Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Daniyal 1

Daniyal

Daniyal wǝ uning dostliri •••• Daniyal Neboⱪadnǝsarning ordisida

1 Yǝⱨuda padixaⱨi Yǝⱨoyakim tǝhtkǝ olturup üqinqi yili, Babil padixaⱨi Neboⱪadnǝsar Yerusalemƣa ⱨujum ⱪilip uni muⱨasirǝ ⱪiliwaldi. ■ 2 Rǝb Yǝⱨudaning padixaⱨi Yǝⱨuyakimni, xundaⱪla Hudaning ɵyidiki ⱪaqa-ⱪuqilarning bir ⱪismini uning ⱪoliƣa tapxurup bǝrdi. U ǝsirlǝrni Xinar zeminiƣa, ɵzi qoⱪunidiƣan mǝbudning buthanisiƣa elip bardi wǝ bulap kǝlgǝn ⱪaqa-ⱪuqilarni buthanining hǝzinisigǝ ⱪoydi.□

3 Padixaⱨ Neboⱪadnǝsar bax aƣwat ƣojidari Axpinazƣa ǝsirgǝ qüxkǝn Israillar iqidin han jǝmǝtidikilǝrdin wǝ esilzadǝ yigitlǝrdin birnǝqqidin tallap elip qiⱪixni buyrudi. □ ■ 4 Bu yaxlar nuⱪsansiz, kelixkǝn, danixmǝn-uⱪumuxluⱪ, mol bilimlik, mutǝpǝkkur, orda hizmitidǝ boluxⱪa layaⱪǝtlik, yǝnǝ kelip kaldiylǝrning ilim-pǝnlirini ⱨǝm tilini ɵginǝlǝydiƣan boluxi kerǝk idi. □ 5 Padixaⱨ ular toƣrisida ular üq yilƣiqǝ ⱨǝr küni padixaⱨ yǝydiƣan nazu-nemǝtlǝr wǝ xarablar bilǝn ozuⱪlandurulsun, muddǝt toxⱪanda padixaⱨning aldida hizmǝttǝ bolsun dǝp bekitti. 6 Tallanƣan Yǝⱨuda ⱪǝbilisidiki yaxlardin Daniyal, Ⱨananiya, Mixael wǝ Azariyalar bar idi. 7 Aƣwat bexi ularƣa yengi isimlar, yǝni Daniyalƣa Bǝltǝxasar, Ⱨananiyaƣa Xadrak, Mixaelƣa Mixak, Azariyaƣa Əbǝdnego degǝn isimlarni ⱪoydi.□

8 Daniyal padixaⱨ bǝlgiligǝn nazu-nemǝtlǝr wǝ xaⱨanǝ xarabliri bilǝn ɵzini Huda aldida napak ⱪilmasliⱪⱪa bǝl baƣlidi; xunga u aƣwat bexidin ɵzining napak ⱪilinmasliⱪiƣa yol ⱪoyuxini iltimas ⱪildi. □ ■ 9 Əmdi Huda aƣwat bexini Daniyalƣa iltipat wǝ xapaǝt kɵrsitidiƣan ⱪilƣanidi. 10 Lekin aƣwat bexi Daniyalƣa:

— Mǝn ɵz ƣojam padixaⱨtin ⱪorⱪimǝn. Silǝrning yemǝk-iqmikinglarni u ɵzi bǝlgiligǝn; u ǝgǝr silǝrni baxⱪa ⱪurdax yigitlǝrdǝk saƣlam qiray ǝmǝs ikǝn dǝp ⱪarisa, undaⱪta silǝr padixaⱨⱪa mening kallamni aldurƣuqi bolisilǝr, — dedi.

11 Xuning bilǝn Daniyal kelip aƣwat bexi ɵzigǝ wǝ Ⱨananiya, Mixael wǝ Azariyalarƣa tǝyinligǝn ƣojidardin tǝlǝp ⱪilip: 12 — Kǝminilirini umaq, kɵktat wǝ su bilǝnla beⱪip on künlük sinaⱪ ⱪilsila.

13 Andin bizning qirayimiz bilǝn padixaⱨning esil tamiⱪini yegǝn yigitlǝrning qirayini selixturup baⱪsila, andin kɵzitixliri boyiqǝ kǝminilirigǝ ix kɵrgǝyla! — dedi. 14 Ƣojidar ularning gepigǝ kirip, ularni on kün sinap kɵrüxkǝ maⱪul boldi. 15 On kündin keyin ⱪarisa, ularning qirayliri padixaⱨning nazu-nemǝtlirini yegǝn yigitlǝrningkidinmu nurluⱪ wǝ tolƣan kɵründi. 16 Xuningdin keyin ƣojidar ularƣa padixaⱨ bǝlgiligǝn nazu-nemǝtlǝrni wǝ iqixkǝ bǝlgiligǝn xarabni bǝrmǝy, ularning ornida umaq, kɵktatlarni berixkǝ baxlidi.

17 Bu tɵt yigitni bolsa, Huda ularni ⱨǝrhil ǝdǝbiyat wǝ ilim-mǝripǝttǝ danixmǝn wǝ uⱪumuxluⱪ ⱪildi. Daniyalmu barliⱪ ƣayibanǝ alamǝtlǝr bilǝn qüxlǝrgǝ tǝbir berixkǝ parasǝtlik boldi. 18 Padixaⱨ bǝlgiligǝn muddǝt toxⱪinida, aƣwat bexi yigitlǝrning ⱨǝmmisini Neboⱪadnǝsarning aldiƣa elip bardi. □ 19 Padixaⱨ ular bilǝn bir-birlǝp sɵzlǝxti; yax yigitlǝrning ⱨeqⱪaysisi Daniyal, Ⱨananiya, Mixael wǝ Azariyalarƣa yǝtmidi. Xunga bu tɵtǝylǝn padixaⱨning hizmitidǝ ⱪaldi. 20 Padixaⱨⱪa danaliⱪ-ⱨekmǝt kerǝk bolƣanda yaki yorutux kerǝk bolƣan ⱨǝrⱪandaⱪ mǝsiligǝ jawab izdigǝndǝ, ularning jawabi uning sǝltǝnitidiki barliⱪ rǝmqi-palqi yaki pir-ustazliriningkidin on ⱨǝssǝ toƣra qiⱪatti. 21 Daniyal Pars padixaⱨi Ⱪorǝx tǝhtkǝ olturƣan birinqi yilƣiqǝ ordida dawamliⱪ turdi.□

■1:1 2Pad. 24:2, 3; 2Tar. 36:6

□1:2 «Hudaning ɵyi» — muⱪǝddǝs ibadǝthana, ǝlwǝttǝ.

□1:3 «bax aƣwat ƣojidari Axpinaz» — «aƣwat» padixaⱨ sarayidiki kenizǝklǝrgǝ ⱪaraydiƣan, piqilƣan ǝr kixi. Ularning baxⱪa wǝzipiliri bar boluxi mumkin. Mumkinqiliki yǝnǝ barki, muxu yǝrdǝ «bax aƣwat ƣojidari» padixaⱨlarning barliⱪ ǝmǝldarlarning bexini kɵrsitidu. Əgǝr muxu toƣra bolsa «bax ǝmǝldar» dǝp tǝrjimǝ ⱪilixⱪa toƣra kelidu.

■1:3 Yǝx. 39:7

□1:4 «yǝnǝ kelip kaldiylǝrning ilim-pǝnlirini ⱨǝm tilini ɵginǝlǝydiƣan boluxi kerǝk idi — «Kaldiyǝ» Babil imperiyǝsidiki muⱨim bir naⱨiyǝ idi, xu yǝrdikilǝr «aliyjanap kixilǝr» dǝp ⱪarilatti. Babil ordisining ⱪaidǝ-yosunliriƣa asasǝn munǝjjimlǝr xu tǝbiⱪidiki adǝmlǝrdin boluxi kerǝk idi.

□1:7 «Aƣwat bexi ularƣa yengi isimlar, yǝni Daniyalƣa Bǝltǝxasar, Ⱨananiyaƣa Xadrak, Mixaelƣa Mixak, Azariyaƣa Əbǝdnego degǝn isimlarni ⱪoydi» — bu ⱪoyƣan ismilar, asasǝn butpǝrǝslik bilǝn munasiwǝtlik bolup, ǝsli wǝ yengi ismilirining mǝniliri tɵwǝndikidǝk: — Daniyal — «Huda mening sot ⱪilƣuqumdur» Bǝltǝxasar — «Bǝl (bir mǝbud) uning ⱨayatini ⱪoƣdisun». Ⱨananiya — «Pǝrwǝrdigar meⱨir-xǝpⱪǝtliktur» Xadrak — «Aku (bir mǝbud)ning buyruⱪi» Mixael — «Hudaƣa kim ohxiyalisun?» Mixak — «Aku (bir mǝbud)ƣa kim ohxiyalisun?» Azariya — «Pǝrwǝrdigar Yardǝmqimdur» Əbǝdnego — «Nego (nur qaqidiƣan mǝbud)ning ⱪuli»

□1:8 «Daniyal padixaⱨ bǝlgiligǝn nazu-nemǝtlǝr wǝ xaⱨanǝ xarabliri bilǝn ɵzini Huda aldida napak ⱪilmasliⱪⱪa bǝl baƣlidi» — Daniyal Yǝⱨudiy bolƣaqⱪa, Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ berilgǝn «muⱪǝddǝs ⱪanun»ƣa asasǝn, bǝzi gɵxlǝr, mǝsilǝn qoxⱪa, tɵgǝ, toxⱪan gɵxini yeyixkǝ bolmaytti. Ⱪan qiⱪarmay boƣup ɵltürgǝn bolsa, yeyixkǝ bolmaytti. Uning üstigǝ, Babil ordisidikilǝr yegǝn gɵxlǝr wǝ iqkǝn xarablar mǝbudlarƣa beƣixlanƣan bolup, axu mǝbudlarni mǝdⱨiyilǝx üqün yǝp-iqilǝtti.

■1:8 Law. 15:1-35; 17:12; Ⱪan. 14:3-21; 1Kor. 8:4, 8-10

□1:18 «Padixaⱨ bǝlgiligǝn muddǝt toxⱪinida...» — yǝni üq yil (5-ayǝtni kɵrüng).

□1:21 «Daniyal Pars padixaⱨi Ⱪorǝx tǝhtkǝ olturƣan birinqi yilƣiqǝ ordida dawamliⱪ turdi» — Pars padixaⱨi Ⱪorǝx 66 yildin keyin Babil imperiyǝsini istela ⱪildi (miladiyǝdin ilgiriki 539-yili).