Biz ahirda bu temida yǝnǝ tohtilip ɵtimiz. ■Zǝb. 107:35
□38:2 «Nǝsiⱨǝtni tuturuⱪsiz sɵzlǝr bilǝn hirǝlǝxtürgǝn zadi kim?» — Pǝrwǝrdigarning bu soali kimni kɵrsitidu? Keyinki 42-babta Ayupmu soalƣa jawabǝn: «Nǝsiⱨǝtni tuturuⱪsiz sɵzlǝr bilǝn hirǝlǝxtürgǝn kim? Xuning bilǝn mǝn qüxǝnmigǝnlirimni dǝp saldim, adǝmning ǝⱪli yǝtmǝydiƣan tilsimat ixlarni eytip taxlidim» dǝp jawabkarliⱪni ɵzigǝ alidu. Ayup ɵzi xundaⱪ degini bilǝn, Huda bu sɵzni ⱪilƣanda ahirⱪi ⱪetimⱪi sɵzligüqi Elihu idi. Kɵrginimizdǝk uning bǝzi gǝpliri dǝl jayida eytilƣan, ⱨǝtta bexarǝt bolƣini bilǝn, uningmu sɵzidǝ hataliⱪ az ǝmǝs. Dostlarning sɵzliridimu hataliⱪ kɵp idi. Xunga biz Hudaning bu sɵzi Ayup, Elihu wǝ Ayupning üq dostidin ibarǝt bǝxǝylǝnni ɵz iqigǝ alidu, dǝp ⱪaraymiz.
□38:3 «Ərkǝktǝk belingni qing baƣla» — «ⱨǝⱪiⱪiy ǝrkǝk» yaki «ⱨǝⱪiⱪiy oƣul bala» degǝnning nemǝ ikǝnliki Huda aldida turƣandila andin bilinidu. Hudaning aldida turup Uningƣa jawab berǝlmǝydiƣan, ɵzining mǝs’uliyitini ɵz zimmisigǝ elixtin bax tartⱪan kixi ǝrkǝk ǝmǝstur.
□38:6-7 «Hudaning oƣulliri» — 1-babtiki izaⱨatimizdǝk, bǝlkim muⱪǝddǝs pǝrixtilǝrni kɵrsitidu. «Tang sǝⱨǝrdiki yultuzlar» bolsa bizningqǝ ohxaxla pǝrixtilǝrni kɵrsitidu. Pǝrixtilǝrning yultuzlar bilǝn ziq munasiwiti bardur.
■38:8 Yar. 1:9; Ayup 26:10; Zǝb. 33:7; 104:6-9; Pǝnd. 8:29; Yǝr. 5:22
□38:11 «Sening tǝkǝbbur dolⱪunliring muxu yǝrdǝ tohtisun» — dengiz-okyanlar ⱨǝm yǝr-zeminning ariliⱪidiki tǝngpungluⱪ ǝmǝliyǝttǝ naⱨayiti nazuk bir ix. Yǝr yüzining üqtin ikkisi dengiz. Geologiyǝ ilmi dunyayimizning ilgiri pütünlǝy dengiz astida yatⱪanliⱪini ispatlaydu. Tǝwrattiki «Yaritilix» degǝn ⱪisimda Hudaning yǝr-zeminni dengizdin egizlitixi ⱨǝm dengizdin ayriwetixi hatirilǝngǝn. Nuⱨ pǝyƣǝmbǝr dǝwridiki kǝlkündin keyin Huda dunyani ahirǝtkiqǝ ikkinqi ⱪetim axundaⱪ dunyawiy kǝlkün bilǝn qɵmüldürmǝymǝn, dǝp insaniyǝtkǝ wǝdǝ bǝrgǝn.
□38:13 «Sǝn xundaⱪ ⱪilip sǝⱨǝrgǝ yǝr yüzining ⱪǝrinimu yorutⱪuzup ⱨɵküm sürgüzüp...» — ibraniy tilida «sǝn xundaⱪ ⱪilip sǝⱨǝrgǝ yǝr yüzining ⱪǝrinimu tutⱪuzup». «Sǝn ... sǝⱨǝrgǝ yǝr yüzining ⱪǝrinimu yorutⱪuzup ⱨɵküm sürgüzüp, xundaⱪla rǝzillǝrni titritip yǝr-zemindin ⱪoƣlatⱪuzƣanmusǝn?» — toluⱪ ayǝtning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «... Sǝn xundaⱪ ⱪilip, sǝⱨǝr nuriƣa yǝr yüzining burjǝklirini tutⱪuzup, rǝzillǝrni zemindin silkip taxlatⱪuziwǝtkǝnmusǝn?» (bu hil tǝrjimǝ toƣra bolsa, yǝr-zemin yotⱪanƣa ohxitilidu; nurning kelixi huddi yotⱪanni silkigǝndǝk, rǝzillǝrni ⱪoƣdaydiƣan ⱪarangƣuluⱪni yoⱪitidu).
□38:14 «Xuning bilǝn yǝr-zemin seƣiz layƣa besilƣan mɵⱨür izliridǝk ɵzgǝrtilidu» — keqidǝ ⱨǝrbir nǝrsining xǝkli eniⱪ kɵrünmǝydu, ǝlwǝttǝ. Ⱪuyax nuri astida ⱨǝr yǝrning xǝkli oquⱪ kɵrünidu.
□38:15 «Ⱨǝm xuning bilǝn rǝzillǝrning «nur»i ulardin elip ketilidu; kɵtürülgǝn bilǝklǝr sundurulidu» — demǝk, rǝzillǝr üqün ⱪarangƣuluⱪ ularning «nur»i, «kündüz»i, yǝni «hizmǝt ⱪilix» waⱪti bolidu. Tang sǝⱨǝr kelixi bilǝn ularning «nuri» elip ketilidu, xunglaxⱪa ular yaman ixlarni ⱪiliwǝrmǝydu, bǝlki jazalaxⱪa uqraydu. Bu sɵz yǝnǝ ⱪiyamǝt künining nurining kelixi bilǝn, ⱨazirⱪi gunaⱨliⱪ dunyaning ⱪarangƣuluⱪini buzup taxlaydiƣanliⱪinimu kɵrsǝtkǝn bir bexarǝt bolsa kerǝk.
□38:23 «Bularni azab-oⱪubǝtlik zamanƣa ⱪaldurdum, jǝng wǝ urux küni üqün tǝyyarlap ⱪoydum» — 22- ⱨǝm 23-ayǝttǝ Hudaning ⱪar wǝ mɵldürni adǝmlǝrning rǝzillikini qǝklǝxkǝ wǝ yaki insanƣa tǝrbiyǝ berixkǝ ⱪoral süpitidǝ ixlitidiƣanliⱪi kɵrsitilidu.
□38:25 «Yamƣur kǝlkünining qüxidiƣan ⱪanilini qepip tǝyyarliƣan kimdu?» — yamƣurning yǝr yüzining mǝlum bir yerigǝ qüxidiƣanliⱪini, baxⱪa bir yerigǝ qüxmǝydiƣanliⱪini Huda awwal alaⱨidǝ bekitkǝnlikini kɵrsitidu.
□38:27 «Yamƣur ... ⱨeq adǝmzatsiz dǝxt-bayawanƣa yaƣdurulidu... Ot-qɵp bih urup kɵklǝp qiⱪmamdu? (26-27-ayǝt)» — Hudaning ⱪilidiƣan nurƣun ixlirining kɵrünüxtǝ adǝmlǝr bilǝn munasiwiti yoⱪtǝk ⱪilidu ⱨǝm adǝmning kɵzigǝ kɵrünmǝydu. Ⱨazirⱪi tǝbiiy pǝnlǝrgǝ asasǝn bilimizki, ǝslidǝ kerǝksiz dǝp ⱪaralƣan ⱨaywanlar ⱨǝm ɵsümlüklǝr tǝbiǝtning tǝngpungluⱪini asraxⱪa tolimu kerǝk. Dunyadiki bǝzi kiqikkinǝ ixlar tǝbiiy muⱨit tǝngpungluⱪiƣa qong tǝsir yǝtküzidu. Buningdin sirt, Huda Ayupⱪa: «Mǝn adǝmzatsiz dǝxt-bayawanda ɵskǝn gül-giyaⱨlarning güzǝllikidin (mǝyli sanga ⱨeq ǝⱨmiyǝtsiz bolsimu) ⱨuzur alƣum bolsa, sening nemǝ karing? Wǝ Mǝn ǝgǝr sǝn kɵrǝlmǝydiƣan ⱨǝm mǝⱪsitimni qüxǝnmǝydiƣan xunqǝ kɵp ixlarni ⱪilsam, ɵzüngning ixlirida ⱪilƣanlirimni qüxǝnmigǝn bolsangmu, sening baxⱪa ixliringda kɵrsǝtkǝn muⱨǝbbitimgǝ ⱪarap Manga tayinip ixǝnsǝng bolmamdu? Əgǝr bu ixlar pǝⱪǝt Ɵzümningla raziliⱪim üqün bolsa sǝnmu razi bolamsǝn?» — degǝndǝk bolsa kerǝk. Biz ahirda bu temida yǝnǝ tohtilip ɵtimiz.
□38:31 «Ⱪǝlb yultuzlar topi» — bu türkümning yultuzlirining dǝrwǝⱪǝ bir-birigǝ baƣlinip turuxida sirliⱪ bir küq bar. Orion yultuz türkümidiki bǝzi yultuzlarning bir-birigǝ baƣlinidiƣan sirliⱪ küqimu bar.
□38:32 «Qong Eyiⱪ türkümi» — bu yultuz türkümi «Yǝttǝ Ⱪaraⱪqi» yaki «Yǝttǝ Ⱪozuⱪ» dǝpmu atilidu.
■38:36 Ayup 32:8; Top. 2:26; Dan. 1:17