Yangkipm Wor a
Luk
nira
1
Luk nira yangkipm kil eng Tiopilus
1:1 Kwap 1:1Melnum Wailen Tiopilus! Kupm ari tu melnum watipmen asen atning ariworwor, atom tu nira kweikwei kwap wrongkwail a pikekg palng ep, a men ariwe la pa aklale, atom men ukipma. Kuina ur a tu nira pa, tu atning kai ok a tu melnum a pikekg ari kweikwei a pikekg palng ep ai, atom tu lakati nako, pa am tu melnum akwapel a laron yangkipm a Maur Wailen am pake. Kupm alkupm kil wa akor asen atning yangkipm pa yek kimeket kai itna yiprokgen ai. Atom kupm akwonalmpen ari pa wor eng kupm, la mpa kupm nira wrkapm kil kitila yangkipm pa kimeket riworwor eng kitn, Melnum Wailen Tiopilus. Kupm ak kolpa eng mpa kitn uwi riwe worwor yangkipm a kweikwei a pikekg tu lakati a kaling planteitn pa, la pa aklale.
Elisapet raku Son a Kaluk Tu, a Maria raku Sisas
(Klapm 1:5-2:52)
Maur akwapel a Maur Wailen lanaki Sekaraia la tuwekg ikga ngket warim kipman ur
1:5 1 Por 24:10Ak wang a pikekg Erot itna melnum tukgunakg ikgalen anong kanokg a Sutia pa, melnum ipma krakgen ur a ak ak kwap eng al wor uk Maur Wailen, nang akilen pa Sekaraia, kil melnum ipma krakgen ur a akwap itna mapming a Apia. Sekaraia nampokgen kin alkil Elisapet pa tuwekg yatenen palng a om a melnum ipma krakgen Aron pa. Tuwekg pa, ipma a tuwekg pa ute wor itna wulmpa a Maur Wailen, wa tuwekg katnun yangkipm titnongket wrongkwail a Wailen, a tuwekg ake wa plan paipm ur pa kalpis. Elisapet pa kimpong, atom tuwekg ake wa angket warim ur, kaingkai, tuwekg am wror mayen ise.
Wang wris ur pa Sekaraia kil ak kwap alkil a melnum ipma krakgen pa itna yalming a Maur Wailen. Pa wang a mapming a Apia a akwap itna yalming pa. 1:9 Taku 30:7Atom tu klasinen wes pa awi awi ari eng la mla a i a i mpa ikwap na na pa katila ya a tu ak eng ampreingen kwap pa. Atom Sekaraia pa awi a lap kweikwei yaprekget wor wor itna kawor wan yalming ok klalen pa. 10 Kil kawor lap kweikwei yaprekget wor pa itna pa, tu wrong wailet a wli rka wris kawor en pa, tu kapor kilko alein, a oklala naki Maur Wailen pa rka. 11 Ak wang ketn pa maur akwapel ur a Maur Wailen, kil palngtel itna wam wi yamping a tipmakg a kil lap kweikwei yaprekget wor atnewe pa. 12 Sekaraia kil ariwel kolpa kil wrekg paipm ngkark warwar kolti. 13 Ari maur akwapel a Maur Wailen pa lanaki Sekaraia pa la, “Sekaraia, ampur kitn ngkark, oklala a kitn naki naki Maur Wailen pa, kil atning ise. Elisapet, kin alkitnen pa, kil ikga raku warim kipman ur eng kitn, atom ikga kitn lil nang akilen pa Son. 14 Ti kitn ikga itopen paipm, wa tu wrongkwailet tiur ai tu ikga wa itopen wail, ik wang a man rakuwel pa. 15 1:15 Angk 6:2-3Wa kil ikga palng melnum wailen itni wulmpa a Maur Wailen. Kil ikgake il u wain pa, aki a il u titno titnongket titnongket pa. Eng ntei, ikga warim pa rpmi kawor ipma a man pa, kil am awi Maur Wor antiwe rpma ise. 16 Kil ikga lok kipm wrong kin kipman wailet a Isrel pa iye yaper kul eng Wailen, Maur Wailen akipmen pa. 17 1:17 Malak 3:1; 4:5-6; Mat 17:11-13A kil ikga kai ep eng Wailen, kil ikga ntiwe Maur Wor, a ntiwe titnongket kolen Elaisa melnum ok wripm a Maur Wailen pikekg ep. Kil ikga lok nikgwalpm a tu yantin pa kai or wris kol nikgwalpm a tu warim alntuwen pa. Kil ikga rku ngkeng lok tu melnum a talpulng yangkipm pa uwi riwe nikgwalpm a tu melnum ute wor. Wa kil ikga numprampen tu wrong kin a kipman pa rpmi nungkwangen Wailen.”
18 Atom Sekaraia kil akalmpe yangkipm a maur akwapel a Maur Wailen pa la la, “Kolpa kalpis. Kupm ti wror, wa kin akupm pa am wa mayen kolpa yat pake. Ti pa mpa kuina a i plantopm la yangkipm pa aklale pa?”
19 1:19 Tani 8:16; 9:21Ari maur akwapel a Maur Wailen pa akalmpe la, “Kil kupm Kepriel, kupm maur akwapel a itna wreren Maur Wailen. Kil alkil ukwawopm nar la lanikeitn yangkipm wor kil. 20 Ari ake wa kitn ukipma yangkipm wor a kupm la kil. Ti kitn itning, kitn mpa ok mise kolpa kai ngko wang alkilen a yangkipm pa kai ok rke ai.”
21 Atom ak wang pa tu wrong ak wail pa arkentel rka yipmingki wunen a yalming pa nungkwangen Sekaraia pa akwonalmpen watipmen la, antokg kolai atom kil ti rpma wang watinet kawor wan yalming ok a Maur Wailen ti. 22 Kil angkawor yalming wunen pa or pa, kil ake antiwe a oklala anti tu pa. Pake tu pa am ariwe ise, la kil wet ari kweikwei wet Maur Wailen plantel itna kawor wan yalming ok pa. Atom kil ak wam ti lanaken kolti, a kil am ok mise kolpa rpma pake. 23 Sekaraia kil akwap itna yalming a Maur Wailen pa itna, kai angko wang a tu alm pa kai plalng pa, kil wa yaper kai wan anong alkilen pa.
24 Wang aripm ur kai plalng pipa, Elisapet kil am itna ise. Atom kol kainil wampwomis pa kil ake or angko en pa, kalpis. Kil atopen la la, 25 “Wailen kil arein kupm ti, atom kupm awi warim ti rpma ipma ti, kolpa atom kil ungkwan numpaipm akupmen ti itna wulmpa a tu wrong kin a kipman pa.”
Maur akwapel a Maur Wailen lanaki Maria la ikga kil raku Sisas
26 Elisapet kil itna kainil wampwomis wampwompwris, atom ak kainil pa Maur Wailen kil ukwa maur akwapel alkil Kepriel pa kil nar kai Nasaret, anong ur a anong kanokg Kalili. 27 1:27 Mat 1:16,18Kil aye yangkipm ur kai la laniki kin warimpen ur a ake atn nampokgen kipman ur. Kin pa pati pikekg tu ak namputen kipman ur a tu namput la Sosep, kil om wris a Tepit. Nang a kin warimpen pa Maria. 28 Maur akwapel a Maur Wailen pa kil palng eng kin pa atom kil la, “Maria, alkeitn wor! Kitn pa Maur Wailen planteitn ipma wor ak angklinseitn wail manten, Wailen antiweitn rpma.” 29 Maria kil wrekg titnowen num eng atning yangkipm a maur akwapel a Maur Wailen pa lanakel pa, atom kil akwonalmpen watipmen la, yiprokgen a oklala a kil la ukwor kolpa pa kil la eng itna kolai?
30 Ari maur akwapel a Maur Wailen pa lanakel la, “Maria, ampur kitn ngkark, eng ntei, Maur Wailen kil plan ipma wor alkil ak angklin kitn. 31 1:31 Aisaia 7:14; Mat 1:21-23Ti kitn itning, kitn mpa itni atom ikga raku warim kipman ur. Atom ikga kitn lil nang akilen pa la Sisas. 32 1:32 2 Sam 7:12,13,16; Aisaia 9:7Kil ikga palng melnum wailen a ikga Maur Wailen a itna ep angen kweikwei wrongkwail pa numputel la kil Warim Kipman alkilen. A Wailen, Maur Wailen pa, ikga ntokg kil melnum wailen itni tukgunakg ikglen kweikwei wrongkwail, a kil ikga wa itni klangkil yoampei alkil Tepit pa. 33 Atom kil ikga itni melnum tukgunakg ikglen kipm walwalpopm walyaru a Sekop ikngklei wang iye or pa kai. Kil ikgam itni tukgunakg ikglen kweikwei wrongkwail kolpa kai pake, a ikgake kai plalng.”
34 Maria kil atning a maur akwapel a Maur Wailen la kolpa, atom kil akalmpentel la, “Kupm ti ake atn anti kipman ur pa, ti mpa wa kupm palng kol a i kol a kitn la pa?” 35 Ari maur akwapel a Maur Wailen pa akalmpentel la, “Maur Wor a Maur Wailen mpa nar kawor ipma akitnen, a titnongket a Maur Wailen a itna ep angen kweikwei wrongkwail pa mpa ik aureitn. Kolpa ti warim a ikga kitn raku pa, Maur Wailen amprin elngkitna manet, atom ikga tu numputel la Warim Kipman a Maur Wailen.
36 Ti kitn itning, kin om wris alkitnen Elisapet pa, kil am mayen ise. Tu pikekg lawel la kil kimpong ari kil am itna kainil wampwomis wampwompwris tike, atom kil ikga raku warim kipman ur. 37 1:37 Ngkat 18:14Eng ntei, ake kwei ur wonet eng Maur Wailen ti.”
38 Atom Maria pa akalmpentel la, “Am ntei, kupm kin akwapel a Wailen, ti kuina ur a wuten kitn la la mpa palng kul kupm ti pa, kupm awi wor kolti.” Atom maur akwapel a Maur Wailen pa atnuurngkel kai.
Maria kil kinar ari Elisapet
39 Wang aripm ur kai plalng pa, Maria kil numprampen kolti, kil wrekg atatu kinar kai kaino anong kanokg nangen Sutia, atom kil kai anong a Sekaraia a Elisapet arpme pa. 40 Atom kil kai kawor wan a Sekaraia pa, atom kil kai arkul nakron Elisapet pa, a kil alkel wor. 41 Ak wang a Elisapet kil atning a Maria kil alkel wor pa, warim pa alm num kawor ipma wunen a kil pa, wa Maur Wor pa akwap titnongket kai Elisapet pa, 42 atom kil la yikakatnen la, “Kitn pa Maur Wailen planteitn ipma wor angklinseitn angen tu kin tiur ai, wa kil wa plan ipma wor angklin warim ipmawen a rpma ipma a kitn pa yat. 43 Antokg kolai atom mpa wa kitn man a ikga raku Melnum Wailen a kupm ti wa kul ari kupm kin a kol ti! 44 Ti kitn ri, ak wang a kupm atning ok a kitn alkopm wor nakrontopm pa, warim a rpma kawor ipma akupmen pa kil alm num atopen wail. 45 Kitn pikekg ukipma yangkipm a Wailen la pa la, pa ikga palng ok rke iklale, kolpa ti kitn pa wor pake, kitn itopen o!”
Nangnang a Maria ak
46 1:46 1 Sam 2:1-10Elisapet kil ngkat nang a Maur Wailen kolpa kai plalng pipa, wa Maria kil wa la kolpa la, “Ipma akupmen pa ngkat nang a Wailen. 47 Maur wor akupmen pa atopen Maur Wailen, melnum akupmen a akawiyopm. 48 Eng ntei, kil pikekg akwonalmpentopm, kupm kin ur a nang kalpisen a akwap orngwatneikgen kil. Atom ik wang ti iye or pa kai pa, tu wrong kin kipman ikga uwi wor lawopm la, kupm pa wor pake, eng ntei, Maur Wailen uk ipma wor kupm ti. 49 Eng ntei, kil antiwe titnongket wail, atom kil antokg kweikwei wail manten eng kupm ti. Nang a kil pa klalen wakget. 50 1:50 Nang 103:13,17Kil plan ipma wor a kil pa arein tu melnum a ngkark eng kil. A ikgam wa itna kolpa kai eng tu watnom walpopm walyaru pa aye or pa kai pake, pikekg, ak wang ti, a wa ikga ik wang kutnukg. 51 1:51 2 Sam 22:28A kil plan titnongket wail akilen eng tu wrong kin kipman ari, a kil ungkwan tu melnum a akwonalmpen la tu ti melnum wailen pa ngkark pumprarng kai tatu palpa. 52 1:52 Sop 5:11; 12:19; Nang 147:6Kil wam kai arkolng nalu tam timpal a tu melnum wailen wailen a itna tukgunakg pa aye kai takuleikgen atom tu itna nang kalpisen. A kil ngkat nang a tu melnum a nang kalpisen pa, aye kaino kwa. 53 1:53 Nang 34:10Kil uk kweikwei wor wor tu melnum a nikgalmpen pa, a kil ukwa tu melnum a antiwe kweikwei pa, tu angkompwam kaingkai. 54 1:54 Nang 98:3Yangkipm a kil pikekg yapon nampokgen tu walyipmiri wapyipmiri amentepmen pa kil ake woniketen, kil alupm rpma pa. Kolpa atom kil plan ipma wor alkil pa arein mentepm Isrel, mentepm wrong kin kipman akwapel akilen. 55 1:55 Ngkat 17:7; Maika 7:20Am kol a pikekg kil yapon yangkipm naki tu walyipmiri wapyipmiri amentepmen pake, Apraam pa nampokgen walwalpopm walyaru alkil kolpa aye kul pa, la kil ikga planten ipma wor alkil pa reinsen ikngklei wang or pa kai.”
56 Oklala a Maria pa am kai kol pake. Atom kil anti Elisapet pa rpma pa a a, kainil wraur pa kai plalng, atom kil wa yaper nar kul no anong alkil.
Elisapet kil raku Son, melnum a ikga kuluk tu wrong kin a kipman
57 Elisapet kil itna kolpa kai angko wang alkil a kil raku pa, kil raku warim kipman pa. 58 Atom tu melnum tiur alkil a rpma wrerentel pa, a tu om wris alkil pa, tu atning a Wailen kil plan ipma arein wail manten kolpa kai eng Elisapet pa, atom tu atopen paipm nampokgentel.
59 1:59 Ngkat 17:12; Lipai 12:3; Luk 2:21Kil aye warim pa aye rpma kol wang wampwomis wampwompwekg pa kai plalng pa, wang wampwomis wampwompwraur ti pipa, tu wli la wangket numpalk a warim pa, wa tu la kol a lil nang a yan alkilen Sekaraia. 60 Ari man alkil pa lala, “Mpa kalpis, mpa lil nang akilen pa la Son.” 61 Ari wa tu akalmpentel la, “Ake tu ur kai om akitnen pa alil nang kolpa, kalpis.” 62 Atom tu ak wam ti ak asen yan alkil pa la, kil wasrongen la mpa lil nang mla kai warim pa. 63 Ari Sekaraia kil ak wam pa lanaken la tu lkel tangkurong wompel wasek ur a nira kweikwei angkowe pa, atom kil nira nang a warim pa la Son. Tu wrongkwail tu ari pa, tu wrekg paipm. 64 Ak wang ketn pa Sekaraia a pikekg ok mise pa wa kil oklala, atom kil wa ngkat nang a Maur Wailen. 65 Tu a rka anong pa tu atning a ari pa atom tu ngkark. Atom tu aye yangkipm a kweikwei a palng pa kai yela anong a ela wrik nangen a anong kanokg a Sutia ise. 66 Atom tu wrongkwail atning yangkipm pa, tu alupm yangkipm pa rpma ipma alntu pa rpma. Tu ariwe la titnongket a Wailen pa ikgalen warim pa rpma, atom tu asen tita la, “Warim pa ikga palng melnum kolai?”
Nangnang a Sekaraia ak
67 Yangkipm a la Son pa am ok arke ise, atom Maur Wor pa akwap titnongket kawor ipma a Sekaraia, yan a Son pa, atom kil laron kuina ur a Maur Wor ngkatel ok la kil la pa, 68 1:68 Nang 72:18”Ngkit nang a Wailen Maur Wailen a Isrel! Eng ntei, kil narnto la ikirmpen mentepm wrong kin kipman alkilen. 69 1:69 Nang 18:2A kil ngkat melnum a antiwe titnongket a ikga ikuwiyo, melnum pa kai om a Tepit, melnum akwapel alkilen. 70 Kolen a pikekg kil la palng kai ok a tu melnum okwripm a pikekg kil amprin eng alkilen ep ak ai, la ikga kil ukwa melnum pa nar, 71 1:71 Nang 106:10eng ikga kil ikuwiyo kai wam a tu wrongmanto, wa kai wam a tu melnum a ipma paipm eng mentepm. 72 1:72 Ngkat 17:7; Nang 105:8-9Kil plan ipma wor akilen pa atom kil arein mentepm ti. Wa a pikekg kil alkil lam kla klalen wakget nampokgen tu walyipmiri a wapyipmiri a yoampei amentepmen pa, pa kil alupmen rpma pa. 73 1:73 Ngkat 22:16-17Kil naren kil alkil ti atom kil naki Apraam, yoampei amentepmen pa la 74 kil ikga ikuwi mentepm ti tukulelkgen kai wam a tu wrongmanto amentepmen, eng mentepm ikgake ngkirk, mentepm ikga wirng no kukula wor ikwap akilen pa. 75 1:75 Tai 2:12-14A mentepm ikga kil mprinso eng alkilen elngkitni manet, wa mentepm ikga itn a rpmi a ikwap ute wor itni wulmpa akilen ikngklei wang a mentepm rpmi kanokg ti.” 76 1:76 Aisaia 40:3Sekaraia ngkat nang a Maur Wailen kolpa kai plalng pa, wa kil wa la warim kipman alkil Son ti la, “Oi, kitn warim wasek yek alkupm, kitn ti ikga tu numputeitn la kitn melnum okwripm a Maur Wailen a itna ep angen kweikwei wrongkwail pa. Kitn ikga kai ep ukule ya pa numprampen eng Wailen. 77 1:77 Serem 31:34A ikga kitn laron laniki tu wrong kin kipman alkil pa, eng tu riwe la Maur Wailen ikga ikuwiyen a ungkwan paipmpaipm atuwen. 78 1:78 Aisaia 60:1-2Eng ntei, ipma arein a Maur Wailen amentepmen pa wail manten paipm. Atom ikga kolen takgni a aro pa ingkaino kitnong pa nar lento, 79 eng uk klalen tu melnum a rka miningket, a ngkark eng amo, a loko nepm pa eng ikga mentepm ngkom or ya wor a rpma meen wor pa.” Nangnang a Sekaraia ak pa am kai plalng kolpake.
80 Atom warim pa kil wrekg wail, a wontrakole nikgwalpm arke pipa, kil kai rpma wrik kalpmlel a ake melnum ur arpme pa, a a, kil wrekg a pa kil kai angko wunong tu wrong kin kipman a Isrel ariwel.

1:1 1:1 Kwap 1:1

1:5 1:5 1 Por 24:10

1:9 1:9 Taku 30:7

1:15 1:15 Angk 6:2-3

1:17 1:17 Malak 3:1; 4:5-6; Mat 17:11-13

1:19 1:19 Tani 8:16; 9:21

1:27 1:27 Mat 1:16,18

1:31 1:31 Aisaia 7:14; Mat 1:21-23

1:32 1:32 2 Sam 7:12,13,16; Aisaia 9:7

1:37 1:37 Ngkat 18:14

1:46 1:46 1 Sam 2:1-10

1:50 1:50 Nang 103:13,17

1:51 1:51 2 Sam 22:28

1:52 1:52 Sop 5:11; 12:19; Nang 147:6

1:53 1:53 Nang 34:10

1:54 1:54 Nang 98:3

1:55 1:55 Ngkat 17:7; Maika 7:20

1:59 1:59 Ngkat 17:12; Lipai 12:3; Luk 2:21

1:68 1:68 Nang 72:18

1:69 1:69 Nang 18:2

1:71 1:71 Nang 106:10

1:72 1:72 Ngkat 17:7; Nang 105:8-9

1:73 1:73 Ngkat 22:16-17

1:75 1:75 Tai 2:12-14

1:76 1:76 Aisaia 40:3

1:77 1:77 Serem 31:34

1:78 1:78 Aisaia 60:1-2