9
Kalun kel Gelewkabiliw Kunum ilo Yamdase em Sang te.
Beli, Yesus e akalem kalun kel gelewkabiliw kunum biilo gaayemei, i akalem mit talsiliw kale. Teliwi, e ilo kitil so wiin fian mak duyemse kasike, i ki keko, aneng matil takala koyemsomi, wakamin kal auk so biliw kawtiw ilo fein dokoyemsiliw kale. Keko beli, e ilo yamdalei, “Sunbin-Got em gawman ding dim em weng kal ken ati be bakayem uneko, wakamin kal auk kebiliw kawitiw ilo okmino koyemkem unoliwka!”, yangse kale. Beem ding dim bakate, Yesus e ilo kawkew weng mak bokoyemomele: “Yu uneko, kanelom tokfol so, men so, wanin so, tum win on kisol so, afak ilim alew so, mesesem mesesem eisneng beem ibolow kuw fukuneko, aluwko, kakamokoliw te!* Iluk 10:4-11 Yu abiw mak uneko, am mak kawtem uniw tewe, am ka kel kuw bomeliwi, kanelom am gol kemokoliw te! Yu uneko, abiw mutuk mak kawtem unokoliw kate, abiw ka im kasel i yulo kalfongeko, kulinba koyemiw tewe, kaneliw abiw be iti kolew ding dim kabalak e, yu yom yan dim fewtokoko, fat mobe kukun be abiw ka kel kalis koleweko, iti unoliwka! Yom kaneliw beem mongom ete abiw kasel i kal keliwete: I Sunbin-Got em angin bate.”, yangse kale.
Yangeko, weng banimse ding dim bakate, i uneko, Yesus im yange Weng Kal Ken Ati be abiw abiw angom kalo bakayem tem bakayem tem kesomi, wakamin so kebiliw kawtiw ilo okmino koyemsiliw kale.
Beli, Galili aneng fian em emisik kamok fian Antibas Kelot e Yesus em kanelewse sang be kililsomi, ibolow tiak tiak kese kale. Nimtew angom? Mali kawtiw i Yesus em dulum elote bokolomeliw: “Sion e kuanse kate, e iti fomkamin kel teinse sako?”, ange ange kesiliw kale.* Matyu 16:14; Mak 8:28; Iluk 9:19 Kesomeliwi, mali i bokolomeliw: “E Sunbin-Got em sua kel alenale bontem dim bakamin kunum Elaisa ete sako? Bani, e nanew sua kel alenale bontem dim bakamin kunum kuaneko, iti fomkamin elote teinse kunum ete sako?”, ange ange kesiliw kale. Kesiliw kate, Kelot e weng mak bokolomele: “Ne Sion em kak elo goto kolewsi kasike, kunum beem sang kili kembi kunum kale kante ya?”, angeko, dakalase kale. Keko beli, e Yesus elo atemomin ibolow kuw kese kale.* Iluk 23:8
10 Beli, beem ding dim bakate, Yesus em kalun kel kalan kunum bi iti teleko, ikalem kanesiliw sang be Yesus elo bokolewsiliw kale. Bokolewsomeliwi, eso iso imikel kuw uneko, Betsaida abiw mak kalo unsiliw kale. 11 Unesomi, kawtiw banban mak kiliko: “Yesus e Betsaida abiw elo une kai!”, ange ange kesomeliwi, i elo anggeleweko, unsiliw kale. Uniwi, Yesus e ilo yetemeko, kalfongeko, “Mewso telina!”, yangeko, Sunbin-Got em gawman sang be ilo bokoyemeko, wakamin so kebiliw kawtiw ilo okmino koyemse kale.
12 Keko beli, ataan tem dokong ange dim bakate, akalem kalun kel gelewkabiliw kunum i teleko, Yesus elo bokolewomeliw: “Kale kel kawtiw banim aneng kasike, ku kunum waneng banban biilo bokoyemomelew: ‘Yu abiw mak abiw mak kalo wanin so, akalomin abiw dim so, fenem unoliwka!’, yanga!”, dangsiliw kale. 13 Dangiwi, e ilo bokoyemomele: “Yukalem ete ilo wanin mak yemenina!”, yangei, i yan weng bokolewomeliw: “Nu wanin teingabi belet wanin so, takam alew so, kuw mak aluwbuluw te! Kasike kame, nu abiw mutuk mak uneko, ka kel wanin wenokoluw sako? Nu nam ki keluw te!”, dangsiliw kale. 14 Nimtew angom? Kawtiw banban kuw kesomi, kunum ite kuw im fufu e teinga abi kel tausen (5'000) kel kesiliw kale. Kebiliwi, Yesus e akalem gelewkabiliw kunum ilo bokoyemomele: “Kawtiw bi 50, 50 keko, kesomeliw kano, ka tein ka tein keloliwka!”, yangse kale. 15 Yangei, akalem gelewkabiliw kunum bi ka biliw kawtiw ilo yangei, kunum waneng alik alik i ka kel teinsiliw kale. 16 Teinsomeliwi, Yesus e teingabi kel belet wanin be so, takam alew be so, kulu aluwsomi, abiil elo atemeko, Sunbin-Got elo “Weso! Seyo!”, dangse kale. Dangeko, wanin be fakal fakal kelewsomi, akalem kalun kel gelewkabiliw kunum ilo duyemei, i ka biliw kawtiw biilo yemensiliw kale. 17 Yemeniwi, i kuluko, wanesomi, kumun fasu angsiliw kate, wanin anung be banso banso beki kuw kese kasike, i kalun kel men fian mak abuko, wen dukusiliw kale.
Yesus e Kante sa?
18 Beli, deiw mak ding mak kabalak e, Yesus so, akalem gelewkabiliw kunum iso, alik alik i unesomeliwi, Yesus emikel kuw Sunbin-Got eso weng bokose kale. Em eso weng bokose ding dim bakate, e akalem gelewkabiliw kunum ilo dakalalomele: “Kawtiw i nelo netemeko, nelo kante nangeko, ibolow fukunkabiliw a?”, yangse kale. 19 Yangei, i yan weng bokolewomeliw: “Mali kawtiw mak i bokolomeliw: ‘Ku ok da koyem kemin kunum Sion kute te!’, angbiliw te. Mali isik bokolomeliw: ‘Ku Elaisa kute te!’, angbiliw te. Iti mali kawtiw mak i bokolomeliw: ‘Sunbin-Got em sua sua kel kuaneko, iti teinse bontem dim bakamin kunum kute te!’, angbiliw te.”, dangsiliw kale.* Iluk 9:7-8 20 Dangiwi, e ilo dakalalomele: “Kate yutaka! Yukalem ete ne kante nangeko, ibolow fukunbiliw a?”, yangei, Fita esik yan weng bokolewomele: “Ku Sunbin-Got em Mesaya kute te!”, dangse kale.* Sion 6:68-69 21 Dangei, Yesus e kitil weng mak bokoyemomele: “Yu kanelom mali kawtiw ilo ‘Yesus be Mesaya ete te!’, yangeko, bokoyemokoliw te! 22 Yu kilele kililina! Isalael angin im kak kunum kebiliw kunum so, Sunbin-Got em am yol em kunum ayem sel eso, em angin iso, Sunbin-Got em kukuyemin weng kalem aulewko, kukuyemkabiliw kunum iso, alik alik bi Kawtiw Aul nelo gal kenemeko, ilum betbet fian mak dunemeko, nenokoliw kasike. Neniwi, ne kuaneko, yemamas kel ding keko, iti baba teinoki te!”, yangse kale.* Iluk 9:44; 18:32-33
Yesus elo Gelewomin em Weng te.
23 Yangeko, kawtiw alik alik ilo bokoyemomele: “Nimin kunum waneng ite mak nelo nenggelewiw tewe, i ikalem ibolow fukunin e koyemsomi, Sunbin-Got em ibolow fukunin bete kuw gelewemoliwka! Gelewbiliw kasike, kawtiw mali mak i ilo nem dulum elo yenewi, i inkal kulamiw tewe, i ‘Ken kuw ka!’, angeko, nelo diwkuw nenggelewboliwka!* 9:23 Gilik weng sin e kale kel bokolomele: “Yu Yesus em ais dim sil bikisiliw em ais din kuluko, nenggelewina!”, angse te. (Matyu 10:38; 16:24; Mak 8:24). * Matyu 10:38; Iluk 14:27 24 Yu kilele kililina! Ikalem kal anggil dim ete kuw aluweko, fukunkabiliw kawtiw i finik banimokoliw te. Kate, nimin kunum waneng ite mak nelo nenggelewbiliw beem mongom ete ikalem kal anggil dim beelo kolewiw tewe, kunum waneng bi sunsun finik so bin kuluko, bókoliw te.* Matyu 10:39; Iluk 17:33; Sion 12:25 25 Yu kilele ibolow fukunina! Kawtiw i kawin dim kaleem on kisol mesesem beem ibolow kuw keko, kulamokoliw kate, ikalem finik e Seten-Ataanim em weing dong tem une tewe, kulameliw on kisol be ki keko, ilo dokoyemoke ya? 26 Yu kilelbi boliwka! Nimin kawtiw ite mak kawtiw im awan finganeko, Kawtiw Aul nakalem so, nem weng so, ibik kunemiw tewe, nakalem so, nem Aatim eso, yelim num auk so kitil so be fein kaim fiteweko, nem Aatim akalem wiin so amkose yemdakamin finik iso makuw toloki ding dim kabalak e, nakati kanebiliw kawtiw biilo akokow keyemeko, ibik kuyemboki te.* Matyu 10:33; Iluk 12:9 27 Yu nem yangbi weng kale kilele kililina! Kame mali kawtiw mak biliw kali kuaninba siliw akate, Sunbin-Got em gawman ding dim e, ikati atemokoliw te.”, yangse kale.
Anggil Dim Ailse em Sang te.
28 Beli, duan kel ding banime ding atew kele ding dim bakate, Yesus e Fita so, Sion so, Sekow so, alemsal kunum biilo yemde uneko, amgu tikin elo Sunbin-Got eso weng bokolomin unsiliw kale. 29 Em Sunbin-Got eso weng bakabe ding dim bakate, em kiinguen dim ailei, famdes angeko, em ilim dim akal ataan takak atew filik falak ailse kale. 30 Ailsomelei, alew kunum mak eso moko, weng bakabiliwi, i yetemsiliw kale. Alew biim wiin e kanekote: Mak e Moses e, mak e Elaisa ete kale. 31 Aso ikati Yesus eso Sunbin-Got em ailbin kitil nam beem mutuk ka biliw ding dim bakate, em Selusalem abiw mutuk fian elo uneko, sili sili nam em yan kulomin beem dulum elote kaneloke eisneng so, em iti unoke sang so, alik alik beem sang bakabomeliwi, alenaliw kale.* Iluk 9:22 32 Alenaliw kate, Fita so akalem awkunum kumel alew biso yengdel i kiin ok kuw keyembei, i akalsiliw kale. Akalsomeliwi, i baba teineko, yetemiwete: Yesus so alew kunum biso im kal dim e ailbin kitil nam so aileko, biliwi, yetemsiliw kale.* 2 Fita 1:16-18 33 Yetemsomeliwi, Yesus eso bakabiliw kunum alew bi iti unomin ibolow kesiliw kasike, Fita e Yesus elo weng mak bokolewomele: “Num kukuyemin kunum kutaka! Buluw dim kale ken te. Nimtew angom? Kame kalakate, nu kanis doung kanel doung tem am alemsal mak geluma! Am mak e kom, mak e Moses em, mak e Elaisa em gelokoluw te.”, dangse kate, em dange weng beem mongom e Fita akalem akati akokow kese kale. 34 Fita em ange ding dim bakate, yukam sel mak teleko, Yesus so, kunum alew biso, alemsal ilo kasi koyemsomelei, Fita so, alemsal kunum biso, i fingansiliw kale. 35 Fingansomeliwi, yukam tem kalote weng mak bokoyemomele: “Kunum be nakalem min ete te! Nakalem ete elo nakalem wiin so amkoko, dabalasi kasike, yukati akalem weng kuw gelewemoliwka!”, yangse kale.* Iluk 3:22 36 Weng be bokoko, kimi angei, i atemiwete: Yesus emikel kuw mobelei, atemsiliw kale.
Beem ding dim bakate, i kanesiliw sang be mali kawtiw ilo bokoyeminba kesiliw kale.
Aul gel mak elo Kilele Kelewse em Sang te.
37 Beli, i akalsomeliwi, iti aneng danei, im amgu tikin koleweko, bit dim elo unsiliw ding dim bakate, kunum waneng banban mak Yesus em fukun talsiliw kale. 38 Teliwi, ilum sakik fian so kunum mak gaanemin fian keko, bokolomele: “Kukuyemin kunum kutaka! Nem aul makmak kuw elo dokolewolewka! 39 Aneng matil mak teleko, elo aol nam kelewbe kasike, min be diwkuw gaanin fian mak kesomi, walwal kuw kili kili keko, filmok felfel kekabe te. Aneng matil be elo fongate kolewinba kekabe kasike, akalem kal anggil e melen kun so fitew keko, alakabe te. 40 Nakalem aul be kom kenggelewbiliw kunum biim mit debele teli kate, i ki keko, aneng matil beelo takala kolewinba keliw te.”, dangse kale. 41 Dangei, Yesus e yan weng mak bokoyemomele: “Ibo! Yu kunum waneng ibolow alew so, kukuw alew so kawtiw yutaka! Yu fein nanginba kebiliw kawtiw kasike, ne yulo gal keyemi te!”, yangeko, alew elo bokolewomele: “Kom min be debele tala!”, dangse kale. 42 Dangei, min em Yesus em mit talse ding dim bakate, aneng matil be aul beelo walwal kuw kili kili kelewse kale. Kelewei, Yesus e aneng matil beelo kitil weng bokoleweko, aul beelo kileleweko, aul be iti alew elo dulewse kale. 43 Dulewei, ka biliw kawtiw i em kanese be atemeko, yol angeko, bokolomeliw: “Sunbin-Got e nono kitil eisneng kale kelewe ya?”, angsiliw kale.
Angeko yol angsiliw kasike, Yesus e akalem gelewkabiliw kunum ilo bokoyemomele: 44 “Yu yukalem kentem be busuko, kilele kililina! I Kawtiw Aul nelo maka im teing dim da konemokoliw te!”, yangse* Iluk 9:22 45 kate, akalem gelewkabiliw kunum bi em yange weng beem mongom e akokow kesiliw kale. Nimtew angom? Sunbin-Got e weng beem mongom e kaim dalinba keyemei, i dolon kelinba kelewbiliw kasike. Kate, i elo dakalalomin e fingansiliw kale.* Iluk 18:34
Kawtiw Wiin Fian so im Kukuw im Sang te.
46 Deiw mak ding mak, Yesus em gelewkabiliw kunum i weng bonge bonge keko, “Kante emisk keko, mali biim kak kunum keloke a?”, ange ange keko, weng dusiliw kale.* Iluk 22:24 47 Weng dubeliwi, Yesus e im ibolow tem be kal keko, aul mak debele teleko, akalem mit ka mo kolewsomelei, 48 bokoyemomele: “Nimin kawtiw ite mak nem ibolow fukunomi, aul gel kalakalin mak dokolewiw tewe, i nelo dokonemiw te. Dokonemsomi, nelo namdase Aatim akati dokolew kebiliw te. Yu kililina! Yom mutuk kale wiin banim keko, alik alik im afak kuw kekabe kunum bete kuw wiin fian so kunum kebe te.”, yangse kale.* Matyu 10:40
49 Yangse ding dim bakate, Sion e Yesus em weng be kilisomi, weng mak bokolewomele: “Kukuyemin kunum kutaka! Kom wiin dim e mali kawtiw im dim biliw aneng matil takala koyemkabe kunum mak atemsuluw te. Kate, e nuso makuw kulo kenggelewinba kebe kasike, nu elo kitil weng bokolewomeluw: ‘Ku kanelom makso kanemokolew te!’, dangsuluw te.”, dangse kale. 50 Dangse kate, Yesus e bokolewomele: “Yu elo kanelom elo ‘Bayo!’, dangbokoliw te! Nimtew angom? Yulo maka keyeminba kebiliw kawtiw i yulo dokoyemkabiliw kasike!”, dangse kale.* Matyu 12:30; Iluk 11:23
Galili Aneng Fian Koleweko, Selusalem Abiw Mutuk Fian elo Unse em Sang te.
(9:51–19:27)
51 Sunbin-Got em Yesus elo abiil tikin elo dalomin ding mewso kese ding dim bakate, Yesus em ibolow fukunin fian e Selusalem abiw mutuk fian elo unomin kese kale. 52 Kesomi, mali kunum mak yemdalei, imisik uneko, Isalael kawtiw im ibik biliw Samalia aneng fian em abiw gel abiw gel kalo uneko, mesesem mak memen kelomin unsiliw kale. 53 Kate, abiw kaem kasel im “Yesus e Selusalem abiw mutuk fian elo unomin kebe kai!”, angbiliw weng be kilisiliw ding dim bakate, i bokolomeliw: “Num am kawtem elo nam tele te!”, yangsiliw kale. 54 Yangiwi, Yesus em gelewkabiliw kunum alew Sekow so Sion so aso i Yesus elo bokolewomeliw: “Kamok Fian kutaka! Kom ibolow e nimtew angew a? Nu abiil tikin katem elote ais dong dawbalaluwi, e mit teleko, abiw mutuk kasel biilo kainei, i kuanokoliw a?”, dangsiliw kale.* 2 Kamokim 1:9-16 55 Dangiwi, Yesus e famdes yetemeko, sakala weng mak yangei, 56 i abiw ka koleweko, nanew abiw elo unsiliw kale.
Mali Kawtiw im elo Gelewomin Kesiliw im Sang te.
57 Beli, im unsiliw ding dim bakate, mak kunum mak teleko, Yesus elo bokolewomele: “Kom kakabelew aneng aneng angom be nakati kuso makuw kakamoki te.”, dangse kale. 58 Dangei, Yesus e elo bokolewomele: “Kut mian e ais kimkim tem bakate am so te. Awon ikati ikalem aim tem akalkabiliw te. Kate, Kawtiw Aul nakalem ete kuw akalkemin am banim kesomi, akaleko, kak dukuko, kiin ok dukuko, kilele akalomin dim akal banim te.”, dangse kale.
59 Dangeko, mali kunum mak elo bokolewomele: “Ku nelo nenggelewolewka!”, dangse kate, kunum be yan weng bokolewomele: “Kamok Fian kutaka! Kaneselew kano, ne iti uneko, kuane kembe aatim beem fom elo dawkuloki te!”, dangse kale. 60 Dangesomi, Yesus e kunum beelo yan weng bokolewomele: “Kanemoka! Kuansiliw atew kebiliw kawtiw ikalem ete ikalem fom dukukemoliwka! Kate kukalem ete uneko, Sunbin-Got em gawman sang be bakayem unemolewka!”, dangse kale.
61 Dangei, mali kunum mak esik Yesus elo bokolewomele: “Kamok Fian kutaka! Nakati kuso makuw kakamoki te! Kate, ku ‘Kenka!’, nangew kano, ne uneko, nakalem angin ilo ‘Yukal o!’, yangesomi, iti toloki te!”, dangse kale.* 1 Kamokim 19:20 62 Dange, Yesus e elo bokolewomele: “Nimin kunum ite mak wonuk kuluko, awon salomin keliw kate, kiin nanew elo fensomi, akalem fukunin e am dim ibolow fukuneko, kuse angiw tewe, i awon beelo nam salewiw te. Kanekabiliw kunum imdiw kebiliw kunum i ki keko, Sunbin-Got em gawman dim kawtem elo nam uniw te!”, dangse kale.

*9:3: Iluk 10:4-11

*9:7: Matyu 16:14; Mak 8:28; Iluk 9:19

*9:9: Iluk 23:8

*9:19: Iluk 9:7-8

*9:20: Sion 6:68-69

*9:22: Iluk 9:44; 18:32-33

*9:23: 9:23 Gilik weng sin e kale kel bokolomele: “Yu Yesus em ais dim sil bikisiliw em ais din kuluko, nenggelewina!”, angse te. (Matyu 10:38; 16:24; Mak 8:24).

*9:23: Matyu 10:38; Iluk 14:27

*9:24: Matyu 10:39; Iluk 17:33; Sion 12:25

*9:26: Matyu 10:33; Iluk 12:9

*9:31: Iluk 9:22

*9:32: 2 Fita 1:16-18

*9:35: Iluk 3:22

*9:44: Iluk 9:22

*9:45: Iluk 18:34

*9:46: Iluk 22:24

*9:48: Matyu 10:40

*9:50: Matyu 12:30; Iluk 11:23

*9:54: 2 Kamokim 1:9-16

*9:61: 1 Kamokim 19:20