6
Yesu be tubo ka Legiano Lu
Mataiu 12:1-8; Mak 2:23-28
1 Naruei ka legiano tai bereio, napano naio be Legiano Lu, Yesu naliko kiano naiagagoano nalo ajum̃a amiel abano, mia kanalo m̃arabo naio ba jel bure tiniavio na kon. Amiel jibe na naruei, mia naiagagoano nalo jijerlo naruei ana nalo ajavo bulag m̃arati tealo abal kon avona bisi ajenio. 2 Ajum̃a amila jibe na, mia Varisis nalo tai ajua vio na ka bogo nene, napano aju amial Yesu nalo, naruei nalo aberinavo “!Ai, bior vaio kumitu kumila im̃auano na ea Legiano Lu jibe na? Jibe na, kamiu kumitu kumilakorov kanado tuboiano ga na.”
3 Ana na Yesu berdop̃elo, naio berinavo “?Ii, p̃eli jibe na kovio, ana kamiu maka kuvuluku ea Iliano Lu bogo tai vo, ka vite nalo nam̃a Parinio tubo Teviti re nua jom̃a milaio? !Kamiu kumijikia ruei tena! Naio naliko kiano tomu nalo jijerlo toru laka, 4 naruei naio ba joomo ea Atua kiano Yimo Lu, mia midu joko lu nam̃a tuboiano berenio kulo lu ga nalo amijikia asenio, mia Teviti nalo ajenio.”
5 Ana Yesu ber kalo, naio berinavo “Kiniou Kulorinio Kenerinio, kiniou naruei nebe Tubo ka Legiano Lu, mia nemijikia neverenio venia na memedu ka mia alaio ea Legiano Lu, p̃eli na venia na maka rimemedu ka mia alaio re ea Legiano Lu.”
Yesu mieliel ka jumevuluku tai ea Legiano Lu
Mataiu 12:9-14; Mak 3:1-6
6 Ana ea Legiano Lu dolu bereio, Yesu ba ba joomo bereio ea yimo na volkouano, mia naio berlogloglo. Mia ka bogo na be toro tai bunu jo joomo napano jum̃ano tivelinio vameruo be jumevuluku. 7 Naruei naverloglogiano na tuboiano nalo bija Varisis nalo, napano tiniel jer Yesu ruei, aju vaataro ka naio ka bogo nei. Nalo ajum̃a abitikuku vatitig bo ka naio ka alavon ka aleal bajago na bova tai eaio, jibe na naruei ajidom aial ka mia rieliel ka jumevuluku ea kialo Legiano Lu nei p̃eli na mia rila re.
8 Mia Yesu mijikia batitig bo ruei venia napano jo joomo ea kialo jidomiano nalo, naruei naio mil ban kema neibano, naio berinavo “Jau kotumolu, komei, kotu mave ea vio nei beamu vo,” naruei toro neibano jumolu bano. 9 Ana na Yesu bika den nalo neibano aju nei, naio berinavo “?Kiado tuboiano ber kito romijikia rala venia ka Legiano Lu nalo? ?Naio berenio bo ka kito rala tena bo p̃eli na bo ka rala tena bova? ?Naio ber bo kanio kito ralarur kulorinio, p̃eli na bo kanio rouebin toro rim̃aro?” 10 Ana Yesu barp̃ilig, naio bitiilo abiniu jeliviv, avona bisi ana na naio ber ka toro neibano bereio, berinavo “Jau kovitirii jum̃amo vonio.” Mia monloglog bogo neibano ga toro nei naio mila jibe na, mia jum̃ano binimei bo vatitigio bereio.
11 Mia Varisis nalo tinielo kiri mimi, bano-o m̃a tinielo bitunu mia bitunu vatitigio laka, naruei nalo abava tavio aber vonvon ka mia ala tum̃abe ka Yesu.
Yesu bitiri bulagio kiano naiagagoano duelimo ba juo
Mataiu 10:1-4; Mak 3:13-19
12 Ana iorou ka bogo dolu bereio, Yesu jaluvo denlo ban ea burusuku na toru tai ka tom̃a rivolkouo van Atua, naruei naio jo mila jibe na ea vio nene bano mia viomijeni konio garuei. 13 Ana kavijo nene naio binimei bere, bio kiano naiagagoano nalo abinimei vio takurano ea naio, mia ea nalo nei naio berial nalo duelimo ba juo, napano bitiri bulaglo, berenio nalo nene naruei nalo abe atevi.
14 Mia duelimo ba juo neibano, sialo nalo ajibe nei:
Saimon napano Yesu midu sio dolu ban ber Pitere,
a Andru, na naio kuruano,
a Yemesi,
a kuruano Jone,
a Vilip,
a Bartolomio
15 a Mataiu,
a Tomas,
a Yemesi, napano Alveas kenerinio,
a Saimon, nanua m̃a mila poletik, jidom ka rijil bulag kulo Romo,
a Jutas, na Yemesi kenerinio,
16 a Jutas re Kariot, napano karina naio jiveluku ka Yesu.
Yesu jom̃a mioliolu a mieliel ka namieiano nalo
Mataiu 5:1-12
17 Mia Yesu buru atevi nalo neibano abatove bereio, ana amileal vio vodobi tai, ana aba ajuaio. Ana ka bogo na, vio bujo ka Yesu kiano naiagagoano nalo miroano dolu nalo bunu, naliko burum̃ara tiniobi nalo na komeli dolu na vio Yutea, a kulo Yerusalemo bunu bija bunu tomu na vio Taia a tom na vio Saiton napano ajumormolu den kialo vio rove yako ea tei na toru abinimei. 18 Nalo nei abinimei ka ajidom ajog Yesu kiano iliano nalo, a bunu ajidom ka naio rieliel ka kialo namieiano nalo. Naruei Yesu milaiilo jibe na bano-o, ba bokar bunu tomu nam̃a niadu jualo m̃a mila lelanlo vururu. 19 Tomu nalo miroano laka, mia abiniu ga ajidom atokol Yesu, ka avokar kija burum̃ara moroano nam̃a amial jom̃a miyotuba ea naio, napano m̃a jo mila batitig tomu nalo miroano ruei.
Yesu kiano verloglogiano nalo
20 Ana na Yesu jom̃a bitii kiano naiagagoano nalo nene, karina naio berlogloglo, naio berinavo:
“Kamiu nam̃a kubitilubar ka m̃a kube talim̃asa, ilivuiano toa kamiu, bior kamiu naruei, Atua naio be Parinio Tubo ka kamiu, mia naio vitikar kamiu.”
21 “Kamiu nam̃a jijer kamiu vonganei, ilivuiano toa kamiu, mia kamiu kuvijog ka kamiu kubinimei kuvujo vatitig ka vite novo nalo.
Kamiu nam̃a kamiu kumitum̃a kumiteg vonganei, ilivuiano toa kamiu, mia kamiu kumijikia kuvisaaro.”
22 1Pit 4:14“Kamiu nam̃a tomu nalo maka asaaro ka kamiu, a napano m̃a maka asidom kamiu, a napano m̃a amil niegeniege lelan kamiu, a napano m̃a abuku bulag siemiu nalo aberinavo kamiu tomu na kirivova ga,
nina bior kamiu kube kiniou Kulorinio Kenerinio kanaku tomu nalo, ilivuiano toa kamiu bunu.”
23 Im̃auo 7:52“Ka bogo nalo na jibe na, kamiu kuvisidom bijovijon re, mia kuvitatabujo vija saariano, bior ajum̃a amila lelan kamiu ea ga bajago na nanua m̃a korobilo nalo amilaio ban naverialiano nalo re nua. Mia naio bo ga, mia kamiu kuvijev burum̃ara ijaiano nene ea vio mave.”
24 “Mia kamiu tomu na sanibaiano mia rivova ve toru laka van kamiu, bior kamiu kubar kenemiu jogvuiano a kenemiu saariano na kenemiu meuliano nabo na ruei ea yetemeriba nei.”
25 “Mia kamiu nam̃a mabomiu bujo batitig ruei jo, mia ve kirivova laka rivan kamiu, bior mia siser tanea kamiu ve toru laka.
A kamiu napano kumitum̃a kubital banei kia ga vo, mia rivova laka rivan kamiu, bior mia kamiu kuvijog rivova ve toru laka mia kuviteg ve toru.”
26 “Mia kamiu monoka kuvitikar vatitig bogo napano tomu nalo aju amiaia siemiu. Verver tibe na, maka rivu ka kamiu bunu kuvisidomii kuver kubo, bior napano naverialiano sibisibiano re nua,
kiado tormoruo nalo, ajum̃a amiaia sialo, mia Atua bitiilo abova ga, naruei naio mije vironiano banlo.”
Yesu berii tinietiiano na uolu nalo
Mataiu 5:38-48, 7:1-5
27 Ana na Yesu berenio, berinavo “Kamiu nam̃a kumijoglubarbar kanaku iliano, kiniou neber ka kamiu, neber: Monoka kito rosidom kanado uolu nalo, a monoka rovijuku rivu ka nalo nam̃a maka asidomii kito, 28 a monoka reilivu ka nalo nam̃a amiolua kito, a monoka robolkouo kalo nam̃a ajum̃a amila kiki kito. 29 Verenio toro tai rujuba kulbibimo tivelinio, monoka jau kovilig kulbibimo tivelinio vanio ka rijikia rijuba bunu, mia verenio toro tai sikili ka rivar m̃amo koti, mia kasaaro ga ka kajamo ka m̃amo soto bunu van naio rivario. 30 Mia ver toro tai rivika kiamo titai, monoka jau kajamo ka rivanio, a ver toro tai rudular kanamo titai, mia jau kovika re bunu ka rudu merano bere rivanso. 31 Mat 7:12Bajago na vabe nam̃a jau kojidom ka tomu nalo ala vanso, bajago nene naruei monoka jau kala rivanlo.
32 “Mia ver kito rotum̃a tiniedo riia ga nalo na ga m̃a ajidom kito, nina maka ve titenia, bior tomu na kariano nalo tiniel jii tomu nalo nam̃a aju ajidomlo mugaruei. 33 P̃eli na ver rotum̃a rovijuku rivu ka ga nalo nam̃a abijuku bo mugaruei ka kito, naio bunu maka rive titenia, bior tomu na kariano nalo, nalo bunu ajum̃a amila jibe na mugaruei. 34 P̃eli na ver rotum̃a rajamo ka veru van nalo na ga amijikia avar meran bereio, naio bunu maka ve titenia, bior tomu na kariano nalo, nalo bunu ajum̃a amilala jibe na mugaruei.
35 “Mia kiniou neber ka kamiu, neberinavo: Monoka tiniemotii kanamo uolu, a mia kovijuku rivu kanio, a mia kajamo ka kanamo veru tibe na ga, napano kosidom bijovijon re ka na naio bario, ka mia naio mijikia rivar kean bogo tai, p̃eli na mia naio rivar kean lele re bunu. Mia ver jau kotom̃a kalala tibe na, kojom̃a kabar bajago na karam̃ado, Toro na Loa laka, mia naio sian kanamo ijaiano tai na mia ve toru lie vo, bior naio be toro tai napano kiano iviso bo ga ka nalo na maka atu aver siva vanio, p̃eli na nalo na ajum̃a ajidomial nalo ga bereio. 36 Ver tibe na, jau monoka tiniem riia tomu nalo tavukia nam̃a karam̃ado tinien miialo.”
Yesu berii tibureiano na toro dolu
Mataiu 7:1-5
37 Mia Yesu mil kia ga banlo vo, naio berinavo “Mia kamiu monoka kuvitu re m̃a kuvitibure m̃elea toro dolu p̃eli na kuvijev vironiano vanio. Aver tibe na, mia Atua tibure laka re kamiu tibena, mia naio rije re vironiano van kamiu. Ver kuviekokoa toro dolu, mia Atua riviekokoa kamiu, 38 mia ver kuvisian titai van toro dolu, mia Atua sian vite rimei van kamiu. Mia Atua sian vite van kamiu ve toru loa nana kamiu kumisianio, mia naio sian ve miroano lie vo, tavukia nam̃a ajosonu ea bake, ajan kakario, amielio bano-o mia josonu batitigio bo, vite nene nalo bujo magmago ana na jibirbili. Riano, mia avar van kamiu rive verare ka ga nana m̃a kamiu kumitum̃a kumisian ban tomu dolu nalo.”
Kamiu monoka kuvitii vatitig kenemiu meuliano
39 Mat 15:14Mia Yesu jom̃a mil banlo kia ga vo, naio ber jamerijiano tai banlo, berinavo “?Jum̃abe, ver toro tai ve merebono to, naio mijikia rivuru m̃arabo ka merebono dolu ka nalo ve juo ava aiel nunu? P̃eli ga, mia ave juo atibirbil avatove ea bulukup̃ili tai na! 40 Mat 10:24,25; Jon 13:16, 15:20Naiagagoano, naio maka to loa nana berloglog naio, mia ver naio rila kakar vatitig vite nonovio na naverloglogiano berloglogio kanio, mia naio mijikia rimei rive verare ka kiano naverloglogiano. 41 Maka rivu ka kotom̃a koververii niamiamo na telisu na joa kuruamo mirano, mia jau maka keial kar burum̃ara burupati iesi na joko miramo jo. 42 ?Jum̃abe jau koberiam̃a komijikia keil van kuruamo na, kover ‘Koig, mia nelelar niamiamo na joa miramo na beamu vo’? Ver tibe na jau kojom̃a kobitoviton ia kia ga ka kiamo vovaiano, a jau kojom̃a kejibure toro dolu kiano vovaiano ga. Jau komijikia ruei ka jau kobova ga, ana jau kojidom kala van tomu nalo ka aver jau kobo ruei. Jau monoka kodular beamu burum̃ara bulapati iesi na den miramo beamu vo, karina mo jau komijikia kovitii vatitig niamiamo na monea toro dolu mirano.”
Buruiesi bija m̃arati nene
Mataiu 7:16-20, 12:33-35
43 Ana Yesu ber bunu, berinavo “Buruiesi na bo maka rijikia rivar m̃arati na bova, a buruiesi na bova maka rijikia rivar m̃arati na bo. 44 Mat 12:33Nao, jibe na naruei, napano kito rojum̃a robitilubar buruiesi nalo ka ajum̃abe ea salo m̃arati. M̃arati nalo na bo a nam̃a jesei bo, kito maka rotum̃a ravarlo ea soro na be niononoti, makanio. 45 Mat 12:34Toro na tiniene bo, naio jom̃a miobijii vite nalo na bo jua kiano iviso, naruei bogo nonovio be kiano jidomiano na bo napano jo ka mijikia jian bulagio. Ana toro na bova naio jo miobijii vite nalo na bova jua kiano iviso, naruei naio jian bulag jidomiano na bova ga. Vite venia napano bujo toru ea toro kiano iviso p̃eli na kiano jidomiano, vite na naruei mia naio tom̃a rimalmaluvo bogo nonovio ea niono.”
Yimo juo
Mataiu 7:24-27
46 Ana Yesu ber kalo, berinavo “?Bior vaio ana kumitum̃a kubio kiniou kuber ‘Tubo o, Tubo o,’ karina maka kuvitum̃a kumonmonea venia nam̃a kiniou nojom̃a neber ka kamiu ka m̃a kuvilaio? 47 Toro na ver binimei ka kiniou, mijog kiaku iliano, naio monoka rimonmoneaio a naio monoka rilaiio. Toro nam̃a rila tibe na, naio javukia tukunu tai napano berii, ber jibe nei: 48 Toro tai jo mim̃auka kunuano, mia toro nene be masou laka, jom̃a mikil p̃ili nene nalo bululuo batove yetano laka ka rivokar vio na borotano jikili eaio, karina mebija m̃artea nene nalo ea bulukup̃ili nalo neibano. Mia bogo na bogu va, burum̃ara ueimia mieraro, mia maka rijikia rila yimo rikulkulu leleio, bior toro nene mim̃aukanio, mim̃auka jikili bo. 49 Mia toro nam̃a mijog kanaku iliano nalo mia maka tom̃a rimonmoneaio, naio jibe ka toro dolu tai. Toro nene naio bunu mim̃auka kunuano tai, mia naio be vovu, mim̃auka jumolu ju vorvoru mave ea ga borotano, mia m̃artea nene maka rivatove rivare leleio. Mia bogo na bogu va, burum̃ara ueimia binimei, mila yimo nene mijoru, burukokorovio nonovio, bova laka.”