14
Ri e aj kꞌamal wach re ri tinamit kakichꞌaꞌtibꞌej suꞌanik kakichap ri Jesús
(Mt. 26:1-5; Lc. 22:1-2; Jn. 11:45-53)
Echiriꞌ kebꞌ qꞌij chi kopon wi ri nimaqꞌij Pascua y ri nimaqꞌij re tijoj pam na jinta levadura che,* Xew kakꞌis ri nimaqꞌij Pascua, kajeqer ri wuqubꞌ qꞌij re ri nimaqꞌij echiriꞌ raj Israel na kakitij ta pam kꞌo levadura che. Éx. 12; Dt. 16:1-17; Lv. 23:5-6 taq ri nimaq e aj chakunel pa Rocho Dios kukꞌ raj kꞌutunel re ri tzijpixabꞌ, lik kakitzukuj suꞌanik kakichap ri Jesús rukꞌ sokosoꞌnik re kakikamisaj. Xkibꞌiꞌij kꞌut: «Na kaqaꞌan ta pa wa nimaqꞌij chaꞌ ri tinamit na ketukuk ta ruma waꞌ» xechaꞌ.
Jun ixoq kuqꞌej kunabꞌal kiꞌ ruxlabꞌ chuꞌjolom ri Jesús
(Mt. 26:6-13; Jn. 12:1-8)
Kꞌo kꞌu ri Jesús pa ri tinamit Betania chirocho ri Simón, ri jun xkꞌojiꞌ ri yabꞌil lepra che. Ekꞌuchiriꞌ tzꞌul ri Jesús chwa ri mexa, xopon jun ixoq rukꞌaꞌam jun kꞌolibꞌal nojinaq che kunabꞌal lik kiꞌ ruxlabꞌ y lik kꞌi rajil, waꞌ ꞌanatal rukꞌ saqil nardo. Rixoq xuteqꞌij uchiꞌ ri kꞌolibꞌal; tekꞌuchiriꞌ, xuqꞌej ri kunabꞌal chuꞌjolom ri Jesús.
E kꞌo kꞌu jujun chike ri e kꞌo chiriꞌ xpe koyowal echiriꞌ xkil waꞌ, y jewaꞌ xkibꞌiꞌij chikiwach:
—¿Suꞌchak wa kunabꞌal xtzꞌiloꞌxik? Ma ri lik usukꞌ e ta xkꞌayix waꞌ chi oxibꞌ ciento denarios, y rukꞌ waꞌ ketoꞌ ri nibꞌaꞌibꞌ —xechaꞌ. Y lik kꞌu riꞌ kechꞌaꞌt chirij rixoq.
Ekꞌu ri Jesús xubꞌiꞌij chike:
—Mikꞌaq bꞌi uqꞌij wiꞌxoq. ¿Suꞌbꞌe kixchꞌaꞌt chirij ri xuꞌano? Ma ri xuꞌan chwe e jun utzilaj chak. Ri nibꞌaꞌibꞌ e laꞌ xaqi e kꞌo iwukꞌ yey utz kebꞌitoꞌo jampalaꞌ kiwaj riꞌix, noꞌj riꞌin na xaqi ta in kꞌo iwukꞌ. Wiꞌxoq e xuꞌano janipa ri xuchꞌij uꞌanikil; rukꞌ kꞌu waꞌ e xnabꞌej pan che uyijbꞌaxik ri nucuerpo che ri muqubꞌal we. Echiriꞌ kakam junoq, raj judiꞌabꞌ kakatinisaj ri cuerpo y kakikoj kunabꞌal kiꞌ ruxlabꞌ che. Paqatzij wi kambꞌiꞌij chiwe: Pa taq katzijox wi wa Utzilaj Tzij che ronoje ruwachulew, kakuxtax kꞌu wiꞌxoq ruma ri xuꞌano —xchaꞌ.
Ri Judas kukꞌayij ri Jesús
(Mt. 26:14-16; Lc. 22:3-6)
10 Ewi ri Judas aj Iscariot, jun chike ri kabꞌlajuj utijoꞌn ri Jesús, xeꞌek kukꞌ ri nimaq e aj chakunel pa Rocho Dios re kuya ri Jesús pakiqꞌabꞌ. 11 Rike, echiriꞌ xkita waꞌ, lik xekiꞌkot che y xkibꞌiꞌtisij nenareꞌ kakiya puaq che. Ekꞌu riꞌ ri Judas xujeq utzukuxik suꞌanik kuya ri Jesús pakiqꞌabꞌ.
Ri Jesús kutij ri cena re Pascua kukꞌ ri kabꞌlajuj utijoꞌn
(Mt. 26:17-29; Lc. 22:7-23; Jn. 13:21-30; 1 Co. 11:23-26)
12 Chupa kꞌu ri nabꞌe qꞌij re ri nimaqꞌij echiriꞌ katij ri pam na jinta levadura che y kekamisax chwi raltar taq ri qꞌapoj bꞌexex re ri Pascua,* Éx. 12:1-13; Lv. 23:5-6 rutijoꞌn ri Jesús xkitzꞌonoj che:
—¿Pa kaꞌaj wi la keꞌqayijbꞌaꞌ wi ri cena re Pascua? —xechaꞌ.
13 Ewi xebꞌutaq bꞌi kaꞌibꞌ chike rutijoꞌn y xubꞌiꞌij bꞌi chike:
—Jix pa ri tinamit y echiriꞌ kikꞌul jun achi rukꞌaꞌam jun kuraꞌ yaꞌ, chixterej bꞌi chirij. 14 Pa kꞌu kok wubꞌi waꞌ waꞌchi, chibꞌiꞌij che ri rajaw ja: “Jewaꞌ kubꞌiꞌij ri tijonel qeꞌoj: ¿Pachawi kꞌo wi ri luwar pa kantij wi ri cena re Pascua kukꞌ ri nutijoꞌn?” kixcha che. 15 Ekꞌu ri kuꞌan ri rajaw ja e kukꞌut chiwe jun nimalaj luwar chikaj pa ri kaleꞌ ja, waꞌ yijbꞌital chik. Chiriꞌ kꞌu riꞌ chiyijbꞌaꞌ wi ri cena re Pascua —xchaꞌ.
16 Xebꞌek kꞌu rutijoꞌn, xebꞌok pa ri tinamit y xeꞌkiriqaꞌ jelaꞌ pachaꞌ ri xubꞌiꞌij bꞌi ri Jesús chike. Y xkiyijbꞌaꞌ kꞌu ri cena re Pascua.
17 Ekꞌuchiriꞌ xok raqꞌabꞌ, xopon ri Jesús junam kukꞌ ri kabꞌlajuj utijoꞌn. 18 Ekꞌuchiriꞌ e kꞌo chwa ri mexa, e riꞌ kewaꞌik, ri Jesús xubꞌiꞌij:
—Paqatzij wi kambꞌiꞌij chiwe: Jun chiwe wa ix kꞌo wara wukꞌ pa waꞌim, e kakꞌayin we —xchaꞌ.
19 Ewi rike xkijeq lik kebꞌisonik y chikijujunal kakitzꞌonoj che:
—¿Kꞌaxtaj in riꞌ? —kacha jun.
—¿Kꞌaxtaj in riꞌ? —kacha jun chik.
20 Ri Jesús xukꞌul uwach; jewaꞌ xubꞌiꞌij:
—Waꞌ e jun chiwe wa ix kabꞌlajuj, e ri kumuꞌ lo ruwa junam wukꞌ chupa ri laq. 21 Paqatzij wi Ralaxel Chikixoꞌl Tikawex e katajin che rikꞌowibꞌexik janipa ri tzꞌibꞌital kan chupa Ruchꞌaꞌtem ri Dios puwi Rire. Pero ¡lik kꞌu toqꞌoꞌ uwach rachi kakꞌayin re! E ne más utz che waꞌchi tamaji xalaxik —xchaꞌ.
22 Xaloqꞌ kꞌu riꞌ kewaꞌik, ri Jesús xukꞌam ri pam y xutioxij che ri Dios. Ewi xuwechꞌo, xujach chike y jekꞌuwaꞌ xubꞌiꞌij:
—Chitijaꞌ, ma e nucuerpo waꞌ —xchaꞌ.
23 Xukꞌam kꞌu ri kꞌolibꞌal kꞌo vino chupa, yey echiriꞌ utioxim chi che ri Dios, xuya chike y konoje xkitij chuchiꞌ waꞌ wa kꞌolibꞌal. 24 Xubꞌiꞌij kꞌu chike:
—E nukikꞌel waꞌ, ri katuruw na kuma ukꞌiyal tikawex re kuybꞌal kimak, yey waꞌ e kujikibꞌaꞌ uwach ri kꞌakꞌ tzij.* Jer. 31:31-34 25 Paqatzij wi kambꞌiꞌij chiwe: Na kantij ta chi ruwaꞌal uva, kꞌate kiꞌntija tanchi chupa ruqꞌijol rutaqanik ri Dios —xchaꞌ.
Ri Jesús kuqꞌalajisaj ri kuꞌan ri Pedro echiriꞌ karewaj we retaꞌam uwach
(Mt. 26:30-35; Lc. 22:31-34; Jn. 13:36-38)
26 Echiriꞌ xkikꞌis ubꞌixoxik ri bꞌix, Kꞌisbꞌal re ri cena re Pascua, ri kakiꞌan raj judiꞌabꞌ e kakibꞌixoj ri Salmos 115–118. xebꞌek chwa ri juyubꞌ Olivos. 27 Ekꞌuchiriꞌ ri Jesús xubꞌiꞌij chike:
—Waqꞌabꞌ iwonoje riꞌix kiwesaj na iwibꞌ chwij, ma e pachaꞌ kubꞌiꞌij Ruchꞌaꞌtem ri Dios:
Kankamisaj raj chajinel
yey taq kꞌu riꞌ rubꞌexex kakikich bꞌi kibꞌ Zac. 13:7
kachaꞌ.
28 Noꞌj ekꞌuchiriꞌ kinkꞌastaj lo chikixoꞌl ri ekaminaq, kinnabꞌej bꞌi chiwach kꞌa Galilea —xchaꞌ.
29 Ekꞌu ri Pedro xubꞌiꞌij:
—Tobꞌ ne konoje kakesaj kibꞌ chiꞌij la, riꞌin na kanꞌan ta waꞌ —xchaꞌ.
30 Yey ri Jesús xukꞌul uwach:
—Paqatzij wi kambꞌiꞌij chawe: Wa jun aqꞌabꞌ, echiriꞌ kꞌamajaꞌ ne kabꞌixon kalaj ri teren, riꞌat oxlaj chik abꞌiꞌim na awetaꞌam ta nuwach —xchaꞌ.
31 Noꞌj ri Pedro lik xujikibꞌaꞌ ubꞌiꞌxikil:
—Tobꞌ ne chirajawaxik kinkam junam ukꞌ la, riꞌin na kanwewaj taj we wetaꞌam wach la —xchaꞌ. Jekꞌulaꞌ riꞌ xkibꞌiꞌij konoje.
Ri Jesús kuꞌan orar pa ri werta Getsemaní
(Mt. 26:36-46; Lc. 22:39-46)
32 Xebꞌopon kꞌu pa jun luwar Getsemaní rubꞌiꞌ. Ekꞌu ri Jesús xubꞌiꞌij chike rutijoꞌn:
—Chixtzꞌula kan wara, noꞌj riꞌin kiꞌnꞌana orar —xchaꞌ.
33 Yey xebꞌukꞌam kꞌu bꞌi ri Pedro, ri Jacobo y ri Juan rukꞌ. Xujeq kꞌu riꞌ lik kabꞌisonik y kakꞌaxkꞌobꞌ ri ranimaꞌ. 34 Xubꞌiꞌij kꞌu chike:
—Kꞌo jun unimal bꞌis re kamik chinukꞌuꞌx. Chixkꞌola kan wara; mixwarik y lik chiꞌana orar —xchaꞌ.
35 Tekꞌuchiriꞌ, ri Jesús xqibꞌ chi pana jubꞌiqꞌ chwach, xuqasaj umejelem kꞌa chuꞌlew, y xutzꞌonoj che ri Dios we ta kuya na che na kikꞌow ta chupa ruꞌorayil ri kꞌaxkꞌobꞌik, 36 jewaꞌ xubꞌiꞌij:
«Tat, Lal Nuqaw, chiwach Rilal na jinta kꞌana kꞌayew; chinkolobꞌej ko la chaꞌ na kinikꞌow ta chupa waꞌ wa kꞌaxkꞌobꞌik. Noꞌj na e ta kꞌu chuꞌana ri kuaj riꞌin, ma e chuꞌanaꞌ janipa ri kaꞌaj Rilal» xchaꞌ.
37 Tekꞌuchiriꞌ, xtzelej lo pa e kꞌo wi kan rutijoꞌn y xebꞌoꞌluꞌriqaꞌ kewarik. Xubꞌiꞌij kꞌu che ri Pedro:
—¿Katwar kami riꞌ? ¿Na xakuy ta kꞌana ri waram chaꞌ kaꞌan orar wukꞌ, tobꞌ tane xa juna ora? 38 Mixwar kꞌut, y lik chiꞌana orar chaꞌ kichꞌij uchuqꞌabꞌ ri kꞌambꞌal ipa kapetik. Paqatzij wi, lik kacha ikꞌuꞌx che uꞌanik ri utz, noꞌj waꞌ lik kꞌayew chiwe ma e ri itiꞌjil na jinta ukowil —xchaꞌ.
39 Ekꞌu ri Jesús xeꞌek tanchik, xuꞌana orar, yey e xutzꞌonoj che ri Dios ri ujeqom chi lo utzꞌonoxik nabꞌe. 40 Tekꞌuchiriꞌ, xtzelej tanchi lo kukꞌ rutijoꞌn y xebꞌoꞌluꞌriqaꞌ kewarik; ma ri kiwach lik na kukuy ta chi ri waram y na kakiriq ta chik saꞌ ri kakibꞌiꞌij che. 41 Xtzelej kꞌu lo churox laj y xubꞌiꞌij chike:
—¿Kꞌa kixwar kami riꞌ riꞌix? ¿Kꞌa kixuxlanik? ¡Kuꞌan na kꞌu laꞌ! Ma e waꞌ xopon ruꞌorayil chaꞌ Ralaxel Chikixoꞌl Tikawex kayaꞌ pakiqꞌabꞌ raj makibꞌ. 42 ¡Chixwaꞌlijoq! ¡Joꞌ! Chiwilaꞌ, ma ri kakꞌayin we riꞌin e laꞌ xkꞌunik —xchaꞌ.
Kachap bꞌi ri Jesús
(Mt. 26:47-56; Lc. 22:47-53; Jn. 18:2-11)
43 Kꞌa kachꞌaꞌt ne ri Jesús echiriꞌ xkꞌun lo ri Judas, jun chike ri kabꞌlajuj utijoꞌn. Ekꞌu rire erachbꞌilam lo ukꞌiyal winaq kukꞌaꞌam lo espada y cheꞌ. Taq waꞌ etaqom lo kuma ri nimaq e aj chakunel pa Rocho Dios, taq raj kꞌutunel re ri tzijpixabꞌ y ri nimaq winaq re ri tinamit.
44 Ekꞌu ri Judas, ri kayaꞌw bꞌi re pakiqꞌabꞌ, ubꞌiꞌim chi lo chike suꞌanik kaketaꞌmaj china ri kakichapo, jewaꞌ ubꞌiꞌim: «E ri jun kantzꞌubꞌ uchiꞌ, e riꞌ rire. Chapa kꞌu alaq y kꞌama bꞌi alaq, yey chekojo bꞌi alaq e chajinel re chaꞌ na kanimaj tubꞌi» xchaꞌ. 45 Ekꞌuchiriꞌ xkꞌunik, maji chik xqibꞌ rukꞌ ri Jesús y xubꞌiꞌij che:
—¡Wajawal, Wajawal! —xcha che. Y xutzꞌubꞌ uchiꞌ.
46 Ekꞌuchiriꞌ, ri winaq xkichap ri Jesús chaꞌ kakikꞌam bꞌi pa qꞌatbꞌal tzij.
47 Kꞌo kꞌu jun chike rutijoꞌn e kꞌo chiriꞌ, xresaj lo ru espada y xujochij bꞌi jun uxikin ri raj chak ri kajawal raj chakunel pa Rocho Dios.
48 Xubꞌiꞌij kꞌu ri Jesús chike:
—¿Suꞌchak petinaq alaq rukꞌ espada y cheꞌ? ¿Petinaq kami alaq che ukꞌamik bꞌi juna eleqꞌom? 49 Wa petinaq loq ronoje qꞌij waꞌ kꞌut kinkꞌutun chiwach alaq pa ri Rocho Dios. ¿Suꞌchak kꞌu riꞌ kꞌa e laꞌ kinoꞌlchapa alaq? Noꞌj jekꞌuwaꞌ kuꞌano chaꞌ e kuꞌana janipa ri qꞌalajisam kan chupa Ruchꞌaꞌtem ri Dios —xcha chike.
50 Tekꞌuchiriꞌ, konoje rutijoꞌn xebꞌanimajik y jelaꞌ xkiya kan ri Jesús.
Jun ala kanimajik
51 Kꞌo kꞌu jun ala teran bꞌi chirij ri Jesús, upisom ribꞌ xa chupa jun sábana; rire xchap kuma ri soldados. 52 Pero rala xusolij kan rusábana y e laꞌ chꞌanalik xanimajik.
Ri Jesús kꞌo chikiwach raj qꞌatal tzij e aj judiꞌabꞌ
(Mt. 26:57-68; Lc. 22:54-55, 63-71; Jn. 18:12-14, 19-24)
53 Xkikꞌam kꞌu bꞌi ri Jesús chwach ri kajawal raj chakunel pa Rocho Dios. Tekꞌuchiriꞌ, xkimol kibꞌ ri nimaq e aj chakunel kukꞌ ri nimaq winaq re ri tinamit y raj kꞌutunel re ri tzijpixabꞌ.
54 Ekꞌu ri Pedro xa naj teran pan chirij ri Jesús y xok bꞌi kꞌa che ruwa ja re ri rocho ri kajawal raj chakunel pa Rocho Dios. Xeꞌtzꞌula kꞌu kukꞌ ri e chajinel, e riꞌ kumiqꞌisaj ribꞌ chuchiꞌ ri aqꞌ.
55 Ri nimaq e aj chakunel pa Rocho Dios kukꞌ konoje ri uchapom wi ribꞌ ri qꞌatbꞌal tzij, kakitzukuj suꞌanik kakikoj umak ri Jesús chaꞌ jelaꞌ utz kaqꞌat tzij re kamik puwiꞌ, noꞌj na jinta kꞌo xkiriq chirij. 56 Ma lik e kꞌi ri winaq xkitzꞌaq uchiꞌ, pero lik junwi taq ri xkibꞌiꞌij. 57 Ewi xeyaktaj jujun y xkitzꞌaq uchiꞌ, jewaꞌ xkibꞌiꞌij chirij:
58 —Riꞌoj xqato echiriꞌ xubꞌiꞌij: “Kanwulij wa Rocho Dios ꞌanatal xa kuma rachijabꞌ, yey xa pa oxibꞌ qꞌij kanyak jun chik na ꞌanatal ta kuma rachijabꞌ” —xechaꞌ. 59 Na rukꞌ ta kꞌu riꞌ, lik junwi taq ri xkibꞌiꞌij.
60 Ewi ri kajawal raj chakunel pa Rocho Dios xyaktaj chikixoꞌl y xutzꞌonoj che ri Jesús:
—¿E kami laꞌ na jinta kꞌana kabꞌiꞌij riꞌat? ¿Saꞌ kꞌu ri kakꞌulubꞌej uwach puwi wa ketajin che ukojik chawij? —xchaꞌ.
61 Pero ri Jesús xa xuto y na jinta kꞌo xubꞌiꞌij. Tekꞌuchiriꞌ, xuꞌan jun chik tzꞌonobꞌal che ri Jesús:
—¿At bꞌa riꞌ ri Cristo, Rukꞌajol ri Dios, ri Jun lik nim uqꞌij? —xcha che.
62 Ri Jesús xukꞌul uwach:
—Qatzij, “In Riꞌin.” Kil na kꞌu alaq Ralaxel Chikixoꞌl Tikawex tzꞌul puwikiqꞌabꞌ ri Dios, ri lik kꞌo unimal uchuqꞌabꞌ yey kil kꞌu alaq riꞌ echiriꞌ kakꞌun lo pa sutzꞌ chwa ri kaj* Dn. 7:13; Ap. 1:7 —xchaꞌ.
63 Ekꞌu ri kajawal raj chakunel pa Rocho Dios xurichꞌij ruqꞌuꞌ y xubꞌiꞌij:
—¡Na jinta chi uchak más e aj kojol umak! 64 Ma lik e laꞌ xta alaq xmakun chirij ri Dios echiriꞌ xubꞌiꞌij ri lik na taqal ta che. ¿Saꞌ kꞌu riꞌ kabꞌiꞌij ralaq che? —xchaꞌ.
Ewi konoje xkiqꞌat tzij puwi ri Jesús y xkibꞌiꞌij lik taqal che kakamisaxik.
65 Y e kꞌo jujun xkijeq kakichubꞌaj; kakichꞌuq rupalaj, kakiꞌan pa tꞌoꞌy yey kakibꞌiꞌij kꞌu che:
—Chanaꞌij peꞌ china xchꞌayaw awe —kecha che. Yey ri e chajinel kakipachꞌ qꞌabꞌ chupalaj.
Ri Pedro kubꞌiꞌij na retaꞌam ta uwach ri Jesús
(Mt. 26:69-75; Lc. 22:55-62; Jn. 18:15-18, 25-27)
66 Ekꞌu ri Pedro kꞌo ikem che ruwa ja echiriꞌ xkꞌun lo jun ali raj chak ri kajawal raj chakunel pa Rocho Dios. 67 Ekꞌuchiriꞌ rali xril ri Pedro kumiqꞌisaj ribꞌ chuchiꞌ ri aqꞌ, lik xutzutzaꞌ uwach y xubꞌiꞌij che:
—Rilal lal jun chike ri eteran chirij ri Jesús ri aj Nazaret —xcha che.
68 Ewi ri Pedro xrewaj, jewaꞌ xukꞌul uwach:
—Riꞌin na wetaꞌam ta uwach y na wetaꞌam tane saꞌ puwiꞌ katchꞌaꞌt wi —xchaꞌ. Xel kꞌu bꞌi chuchiꞌ ri puerta. Tekꞌuchiriꞌ, xchꞌaw ri teren.
69 Ekꞌu rali aj chak echiriꞌ xril tanchi ri Pedro, xujeq ubꞌiꞌxikil chike taq ri e kꞌo chiriꞌ:
—Waꞌ waꞌchi e jun chike rutijoꞌn ri Jesús —xchaꞌ.
70 Noꞌj ri Pedro xrewaj tanchik. Joqꞌotaj kꞌu riꞌ, e taq ri e kꞌo chiriꞌ xkibꞌiꞌij tanchi che ri Pedro:
—Paqatzij wi rilal lal jun chike rutijoꞌn; lik qꞌalaj lal aj Galilea, ma ri kachꞌaꞌt la e junam rukꞌ ri kechꞌaꞌt rike —xechaꞌ.
71 Ewi ri Pedro xujeq ubꞌiꞌxikil itzel taq tzij y lik xujikibꞌaꞌ uwach, xubꞌiꞌij:
—Riꞌin na wetaꞌam ta kꞌana uwach waꞌ waꞌchi kabꞌiꞌij alaq —xchaꞌ.
72 Ekꞌu ri teren xchꞌaw chukalaj. Ewi xkꞌun lo chukꞌuꞌx ri Pedro ri xbꞌiꞌx lo che ruma ri Jesús: «Kꞌamajaꞌ ne kabꞌixon ri teren chukalaj, riꞌat oxlaj chik abꞌiꞌim na awetaꞌam ta nuwach.» Ekꞌu katajin waꞌ pujolom, xumaj roqꞌej.

*14:1 Xew kakꞌis ri nimaqꞌij Pascua, kajeqer ri wuqubꞌ qꞌij re ri nimaqꞌij echiriꞌ raj Israel na kakitij ta pam kꞌo levadura che. Éx. 12; Dt. 16:1-17; Lv. 23:5-6

14:8 Echiriꞌ kakam junoq, raj judiꞌabꞌ kakatinisaj ri cuerpo y kakikoj kunabꞌal kiꞌ ruxlabꞌ che.

*14:12 Éx. 12:1-13; Lv. 23:5-6

*14:24 Jer. 31:31-34

14:26 Kꞌisbꞌal re ri cena re Pascua, ri kakiꞌan raj judiꞌabꞌ e kakibꞌixoj ri Salmos 115–118.

*14:62 Dn. 7:13; Ap. 1:7