12
Waalparrirnirlipa Jijaji yungurlipa nyanungu-piya nyina
Manngu-nyangkalu-jana yapa-patu yangka kujalpalu nyurru-wiyi nyinaja, yangka-patu kujalpalurla Kaatuku wala warrarda nyinaja. Nyanyi kalu-ngalpa kuja karliparla Kaatuku junga warrki-jarrimi. Kajirlipa ngampurrpa nyina Kaatuku puranjaku manu nyanunguku warrki-jarrinjaku, kujakungarntiji yampimirlipa nyiyarningkijarra majumaju purdangirli, kajika-ngalpa warrki-kijaku warla-pajirni. Yuwayi, Kaatu kangalpa ngampurrpa nyinami yungurliparla jungarni nyinami walya nyampurla, manu-ngalpa warrki yungu lawa-maninjaku. Kala majuju kajilparlipa warrarda mardakarla, kulalparlipa warrkiji lawa-mantarla. Yinyarrarluju kajikalu-ngalpa warla-pajirni, kalakalu-ngalpa Kaatu-kujaku warntarla-mani. Manngu-nyangkalu Jijaji-mipa. Kujalpa walya nyampurla nyinaja, Kaatukulparla wala nyinaja. Kujarlunya yungulparlipa waalparrikarla. Jijajirlilpa milya-pungu yangka kaji palimi, kapu pina-yani Kaatu-kurra, manu kapu wardinyi nyinami nyanungu-kurluju. Kujarlanya kula wurulypa parnkaja yapa-patu-kujakuju yangka kujalu warntawarntarla waraly-yirrarnu, lawa. Ngari-nyanu kutu yungu, manulu kurntaku-nyayirni ngurrju-manu warntawarntarlaju. Kala ngulaju ngula-juku. Nyanungurlujulpa nyanungukupalangu Kaatu manngu-nyangu. Ngula palinjarla wankaru-jarrija pina, ngula-jangkaju Kaaturlu pina-kangu nguru-nyayirni-wangu-kurra, manu nyinanja-yirrarnu nyanungu-wana jungarni-purdanji. Kaatujurla wardinyi-jarrija-nyayirni. Ngulalpa Jijaji walya nyampurla nyinaja, yapa maju-patujulpalurla nyurunyuru-jarrija. Kala nyanungujulparla wala-juku nyinaja Kaatuku kapuru nyinanja-wangu. Kujarlanya, kajilpalu-nyarra yapa nyurunyuru-jarriyarla, ngulaju ngula-juku. Jijaji-mipajukulu manngu-nyangka! Purayalu tarnngangku mata-jarrinja-wangurlu!
Kaaturlu kangalpa kurnta-ngarrirni yungurlipa jungarnirli pura
Yapa yinya-patu-karirli yangka kuja kalu-nyarra putaputa warntarla-mani Kaatu-kujaku, yangka-paturlu kuja kalu-nyarra putaputa jinyijinyi-mani majuku, yapa nyurrurlarlu kulankulu-jana purda-nyangu. Mardalu-nyarra pakarninjarla murrumurru-manu, ngulaju ngula-juku. Kulalu-nyarra marda tarnnga-kurra pakarnu Jijaji-piya, lawa murnma-juku. Warrardalu manngu-nyangka yimi nyampu kuja yapangku yirrarnu Payipulurla nyurru-wiyi. Kajinkili manngu-nyanyi, kapu-nyarra pirrjirdi-mani. Nyampurla yimingka, Kaatu kanyarra wangkami yangka-piya-yijala kuja karla kirda-nyanu wangkami nyanungu-nyanguku kurduku. Nyampunya-ka yimiji wangkami:
“Ngaju-nyangu kurdukurdu, kaji-nyarra Warlalja-Wiringki kurnta-ngarrirni, kulalu muntuku-jarrinjarla jamulu purda-nyangka. Nganaku-puka kuja karla Kaatu yulkami, yapa yinyaju-ka nyanungu-nyangu kurdu-pajirni. Yinya-kula-ka kurnta-ngarrirni yungu yapa yinyarluju purami jungangku.”* Nyangka Proverbs 3.11-12
Kaji-nyarra majurlangu yapa nyurrurlaku rdipimi, ngula-puruju walajukulurla Kaatukuju nyinaya, manu jungarnijikilirla nyinaya. Nyiyaku? Kaji-nyarra maju rdipimi, milya-pinyi kankulu Kaaturlu kanyarra pinarri-mani. Kurnta-ngarrirni kanyarra yungunkulurla jungarni nyinami. Yapa nyurrurlarlu kankulu milya-pinyi Kaatuju kirda-nyanu-patu-piya nyurrurlakupalangu-piya yangka kuja kalalu-nyarra kurnta-ngarrurnu yungulu-nyarra pinarri-mani yangka kujankulu wiri-jarrija. Kuja-jarrimi-kila-ka Kaatuju. Panungku karlipa-jana kurnta-ngarrirni kurdukurdu ngalipa-nyangu yungulu pinarri-jarrimi jungarni nyinanjaku. Kuja-piya-yijala, kuja kankulu Kaatu-kurlangu kurdukurdu nyinami, kujarlanya kanyarra Kaaturlu kurnta-ngarrirni yungunkulu pina-jarrimi jungarni nyinanjaku. Lawangkaju, kajikankulurla marda jurnta nyina yapa-kari. Nyampurla walyangka, kujalparlipa witawita nyinaja, kalalu-ngalpa kirda-nyanurluju kurnta-ngarrurnu. Kalalu-ngalpa pinarri-manu jungaku nyinanjaku. Kujarlanya, kalarlipa-jana purda-nyangu manu ngurrju-pajurnu. Kuja-piya-yijala, kuja kangalpa Kaaturlu kurnta-ngarrirni, yungulparlipa purda-nyangkarla. Wajampa-wangu yungurliparla wala nyinami. Kajirlipa kuja-jarrimi, ngulaju karliparla tarnnga jirrnganja nyina Wapirra Kaatuku nguru-nyayirni-wangurla. 10 Kujalparlipa witawita nyinaja, ngalipakupalangurlu kirda-nyanurlu kalalu-ngalpa kurnta-ngarrurnu witaku ngari yungurlipa jungarni nyinami. Kalalu-ngalpa marda kurnta-ngarrurnu maju-panu, manu marda kalalu-ngalpa kurnta-ngarrurnu ngari nyiya-jangka mayi. Kulalpalu marda nyarrpa manngu-nyangu ngalipaku jungarni-maninjaku. Ngulaju ngula-juku. Kaaturlu kangalpa pinarri-mani jungarnirli. Kurnta-ngarrirni kangalpa yungurlipa jungarni nyinami nyanungu-piya.
11 Nyangurla-puka kuja kangalpa Kaaturlu kurnta-ngarrirni, milya-pinyi karlipa nyanungurlu kangalpa pinarri-mani rarralypa nyinanjaku. Kujakunya karlipa ngampurrpaju nyina. Marda kajikarlipa-nyanu murrumurru purda-nyanyi. Kula ngurrju kujaju. Kala kajirliparla wala-juku nyinami, jungarni kapurliparla nyinami rarralypa-nyayirni kulu-wangu. 12 Kuja-jangkanya, pirrjirdi-mantalu-nyanu yungunkulurla Kaatuku wala warrarda nyinami jungarni. Kulalu yapa mata-piya nyinaya kuja-ka waku manu mirdi-jarra mirrmirr-karrimi. 13 Jungarnilirla warrarda nyinaya Kaatuku. Kulalu yapa-piya nyinaya kuja-ka yirdiyi rurrpa-kurlurla wapami. Kulalu yapa mirrmirrpa-piya nyinaya wapanja-wangu. Wapayalu Kaatu-kurlangu yirdiyirla, ngula kapu-nyarra pirrjirdi-mani.
Kularla karlirr-yanta jurnta Kaatukuju purda-nyanja-wangu
14 Yirriyirrili nyinaya yungunkulu-jana rarralypa nyinami yapa ngalya-kariki. Jungarnilirla nyinaya Kaatuku. Ngana-puka kuja-ka warntarla nyina Kaatu-kujaku, ngulangkuju kula nyanyi Warlalja-Wiri Kaatu.
15 Kaatuju-nyarra yimiri nyinaja nyurrurlaku yapaku. Kujarlanyalu-nyanu jarnkujarnku warrawarra-kangka kajika yapa nyurrurla-nyangu turnu-warnu-jangka karlirr-yani nyanungu-kujaku. Warrawarra-kangkalu-nyanu mimayi-kijakurlangu. Kaji yapa jinta mimayi-jarrimi, kajika-nyarra kulu wiri-kirra-mani, kajikankulu majungka-jarrimilki muku. 16 Kaji yapa ngana-puka nyurrurla-nyangu turnu-warnu-jangka warru kalykuru-jarrimi wati-kirli manu marda karnta-kurlu, manu kaji warntarla nyinami Kaatuku purda-nyanja-wangu, kuja-kujakujulu warla-pajika! Wangkayalurla yungu Kaatu-kurra pina-yani. Wilji-wangulu nyinaka jungarni yangka Yijuwu-piya-wangu * Nyangka Genesis 25–36 kujalpa nyurru-wiyi nyinaja. Parra jintangka, Yijuwujulpa yarnunjuku-nyayirni nyinaja, manu payurnu kukurnu-nyanu miyiki. Yijuwurla wangkaja, “Kajinpaju nyiyarlangu-puka yinyi ngarninjaku, ngula-jangkarluju kapunpa nyiyarningkijarra mani kirdana-kurlanguju kaji palimi. Ngajuju kularna ngampurrpa.” Papardi-nyanurlu Yijuwurluju-jala warrawarra-kangkarla-jana nyiyarningkijarra nyanungukupalangu-kurlangu. Kala lawa, kulalpa jungarnirli manngu-nyangu ngurrjuju. Ngarili punku-pajurnu-puka kirda-nyanu-kurlanguju. Ngarilpa miyi-mipa manngu-nyangu. 17 Kujarla Yijuwurlu kukurnu-nyanuku jangku-pungu kujarlu, ngula-jangkarluju-nyanu nginyinginyiji kurruly-yirrarnu Yijuwurlu. Yaninjarla wangkajarla kirda-nyanuku yungu payirni ngurrjuku yangka kuja kapurla Kaaturlu nyanunguku yinyi. Kala lawa, kirda-nyanurlu mamparl-pungu. Yijuwurlujulpa yulanja-karrarlu warlkurnu kirda-nyanuju, kala lawa. Nyanunguku kirda-nyanurlujurla yimi-ngarrurnu kukurnu-nyanu-mipaku nyiyarningkijarra ngurrju-kurluju.
18 Yapa nyurrurlarlu kula kankulu jurrku-juku kuruwarriji purami yangka kuja kalalu Yijirali-pinkirli puraja nyurru-wiyi. Jalangu kuja kankulu kutu-karda yanirni Kaatu-kurra, kula kankulu jurrku-juku nyanyi milpa-jarrarlu yangka kujalu nyanungurrarlu nyangu kujalu kutu-karda yanurnu Kaatu-kurra pirlingka Jayinayirla. Kujalu kutu-karda yanurnu pirli-kirra, nyangulu warlu wiri-jarlu jankanja-kurra kankarlarni. Yalkiriji maru-jarrija, warlpa wiri parnkajarni, manulpa ngapa wiri wantija. 19-20 Purda-nyangulu kula-ngantalpa yapangku juturnu kilji-nyayirnirli kurlumpurrngu-kurlurlu, manulu Kaatu purda-nyangu wangkanja-kurra. Nyanungu-jana kuja wangkaja, “Yampiyalu nyampu pirli wararra marnpirninja-wangurlu! Kaji nyiya kutu-karda yanirni yapa marda, puluku marda, jarnturlangu marda, kuja-kujakulu luwaka pirli-kirlirli!”* Nyangka Exodus 19.12-13 Kujalu Kaatu purda-nyangu wangkanja-kurra, lani-jarrija-nyayirnilirla. Mujujujulpalu warlkurnu yungu Kaatu wangkanja-wangu nyinayarla. 21 Mujujurlangulpa lani-jarrija, nyanunguju kuja wangkaja, “Lani karna mirrmirr-karrimi.”* Nyangka Deuteronomy 9.19
22 Junga kujaju. Yapa nyurrurlarlu kula kankulu jurrku-juku kuruwarriji purami kuja kalalu Yijirali-pinkirli puraja nyurru-wiyi yangka kujalpalu karrija pirli-wana Jayinayi-wana, lawa. Nyurrurlaju kankulu yani ngurra-kari-kirra yirdi-kirraju Jiyani-kirra. Yirdi jinta-kariji Jurujulumu. Yinyarla-ka Kaatuju nyina JUKURRARNU nguru-nyayirni-wangurla. Ngurra jintangka-juku kuja kalu marramarra-wati panu-jarlu-nyayirni wardinyi nyinami. 23 Ngurra jurrkungka-juku yapa nyurrurlaju kankulu-jana jinta-jarrimi Kaatu-kurlangu-nyayirni kurdukurduku. Yirdi-jana yirrarnu puku wiringka nguru-nyayirni-wangurla. Yapa nyurrurla kankulurla Kaatuku yanirni, yangka ngaka kapu-jana Kaaturlu miimii-nyanyi yapa jintawarlayi ngurrju-japa maju-japa. Yapa yangka kuja kalalurla jungarni nyinaja Kaatuku, kujalu palija, Kaaturlu-jana kangu nguru-nyayirni-wangu-kurra, manu kalurla marlaja nyina ngurrju Jijaji-piya. Nyurrurlaju kankulu ngula-kurra-yijala yani. 24 Junga kujaju. Yapa nyurrurla kankulu Jijaji-kirra yanirni. Kuja palija warntawarntarla, yalyu karlija nyanungu-nyangu palka-ngurlu. Nyanungu-nyangu yalyuju pirrjirdi, kula wati-kirlangu-piya yirdi-kirlangu-piyaju Yapulu-kurlangu-piya, lawa. Kuja Yapulukupurdangkarlu Kayinirli nyanunguju pungu, Kaaturlu yalyuju nyangu, manurla Kayinikiji kulu-jarrija-nyayirni.* Nyangka Genesis 4 Yilyaja wurnturu-nyayirni tarnnga-juku. Kala kuja Kaaturlu Jijaji-kirlangu yalyu nyangu, ngulaju-ngalpa mari-jarrija ngalipaku. Jijaji-kirlangu yalyungku-ngalpa pina-kangurnu Kaatu-kurra yungurlipa nyanungu-kurlu nyina tarnnga-juku. Kujanya-jana Kaaturluju jangku-pungu nyurru-wiyi nyurnunyurnuku-wiyi ngalipa-nyangukuju Jijajikingarnti yilyanjarnikingarnti.
25 Manngu-nyangka yardalu-jana Yijirali-pinki kujalpalu nyinaja nyurru-wiyi. Mujuju-jana wangkaja yungulu Kaatu-mipa purami. Kala lawa. Kulalu purda-nyangu, manulurla jurnta karlirr-yanu Kaatukuju. Kuja-jana jangkardu yanurnu murrumurru-maninjaku, kulalu nyarrpa wuruly-parnkayarla, lawa. Kuja-piya-yijala kajilparlipa yampiyarla Kaatu yangka kaji-ngalpa wangkami nguru-nyayirni-wangu-ngurlu, kulalparlipa wuruly-parnkayarla kajilpa-ngalpa jangkardu yantarlarni murrumurru-maninjaku. Kujarlanya, yirriyirri-jarriyalu kaji-nyarra Kaatu wangkami jalangu. 26 Kuja-jana Kaatu wangkaja Yijirali-pinkiki nyurru-wiyi, nyanungu-nyangu linpakurla marlaja mirrmirr-karrija walyaju. Kala jalangu, Kaatu kangalpa kuja wangkami, “Kapurna walya mirrmirr-karrinjaku yarda ngurrju-mani manu yalkirirlangu.”* Nyangka Haggai 2.6 27 Kaatu kula wangkaja walyaku manu yalkiriki mirrmirr-karrinjaku kapu ngurrju-mani jirramaku marda marnkurrpaku, lawa. Ngari jintaku-mipa. Nyiya-jangka kujaju? Milya-pinyi karlipa kuja Kaaturlu ngurrju-manu nyiyarningkijarra walyangka manu yalkirirla, manu nyanungu-nyangu yartarnarri-kirlirli kapu mirrmirr-karrinjaku ngurrju-mani yarda. Ngula-jangka kapu nyiyarningkijarra miimii-nyanyi ngurrju-japa maju-japa. Yuwayi, kapu walya manu yalkiri mirrmirr-karrinjaku ngurrju-mani yarda yungu nyanungu-nyangu nguru-nyayirni-wangu palka-juku warrarda karrimi. Kulalpa nganangku mirrmirr-karrinjaku ngurrju-mantarla. 28-29 Milya-pinyi karlipa yangka ngaka kapurlipa yani nguru-nyayirni-wangu-kurra yangka-kurra kulalpa nganangku mirrmirr-karrinjaku ngurrju-mantarla. Kaatu kapu-ngalpa wiriji nyinami yinyarlaju. Kujarlanya yati-wangkamirliparla Kaatuku. Nyanunguju warlu wiri-piya ngulangkuju kajika nyiyarlangu majuju purra. Kuja-kujakunyarliparla parntarrinjarla pulka-pinyi jungangku yungu-ngalpa wardinyi nyina ngalipaku. Ngurrju-pajirnirlipa manyu-pinja-wangurlu.

*12:6 Nyangka Proverbs 3.11-12

*12:16 Nyangka Genesis 25–36

*12:19-20 Nyangka Exodus 19.12-13

*12:21 Nyangka Deuteronomy 9.19

*12:24 Nyangka Genesis 4

*12:26 Nyangka Haggai 2.6