6
Zozi nʋn ɛnwʋnmɩan ele cɩan'n
(Matie 12.1-8, Maakɩ 2.23-28)
Cɩan kʋn Zozi nʋn yɩ́ menian'n-mɔ kɔ kpɛ nun *bele ebo kʋn asʋ. Cɩan sɔ'n, ɔ tɩ ɛnwʋnmɩan ele cɩan. Yɩ́ menian'n-mɔ kɔ tɩtɩ bele mma'n bie bɛ kɔ kputa yɩ́ bɛ́ sa nun bɛ kɔ yɩyɩ yɩ́ nwʋn abʋɩn'n bɛ kɔ li. Mɔ Falisifʋɛ'n-mɔ nwunlin yɩ́ sɔ'n, bɛ́ nwan: “Nzukɛ ati yɛ̂ ɛmɔ yɔ like mɔ yɛ́ mala'n tua kɛ nán bɛ yɔ yɩ́ ɛnwʋnmɩan ele cɩan'n?”
Mɔ bɛ hanlɩn sɔ'n, Zozi kɔ bua bɛ́ kɛ: “Asʋ ɛmɔ kɩnngalɩ man like mɔ Davidi yɔlɩ, mɛlɛ mɔ ɛhɔɛ hunlin yɩ́ nʋn yɩ́ menian'n-mɔ nɩn anwʋn ɛjɔlɛ'n lé ɔ? Davidi wʋlʋlɩ Nyanmɩan sua nɩn anun, ɔ falɩ kpaʋn'n-mɔ mɔ b'a fa b'a man Nyanmɩan'n, ɔ nʋn yɩ́ menian'n-mɔ bɛ lili. Kpaʋn sɔ'n, Zufʋ'n-mɔ mala'n kele kɛ sʋanlan ngacile biala le man atɩn ɔ nni man kɛ Nyanmɩan tɛɛyɩfʋɛ'n-mɔ ala.” Mɔ Zozi bualɩ bɛ́ sɔ'n, nán ɔ'a han ɔ'a tʋ sʋ kɛ: “Mân Baa'n tɩ ɛnwʋnmɩan ele cɩan nɩn asʋ kpain.”
Sʋanlan'n mɔ yɩ́ sa kʋn a jɔ'n.
(Matie 12.9-14, Maakɩ 3.1-6)
Ɛnwʋnmɩan ele cɩan kʋn biekun, Zozi kɔ wʋlʋ asɔnɩn sua kʋn anun, ɔ kɔ hehele ninnge. Anɩn bian kʋn wɔ asɔnɩn sua nɩn anun ɛbɛlɛ, yɩ́ sa fama nɩn a jɔ. Mala nɩn asʋ mgbain'n-mɔ nʋn Falisifʋɛ'n-mɔ mɔ bɛ wɔ ɛbɛlɛ'n, anɩn bɛ lɛ nɩan sɛ Zozi kɔ man wuluwafʋɛ bie anwʋn kɔ sa ɛnwʋnmɩan ele cɩan nɩn an. Ɔ sanlɩn kɛ bɛ lɛ kpʋnndɛ atɩn bɛ sɩn sʋ bɛ tʋn yɩ́ ɛsʋan. Nan kɛmɔ Zozi sɩ mɔ b'a jʋnlɩn'n, ɔ kɔ han kɔ hele wuluwafʋɛ'n kɛ: “Jasʋ jinlan menian'n-mɔ kʋalaa anyunnun ɛwa.” Bian'n kɔ jasʋ kɔ jinlan bɛ́ nyunnun ɛbɛlɛ.
Mɔ bian'n jasʋlɩ jinlanlɩn'n Zozi kɔ kaci yɩ́ nyɩn meninsʋnman nɩn anwʋn ɛlɔ, yɩ́ nwan: “Mɩn 'ba bisa ɛmɔ kosuan. Yɛ́ mala'n kele sɛ? Ɔ kele kɛ yɛ yɔ́ ye ɛnwʋnmɩan ele cɩan nɩn anaan yɛ yɔ́ ɛtɛ? Yɛ lé sʋanlan ati ngʋan anaan yɛ hún yɩ́ ɔ?”
10 Zozi kɔ nɛnɩan bɛ́ kʋalaa bɛ́ nyunnun, ɔ kɔ tʋ yɩ́ nyɩn wuluwafʋɛ nɩn anwʋn ɛlɔ, yɩ́ nwan: “Tɩnngɛ wɔ́ sa nɩn anun.” Bian'n kɔ tɩnngɛ nun, ɛbɛlɛ ala, yɩ́ sa'n kɔ yɔ kpa. 11 Ɛhɩ, Falisifʋɛ'n-mɔ nʋn mala nɩn asʋ mgbain'n-mɔ kɔ fɛ ɛya kpa. Sian'n bɛ lɛ bisa bisa bɛ́ nwʋn like mɔ bɛ 'yɔ nán bɛ́ sa a han Zozi'n.
Zozi mmɔfʋɛ bulu nʋn nnyuan'n
(Matie 10.1-4, Maakɩ 3.13-19)
12 Mɛlɛ sɔ nɩn anun, Zozi kɔ hɔ kɔ fʋ bʋka kʋn asʋ. Ɔ 'kɔ a sɛlɛ Nyanmɩan. Ɔ kɔ sɛlɛ Nyanmɩan kɔngɔɛ dede alɩ́ɛ kɔ hɩn. 13 Mɔ alɩ́ɛ hɩnlɩn'n, Zozi kɔ fɛfɛlɛ yɩ́ menian'n-mɔ bɛ kɔ yia. Ɔ kɔ nɩan bɛ́ nun kɔ yɩ bulu nʋn nnyuan ɔ kɔ tʋn bɛ́ mmɔfʋɛ. 14 Menian bulu nʋn nnyuan sɔ'n-mɔ y'ɔ le: Simʋn mɔ Zozi fɛlɛ yɩ́ Pɩɛlɩ'n, ɔ nʋn yɩ́ nianman Andele, Zʋakɩ nʋn Zʋan, Filipʋ nʋn Baatelemin, 15 Matie nʋn Toma, Alɩfe awa Zʋakɩ nʋn Simʋn mɔ bɛ fɛlɛ yɩ́ *Zɛlɔtʋfʋɛ'n, 16 Zʋakɩ awa Zudɩ, ɔ nʋn Zudasɩ Isikaliɔtɩ mɔ ɔ 'ba yɩ Zozi man'n.
Menian dɔʋn 'ba yia Zozi anwʋn
(Matie 4.23-25)
17 Ɛhɩ, Zozi nʋn yɩ́ mmɔfʋɛ'n-mɔ, bɛ fi bʋka nɩn asʋ, bɛ kɔ ju bɛ kɔ jinlan lɩka sɛsɛ kʋn. Lɩka sɔ'n, anɩn Zozi menian dɔʋn kpa a yia ɛbɛlɛ. Menian sɔ'n-mɔ, mmie-mɔ fi Zude mân nun. Mmie-mɔ fi Zoluzalɛmʋn. Mmie-mɔ fi jenvie nɩn anʋan ɛlɔ kulo'n-mɔ mɔ bɛ mantan mantan Tii nʋn Sidʋn nɩn asʋ. 18 Bɛ walɩ kɛ bɛ 'ba a tie Zozi Anʋan Ɛjɔlɛ'n, ɛsɛ bɛ man bɛ́ nwʋn sa. Bɛ́ mɔ bɛ́ kʋsʋ wawɛ ɛtɛ wɔ bɛ́ nun m'ɔ kele bɛ́ yalɛ'n, wawɛ ɛtɛ'n fi bɛ́ nun tu. 19 Bɛ́ kʋalaa bɛ kulo kɛ bɛ kan Zozi. Ɔ sanlɩn kɛ tunmin kʋn fi yɩ́ nun fite y'ɔ man bɛ́ nwʋn sa ɔ.
Nyila nʋn munnzue'n
(Matie 5.1-12)
20 M'ɔ yɔlɩ sɔ'n, Zozi kɔ tʋ yɩ́ nyɩn yɩ́ menian'n-mɔ ɛlɔ yɩ́ nwan:
“Nyila hán ɛmɔ mɔ bɛ tɩ ehianfʋɛ'n, ɔ sanlɩn kɛ Nyanmɩan Belemgbin Mân'n tɩ ɛmɔ dɩɛ!
21 “Nyila hán ɛmɔ mɔ ɛhɔɛ lɛ kun ɛmɔ kɩkaala'n, ɔ sanlɩn kɛ ɛmɔ akʋ 'ba yi.
“Nyila hán ɛmɔ mɔ bɛ le sun'n, ɔ sanlɩn kɛ ɛmɔ 'ba sɩlɩ.
22 “Nyila hán ɛmɔ, mɛlɛ mɔ bɛ lɛ kpɔ ɛmɔ, mɔ bɛ lɛ fʋan ɛmɔ, mɔ bɛ lɛ kpɛ ɛmɔ nzʋba, mɔ bɛ lɛ bu ɛmɔ menian mgban wɔ *Mân Baa'n dunman nun. 23 Mɔ bɛ 'yɔ ɛmɔ sɔ'n, ɛmɔ lí fɛ bɛ mán bɛ́ nwʋn tɛ bɛ́ bɛ sí abile bɛ húhulu. Ɔ sanlɩn kɛ ɛmɔ 'ba nyan yɩ́ nwʋn ahatua kpili kpa wɔ anwunno ɛlɔ. Afɩ daba, kɛ bɛ́ nan-mɔ helelɩ Nyanmɩan mgbɔmanfʋɛ'n-mɔ ahʋlʋwa nɩn anɩn.
24 “Nan ɛmɔ esikafʋɛ'n-mɔ, munnzue hán ɛmɔ! Ɔ sanlɩn kɛ ɛmɔ asa a han ɛmɔ salɩɛ dɩɛ'n dada angʋnmɩn.
25 “Munnzue hán ɛmɔ mɔ bɛ́ kʋ a yi'n! Ɔ sanlɩn kɛ ɛhɔɛ 'ba hun ɛmɔ.
“Ɛmɔ mɔ bɛ lɛ sɩlɩ kɩkaala'n, munnzue hán ɛmɔ! Ɔ sanlɩn kɛ alʋabɔ 'ba han ɛmɔ, ɛmɔ 'ba sun.
26 “Munnzue hán ɛmɔ mɔ menian'n-mɔ kʋalaatin kan ɛmɔ anwʋn ɛjɔlɛ kpa'n. Afɩ daba, kɛ bɛ́ nan-mɔ hanlɩn ato mgbɔmanfʋɛ'n-mɔ anwʋn ɛjɔlɛ kpa nɩn anɩn.
Ɛmɔ húlo bɛ́ mgbɔfʋɛ'n-mɔ
(Matie 5.38-48; 7.12a)
27 “Nan ɛmɔ mɔ bɛ lɛ tie mɩ́n'n, mɩɩn kan mɩn kele ɛmɔ kɛ: Ɛmɔ húlo bɛ́ mɔ bɛ kpɔ ɛmɔ'n. Ɛmɔ yɔ́ bɛ́ ye. 28 Ɛmɔ yéyila bɛ́ mɔ bɛ bɔ ɛmɔ sasan nɩn asʋ. Ɛmɔ yɔ́ asɔnɩn bɛ man bɛ́ mɔ bɛ kele ɛmɔ ahʋlʋwa'n. 29 Sɛ sʋanlan bie kpacɩ ɛmɔ anyɩn bɛ̂ nɩn asʋ a, bɛ káci fama'n maan ɔ kpácɩ sʋ. Sɛ sʋanlan bie de ɛmɔ taladɩɛ'n mɔ bɛ wula yɩ́ sʋ nɩn an, ɛmɔ yɩ́ mɔ ɛmɔ wula yɩ́ bʋ'n kʋsʋ bɛ mán yɩ́. 30 Sʋanlan biala m'ɔ kɔ sɛlɛ ɛmɔ like'n, ɛmɔ fá mán yɩ́. Sɛ sʋanlan tʋa ɛmɔ de like mɔ ɛmɔ le nɩn an, nán bɛ bisa yɩ́ bʋsʋ. 31 Like mɔ ɛmɔ kulo kɛ menian'n-mɔ yɔ man ɛmɔ'n, ɛmɔ kʋsʋ yɔ́ like sɔ'n bɛ mán bɛ́.
32 “Sɛ bɛ́ mɔ bɛ kulo ɛmɔ nɩn ala yɛ̂ ɛmɔ kʋsʋ kulo bɛ́ a, nzu nvasʋɛ dɩɛ yɛ̂ ɛmɔ nyan yɩ́ sʋ ɔ? Ɛtɛfʋɛ'n-mɔ kʋsʋ kulo bɛ́ mɔ bɛ kulo bɛ́'n. 33 Sɛ bɛ́ mɔ bɛ yɔ ɛmɔ ye nɩn ala yɛ̂ ɛmɔ kʋsʋ yɔ bɛ́ ye a, nzu nvasʋɛ dɩɛ yɛ̂ ɛmɔ nyan yɩ́ sʋ ɔ? Ɛtɛfʋɛ'n-mɔ kʋsʋ yɔ sɔ bie. 34 Bɛ́ mɔ ɛmɔ bɔ bɛ́ bʋsɩa a ɛmɔ de di kɛ bɛ kʋala yɩ́ tua'n, sɛ bɛ́ ngʋnmɩn ala yɛ̂ ɛmɔ bɔ bɛ́ bʋsɩa a, nzu nvasʋɛ dɩɛ yɛ̂ ɛmɔ nyan yɩ́ sʋ ɔ? Ɛtɛfʋɛ'n-mɔ kʋsʋ bɔ bɛ́ manngʋn ɛtɛfʋɛ'n-mɔ mɔ bɛ kʋala kalɛ'n tua'n bʋsɩa. 35 Nan ɛmɔ dɩɛ, nán bɛ yɔ sɔ. Ɛmɔ húlo bɛ́ mɔ bɛ kpɔ ɛmɔ'n, ɛmɔ yɔ́ bɛ́ ye, ɛmɔ bɔ́ bɛ́ bʋsɩa, nán bɛ susu bɛ́ ti bɛ gua sʋ kɛ bɛ túa bɛ mán ɛmɔ. Sɛ ɛmɔ yɔ sɔ a, ɛmɔ 'ba nyan yɩ nwʋn ahatua kpili kpa, ɛsɛ ɛmɔ 'ba kaci Nyanmɩan m'ɔ wɔ anwunno anwunno ɛlɔ nɩn amma. Ɔ sanlɩn kɛ ɔ tɩ kpa man menian mɔ bɛ nzɩ man ye'n, ɔ nʋn menian kʋsʋ mɔ bɛ́ kunnun tɩ ɛtɛ'n. 36 Kɛmɔ ɛmɔ Asɩ'n sɩ anwunnvoe'n, ɛmɔ kʋsʋ nwún anwunnvoe.
Nán bɛ bua bɛ́ manngʋn'n-mɔ ndɛɛ
(Matie 7.1-5)
37 “Nán bɛ bua bɛ́ manngʋn'n-mɔ ndɛɛ nán Nyanmɩan Kpili kʋsʋ a mmua man ɛmɔ ndɛɛ. Nán bɛ bu sʋanlan fɩ́ɩ́ fʋɔ nán Nyanmɩan kʋsʋ a mmu man ɛmɔ fʋɔ. Ɛmɔ fá bɛ́ manngʋn'n-mɔ ɛtɛ'n bɛ hyé bɛ́ nán Nyanmɩan kʋsʋ a fa ɛmɔ dɩɛ nɩn a hye ɛmɔ. 38 Ɛmɔ hyé bɛ́ manngʋn'n-mɔ nán Nyanmɩan kʋsʋ a hye ɛmɔ bie. Bɛ 'su ninnge bɛ gua ɛmɔ taladɩɛ'n pɔsʋ kpili nɩn anun, bɛ 'tinndin sʋ kpa maan ɔ yi dede ɔ bʋ sʋ. Susulɩɛ'n mɔ ɛmɔ fa bɛ susu ninnge bɛ man bɛ́ manngʋn-mɔ'n, yɩ́ yɛ̂ Nyanmɩan 'fa susu man ɛmɔ ɔ.”
39 Mɔ Zozi hanlɩn sɔ yuelɩ'n, ɛsɛ ɔ kɔ bu anyɩnndala kʋn biekun kɔ hele bɛ́, yɩ́ nwan: “Anyɩnsinlinwafʋɛ, ɔ nni man yɩ́ manngʋn anyɩnsinlinwafʋɛ taataa. Sɛ ɔ yɔ yɩ́ sɔ a, bɛ́ munnyuan bɛ 'gua kunman nun. 40 Sʋanlan mɔ bɛ lɛ kele yɩ́ like'n, ɔ nzɩ man like ndala man yɩ́ mɩn'n m'ɔ lɛ kele yɩ́'n. Kʋsʋ sɛ ɔ suan like nán ɔ nwun yɩ́ kpa bɔkɔɔ a, ɔ kaci kɛ yɩ́ mɩn'n.
41 “Nzukɛ ati yɛ̂ ɛ lɛ nɩan tabʋa munmuin kaan'n m'ɔ la wɔ́ nianman nɩn anyɩn nɩn asʋ, nan kʋsʋ ɛ nnwun man tabʋa ebue'n m'ɔ la wɔ́ dɩɛ nɩn asʋ'n? 42 Ɔ yɔ sɛ mɔ ɛ kʋala ɛ kan kele wɔ́ nianman'n kɛ: ‘Anianman, yaci mɩ́n maan n yɩ́ wɔ́ nyɩn nɩn asʋ munmuin kaan'n’, wɔ́ mɔ ɛ nnwun man kɛ tabua ebue kʋn la wɔ́ nyɩn dɩɛ nɩn asʋ'n? Ɛ bɔ wɔ́ nwʋn apoo. Di mʋa yɩ m'ɔ la wɔ́ nyɩn nɩn asʋ'n, asannan nán a nwun asɩ a yɩ m'ɔ la wɔ́ nianman'n dɩɛ nɩn asʋ'n.
Ɔ le baka kʋn nʋn yɩ́ mma
(Matie 7.16-20; 12.33-35)
43 “Baka kpa nzu man mma ɛtɛ yɛ̂ baka ɛtɛ kʋsʋ nzu man mma kpa. 44 Baka biala m'ɔ jin'n, yɩ́ mma'n y'ɔ man bɛ nwun yɩ́ nzɔlɛ ɔ. Bɛ ndɩ man *figi mma eminlan mmowe'n-mɔ asʋ. Yɛ̂ bɛ ndɩ man divɩn mma kʋsʋ baka mɔ yɩ́ nwʋn le bowe nɩn asʋ. 45 Sʋanlan m'ɔ tɩ kpa'n, ati anun kpa ninnge y'ɔ yɔ ɔ. Sʋanlan kʋsʋ m'ɔ tɩ man kpa'n, ati anun ɛtɛ ninnge y'ɔ yɔ ɔ. Ɔ sanlɩn kɛ ɛjɔlɛ m'ɔ wɔ sʋanlan akunnun'n y'ɔ fite yɩ́ nʋan ɔ.
Sua nnyuan nɩn anwʋn ɛjɔlɛ'n
(Matie 7.24-27)
46 “Nzukɛ ati yɛ̂ ɛmɔ fɛlɛ mɩ́n ‘yɛ́ Mɩn, yɛ́ Mɩn’, kʋsʋ ɛmɔ nyɔ man like mɔ n gɔ bisa'n? 47 Sʋanlan m'ɔ kɔ a mɩ́n nwʋn, m'ɔ kɔ tie mɩ́n nʋan ɛjɔlɛ'n, m'ɔ kɔ nanndɩ sʋ'n, ɛ 'nwun like m'ɔ soman yɩ́'n: 48 Ɔ soman sʋanlan m'ɔ lɛ si sua. Ɔ'a fun kunman'n maan ɔ'a hɔ mʋa ɔ'a wula yɩ́ bʋ ɔ'a si sua nɩn ɛbʋɛ nɩn asʋ. Mɔ fɔsɩɛ'n tikelɩ'n, asue'n-mɔ kɔ yi kɔ bu asɩ ɔ kɔ han sua'n, nan kʋsʋ ɔ'a ngʋala man yɩ́ bu. Ɔ sanlɩn kɛ sua sɔ'n jin bi. 49 Sʋanlan kʋsʋ m'ɔ tie mɩ́n Nʋan Ɛjɔlɛ'n m'ɔ nnanndɩ man sʋ'n, ɔ soman sʋanlan mɔ ɔ'a si yɩ́ sua nɩn anyʋan nɩn asʋ. Ɔ'a nwula man sua nɩn abʋ. Mɔ fɔsɩɛ'n tikelɩ'n, asue'n-mɔ kɔ yi kɔ bu asɩ ɔ kɔ han sua'n. Ɛbɛlɛ ala, sua sɔ'n kɔ bubu kɔ gua kpa bɔkɔɔ.”