Poy Ta kɨ Majɨ lə Jəju kɨ
Lukɨ
ndangɨ
Ta kɨ dɔ Poy Ta tɨ kɨ Majɨ lə Jəju kɨ Lukɨ ndangɨ
Poy Ta kɨ Majɨ lə Jəju kɨ Lukɨ ndangɨ e kɨ kare dan Poy ta je tɨ kɨ Majɨ kɨ ndangi sɔ, adɨ e Matɨye, Markɨ, Lukɨ kɨ Ja̰. Nɨngə kae tɨ wa kɨ j-o-n me makɨtɨbɨ tɨ lə Matɨye ka kɨn ə, ta je ngay kɨ Lukɨ əl, toi me Poy Ta tɨ kɨ Majɨ lə Jəju kɨ Markɨ ndangɨ no̰o̰ tɔ. J-a j-ɨngə:
Ja̰ Batɨsɨ kɨ tḛḛ ɨlə mbḛ tə dəw kɨ nje ra rəbɨ no̰ Jəju tɨ (3.1-20);
Batəm lə Jəju kɨ na kɨ Su na-e (3.21-4.13);
Kɨlə je kɨ Jəju ra-de kɨ taga ta kəm dɨje tɨ dɔnangɨ Galile tɨ, adɨ e kɨlə mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ, kɨ kajɨ njé mo̰y je (4.14-9.50);
Jəju osɨ dɔ rəbɨ tɨ, ḭ Galile aw Jorijaləm tɨ (9.51-19.28). Nə nḛ kare, Lukɨ tḛḛ kɨ ngan ta je kɨ rangɨ ngay kɨ Markɨ əl al, tə kujɨ ta kɨ dɔ dɨngəm tɨ kɨ Samari kɨ nje me-majɨ, kujɨ ta kɨ dɔ nje nḛ kɨngə tɨ kɨ mbə, kujɨ ta kɨ dɔ ngon tɨ kɨ nje koo majɨ rɔne kɨ tae tḭ ə təl re kɨn, taa ngan ta je kɨ rangɨ ngay tə ta kaw Jəju ɓe lə Martɨ əi kɨ Mari kɨn je.
Nḛ je kɨ Jəju ra-de Jorijaləm tɨ (19.29-21.38), kɨ awi bɨtɨ tɔli tade dɔ ko̰ je tɨ kɨ ɨnge, kɨ dɔ koye tɨ (22-23).
Lukɨ tɔl ta makɨtɨbɨ ləne kɨ ra nay Pakɨ (24), nɨngə lo kɨn tɨ, əl ta kɨ dɔ Jəju tɨ kɨ, go tḛḛe lo koy tɨ, ɨngə njé ndo je joo dɔ rəbɨ tɨ kɨ kaw Emawusɨ nɨm, əl ta kɨ dɔ kawe dɔra̰ tɨ nɨm.
Nḛ kɨ me makɨtɨbɨ tɨ lə Lukɨ kɨ to dangɨ kɨ ya̰ Markɨ, e ta kɨ Lukɨ əl dɔ kəte ndə̰y be, ə əl-n ta lə dəw kɨ makɨtɨbɨ kɨn sɔbɨ dɔe nɨm, gɨn nḛ kɨ ndangɨ-n makɨtɨbɨ kɨn nɨm tɔ (1.1-4). Go ngon ta tɨ kɨn, Lukɨ ɨlə ngɨrə ndangɨ Poy Ta kɨ Majɨ lə Jəju kɨn kɨ kɔr gɨn nḛ je kɨ rai nḛ dɔkagɨlo kojɨ Jəju tɨ əi kɨ Ja̰ Batɨsɨ (1-2). Lo kɨn tɨ ə j-a j-ɨngə ta kɨ malayka əl kɨ Mari nɨm, ta kɨ dɔ kojɨ Ja̰ batɨsɨ tɨ nɨm, ta kɨ dɔ njé kul da je tɨ kɨ awi oi Jəju, taa j-a j-ɨngə pa lə Mari kɨ osɨ nɨm, lə Jakari nɨm, lə Sɨməyo̰ nɨm tɔ. Lo kɨlə ngɨrə ta tɨ kɨn ɓəy ɓa, Lukɨ əl nga dan ta ləne kɨ ma naje kɨn kɨ taga ngata: adɨ e ngɨrə Jəju kɨ ḭ rɔ Luwə tɨ nɨm, kee gɨn kojɨ tɨ kɨ rɔjetɨ lə Isɨrayəl je nɨm, kɨre kɨ re mbata lə gɨn dɨje pətɨ kɨ dɔnangɨ tɨ ne kɨn nɨm tɔ. Lo kɨn tɨ, Lukɨ tɔjɨ ndɨgɨ kɨ Luwə ndɨgɨ dɨje kɨ madɨde je ooi tode al (njé dɔ sɔl, kɨ njé kɨ dɨje ɔsi-de ngərəngɨ, kɨ dəne je, kɨ njé ndoo je, kɨ mba je) nɨm, tɔjɨ rɔnəl kɨ bo kɨ njɨyə naa tɨ Poy Ta kɨ Majɨ nɨm tɔ.
Dan Poy Ta je tɨ kɨ Majɨ kɨ sɔ, Lukɨ ə ta gɨrəkɨ lie kɨ ndangɨ-n makɨtɨbɨ kɨn to ay njay ngay. Lukɨ dangɨ makɨtɨbɨ kɨn adɨ dɨje kɨ əi gɨrəkɨ je kɨ gəri nḛ madɨ ngay dɔ nḛ jibəl ɓe tɨ lə Isɨrayəl je al, adɨ ɔr gɨn ta ləne njɔtɨ njɔtɨ kadɨ nḛ madɨ to mba rɔde tɨ al. Kɨ rɔ dɨje tɨ kɨ ɓone kɨn ɓa, Lukɨ ə e Poy Ta kɨ Majɨ kɨ dəw tɨdə ɓa gər majɨ ngay nɨm, a ɨngə kadɨ Jəju e NJe kajɨ dɨje pətɨ nɨm tɔ.
1
Kɨlə ngɨrə ta
1 Təwopɨl, dɨje ngay adi rɔde, ndangi nḛ je kɨ rai nḛ danje tɨ ne kɨn kɨ goe goe✡Knjk 1.1. 2 NDangi təkɨ, njé kɨ ooi nḛ je kɨn kɨ kəmde əli-je. OOi kɨ kəmde lo kɨlə ngɨre tɨ nu, ə təli njé kɨlə mbḛ Poy Ta kɨ Majɨ lə Luwə. 3 Be ə, mi ka, m-sangɨ gɨn nḛ je pətɨ kɨ rai nḛ kɨn, lo kɨlə ngɨre tɨ nu kɔre kɔre kadɨ m-o. Nɨngə go sange tɨ kɨ m-sangɨ, m-o majɨ ngay kadɨ, m-ndangɨ me makɨtɨbɨ tɨ kɨ goe goe madi ḭ kɨ bo Təwopɨl. 4 Lo kɨn tɨ, a gər kadɨ nḛ ndo je kɨ ɨngə-de e nḛ ndo kɨ rɔjetɨ.
Ta kojɨ Ja̰ Batɨsɨ
5 Dɔkagɨlo tɨ kɨ *Erodɨ e-n ngar kɨ Jude tɨ, dɨngəm kare ɨsɨ no̰ tɔe nə Jakari. Jakari e kɨ kare me ɓutɨ tɨ lə nje kɨjə nḛ məsɨ kadɨ-kare kɨ ɓari-e Abɨya. Tɔ nee nə Elijabətɨ. E ngon dəne kɨ gɨn kojɨ tɨ lə *Aro̰. 6 Jakari əi kɨ Elijabətɨ joo pu əi dɨje kɨ dana ta kəm Luwə tɨ. Təli rɔde majɨ ngay go ndu-kun je tɨ kɨ go rəbɨ je tɨ lə Ɓaɓe pətɨ. 7 Nə ɨngəi ngon al, tadɔ Elijabətɨ e kujɨ. Nɨngə e dɔkagɨlo kɨ, əi joo pu, ɓugəi ngata. 8 NDɔ kare Jakari ɨsɨ ra kɨlə kɨjə məsɨ kadɨ-kare ta kəm Luwə tɨ, tadɔ e ndɔ ra kɨlə lə ɓutɨ lie. 9 Nɨngə, kɨ go rae tɨ lə njé kɨjə nḛ məsɨ kadɨ-kare je, kɨr osɨ dɔ Jakari tɨ kadɨ ur me kəy tɨ lə Luwə. Ur kəy kadɨ ɓukɨ ndujɨ kagɨ kɨ ətɨ mbḭ poro✡Tḛḛ kɨ taga 30.7-8. 10 Lokɨ Jakari a ɓukɨ ndujɨ kagɨ kɨ ətɨ mbḭ poro kɨn, kosɨ dɨje ngay ai taga nḛ a əli ta kɨ Luwə. 11 Loe tɨ no̰o̰, malayka lə Ɓaɓe tḛḛ hɔy kɨ rɔ Jakari tɨ, a kɨ dɔ ji ko̰ lo ɓukɨ ndujɨ kagɨ tɨ be. 12 Lokɨ Jakari oo malayka ka kɨn nɨngə, ndɨle tḛḛ a̰y nay sar, ɓəl tɔl-e. 13 Nə Malayka əl-e ə nə: «Ɨɓəl al Jakari, tadɔ Luwə oo dɔ ndu ta kɨ əl sie. Nei Elijabətɨ a ojɨ ngon adi, a ɨndə tɔe nə Ja̰. 14 A e nḛ rɔnəl ləi kɨ bo ngay, taa dɨje ngay a rai rɔnəl dɔ koje tɨ tɔ. 15 Tadɔ a e dəw kɨ bo ta kəm Ɓaɓe tɨ. A a̰y kasɨ nju al nɨm, a a̰y ndəgɨ kasɨ je kɨ əm ɔde al nɨm tɔ. Lokɨ to me kone tɨ ɓəy, NDɨl Luwə a rose. 16 A təl kɨ ngan *Isɨrayəl je ngay re səde rɔ Ɓaɓe Luwə tɨ ləde. 17 A njɨyə ta kəm Ɓaɓe tɨ kɨ NDɨl nɨm, kɨ tɔgɨ lə nje kəl ta kɨ ta Luwə tɨ, Eli nɨm tɔ. A njɨyə kɨ NDɨl nɨm kɨ tɔgɨ nɨm mba kadɨ ɨlə nojɨ ngan je kɨ bawde je naa tɨ. Taa kadɨ njé dɔ nga̰ je təli njé kaw kɨ hal lə dɨje kɨ dana, mba kadɨ dɨje ɨndəi dɔ rɔde dana mbata lə Ɓaɓe.» 18 Jakari dəjɨ malayka ə nə: «Kɨ go rəbɨ kɨ ban ə m-a m-gər-n kadɨ e ta kɨ rɔjetɨ ə? Tadɔ mi kɨ dɔm m-ɓɨgə, taa nem ka ɓale al dɔ lo tɔ ngata.» 19 Ɓa malayka təl əl-e ə nə: «Mi Gabɨrɨyəl, kɨ nje ra kɨlə ta kəm Luwə tɨ. Luwə ɨlə-m kadɨ m-əli ta, m-ɨlə Poy Ta kɨ Majɨ kɨn mbi tɨ. 20 O majɨ, a təl mbɨki, adɨ a asɨ kəl ta madɨ al, bɨtɨ kadɨ ndɔ kɨ nḛ je kɨ m-əli tae kɨn rai nḛ ɓəy taa. A e be, tadɔ adɨ mei dɔ ta je tɨ kɨ m-əli kɨn al. Nḛ je kɨn a rai nḛ dɔkagɨloe tɨ kɨ Luwə ɔjɨ.»
21 Me lo kɨn tɨ, kosɨ je toi ta ngəm ta Jakari tɨ, ta ndɔjɨ-de, tadɔ Jakari un dɔkagɨlo ngay me kəy tɨ lə Luwə. 22 Lokɨ ɨndə lo tḛḛ kɨ taga kɨ rɔ kosɨ je tɨ nɨngə, asɨ kadɨ əl-de ta al. Lokɨ əl-de ta al, gəri kadɨ oo nḛ me ndɨl tɨ me kəy tɨ lə Luwə. Jakari əl-de ta kɨ jine par, ə ɨsɨ kɨ mbɨki tɨ.
23 Lokɨ tɔl ta kɨlə nɨngə, təl aw me kəy tɨ ləne. 24 Ɓa ngay al go tɨ, nee Elijabətɨ ḭ səm. Elijabətɨ ɓɔyɔ rɔne kəy, adɨ dəw oo-e al, asɨ nay mi, ə əl ə nə: 25 «Oi majɨ kɨ Ɓaɓe ra səm kɨn. Ɓaɓe ɨndə kəmne gom tɨ, ɔr rɔsɔl dɔm tɨ dan dɨje tɨ.»
Ta kojɨ Jəju Kɨrɨsɨ
26 Me nay tɨ kɨ ko̰ mehḛ, Luwə ɨlə malayka Gabɨrɨyəl me ɓe bo tɨ kɨ tɔe nə Najarətɨ, dɔnangɨ tɨ kɨ Galile. 27 Ɨle rɔ ngon mandɨ tɨ madɨ kɨ gər ngaw al ɓəy, kɨ dɨngəm kare kɨ tɔe nə Jɨsəpɨ, kɨ gɨn kojɨ tɨ lə *Dabɨdɨ uwə dɔe. Tɔ ngon mandɨ ka kɨn nə Mari. 28 Malayka ur kəy go Mari tɨ əl-e ə nə: «M-uwə jii Mari, ḭ kɨ ɨngə me-majɨ ta kəm Luwə tɨ, Ɓaɓe e naa tɨ səi.» 29 Ta kɨn ətɨ Mari ɓəl, adɨ dəjɨ rɔne ta ə nə se gɨn kuwə ji kɨn e ri wa? 30 Malayka əl-e ə nə: «Ɨɓəl al Mari, tadɔ ɨngə majɨ ta kəm Luwə tɨ. 31 A ḭ səm, a ojɨ ngon kɨ dɨngəm, a ɨndə tɔe nə Jəju. 32 A e kɨ bo, a ɓari-e NGon lə nje ke dɔ nḛ je tɨ pətɨ. Nɨngə, Ɓaɓe Luwə a ade kɨmbər ngar lə kae Dabɨdɨ. 33 A o̰ ɓe dɔ gɨn kojɨ tɨ lə *Jakobɨ bɨtɨ kɨ no̰ tɨ. Nɨngə ko̰ɓe lie a ɨndə ngangɨne al tɔ.» 34 Mari əl malayka ə nə: «Go rəbɨ kɨ ban ə nḛ je kɨn a rai nḛ ə? Tadɔ m-gər ngaw al ɓəy.» 35 Malayka əl-e ə nə: «NDɨl Luwə a re dɔi tɨ, Luwə kɨ e dɔ nḛ je tɨ pətɨ a ɓukɨ tɔgɨne dɔi tɨ. E mbata kɨn ə, ngon kɨ a oje ḭ rɔ Luwə tɨ, a ɓari-e NGon Luwə. 36 O noji Elijabətɨ kɨ ɓɨgə wa kɨn ka ḭ səm tɔ. E kɨ dɨje ɓari-e kujɨ ka ə yə ḭ səm ra nay mehḛ kɨn. 37 Ḭ səm tadɔ nḛ kɨ dum Luwə goto.» 38 Mari ə nə: «Mi ɓəə lə Ɓaɓe, majɨ kadɨ Luwə ra səm təkɨ tḛḛ-n tai tɨ.» Loe tɨ kɨn, malayka ɨyə̰ Mari ə ɔtɨ aw.
Mari aw mba dɔ Elijabətɨ tɨ
39 Me ndɔ je tɨ kɨ go tɨ, Mari ḭ taa, aw law law kɨ dɔnangɨ kɨ mbal je əi tɨ, me ɓe tɨ kɨ Jude. 40 Aw ur me kəy tɨ lə Jakari, uwə ji Elijabətɨ. 41 Lokɨ Elijabətɨ oo ndu Mari nɨngə, NGon kɨ mee tɨ ɔdɨ rɔne ndur kutɨ kutɨ. Nɨngə NDɨl Luwə rose tɔ. 42 Lo kɨn tɨ, Elijabətɨ un ndune kɨ taa, əl Mari ə nə: «Luwə adɨ majɨ uri dan dəne je tɨ pətɨ. Nɨngə NGon kɨ to mei tɨ ka majɨ ur-e tɔ. 43 Ra ban ə mi kɨn par, Luwə ɓukɨ-m tɨ kədɨ be bɨtɨ, adɨ ko̰ Ɓam re me kəy tɨ ləm ə? 44 Lokɨ m-o ndui kɨ uwə-n jim, ngon kɨ mem tɨ ɔdɨ rɔne ndur kɨ rɔnəl. 45 Ḭ nje majɨ-kur, tadɔ adɨ mei kadɨ nḛ je kɨ Ɓaɓe əli tae a tɔli tade.»
Pa lə Mari
46 Be ə Mari ə nə:
«NGa̰ mem osɨ pa ɨlə tɔjɨ dɔ Ɓaɓe tɨ.
47 NDɨlm ra rɔnəl dɔ Luwə tɨ kɨ nje kajɨ-m.
48 Tadɔ Luwə təl kəmne oo-n ɓəə ləne kɨ dəne kɨ asɨ nḛ madɨ al.
E be ə, kaw kɨ kəte no̰o̰,
Dɨje pətɨ a ɓari-mi nje majɨ-kur kɨ dɔ lo je kɨ dangɨ dangɨ.
49 MBata Luwə kɨ nje tɔgɨ pətɨ,
Ra nḛ je kɨ ətɨ ɓəl ɓəl mbata tɨ ləm.
Majɨ kadɨ tɔe e kɨ kay njay.
50 Nɨngə, kadɨ me-majɨ lie to kɨ dɔ ɓal je dɔ ɓal je dɔ dɨje tɨ kɨ njé ɓəl NDɨle.
51 Luwə ɔjɨ tɔgɨne pətɨ kɨ taga,
NJé kɨ nga̰mede rosɨ kɨ kɔjɨ rɔ,
Luwə tɨndə-de sane-de.
52 Sur njé tɔgɨ je tɨlə-de dɔ kɨmbər ngar je tɨ ləde,
Nɨngə njé dɔ sɔl, un dɔde kɨ taa tɔ.
53 Adɨ nḛ kɨngə rosɨ ji njé ndoo je,
Ə tuwə njé nḛ je jide kare adɨ awi.
54 Ɔsɨ sɨl *Isɨrayəl kɨ ɓəə kɨlə lie,
Adɨ mee ole dɔ me-majɨ tɨ kɨ mbata dɨje lie.
55 Me ole dɔ tɨ təkɨ un-n mɨndɨne adɨ kaje je kəte nu.
Un adɨ Abɨrakam kɨ gɨn kojɨ lie ba pətɨ kɨ no̰ tɨ.»
56 Mari ɨsɨ kɨ Elijabətɨ asɨ nay mɨtə, nɨngə təl aw ɓe.
Kojɨ Ja̰ Batɨsɨ
57 Dɔkagɨlo kojɨ ngon lə Elijabətɨ asɨ, ə ojɨ ngon kɨ dɨngəm. 58 NJé gədɨ kəy je lie kɨ noje je ooi poy majɨ kɨ Luwə ra sie adɨ rai sie rɔnəl. 59 Lokɨ ndɔ kɨ ko̰ jijoo go kojɨ ngon tɨ asɨ nɨngə, rəi kadɨ ɨjəi mɔte✡Ləbətɨkɨ 12.3. Dɨje ndɨgi kadɨ n-ɓari-e kɨ tɔ bawe kɨ Jakari. 60 Nə ko̰e əl-de ə nə: «Jagɨ, a ɓari-e nə Ja̰.» 61 Ə dɨje əli Elijabətɨ əi nə: «Dəw kɨ gɨn kojɨ tɨ ləi kɨ tɔe to be goto.» 62 Lo kɨn tɨ, dəji bawe ta kɨ jide əi nə se ge kadɨ n-ɓari ngon ka kɨn nə na̰ wa? 63 Jakari dəjɨ adɨ rəi kɨ ba ndangɨ nḛ adi-e, nɨngə ndangɨ nḛ tɨ: «Tɔe e Ja̰.» Lo kɨn tɨ, ta ndɔjɨ dɨje pətɨ. 64 Loe tɨ no̰o̰, ta Jakari tḛḛ, ndone tutɨ adɨ əl ta ɨlə-n tɔjɨ dɔ Luwə tɨ. 65 Nḛ kɨn ra ɓəl dɨje pətɨ kɨ me ɓe je tɨ kɨ dɔ lo tɨ kɨ no̰o̰, taa go nangɨ mbal je tɨ kɨ Juda pətɨ, dɨje əli tae kɨ lo lo. 66 Dɨje pətɨ kɨ ooi poy ta kɨn ngəmi mede tɨ, ə əli əi nə: «NGon kɨn a təl ri ə?» Təkɨ rɔjetɨ, ji Ɓaɓe e dɔe tɨ.
Pa lə Jakari
67 NDɨl rosɨ Jakari kɨ baw ngon, adɨ əl ta kɨ ta Luwə tɨ ə nə:
68 Tɔjɨ kɨ dɔ Ɓaɓe tɨ, kɨ Luwə lə *Isɨrayəl,
MBata re oo dɨje ləne, taa-de ɨlə-de taa.
69 E ə tḛḛ kɨ NJe kajɨ kɨ NJe tɔgɨ gɨn kojɨ tɨ lə *Dabɨdɨ adɨ-je.
70 Tḛḛ sie təkɨ ɨlə-n mbḛe kɨ ta njé kəl ta je kɨ tae tɨ kɨ ayi njay, dɔkagɨlo tɨ kɨ mari nu.
71 NJe kajɨ kɨ a taa-je ji njé ba̰ je tɨ ləje kɨ njé koo kəmje je al pətɨ.
72 E be ə, Luwə tɔjɨ-n me-majɨ ləne kɨ rɔ kaje je tɨ,
Nɨm taa, me ole dɔ kɨlə mɨndɨ tɨ kɨ ay njay nɨm tɔ.
73 Kɨlə-mɨndɨ kɨ go mɨnde tɨ kɨ un adɨ ka je *Abɨrakam.
74 Kun mɨndɨ kɨ a ra kadɨ jɨ ra kɨlə ɓəə lie kɨ kanjɨ ɓəl,
Lokɨ a taa-je ji njé ba̰ je tɨ ləje.
75 Kadɨ jɨ njɨyə ta kəme tɨ, me kay njay tɨ nɨm, me ka dana tɨ nɨm,
Dɔkagɨlo pətɨ kɨ je-n kɨ dɔje taa.
76 Ḭ ngonm, a ɓari-ni nje kəl ta kɨ ta Luwə tɨ kɨ e dɔ nḛ je tɨ pətɨ,
MBata a njɨyə no̰ Ɓaɓe tɨ kadɨ ɨra rəbɨ lie.
77 Lo kɨn tɨ, dɨje lie a gəri kajɨ kɨ ajɨ-de kɨ go rəbɨ kɨyə̰ go majal je tɨ ləde kɔ.
78 Luwə e nje me-majɨ.
Kɨ takul me-majɨ kɨ koo kəm-to-ndoo lie ə,
Kunjɨ kɨ dɔra̰ tɨ unjɨ-n dɔje tɨ tə kadɨ be.
79 Kunjɨ kɨn unjɨ dɔ dɨje tɨ kɨ ɨsi me tɨl tɨ nɨm,
Me ndɨl koy tɨ nɨm,
MBa kadɨ ndɔr-je ta rəbɨ, aw səje dɔ rəbɨ kɨsɨ-maje tɨ.
80 NGon ka kɨn tɔgɨ, təl dəw kɨ mbujɨ me ndɨl tɨ. Ra ɓe dɨlə mbo tɨ, bɨtɨ ndɔ kɨ tḛḛ-n taga ta kəm Isɨrayəl tɨ.