19
Pol rpma Epesus laron yangkipm wor a ak la Sisas
19:1 1 Kor 3:6Ak wang a Apolos rpma kai Korin pa, Pol kil atn or kaino wrik nangen tipminingen kolpa kaingkai kinar palng kinar anong Epesus ai. Kil kinar palng pa, kil ari watnom a Sisas am rka kinar pake. 19:2 Kwap 8:16Atom kil asenten la, “Pikekg kipm plelng ipma atom ukipma pa, pikekg kipm awi Maur Wor pa aki kalpis?” Ari tu akalmpentel la, “Kalpis, men pikekg ake atning ur a tu la Maur Wor pa, kalpis, atn atn am kitn lanako ti pen.” Kolpa atom Pol asenten la, “Ti tu kalukepm eng yiprokgen kuina?” Ari tu akalmpentel la, “Pikekg men plelng ipma atom ari Son kil kaluko.”
19:4 Mat 3:11Ari Pol la, “Son pa kil kaluk tu melnum a plelng ipma kolti, wa pikekg kil lanaki tu wrong kin kipman pa la, tu ukipma melnum ur a wli katnukg yirokg a kil pake. Pa Sisas kil pake.” Tu atning pa, Pol naren nang a Wailen Sisas, atom kaluken. 19:6 Kwap 8:17; 10:44,46Pol kaluken plalng pa, kil elng wam pa ele tu pa pipa, Maur Wor pa nar awiyen, atom tu ak ok auraur wa Maur Wor ngkat okel tu pa atom tu laron yangkipm a Maur Wailen pa. Tu melnum a Maur Wor akwap kai tu pa kol tu melnum wampwam yikakwompwekg.
Pol kil kawor kulor wan a tu Suta atning atning yangkipm a Maur Wailen atnewe pa kolpa akangklei wang wail a tu rpma eng yapm pa akwap a laron yangkipm a Maur Wailen pa titnongket naki tu wrong kin kipman pa kolpa itna kol kainil wraur. Kil anti tu pa ak yangkipm rapon alilakel tita wa planten aklale wrisen la Maur Wailen antiwe itna wailen ikgalen nol nikgwalpm a melnum. Ari ipmanikg a tu tiur pa kakiren paipm wrisen, tu ake la ukipma Maur Wailen pa, a tu la paipmel elukgen ya a Wailen itna wulmpa a tu wrong kin kipman wailet a rka pa. Kolpa atom Pol kil awi tu melnum alkil a antiwel akwap pa tu atnuurng wan a tu Suta atning atning yangkipm a Maur Wailen atne atne pa am anel kai ise. Tu kawor wan wail a Tiranus a tu kaling plan tu kweikwei tiur atnewe atnewe pa. Atom akangklei wang wris wris pa Pol kil kaling plan tu yangkipm a Maur Wailen itna itna wan pake. 10 Am kil ak kolpa itna kol wring wekg, kolpa atom tu wrong kin kipman a tu Suta a tu Krik a rka kai anong kanokg a Esia pa tu atning yangkipm a Wailen pa plalngten.
Tu warim kipman a Skepa la ungkwan maur paipm
11 19:11 Kwap 14:3Atom Pol kil antokg kweikwei titnongket titnongket ak plan titnongket a Maur Wailen kol a ake melnum antokg antokg. 12 19:12 Kwap 5:15Atom tu wrong kin kipman tu ari pa tu awi apm a ak akul nsam pa wa apm tiur a nowe ak aur apm wor a akante num a Pol pa, kolen yalong, wa tu wa aye kai elngtela tu melnum numpet pa pipa, numpet a tu pa palng wor, a tu a maur paipm pa kulor kai takwulelkgten.
13 Wa tu Suta tiur pa tu akwap kol yar mneng atn anong ur anong ur ungkwan maur paipm kai tu melnum pa, pa kwap ur a tu ak ak am pake. Tu wa la wa naren nang a Wailen Sisas ti wa ik ungkwan maur paipm tukwleikgen tu melnum a maur paipm arpmewen ti. Tu la yangkipmen kolpa la, “Kupm naren Sisas, melnum a Pol kil laron pa, kupm la kitn or kai tukwulelkg!” 14 Tu warim kipman wampwomis wampwompwekg a Skepa melnum ipma krakgen tukgunakgen ur a tu Suta pa, tu wa ak kwap a ungkwan maur paipm kolpake. 15 Atom maur paipm pa akalmpenten la, “Sisas pa kupm ariwe ak ai wa Pol ti kil akwap kolpa atom kupm ariwe kil pa, pake kipm ti pa kipm mla? Kupm ake ariwe kipm ti.” 16 Maur paipm a arpmewel pa kil asenten kolpa plalng, kil urngkwrekg kolti oren kai pa kai pa paipm kolti alken yongwalmpopm wail, a aro apm a tunteng pa a teng ngkark a wan a kil pa kulor en kolti am teng ngkark numpaipm kai ise. 17 19:17 Kwap 5:11Atom yangkipm a kweikwei a palng pa, kai palng wail tu Suta a Krik a rka kai Epesus pa atning plalng. Kolpa atom tu pa ngkark paipm wrisen, atom tu ngkat nang a Wailen Sisas pa aye kaino kwa. 18 Kolpa atom tu wailet a ukipma pa tu kulkai laron paipmpaipm alntu a tu antokg pa itna wulmpa a tu wrongkwail. 19 Atom tu wailet a antokg kweikwei kolen tukuk a yar kweikwei pa, tu aye wrkapm alntu a alken ariwe a antokg tukuk a yar a kweikwei a kolpa pa aye kulkai alung akentita itna wris plalng pipa, tu lap itna wulmpa a tu wrongkwailet a itna pa. Atom tu angkleikg marpm a akarmpen wrkapm pa ari, watipmen paipm kamel kamel (50,000). 20 Kolpa atom yangkipm a Wailen pa palng wail manten antiwe titnongket kolpa aye kai aye kai.
Tu Epesus wrekg plalplal mainmain akle Pol
21 19:21 Kwap 23:11; Rom 1:13Kwap pa palng titnongket itna Epesus pa, pipa Maur Wor a Maur Wailen pa ngkat nikgwalpmel Pol pa la kil kai kinar anong wail Serusalem, pake kil a kai kaino anong kanokg Masetonia pa plalng, wa kai kinar anong kanokg Akaia pa plalng, wa yaper kul Epesus ti eng kai kinar Serusalem pake. Kil wa lala, “Kupm kai kinar palng rpmi Serusalem pa plalng pipa kupm a wa kai itn ngkompla ri Rom pa yat pake.” 22 Atom kil ukwa angklin wekg alkil pa, Timoti a Erastus pa, ep kaino Masetonia pa. A kil alkil Pol pa rpma wang watinet ketnketn a anong kanokg a Esia pa pen.
23 19:23 2 Kor 1:8Ti ak wang ti pa tu ngkat praras wrekg awi wrongmanto lan ya a Wailen ise. 24 Ti melnum ur a nang akilen pa Temitrius, pa kil melnum a ak wam almpen mang antokg kalingen yalming wasek ur atom tu lap pa palng kalnten wor. Pa tu kalingen yalming a mring kin Artemis a tu kapor kilko alein itna yalming pake. Ti kwap marpm a kil pa palng wail manten, a tu melnum a akwap kolpa pa kwap a ak awi marpm warim wailet. 25 Atom Temitrius kil akwe tu pa kul kai rka wris nampokgen tu melnum a tu akwap wris kol a tu ti ak pa, atom kil lanaken la, “Kipm melnum pa, kipm ariwe pa, mentepm ti pa mentepm awi marpm wail wor kai kwap a mentepm ak ti. 26 Ti kipm alkipm atning a ari melnum Pol ti pa, kil almpil nikgwalpmel akarkolng tu wrong kin kipman wailet paipm ai a itna Epesus ti, wa wreren eng kil a wa uwi yela anong kanokg a Esia ti. Kil la mring a melnum antokg ak wam kalingen kolti pa, ake mring aklale. 27 Ti yangkipm a Pol kil la pa antiwe a uk nang paipm arku kwap wor a mentepmen a mentepm ak eng akawi marpm ti. Wa yangkipm a kil pa antiwe a antokg tu wrong kin kipman pa la paipmel elukgen arku yalming wail a mring kin Artemis pa. Ti wrong kin kipman a yela anong kanokg a Esia, a wa yela kanokg ti pa, tu kapor kilko alein mring kin Artemis a mentepmen ti. Ari yangkipm a Pol pa antiwe a uk nang paipm a arku nang wailen titnongket akilen pa!”
28 Tu atning yangkipm pa, tu nikgwalpm wakget paipm la plalplal mainmain wli pa wli pa la, “Miring kin Artemis a men Epesus pa wail manten itna ep pake!” 29 19:29 Kwap 20:4; 27:2; Kol 4:10; Plm 1:24Atom ake ampen pinterngen kolti tu wrong kin kipman plalngten a rka anong wail a pa tu nikgwalpm paipm la lailai atatu aye wampure akwail anel kunturng kaingkai rka kai akapm wail ur a tu wrongkwail kai arke arke ari kalingkake a akatnong arke pa. Atom tu arkul Kaius a Aristarkus, melnum wekg a Masetonia a anti Pol atn pa tu awiyen aye kai itna kai wrik akapm wail pa. 30 Pol kil ari tuwekg pa kolpa atom kil la kai ri tu wrongkwail kin a kipman a rka kai akapm pa, ari tu watnom a Sisas pa angkengkel la ake mpa kil kai. 31 Wa tu mring man tiur pa, tu melnum wor alkilen, tu a ikgalen anong kanokg Esia pa, tu pa wa ukwa yangkipm kai ak angkengkel titnongket la, ake mpa kil kai plan ikgokg a kil alkil ti kai akapm a tu kalingkake a akatnong atne atne pa.
32 Tu wrong kin kipman a wuten kai rka wris a pa, tu itna pa itna pa la plalplal mainmain la wli pa wli pa, ti tu wrongkwailet pa tu ake ariwe yiprokgen na a tu wli rka wris a akapm pa. 33 Atom tu Suta almayel talpul Aleksanta pa kai kaino itna kaino wulmpa a tu wrongkwail ai, atom tu ari pa atom tu wonmis la, pa am melnum a wuten tu la watipmen aklen tita am pake. Atom Aleksanta pa kil la ikilmpe ok a tu wrong kin kipman pa, atom kil ngkat wam alkil pa kaino kwa la ik ngkeng tu pa la mpa tu tatar rki. 34 Tu ariwel pa, tu ariwe la, kil pa kil melnum Suta pake, kolpa atom tu anel kimeket elng ok pa mprak mprak itna wris la yikakatnen langkinen mring alntu pa la wli pa wli pa la, “Miring kin Artemis a men Epesus pa wail manten itna ep pake!” Kolpa itna wang watin, kol takgni wang tiwel waiketn ur.
35 Ari kalpis, mring man a anong wail Epesus a wamparpme yotalpuk a ak nira wrkapm pa kil kilkam tu wrong kin kipman wailet a pa tatar plalng pa kil la, “Kipm melnum a Epesus tu wrongkwail a kanokg ti tu ariwe la am anong wail Epesus ti pa yiprokgen a ikgalen yalming a mring Artemis pake. A am wa kipm Epesus pa yan eng ikgalen wes krimperken a mring Artemis a pikekg angko angkaino kitnong pa nar pake. Kipm alkipm ariwe pa, ti wa kipm wa la watipmen eng kuina wai? 36 Pa ake antiwe mpa melnum ur anerngkokel iklampe pa, kolpa ti kipm kai meen, ampur kipm uren atom antokg paipmel pinterngen pa. 37 Kipm wuten awi melnum wekg kil aye kul itna kil, pake tuwekg kil pa pikekg ake tuwekg ak ikgwampel kwei ur itna yalming a mring a mentepm a ti, aki tuwekg la paipmel mring a mentepmen ti pa kalpis. 38 Kolpa ti ake mpa kipm ntokg kol kipm antokg ti pa. Temitrius nampokgen tu melnum a kipm akwap wris ti pa kol tu ipma paipm eng mla ur pa, pa wang ur alkil a antokg yangkipm ai pa, pa ikga uwiyen iye kai itni wrik alkil a antokg antokg yangkipm pa ntokg yangkipm ai kul. Wa melnum alkil a rpma eng atning atning yangkipm pa ikga rpmi itning pa, atom ikga ikilmpe paipm a melnum antokg pa. 39 Kol kipm yangkipm kaikuten tiur itni pa, kipm iye kai or lam ik wang alkil a tu mring man alm eng tu wrongkwail kin a kipman kai eng antokg antokg yangkipm pa. 40 Kolpa ti kipm itning, kol tu melnum itna ep a Rom kol tu itning kuina ur a wet mentepm antokg ti pa, pa tu antiwe a ayewo kai itni yangkipm, atom rkiwo la mentepm ngkat wrong la ntiwen ntokg yangkipm itna tike. Pake ake yiprokgen wor ur kai nikgwalpm a mentepm ak kolpa. Wa kol tu wa isento la, mentepm wa wli itna wris la na watipmen nurkgatne kolti pa, mentepm mpa yangkipm kalpisen.” 41 Kil lanaken yangkipmok kolpa pa, pa ak ungkwan tu eng wrekg rak kaingkai om.

19:1 19:1 1 Kor 3:6

19:2 19:2 Kwap 8:16

19:4 19:4 Mat 3:11

19:6 19:6 Kwap 8:17; 10:44,46

19:11 19:11 Kwap 14:3

19:12 19:12 Kwap 5:15

19:17 19:17 Kwap 5:11

19:21 19:21 Kwap 23:11; Rom 1:13

19:23 19:23 2 Kor 1:8

19:29 19:29 Kwap 20:4; 27:2; Kol 4:10; Plm 1:24