Markus
Yesus me Ukuwata Peeta Menaa
Mee kapogee mee ko Markus waa Yahudi bagee kiya wa me apanaa tomaa kaa Yesus mikee gaata bagee yuwa paagoo yaebeamaata.
Wa me ebeamaata menaa kuwa ko kuwa idukaa kaama Ebo Kristus mee daamaa wigintaata ebo toowoo taatagi see wegawoo seta menaa kuwa Yesus Wa kaa uwa daata kemaata Wa me ukuwanaa, peenaa seta menaa ma, Wa me mée topenaa seta menaa ma kuwa ebeamaata. Wa me ebeamaata menaa kuwa eebaa yaato Matius kapogee yiba miya topa, Lukas kapogee yiba miya topa.
Yesus mee epoo to wodoo pakaa-seometa kaama wodoo tahun amaamo waa naa omemaata kaama tahun 65 mee yiba mokoo mee kapogee yaebeamaata.
Mee kapogee yiba mena kutuu yuwa kuwa ko kisee:
1:1-13 Yesus mee uwo yatukumeta kaama petamanii ukuwanaa, peenaa seta menaa
1:14–6:6 Yesus mee Galilea wee kaa ukuwanaa, peenaa seta menaa
6:7–8:30 Yesus me dimi nagii-nagii agiyoo omaago ma ukuwaaniyaabuu senaa seta menaa
8:31–10:52 Yesus bogaano monaa da ekaapa kega naadi mée topenaa, ukuwanaa seta menaa
11:1–12:44 Yesus mee Yerusalem magaa kaa pakaamaata kaama mée topenaa, ukuwanaa seta menaa
13:1-37 Yesus me Anii wiyaagoo meeno taa kaboo kisee ukuwaaniita, kisee ukuwaandaa taata kiya daamaa nadiitoo taai, Ni me menaa daamaa nayeewoo, nawegawoo taai naadi menaa
14:1–15:47 Mée me Yesus mee peneata kaama booyaata menaa
16:1-20 Yesus aya andoo peeta kaama wodopasi wegata menaa
1
Uwo mée yatukumeta mée Yohanes me wegata menaa
Mat 3:1-6,11-12, Luk 3:3-6,15-17, Yoh 1:19-28
Ebo Kristus Yesus mee, Ogatamee Yoopaa Wa kaa daamaa petamanii menaa kuwa ko kisee: Idukaa Ogatamee me kapogee yiba nabi Yesaya me menaa ena ebeamaata, mee ko kisee:
"Ni me menaa naweganaa taano mée ena wa keta pooi see kaasiita,
A me poono etaa da wa me daamaa kamasiitagi. Mal 3:1
Piya taa, one taa see ebo mee maga ugii da taa mée waa ena me ebo menaa-menaa kaa 'TUHAN me etaa da ipiipi yawuditagaai.* "TUHAN me etaa da ipiipi yawuditagaai" see menaa mee ko TUHAN mee moga meenaki yoka ikii me pedeo yuwa ekeata kaama maamaa diitoo taai naadi ebea-ebea menaa mee. Nabi Yesaya me menaa yiba TUHAN see ekaa mee ko YAHWEH see ekaa mee.
Waa meeno see etaa da daamaa topoo yatupitagaai'" see menaa ebeamaata. Yes 40:3
Uwo mée yatukumeta mée Yohanes waa piya taa, one taa see ebo mee maga ugii da kaa peemaata kaama eeweganaa seta menaa ko "Ikii me pedeo dimii, pedeo menaa kuwa Ogatamee me epa kiekeasiipi yoka eto ko ekeata kaama uwo tukumaai" see menaa weganaaki. Mée eebaa wa paagoo peegeekea, kuwa ko Yudea wee kaa bagee ma, Yerusalem magaa kaa bagee ma okoo mée eebaa. Okoo me pedeo yuwa uduma awee da kaa wegatagaa semaata kaama Yohanes me Yordan dee kaa uwo yatukumigi. Yohanes wa me dokaa kuwa ko unta iyuu me iyata dokaa, bedaa epmoonee da mee woda kado me ipiipii seta. Wa me naano agiyoo kuwa ko motaabi ma, degee kegoo uwoo ma kuwa. 2Raj 1:8 Wa me wegata menaa mee ko kisee: "Waa uuto meepi Mée mee ko esee ebo. Anii peedi yoka anii esee-kodeata kaama Wa me bado doko yabeano kuwa miya weda, iyo. Ani me ikii uwo yiba kitukumpa kiya Wa me kitukumaano kuwa ko Roh Kudus yiba miya kitukumaatagi" see asigi.
Yesus mee uwo yatukumeta menaa
Mat 3:13-17, Luk 3:21-22, Yoh 1:32-34
Kuwa kaboo da Yesus mee Galilea wee kaa omegee naadi kaama peedoota Yordan dee kaa peemaata kaama Yohanes me Waa uwo yatukumigi. 10 Yesus maayoo kaa peanta kaama deataayaa naaki taka ena epoo to kabaanta kaama wiya wodeenega. Kisee wodeenta kaama Roh mee poodee see bedoo eseaniyaa mokoo see see Wa kaa eseanigi. 11 Kuwa kaboo da taa epoo to yaato kaama aseeyamaata menaa ko "Aa ko Ni me esee kaepa see Yogaa yoka A me Anii dimi wikii-wikii nasiyaabuuke" see asigi. Mzm 2:7, Yes 42:1
Iblis me Yesus pedeo ukuwasi naadi asegee seta menaa
Mat 4:1-11, Luk 4:1-13
12 Kuwa kaboo da Roh Kudus me Yesus mee piya taa, one taa see ebo mee maga ugii da kaa eepeegi. 13 Peemaata kaama Iblis me ni me menaa nayeesi naadi Waa apaadee segee see egapii mée wiya. Yesus Waa mee magaa to kaa yago tookee agiyoo yupii omegee, toogeeka too malaikat bagee yuwa me Waa iye-iyee seta.
Doge abagee see bagee mée okoo wui Yesus sekaataa peeta menaa
Mat 4:12-22, Luk 4:14-15, 5:1-11
14 Kuwa kaboo da Yohanes mee digiyoo ee yiba seemiyaagea. Waa seemiyaata kaama Yesus mee peedoota Galilea wee kaa peemaata kaama Ogatamee me etokaa daamaa menaa kuwa eeweganaaki. 15 Wa me menaa mee ko kisee: "Eto ko monaa da kaa kega. Ogatamee Wa too ebo mée eetoono see kooki yoka ikii me pedeo dimii, pedeo menaa kuwa ekeata Waa ma dimii menaa kaa too umiwoo, toowoo taai, bedaa kuwa etokaa daamaa menaa kuwa mikee gaawoo taai" see menaa kuwa eeweganaaki. 16 Yesus mee Galilea piku geboo da taa peetaaka too deamaayaa naaki doge abagee see bagee mée ekea wiya uwo pikuu da yiba jala onee tameeyamoo taakea. Ena mee ekaa da ko Simon, ena mee Simon ebee ekaa da ko Andreas. 17 Yesus me asiino, "Ni sekaataa nameei. Ekea mée naabawoo see bagee wiya kikiyaapa" see asigi. 18 Kisee ki jala onee ekeata Wa sekaataa peegea. 19 Bedaa peedoota peenaa amoo maa kaa mokoo peemaata deamaayaa naaki mée ekea wiya topea, kuwa ko Zebedeus me yogaa wiya, Yakobus ma, Yohanes ma ekea kenaaya. Ekea koma yiba jala onee ipiipii taakea. 20 Yesus me "Ekea Ni sekaataa nameei" see asigi naaki kisee ki mee komaa da ma, nagamee Zebedeus ma, wa me agiyoo yaokagee see bagee yuwa ma kuwa uduma ekeata Wa sekaataa peegea.
Yesus me paa yaabagaapeata menaa
Luk 4:31-37
21 Yesus ma okoo peedoota Kapernaum magaa kaa peemaayu. Sabat naagoo Waa sembahyang segee see ee yiba seemeta kaama mée topetaaka too ko 22 kiyoo yiitookea bagee yuwa dimi nagimegea, Wa me mée tupiino ko omaago yoka, Musa me menaa mée topetaa see bagee me mée topetaa siyaa see see se. 23 Kuwa kaboo da taa ko mee ee yiba paa agoo see mée ena tupi. Wa me mena ebo kaa 24 "Ei, Yesus, Nazaret magaa kaa Mée, Aa ma inii mapea menaa agoo? Inii mée umina pedeo kiyaano see naadi mege ye? Aa mee ko anii kanekeenega. Aa ko Ogatamee me kawigintaata pedeo ena ma taa see Mée mee ii" see asigi. 25 Yesus me omaago ma asiino, "Aa koogo tooi, wa kaa kaama pooi" asigi naaki 26 paa me mee mée to maa da totomo yasiyaata kaama ebo menaa-menaa kaa wa kaa kaama peegi. 27 Kuwa deegea bagee uduma dimi nagimegea. Okoo me wegaano, "Mee kaasee agiyoo? Wa me mée tupiino menaa kuwa gipii see menaa ii. Wa me menaa kuwa esee pesee, omaago. Paa yuwa 'Pooi' see asigi naaki Wa me menaa yayiino too" see aawegaakea. 28 Kuwa Wa me koo sipi menaa yuwa doodoota Galilea wee kaa magaa kaa kiyoo-kiyoo uduma eeweganaa seta.
Yesus me mée eebaa okoo kaa meanee seta agiyoo yataa kiyaabuu seta menaa
Mat 8:14-17, Luk 4:38-41
29 Yesus mee sembahyang segee see ee kaa paa yaabagaapeata kaama peedoota Simon ma, Andreas ma ekea me ee kaa, Yakobus ma, Yohanes ma ekea miya peegea. 30 Ee kaa peemaaga too ko Simon me apimee baayo wa me ometaa see yoo tani ma ikiyoo meanta totaaka. Okoo moga peedoota Yesus paagoo pe-asegea. 31 Waa peedoota mee apii to paagoo yagaa da peneata anoogeeyaagi naaki ikiyoo taa keepeasega. Taa kega naadi anoogeeta naano agiyoo mée yuwa manega. 32 Keno seomigi kaboo ikiyoo yago bagee yuwa ma, paa yago bagee yuwa ma okoo uduma Yesus paagoo eemedaakea. 33 Mee magaa kaa bagee uduma mee ee kaa kenee to kaa kutumeeiikea. 34 Okoo me deei-deei, meanee see agiyoo tomaa-tomaa yuwa eebaa Wa me yataa kiyaagi, paa eebaa miya yaabagaapeasigi. Paa yuwa me 'Mee ko Ebo Kristus yoka' see kuwa ipi kemaata Yesus me okoo mena peenaa ma se wegayaagi.
Yesus me daamaa doometa menaa eeweganaa seta menaa
Luk 4:42-44
35 Omemaayu pedeo tokomaa, pe-aweeniino taa see kaboo da Yesus mee peedoota mée taa see yoo peemaata kaama sembahyang taaki. 36 Simon ma, waa ma bagee yuwa ma okoo epo Yesus abanaakea. 37 Okoo me Waa deemaata kaama asiino, "Mée uduma kaabanaakea" see asegea. 38 Wa me asiino, "Anii mena eeweganaa taano see naadi meta yoka gebo kaa apanaa magaa kaa bagee yuwa paagoo niipooi" see asigi. 39 Waa Galilea wee kaa magaa uduma nawenaa, peenaaka too sembahyang segee see ee yuwa yiba Wa me menaa daamaa eewegageeki, paa seemeta bagee yuwa miya paa yaabagaapii segeeki, kisee ukuwanaa segee seta.
Yesus me mée ena esee pedeo abuu yuwa yataa kiyaata menaa
Mat 8:1-4, Luk 5:12-16
40 Kuwa kaboo da mée ena, bado yagaa kuwa esee pedeo abuu me daa-noota see mée Yesus paagoo meemaata kaama mumo maga kaa esee-ekeasigi. Wa me maamaa aseekee kaa "Aa ede kepa ko ni me abuu kuwa A me nataa kiyaayaa yoka" see asigi. 41 Yesus me waa epa nao naadi wa kaa yagaa pe-maataata kaama "Daamaa, a me abuu kuwa taa kaai" see asigi. 42 Taka ena abuu kisee ki taa keepeasigi. 43 Yesus me waa koogo pooi see aseta kaama bedaa Wa me pesee kaa asiino, 44 "Ani me abuu kataa kiyaaga kuwa mée se asii. Aa koogo peedoota imam bagee paagoo pooi, okoo me daamaa ipiipi kadeesi ke. Abuu kuwa mikee taa kega ii see kadeegea kaboo Ogatamee paagoo kupi-maniino agiyoo kamanisi naadi doo-pooi, idukaa Musa me 'Kisee ukuwaai' see wegata see see. Mée me 'Aa mikee eto abuu taa kega ii' see kuwa kanekeensi naadi kuwa uduma pe-ukuwaai" see asigi. Im 14:1-32 45 Kisee asigi kiya mee mée to me kuwa Wa me kisee daamaa nakoo sipi see menaa kuwa awee da kaa kiyoo-kiyoo eewegakomeegi. Mee kaama wodoo Waa kota magaa kaa awee da kaa peenaa taano iyo. Waa gebo kaa magaa kaa mée eebaa taa see yoo kiyoo too toogeeki. Kisee kiya kiyoo-kiyoo bagee mée eebaa Wa paagoo medaakea. Yesus Waa kota magaa kaa awee da kaa peenaa taano iyo see menaa mee ko ikiyoo yago bagee yuwa ma, aii kisee deetaa see bagee yuwa ma okoo mée maamaa eebaa Wa paagoo yigimeeii taapea naadi kaama Waa mée eebaa tuyaa magaa kaa awee da kaa peenaa taano iyo, see menaa mee.

*1:3 "TUHAN me etaa da ipiipi yawuditagaai" see menaa mee ko TUHAN mee moga meenaki yoka ikii me pedeo yuwa ekeata kaama maamaa diitoo taai naadi ebea-ebea menaa mee. Nabi Yesaya me menaa yiba TUHAN see ekaa mee ko YAHWEH see ekaa mee.

1:6 2Raj 1:8

1:11 Mzm 2:7, Yes 42:1

1:44 Im 14:1-32

1:45 Yesus Waa kota magaa kaa awee da kaa peenaa taano iyo see menaa mee ko ikiyoo yago bagee yuwa ma, aii kisee deetaa see bagee yuwa ma okoo mée maamaa eebaa Wa paagoo yigimeeii taapea naadi kaama Waa mée eebaa tuyaa magaa kaa awee da kaa peenaa taano iyo, see menaa mee.