17
Butpǝrǝslikning aldini elix — toƣra ibadǝt toƣruluⱪ
Pǝrwǝrdigar Musaƣa sɵz ⱪilip mundaⱪ dedi: —
Ⱨarun bilǝn oƣulliri wǝ barliⱪ Israillarƣa mundaⱪ degin: — Pǝrwǝrdigar silǝrgǝ buyruƣan ⱨɵküm xuki: —
3-4 Israilning jǝmǝtliridin bolƣan ⱨǝrⱪandaⱪ kixi ⱪurbanliⱪ ⱪilmaⱪqi bolup, kala yaki ⱪoy yaki ɵqkini jamaǝt qedirining kirix aƣzida, Pǝrwǝrdigarning turalƣu qedirining aldiƣa, Pǝrwǝrdigarƣa atalƣan ⱪurbanliⱪ süpitidǝ yetilǝp ǝpkǝlmǝy, bǝlki qedirgaⱨning iqidǝ yaki taxⱪirida boƣuzlisa, uningdin aⱪⱪan ⱪan xu kixining gǝdinigǝ artilidu; bu adǝm «ⱪan tɵkkǝn» dǝp, ɵz hǝlⱪidin üzüp taxlinidu. «izaⱨat» — bu ayǝt yǝnǝ «Israilning jǝmǝtliridin bolƣan ⱨǝrⱪandaⱪ kixi kala, ⱪoy yaki ɵqkini qedirgaⱨning iqidǝ yaki taxⱪirida boƣuzlap, jamaǝt qedirining kirix aƣzida, yǝni Pǝrwǝrdigarning turalƣu qedirining aldiƣa kǝltürüp Pǝrwǝrdigarƣa atap ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sunmiƣan bolsa, undaⱪta, aⱪⱪan ⱪan xu kixining gǝdinigǝ artilidu» dǝp tǝrjimǝ ⱪilinidu. Bu tǝrjimini ⱪollaydiƣan pikirlǝrgǝ mayil ǝmǝsmiz. Qünki altǝ yüz ming aililik ⱨǝr küni ɵzliri üqün (ⱪurbanliⱪ üqün ǝmǝs) soyidiƣan malni «qedirining kirix aƣzida» soyuxi ⱨǝrgiz mumkin ǝmǝs. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
«Ɵz hǝlⱪidin üzüp taxlinix» — Hudaning Ɵzi xu adǝmning bexiƣa biwasitǝ jaza qüxüridiƣanliⱪini kɵrsǝtsǝ kerǝk. Bizningqǝ bu sɵzlǝr (baxⱪa sɵzlǝr ⱪoxulmiƣan ǝⱨwalda) Israillarƣa: — «silǝr xu adǝmni ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilixinglar kerǝk» degǝnlik ǝmǝs.
Bu ⱨɵkümning mǝⱪsiti Israillarning ⱨazirⱪidǝk dalada mal soyup ⱪurbanliⱪ ⱪilixning orniƣa, ⱪurbanliⱪlirini jamaǝt qedirining kirix aƣzida Pǝrwǝrdigarning aldiƣa kǝltürüp, kaⱨinƣa tapxurup Pǝrwǝrdigarƣa «inaⱪliⱪ ⱪurbanliⱪliri» süpitidǝ sunup boƣuzlixi üqündur. Kaⱨin ⱪanni elip jamaǝt qedirining kirix aƣzining yenidiki Pǝrwǝrdigarning ⱪurbangaⱨining üstigǝ sepip, Pǝrwǝrdigarƣa huxbuy kǝltürüx üqün mayni kɵydürsun. Mis. 29:18; Law. 4:31 Xuning bilǝn ular ǝmdi burunⱪidǝk buzuⱪluⱪ ⱪilip tekǝ-jinlarning kǝynidǝ yürüp, ularƣa ɵz ⱪurbanliⱪlirini ɵtküzüp yürmisun. Mana bu ular üqün dǝwrdin-dǝwrgiqǝ ǝbǝdiy bir bǝlgilimǝ bolsun.
Sǝn ularƣa: — Israilning jǝmǝtidin yaki ularning arisida turuwatⱪan yaⱪa yurtluⱪlardin biri kɵydürmǝ ⱪurbanliⱪ yaki baxⱪa ⱪurbanliⱪ ɵtküzmǝkqi bolsa, uni Pǝrwǝrdigarƣa atap sunux üqün jamaǝt qediriƣa kirix aƣzining aldiƣa kǝltürmisǝ, u kixi ɵz hǝlⱪliridin üzüp taxlansun» — degin.
 
Ⱪan yemǝslik toƣruluⱪ
10 Əgǝr Israilning jǝmǝtidin bolƣan ⱨǝrⱪandaⱪ adǝm yaki ularning arisida turuwatⱪan yaⱪa yurtluⱪlar ⱪan yesǝ, Mǝn yüzümni ⱪanni yegǝn xu kixigǝ ⱪarxi ⱪilimǝn, uni ɵz hǝlⱪidin üzüp taxlaymǝn. Yar. 9:4; Law. 3:17; 7:27; 19:26; Ⱪan. 12:16,23; 1Sam. 14:33 11 Qünki ⱨǝrbir janiwarning jeni bolsa uning ⱪenididur; Mǝn uni jeninglar üqün ⱪurbangaⱨ üstigǝ kafarǝt kǝltürüxkǝ bǝrgǝnmǝn. Qünki ⱪan ɵzidiki janning wasitisi bilǝn kafarǝt kǝltüridu. «ⱨǝrbir janiwarning...» — ibraniy tilida «ⱨǝrbir ǝt igisining». 12 Xunga bu sǝwǝbtin Mǝn Israillarƣa: — «Silǝrning ⱨeqbiringlar ⱪan yemǝslikinglar kerǝk, aranglarda turuwatⱪan yaⱪa yurtluⱪlarmu ⱪan yemǝsliki kerǝk» — degǝnidim. 13 Əgǝr Israillardin biri yaki ularning arisida turuwatⱪan yaⱪa yurtluⱪlarning biri yeyixkǝ bolidiƣan bir qarpay ⱨaywan yaki ⱪuxni owlap, ⱪenini tɵksǝ, uni topa bilǝn yepip ⱪoysun. 14 Qünki ⱨǝrbir janiwarning jeni bolsa, uning ⱪenidin ibarǝttur. Uning jeni ⱪenida bolƣaq mǝn Israillarƣa: «Silǝr ⱨeqⱪandaⱪ janiwarning ⱪenini yemǝnglar, qünki ⱨǝrbir janiwarning jeni uning ⱪenididur; kimki uni yesǝ üzüp taxlinidu» — dedim. Yar. 9:4
 
Ⱨaywanlarning ɵlükliri toƣruluⱪ
15 Kimdǝkim ɵlüp ⱪalƣan yaki yirtⱪuqlar boƣup titma-titma ⱪiliwǝtkǝn bir ⱨaywanni yesǝ, mǝyli u yǝrlik yaki yaⱪa yurtluⱪ bolsun ɵz kiyimlirini yuyup, suda yuyunsun wǝ kǝq kirgüqǝ napak sanalsun; andin u pak bolidu. Mis. 22:31; Law. 11:40; Əz. 44:31 16 Lekin u yaki kiyimlirini yumisa, yaki suda bǝdinini yumisa, xu kixi ɵz ⱪǝbiⱨlikining jazasini tartidu.
 
 

17:3-4 «izaⱨat» — bu ayǝt yǝnǝ «Israilning jǝmǝtliridin bolƣan ⱨǝrⱪandaⱪ kixi kala, ⱪoy yaki ɵqkini qedirgaⱨning iqidǝ yaki taxⱪirida boƣuzlap, jamaǝt qedirining kirix aƣzida, yǝni Pǝrwǝrdigarning turalƣu qedirining aldiƣa kǝltürüp Pǝrwǝrdigarƣa atap ⱪurbanliⱪ süpitidǝ sunmiƣan bolsa, undaⱪta, aⱪⱪan ⱪan xu kixining gǝdinigǝ artilidu» dǝp tǝrjimǝ ⱪilinidu. Bu tǝrjimini ⱪollaydiƣan pikirlǝrgǝ mayil ǝmǝsmiz. Qünki altǝ yüz ming aililik ⱨǝr küni ɵzliri üqün (ⱪurbanliⱪ üqün ǝmǝs) soyidiƣan malni «qedirining kirix aƣzida» soyuxi ⱨǝrgiz mumkin ǝmǝs. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. «Ɵz hǝlⱪidin üzüp taxlinix» — Hudaning Ɵzi xu adǝmning bexiƣa biwasitǝ jaza qüxüridiƣanliⱪini kɵrsǝtsǝ kerǝk. Bizningqǝ bu sɵzlǝr (baxⱪa sɵzlǝr ⱪoxulmiƣan ǝⱨwalda) Israillarƣa: — «silǝr xu adǝmni ɵlümgǝ mǝⱨkum ⱪilixinglar kerǝk» degǝnlik ǝmǝs.

17:6 Mis. 29:18; Law. 4:31

17:10 Yar. 9:4; Law. 3:17; 7:27; 19:26; Ⱪan. 12:16,23; 1Sam. 14:33

17:11 «ⱨǝrbir janiwarning...» — ibraniy tilida «ⱨǝrbir ǝt igisining».

17:14 Yar. 9:4

17:15 Mis. 22:31; Law. 11:40; Əz. 44:31