32
Yax yigit Elihu sɵz ⱪilidu •••• U Hudaning Roⱨidin kǝlgǝn tǝlim toƣrisida sɵzlǝydu •••• «Ⱨǝmmigǝ ⱪadirning Roⱨi adǝmgǝ tǝlim beridu»
Xuning bilǝn bu üq kixi Ayupⱪa jawab berixtin tohtidi; qünki ular Ayupning ⱪarixida ɵzini ⱨǝⱪⱪaniy dǝp tonuydiƣanliⱪini bildi.
Andin Buziliⱪ Ramning ailisidin bolƣan Barahǝlning oƣli Elihu isimlik yigitning ƣǝzipi ⱪozƣaldi; uning ƣǝzipi Ayupⱪa ⱪarita ⱪozƣaldi, qünki u Hudani ǝmǝs, bǝlki ɵzini toƣra ⱨesabliƣanidi; «Buziliⱪ... Elihu» — toƣruluⱪ: «Buz» dǝp atilidiƣan bu jǝmǝtning Edom milliti bilǝn, yǝni «Ɵlük Dengiz»ning xǝrⱪ tǝripidǝ turidiƣan bir millǝt bilǝn munasiwiti bar idi. Elihu bǝlkim bu jǝmǝttikilǝrdin bolƣan boluxi mumkin. Bu adǝm dǝslǝptǝ bizgǝ tonuxturulmiƣan; biraⱪ u qoⱪum bu tɵtǝylǝnning yenida ularning gǝplirini anglap olturƣanlardin biri idi. Uning ƣǝzipi Ayupning üq dostliriƣimu ⱪaritildi, qünki ular Ayupⱪa rǝddiyǝ bǝrgüdǝk sɵz tapalmay turup, yǝnila uni gunaⱨkar dǝp bekitkǝnidi. Biraⱪ Elihu bolsa Ayupⱪa jawab berixni kütkǝnidi, qünki bu tɵtǝylǝnning kɵrgǝn künliri ɵzidin kɵp idi. Elihu bu üq dostning aƣzida ⱨeqⱪandaⱪ jawabi yoⱪluⱪini kɵrgǝndin keyin, uning ƣǝzipi ⱪozƣaldi.
Xuning bilǝn Buziliⱪ Barahǝlning oƣli Elihu eƣiz eqip jawabǝn mundaⱪ dedi: —
«Mǝn bolsam yax, silǝr bolsanglar yaxanƣansilǝr;
Xundaⱪ bolƣaqⱪa mǝn tartinip, bilgǝnlirimni silǝrgǝ ayan ⱪilixtin ⱪorⱪup kǝldim.Ayup 32:4, 7; 15:10
Mǝn: «Yexi qong bolƣanlar awwal sɵzlixi kerǝk;
Yillar kɵpǝysǝ, adǝmgǝ danaliⱪni ɵgitidu», dǝp ⱪarayttim;«Yexi qong bolƣanlar» — ibraniy tilida «künliri kɵp bolƣanlar». «Yillar kɵpǝysǝ, adǝmgǝ danaliⱪni ɵgitidu» — yaki «Yaxanƣan adǝm kixilǝrgǝ danaliⱪni ɵgitidu».
Biraⱪ ⱨǝrbir insanda roⱨ bar;
Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning nǝpisi uni ǝⱪil-idrakliⱪ ⱪilip yorutidu.«Biraⱪ ⱨǝrbir insanda roⱨ bar; Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning nǝpisi uni ǝⱪil-idrakliⱪ ⱪilip yorutidu» — xübⱨisizki, Elihuning bu sɵzi u qüxinip yǝtkǝn qong ⱨǝⱪiⱪǝtlǝrning biridur. Tɵtǝylǝn jümlidin Ayupning ɵzimu buni tilƣa kɵp almiƣan. Elihu Hudaning Roⱨi (Muⱪǝddǝs Roⱨ) ⱨǝrbir insanƣa ɵzining roⱨi ⱨǝm wijdani arⱪiliⱪ wǝⱨiy berip, sɵz ⱪilip sawaⱪ ɵgitidu degǝn tǝlimni beridu. Insanning Hudaning Roⱨining tǝlimini anglimaydiƣanliⱪining sǝwǝbliri toƣrisida u keyin azraⱪ sɵzlǝydu.  Ayup 12:13; 38:36; Pǝnd. 2:6; Top. 2:26; Dan. 1:17; 2:21
Lekin qonglarning dana boluxi natayin;
Ⱪerilarning toƣra ⱨɵküm qiⱪaraliximu natayin.Ayup 12:12
10  Xunga mǝn: «Manga ⱪulaⱪ selinglar» dǝymǝn,
Mǝnmu ɵz bilginimni bayan ǝylǝy.
11  Mana, silǝr toƣra sɵzlǝrni izdǝp yürgininglarda,
Mǝn sɵzliringlarni kütkǝnmǝn;
Silǝrning munazirǝnglarƣa ⱪulaⱪ salattim;
12  Xundaⱪ, silǝrgǝ qin kɵnglümdin ⱪulaⱪ saldim;
Biraⱪ silǝrdin ⱨeqⱪaysinglar Ayupⱪa rǝddiyǝ bǝrmidinglar,
Ⱨeqⱪaysinglar uning sɵzlirigǝ jawab berǝlmidinglarki,
13  Silǝr: «Ⱨǝⱪiⱪǝtǝn danaliⱪ taptuⱪ!» deyǝlmǝysilǝr;
Insan ǝmǝs, bǝlki Tǝngri uningƣa rǝddiyǝ ⱪilidu.«Silǝr: «ⱨǝⱪiⱪǝtǝn danaliⱪ taptuⱪ!» deyǝlmǝysilǝr; insan ǝmǝs, bǝlki Tǝngri uningƣa rǝddiyǝ ⱪilidu» — Elihu: Üq dostning Ayupning sɵzigǝ rǝddiyǝ bǝrgüdǝk jawabni tapalmiƣanliⱪining bir sǝwǝbi ularning ɵz pikri-tǝjribisigǝ tayanƣanliⱪi, Hudaning ɵzidinla biwasitǝ danaliⱪ izdimigǝnlikidin boldi, dǝp ⱪaraydu. Uning kɵzⱪarixi bu jǝⱨǝttin toƣra boluxi mumkin.
14  Uning jǝnggǝ tizilƣan ⱨujum sɵzliri manga ⱪaritilƣan ǝmǝs;
Ⱨǝm mǝn bolsam silǝrning gǝpliringlar boyiqǝ uningƣa jawab bǝrmǝymǝn
15  (Bu üqǝylǝn ⱨǝyranuⱨǝs bolup, ⱪayta jawab berixmidi;
Ⱨǝmmǝ sɵz ulardin uqup kǝtti.
16  Mǝn kütüp turattim, qünki ular gǝp ⱪilmidi, bǝlki jimjit ɵrǝ turup ⱪayta jawab bǝrmidi);«Bu üqǝylǝn ⱨǝyranuⱨǝs bolup, ... Mǝn kütüp turattim, qünki ular ... Jimjit ɵrǝ turup ⱪayta jawab bǝrmidi» — bu sɵzlǝr (15-16-ayǝt) bizgǝ kitabning yazƣuqisining, yǝni bu ixlarni hatiriligüqining kim ikǝnlikigǝ nisbǝtǝn yip uqi tǝminlǝydu. Kitabtiky nǝsriy (xeiriyǝt xǝklidǝ bolmiƣan) ⱪisimlarda pǝⱪǝt bu yǝrdila «mǝn» degǝn almaxni uqritimiz. Xunga biz xundaⱪ ⱪaraymizki, mǝzkur kitabni yazƣuqi Elihu boluxi kerǝk. Biz uning ǝrxtǝ bolƣan kengǝxlǝrdin ⱪandaⱪ hǝwǝrdar bolƣanliⱪini bilmǝymiz. Xunisi eniⱪki, u ɵzi bayan ⱪilƣandǝk «ⱨǝrbir adǝmgǝ tǝlim bǝrgüqi bolƣan Hudaning Roⱨi»ning wǝⱨiysi arⱪiliⱪ xu ixlarni bilgǝn; xuning bilǝn u bu ixlarni hatirǝ ⱪaldurƣan bolsa kerǝk.
17  Əmdi ɵzümning nɵwitidǝ mǝn jawab berǝy,
Mǝnmu bilginimni kɵrsitip berǝy.
18  Qünki dǝydiƣan sɵzlirim liⱪ toldi;
Iqimdiki Roⱨ manga türtkǝ boldi;«Iqimdiki Roⱨ manga türtkǝ boldi» — Elihu ikkinqi ⱪetim Muⱪǝddǝs Roⱨning tǝsirini tilƣa alidu. U Ayupⱪa bǝrmǝkqi bolƣan tǝlimini dǝl muxu Roⱨtin kǝlgǝn, demǝkqi.
19  Mana, ⱪorsiⱪim eqilmiƣan xarab tulumiƣa ohxaydu;
Yengi xarab tulumliri partlap ketidiƣandǝk partlaydiƣan boldi.
20  Xunga mǝn sɵz ⱪilip iqimni boxitay;
Mǝn lǝwlirimni eqip jawab berǝy.
21  Mǝn ⱨeqkimgǝ yüz-hatirǝ ⱪilmaymǝn;
Wǝ yaki ⱨeq adǝmgǝ huxamǝt ⱪilmaymǝn.
22  Mǝn huxamǝt ⱪilixni ɵgǝnmigǝnmǝn; undaⱪ bolidiƣan bolsa,
Yaratⱪuqum qoⱪum tezla meni elip ketidu». «Mǝn huxamǝt ⱪilixni ɵgǝnmigǝnmǝn; undaⱪ bolidiƣan bolsa, yaratⱪuqum qoⱪum tezla meni elip ketidu» — xübⱨisizki, ⱨeqkimgǝ yüz-hatirǝ ⱪilmasliⱪ toƣridur; bu lilla gǝp ⱪilixtiki aldinⱪi bir xǝrt. Biraⱪ Elihu Ayupning «Hudaƣa huxamǝt ⱪilix» gunaⱨtur, degǝn sɵzini (7:11-13ni kɵrüng) qüxǝnmigǝndǝk ⱪilatti; xunga Elihu pǝⱪǝtla «adǝmgǝ huxamǝt ⱪilix» toƣrisida sɵzlǝydu.
 
 

32:2 «Buziliⱪ... Elihu» — toƣruluⱪ: «Buz» dǝp atilidiƣan bu jǝmǝtning Edom milliti bilǝn, yǝni «Ɵlük Dengiz»ning xǝrⱪ tǝripidǝ turidiƣan bir millǝt bilǝn munasiwiti bar idi. Elihu bǝlkim bu jǝmǝttikilǝrdin bolƣan boluxi mumkin. Bu adǝm dǝslǝptǝ bizgǝ tonuxturulmiƣan; biraⱪ u qoⱪum bu tɵtǝylǝnning yenida ularning gǝplirini anglap olturƣanlardin biri idi.

32:6 Ayup 32:4, 7; 15:10

32:7 «Yexi qong bolƣanlar» — ibraniy tilida «künliri kɵp bolƣanlar». «Yillar kɵpǝysǝ, adǝmgǝ danaliⱪni ɵgitidu» — yaki «Yaxanƣan adǝm kixilǝrgǝ danaliⱪni ɵgitidu».

32:8 «Biraⱪ ⱨǝrbir insanda roⱨ bar; Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning nǝpisi uni ǝⱪil-idrakliⱪ ⱪilip yorutidu» — xübⱨisizki, Elihuning bu sɵzi u qüxinip yǝtkǝn qong ⱨǝⱪiⱪǝtlǝrning biridur. Tɵtǝylǝn jümlidin Ayupning ɵzimu buni tilƣa kɵp almiƣan. Elihu Hudaning Roⱨi (Muⱪǝddǝs Roⱨ) ⱨǝrbir insanƣa ɵzining roⱨi ⱨǝm wijdani arⱪiliⱪ wǝⱨiy berip, sɵz ⱪilip sawaⱪ ɵgitidu degǝn tǝlimni beridu. Insanning Hudaning Roⱨining tǝlimini anglimaydiƣanliⱪining sǝwǝbliri toƣrisida u keyin azraⱪ sɵzlǝydu.

32:8 Ayup 12:13; 38:36; Pǝnd. 2:6; Top. 2:26; Dan. 1:17; 2:21

32:9 Ayup 12:12

32:13 «Silǝr: «ⱨǝⱪiⱪǝtǝn danaliⱪ taptuⱪ!» deyǝlmǝysilǝr; insan ǝmǝs, bǝlki Tǝngri uningƣa rǝddiyǝ ⱪilidu» — Elihu: Üq dostning Ayupning sɵzigǝ rǝddiyǝ bǝrgüdǝk jawabni tapalmiƣanliⱪining bir sǝwǝbi ularning ɵz pikri-tǝjribisigǝ tayanƣanliⱪi, Hudaning ɵzidinla biwasitǝ danaliⱪ izdimigǝnlikidin boldi, dǝp ⱪaraydu. Uning kɵzⱪarixi bu jǝⱨǝttin toƣra boluxi mumkin.

32:16 «Bu üqǝylǝn ⱨǝyranuⱨǝs bolup, ... Mǝn kütüp turattim, qünki ular ... Jimjit ɵrǝ turup ⱪayta jawab bǝrmidi» — bu sɵzlǝr (15-16-ayǝt) bizgǝ kitabning yazƣuqisining, yǝni bu ixlarni hatiriligüqining kim ikǝnlikigǝ nisbǝtǝn yip uqi tǝminlǝydu. Kitabtiky nǝsriy (xeiriyǝt xǝklidǝ bolmiƣan) ⱪisimlarda pǝⱪǝt bu yǝrdila «mǝn» degǝn almaxni uqritimiz. Xunga biz xundaⱪ ⱪaraymizki, mǝzkur kitabni yazƣuqi Elihu boluxi kerǝk. Biz uning ǝrxtǝ bolƣan kengǝxlǝrdin ⱪandaⱪ hǝwǝrdar bolƣanliⱪini bilmǝymiz. Xunisi eniⱪki, u ɵzi bayan ⱪilƣandǝk «ⱨǝrbir adǝmgǝ tǝlim bǝrgüqi bolƣan Hudaning Roⱨi»ning wǝⱨiysi arⱪiliⱪ xu ixlarni bilgǝn; xuning bilǝn u bu ixlarni hatirǝ ⱪaldurƣan bolsa kerǝk.

32:18 «Iqimdiki Roⱨ manga türtkǝ boldi» — Elihu ikkinqi ⱪetim Muⱪǝddǝs Roⱨning tǝsirini tilƣa alidu. U Ayupⱪa bǝrmǝkqi bolƣan tǝlimini dǝl muxu Roⱨtin kǝlgǝn, demǝkqi.

32:22 «Mǝn huxamǝt ⱪilixni ɵgǝnmigǝnmǝn; undaⱪ bolidiƣan bolsa, yaratⱪuqum qoⱪum tezla meni elip ketidu» — xübⱨisizki, ⱨeqkimgǝ yüz-hatirǝ ⱪilmasliⱪ toƣridur; bu lilla gǝp ⱪilixtiki aldinⱪi bir xǝrt. Biraⱪ Elihu Ayupning «Hudaƣa huxamǝt ⱪilix» gunaⱨtur, degǝn sɵzini (7:11-13ni kɵrüng) qüxǝnmigǝndǝk ⱪilatti; xunga Elihu pǝⱪǝtla «adǝmgǝ huxamǝt ⱪilix» toƣrisida sɵzlǝydu.