tɵwǝndiki 49-babta muxu Zat, yǝni «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» toƣrisidiki mǝzmunlarda kɵprǝk axkarilinidu.
Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ⱨazir bolsa Rǝb Pǝrwǝrdigar Meni Uning Roⱨi bilǝn ǝwǝtkǝn!».
   Pǝnd. 8:1-5; Zǝk. 2:9; 6:15; 10:12; Yuⱨ. 11:42; 17:21
17 Ⱨǝmjǝmǝt-nijatkaring Pǝrwǝrdigar, Israildiki Muⱪǝddǝs Bolƣuqi mundaⱪ dǝydu: —
«Ɵzünggǝ payda bolsun dǝp sanga Ɵgǝtküqi,
Sanga tegixlik bolƣan yolda seni yetǝkligüqi Mǝn Pǝrwǝrdigar Hudayingdurmǝn;
18 Sǝn Mening pǝrmanlirimƣa ⱪulaⱪ salƣan bolsang’idi!
Undaⱪ bolƣanda bǝht-hatirjǝmliking dǝryadǝk,
Ⱨǝⱪⱪaniyliⱪing dengiz dolⱪunliridǝk bolatti! Ⱪan. 32:29; Zǝb. 81:13-16
19 Sening nǝsling bolsa uning ⱪumliridǝk,
Iq-ⱪarningdin qiⱪⱪan pǝrzǝntliring ⱪum danqiliridǝk sansiz bolatti!
Ularning ismi Mening aldimda ⱨǝrgiz ɵqürüwetilmǝydiƣan yaki yoⱪitiwetilmǝydiƣan bolatti!
20 Babildin qiⱪinglar, kaldiylǝrdin ⱪeqip ketinglar!
Nahxa awazlirini yangritip muxuni jakarlanglar,
Bu hǝwǝrni anglitinglar,
Jaⱨanning qǝt-yaⱪiliriƣiqǝ uni yǝtküzüp mundaⱪ dǝnglar: —
«Pǝrwǝrdigar Ɵz ⱪuli Yaⱪupni ⱨǝmjǝmǝtlik ⱪilip ⱪutⱪuzdi! «Babildin qiⱪinglar, kaldiylǝrdin ⱪeqip ketinglar!» — Israil Babildin (miladiyǝdin ilgiriki 536-yili) ⱪutulƣini bilǝn, ǝmǝliyǝttǝ intayin az bir ⱪismi ⱪaytip kǝldi. Nurƣun Yǝⱨudiylar Pars imperiyǝsining ⱨɵkümranliⱪi astida turup, ɵzining axu yǝrdiki ǝⱨwalini yahxi dǝp ⱪaraytti. Ulardin kɵpligǝn adǝm soda-tijarǝt bilǝn xuƣullinix bilǝn beyip kǝtti. Ular erixkǝn parawan turmuxni taxlap ɵz yurtini ⱪaytidin bǝrpa ⱪilix japasidin bax tartti. Xunga ular muxu qaⱪiriⱪⱪa ⱪulaⱪ salmaytti. Adǝmlǝr muxu dunyadiki mustǝbitlik ⱨɵkümranliⱪlardin ǝmǝs, bǝlki ɵz gunaⱨidin, xǝhsiyǝtqilikidin, ɵzidin «azad ⱪilinix»i yaki «ⱪutⱪuzulux»i ǝng muⱨimdur. Ⱪorǝx bolsa ularning ɵz wǝtinigǝ ⱪaytix yolini aqⱪan. Biraⱪ gunaⱨliridin saⱪit bolmisa, ⱨǝmmisi ⱪuruⱪ, bikarƣa ketidu.
Bexarǝtlǝr boyiqǝ muxu tügünni yexix üqün, insanni gunaⱨdin ⱪutⱪuzux üqün, «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» ǝwǝtilidu. Uning ⱪilidiƣan hizmǝtliri tɵwǝndiki 49-55-babtiki bexarǝtlǝrning temisi bolidu.
(Muxu bexarǝtlǝr bǝlkim ikkinqi ⱪetim ahirⱪi zamanlardimu ǝmǝlgǝ axurulidu, xu qaƣda Israil «yengi Babil»din ⱨǝm dunyadiki qǝt-qǝtlǝrdin Zionƣa ⱪaytidu).
   Yǝx. 52:11; Yǝr. 50:8; 51:6,45; Wǝⱨ. 18:4
21 Ular qɵl-bayawanlardin ɵtkǝndǝ ⱨeq ussap ⱪalmidi;
U sularni taxtin aⱪⱪuzup bǝrdi;
Bǝrⱨǝⱪ, U taxni yarƣuzdi, sular uningdin urƣup qiⱪti!». «Ular qɵl-bayawanlardin ɵtkǝndǝ ⱨeq ussap ⱪalmidi; U sularni taxtin aⱪⱪuzup bǝrdi; ...sular uningdin urƣup qiⱪti!» — «Mis.» 17-babni kɵrüng. Xu qaƣda Israillar Hudadin narazi bolup ⱪaⱪxap kǝtti. Bǝlkim 22-ayǝt muxundaⱪ ixlarnimu kɵrsitixi mumkin.
22 «Rǝzillǝr üqün» — dǝydu Pǝrwǝrdigar, «bǝht-hatirjǝmlik yoⱪtur». Yǝx. 57:21
 
 

48:3 «Ilgiriki ixlar» — muxu ayǝttiki «ilgiriki ixlar» xübⱨisizki, Hudaning «Ⱪorǝx pilani»dur (46:12diki izaⱨatni kɵrüng). Muxuni jǝzmǝnlǝxtürüx üqün Yǝxaya «ⱪoxumqǝ sɵz»diki 4-misal (48-babning alaⱨidǝ xǝkli toƣrisida) degǝn grafini kɵrüng. Axu grafiƣa ⱪariƣanda, 48-bab ikki ⱪisimƣa bɵlünidu. Birinqi ⱪisimdiki «ilgiriki ixlar» dǝl «Ⱪorǝx pilani»ƣa barawǝr kelidu; 6-ayǝttiki «yengi ixlar» bolsa, Pǝrwǝrdigarning ⱪulining ixlirni kɵrsitidu. Muxu tǝⱨlil ⱪilinix 42-babtikigǝ ohxax.

48:4 «yüzüngning dap ikǝnlikini...» — sɵzmusɵz tǝrjimǝ ⱪilƣanda «pexanǝngning mistin ikǝnlikini...».

48:6 ««yengi ixlar»nǝni saⱪlinip yoxurunƣan ixlarni bayan ⱪildim,...» — yuⱪiriⱪi izaⱨatta deginimizdǝk, «yengi ixlar»ni dǝl «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» toƣruluⱪ hux hǝwǝr dǝp bilimiz (42-babnimu kɵrüng).

48:9 Yǝx. 43:21, 25

48:10 «Kümüxni tawliƣandǝk tawlandurmidim» — demǝk, Israil kümüxning barliⱪ daxⱪilini ayriwalƣuqǝ tawlanƣandǝk tawlansa, bǝlkim ⱨeqnǝrsǝ ⱪalmaytti! (1-bab, 22-, 25-ayǝtnimu kɵrüng). «Azab-oⱪubǝtning humdanida» — bǝlkim Babil imperiyǝsining ularƣa ⱪarita ⱪilƣan ziyankǝxliklirini kɵrsitidu.

48:11 Yǝx. 42:8

48:12 Yǝx. 41:4; 44:6; Wǝⱨ. 1:17; 22:13

48:14 «Pǝrwǝrdigar yahxi kɵrgǝn kixi» — muxu yǝrdǝ Ⱪorǝxni kɵrsitidu.

48:14 Yǝx. 41:22,23

48:16 «Manga yeⱪin kelinglar, muxuni anglap ⱪoyunglar; Mǝn ǝzǝldin sɵzümni yoxurun ⱪilƣan ǝmǝs; sɵzüm ǝmǝlgǝ axurulƣinidimu yǝnila xu yǝrdǝ bolƣanmǝn» — demǝk, sɵzligüqi Hudaning «Jakarqisi» ⱨǝm Uning yenida ⱨazir turup Uning sɵzini bǝja kǝltürgüqidur. Keyinki izaⱨatnimu kɵrüng. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Əgǝr waⱪit degǝn nǝrsini bar desǝng, mana Mǝn Ɵzümdurmǝn». «Ⱨazir bolsa Rǝb Pǝrwǝrdigar wǝ Uning Roⱨi Meni ǝwǝtti!» — sɵzligüqi yǝnǝ «Əzǝldin tartip Huda bilǝn billǝ bolup, Uning sɵzini yǝr yüzidikilǝrgǝ yǝtküzgüqi» bolup, ahirda Huda ⱨǝm Hudaning Roⱨi tǝripidin ǝwǝtilip Ɵzi muxu dunyaƣa kelidu (6-bab, 8-ayǝtni kɵrüng). Tɵwǝndiki 49-babta muxu Zat, yǝni «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» toƣrisidiki mǝzmunlarda kɵprǝk axkarilinidu. Baxⱪa birhil tǝrjimisi: «Ⱨazir bolsa Rǝb Pǝrwǝrdigar Meni Uning Roⱨi bilǝn ǝwǝtkǝn!».

48:16 Pǝnd. 8:1-5; Zǝk. 2:9; 6:15; 10:12; Yuⱨ. 11:42; 17:21

48:18 Ⱪan. 32:29; Zǝb. 81:13-16

48:20 «Babildin qiⱪinglar, kaldiylǝrdin ⱪeqip ketinglar!» — Israil Babildin (miladiyǝdin ilgiriki 536-yili) ⱪutulƣini bilǝn, ǝmǝliyǝttǝ intayin az bir ⱪismi ⱪaytip kǝldi. Nurƣun Yǝⱨudiylar Pars imperiyǝsining ⱨɵkümranliⱪi astida turup, ɵzining axu yǝrdiki ǝⱨwalini yahxi dǝp ⱪaraytti. Ulardin kɵpligǝn adǝm soda-tijarǝt bilǝn xuƣullinix bilǝn beyip kǝtti. Ular erixkǝn parawan turmuxni taxlap ɵz yurtini ⱪaytidin bǝrpa ⱪilix japasidin bax tartti. Xunga ular muxu qaⱪiriⱪⱪa ⱪulaⱪ salmaytti. Adǝmlǝr muxu dunyadiki mustǝbitlik ⱨɵkümranliⱪlardin ǝmǝs, bǝlki ɵz gunaⱨidin, xǝhsiyǝtqilikidin, ɵzidin «azad ⱪilinix»i yaki «ⱪutⱪuzulux»i ǝng muⱨimdur. Ⱪorǝx bolsa ularning ɵz wǝtinigǝ ⱪaytix yolini aqⱪan. Biraⱪ gunaⱨliridin saⱪit bolmisa, ⱨǝmmisi ⱪuruⱪ, bikarƣa ketidu. Bexarǝtlǝr boyiqǝ muxu tügünni yexix üqün, insanni gunaⱨdin ⱪutⱪuzux üqün, «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» ǝwǝtilidu. Uning ⱪilidiƣan hizmǝtliri tɵwǝndiki 49-55-babtiki bexarǝtlǝrning temisi bolidu. (Muxu bexarǝtlǝr bǝlkim ikkinqi ⱪetim ahirⱪi zamanlardimu ǝmǝlgǝ axurulidu, xu qaƣda Israil «yengi Babil»din ⱨǝm dunyadiki qǝt-qǝtlǝrdin Zionƣa ⱪaytidu).

48:20 Yǝx. 52:11; Yǝr. 50:8; 51:6,45; Wǝⱨ. 18:4

48:21 «Ular qɵl-bayawanlardin ɵtkǝndǝ ⱨeq ussap ⱪalmidi; U sularni taxtin aⱪⱪuzup bǝrdi; ...sular uningdin urƣup qiⱪti!» — «Mis.» 17-babni kɵrüng. Xu qaƣda Israillar Hudadin narazi bolup ⱪaⱪxap kǝtti. Bǝlkim 22-ayǝt muxundaⱪ ixlarnimu kɵrsitixi mumkin.

48:22 Yǝx. 57:21