7
Tundunan ni Stefanus mompotuutuu' i Yesus
7:1-53
Taena Imam Moola', “Tuutuu' a upa men ia raitkon mian karaaya'a na ko'oom?”
Ia simbati i Stefanus taena, “Tabea' na ko'onta', utu-utus tia tanaas! Rongor kutung ni'imari. Koo'po tia pulinta men i Abraham nobalimba' na Haran, tempona pulinta iya'a dauga' dumodongo na Mesopotamia, Alaata'ala men angga'ion tuu' notaka ni Abraham* Kej. 11:27–17:14 ka' norobu tae-Na, ‘Parerei a dodongoaan tia poto'utusaan. Rae' ka' dodongo na dodongoan men siso'konon-Ku i koo.’ Mbaka' i Abraham namarereimo Kasdim ka' nobalimba' na Haran. Sarataa nolapus a tama ni Abraham, Alaata'ala nomosuu'mo i Abraham nobalimba' soosoodo ka' nodumodongo na tano' kani'i men dumodongoanta koini'i. Tempo iya'a, sianta titiu'po a dodongoan kani'i men Ia rookon Alaata'ala bo tombonoion ni Abraham, kasee Alaata'ala nontoonmo se' i Ia bo mongorookon dodongoan kani'i, kada' bo tombonoion ni Abraham pataka na lee'na, mau mune' tempo iya'a i Abraham sianpo no'anakon.* Kej. 12:7; 13:15; 15:18; 17:8 Kasee Alaata'ala isian norobu ni Abraham soosoodo taena, ‘Lee'em tongko' bo sida koi mian notumaka na dodongoanna mian sambana. Raaya'a bo po'ata'on ka' talalaison pato'atu taun a nau'na.* Kej. 15:13-14 Kasee lipu' men mompopo'ata' i raaya'a bo ukumon-Ku, ka' i raaya'a men nipopo'ata' bo umuar na dodongoan iya'a, kasi monsoosa' i Yaku' na dodongoan kani'i.’
Noko daa Alaata'ala norobu koiya'a, Ia nuntukokonmo sunat bookoi sa'angu' oosan toon. Mbaka' tongko' nongamea' i Ishak anak ni Abraham, na ilio kowalu'na i Abraham nunsunatmo anak iya'a. Koiya'a uga' sarataa i Ishak no'anakon i Yakub, ia nunsunatmo anakna, ka' sarataa i Yakub no'anakon, ia uga' nunsunatmo wiwi'na anakna men sompulo' rua' ira. Ya'amo a men nosida pulinta samba Yahudi.* Kej. 21:2-4; 25:26; 29:31–30:24; 35:16-18
Pulinta moto'utus, nasindirkonmo utusna i raaya'a men i Yusuf. Mbali' iya'a, raaya'a nambalukkonmo i Yusuf na tano' Mesir. Kasee Alaata'ala mansambai i Yusuf,* Kej. 37:1–50:14 10 ka' nuntulung i ia na repaan. Alaata'ala nantarai i Yusuf noa men pore tia pinginti'ian na tempo i ia niwawa ni Firaun* Firaun: Giigii' tomundo'na Mesir ngaanon Firaun. tomundo'na Mesir, pataka tomundo' iya'a nanganakat i ia sida gubernuur na Mesir, ka' uga' bo pinginti'ina laiganna batomundo'an.
11 Noko daa koiya'a, notakamo a tempona pololuan men dodoa longkop Mesir tia Kana'an pataka mian munsuri marepa tuu'. Tempo iya'a pulinta sianmo nantausi kakaan. 12 Kasee sarataa ia rongor i Yakub se' na Mesir dauga' isian gandum, mbaka' ia nomosuu'mo anakna, men kana'mo pulinta, mae' na Mesir men tumbena. 13 Ka' kopinduanna i raaya'a nomae', Yusuf nambantilkonmo na utusna iya'a se' i iamo i Yusuf. Temposi iya'a ka' ia inti'i tomundo'na Mesir a poto'utus ni Yusuf.
14 Sarataa koiya'a, Yusuf nomotuunmo i Yakub tamana, kada' wiwi'na poto'utusanna balimba' na Mesir. Wiwi' irana koi pitumpulo' ka' lilima' mian. 15 Mbaka' i Yakub nobalimba'mo na Mesir, ka' i Yakub tia anakna men pulinta nolapus na Mesir. 16 Kasee biibiina i raaya'a ni'ule'kon ka' nitanom na baleanan men ia ilimo i Abraham na anak ni Hemor na Sikhem tia doi' salaka'.
17 Sarataa karani'mo tempona Alaata'ala bo mongololoikon toon-Na ni Abraham, mianta na tano' Mesir kaekae'mo kanturangan.* Kel. 1:7–3:10 18 Kokomburi'anna namarentamo a sa'angu' tomundo'na Mesir men sian ninginti'i Yusuf. 19 Tomundo' iya'a nemeemee'kon ka' nantalalais pulinta. Ia namakisaa mian mangatori anak men ngamea' kada' kopatalaian ka' lapus. 20 Tempo iya'a i Musa nongamea'. Ia anak ngamea' men kotingkaina Tumpu a ro'upna. Ia nitondong sapi-sapit koi tolu' bitu'on na laiganna tamana, 21 ka' sarataa i Musa ni'atori, anak wiwine na tomundo'na Mesir nangalamo anak iya'a, kasi ia tondong koi anakna suungna. 22 Musa nipisiso'i tia biai' kapandeanna samba Mesir, ka' i ia nosidamo mian men pande morobu ka' tongaan a wawauna.
23 Tempo umur ni Musa patompulo'mo taun, ia ningkira'mo mengelego'i poto'utusanna men samba Israel. 24 Tempo iya'a i Musa nungurumpaki sa'angu' mian men sa'angu' lipu' tii ia, papolosionna sa'angu' mian men samba Mesir. Mbaka' i Musa nuntulungkonmo mian men papolosion ka' nampapatei samba Mesir iya'a. 25 Musa mongooskon se' mian men sa'angu' lipu' tii ia, daa ninginti'imo se' Alaata'ala nomokau i ia bo pansalamatkon i raaya'a.
Kasee upa men ia piile', sian sintutu' tia upa men ia ooskon iya'a. 26 Koi liilana soosoodo, ia nimiile' samba Israel rua' ira poopapolosi. Musa nomoosarakmo ka' nompooka'amatikon. Ia norobu taena, ‘Kuu kani'i mase moto'utus. Nongko'upa i kuu se' poopalosi?’
27 Kasee mian men nampapolosi samba-sambana iya'a nunduolkon i Musa, kasi taena, ‘Ime a men nanganakat i koo bo pantanaasi ka' pungukumi i kai? 28 Kabai i koo mo'uus mampapatei i yaku' koi i koo nampapatei samba Mesir imberi'?’ 29 Sarataa i Musa nongorongor upa men ia porobukon mian iya'a, Musa namareremo ka' nosida mian tumaka na Midian. Ka' na Midian ia no'anakon rurua'.* Kel. 18:3-4
30 Sarataa patompulo' taun i ia na Midian, sa'angu' malaa'ikat notakamo na ko'ona na tano' maleas karani' buu'na Sinai. Malaa'ikat iya'a no'umuar na apuna rampo' men pintanga' kumait. 31 Musa samba' nimiile' men koiya'a. Mbali' iya'a, ia nuntuu'imo kara-karani' mamaresa se' upa iya'a. Kasi ia nongorongor wurungna Tumpu tae-Na, 32 ‘Yaku' a Alaata'alana puliim; Yaku' Alaata'ala ni Abraham, Ishak tii Yakub.’ Musa norangguguranmo na patakutan, tamban ia sianmo noko pimiile' rampo' men kumait iya'a. 33 Tumpu norobu soosoodo tae-Na, ‘Anui a sandaawal men koo pisok, gause tano' men nokumekereraan kanono' molinas. 34 Yaku' daa nimiile'mo ka' ningimamatmo idekna repaanna mian-Ku na Mesir. Yaku' nongorongormo pogimeleena i raaya'a na Ingku', ka' i Yaku' taka bo mansalamatkon i raaya'a. Mbali' iya'a, mai i koo kada' posuu'on-Ku mae' na Mesir.’
35 Musa iya'a a men sianta ia labot samba Israel ka' nikokundai tia wurung koi kani'imari, ‘Ime a men nanganakat i koo sida pantanaasi ka' pungukumi i kai?’ Poali iamo a men ia posuu' Alaata'ala bo pantanaasi ka' pansalamatkon samba Israel, koi men ia bantilkon malaa'ikat na rampo' men kumait iya'a. 36 Musa iya'a a men nantanaasi samba Israel no'umuar na Mesir tia nangawawau upa kosamba' tia oosan na Mesir, na Tobui Memea', ka' na tano' maleas koi patompulo' taun a nau'na.* Kel. 7:3; 14:21; Bil. 14:33 37 Musa a men norobu na samba Israel taena, ‘Alaata'ala bo mongorookon na ko'omuu sa'angu' nabii men rurukion na mian men kuu-kuumo, koi i Ia nungururuki i yaku'.’* Ul. 18:15, 18 38 Musa a topobisara na samba Israel tia malaa'ikat na tano' maleas. Ia nongorongor wurungna malaa'ikat na Buu'na Sinai, ka' nantadulkon na pulinta. Ia a men nanglabot na Alaata'ala lelena tutuo' men pore bo ko'onta'.* Kel. 20:18-21
39 Mau koiya'amo, pulinta sian momorongori. Raaya'a sian nangalabot i Musa ka' i raaya'a monoa mule'kon na Mesir. 40 Raaya'a norobumo ni Harun taena, ‘Wawauii i kai toro pii patung kada' bo pantandan i kai. Gause sianmo kai inti'i a wawau ni Musa men nangawawa ka' nunguarkon i kai na Mesir!’* Kel. 32:1-6 41 Kasi tempo iya'a, raaya'a nangawawau sa'angu' patung koi anakna sapi', kasi i raaya'a nongorookon kelai na patung iya'a ka' nangaramekon upa men ia wawau i raaya'a.
42 Mbaka' i raaya'a ia parereimo Alaata'ala ka' nipatalai mangkanggi giigii' upa na langit. Ya'a koi men nitulis na kitapna nabii koi kani'imari,
‘Oo samba Israel! Patompulo' taun na tano' maleas i kuu nongkoyo' ka' nengkelaikon ayop, see taasi' bo Ingku'.* Am. 5:25-27
43 Kemana diim Molokh a men paiwawaonmuu tia diimna bitu'on men ngaanon Refan;
patungna a men wawaonmuu ka' kanggion.
Mbali' iya'a, Yaku' bo mangatori i kuu na sambotakna lipu' Babel.’
44 Kema men torumpakanna Alaata'ala na mian isian na pulinta na tano' maleas. Kema iya'a niwawau gause posuu'na Alaata'ala ni Musa, koi men ia pipiile'kon Alaata'ala na ko'ona.* Kel. 25:40 45 Kasi kema men ia labot pulinta, ia wawamo i raaya'a minsoop na dodongoan kani'i. Tempo iya'a i Yosua nantanaasi i raaya'a mae' nunsurung dodongoanta kani'i, na lipu' men ia buse'i Alaata'ala na aropna i raaya'a. Ka' kema iya'a dauga'na pataka ni Daud. 46 Daud isian kaporeanna Alaata'ala. Mbali' iya'a ia nama'ase' kada' patalaion mangawawau Laigan bona Alaata'ala men soosa'on ni Yakub.* 2Sam. 7:2 47 Kasee i Salomo a men nomokerer Laigan bona Alaata'ala iya'a.* 1Raj. 6:1-38
48 Mau koiya'a, Alaata'ala men na ko'alayo'an sian dumodongo na laigan men wawauonna mian; gause na kitapna nabii, isian nitulis koi kani'imari:
49 ‘Taena Alaata'ala, Langit a oruangan-Ku ka' tano' balaki' a pimpee'an-Ku.
Laigan koi upa a men pokereronmuu bo Ingku'?
Mbariana a dodongoan bo pintimalean-Ku?* Yes. 66:1-2
50 Taasi' uga' i Yaku' a men ninsidakon wiwi'na upa?’
51 Utu-utus! Kuu bolongoli tuu'! Noamuu sian malolo' na Alaata'ala! Kuu sian momorongori wurungna Alaata'ala! Kuu koikoimo pulimuu, sinampang kundakon Alus Molinas!* Yes. 63:10 52 Isian mbali' nabii men daa sian ia talalais pulimuu? Raaya'a nampapatei mianna Alaata'ala, men mbaripian nuntundunkon kotakaanna Mian men Kana' a wawauna. Ka' koini'i kuu kokundaimo ka' nipapatei a Mian iya'a. 53 Malaa'ikat nantadulkonmo ukum Torat na koomuu, kasee i kuu sianta nongololo'!”
Stefanus nilapak tia watu
7:54-8:1a
54 Sarataa ia rongor mianna Mahkama Agama a upa men ia tundun i Stefanus, raaya'a nomakitmo tuu' tamban mongkoroit a wese'na. 55 Kasee i Stefanus men kuasaionna Alus Molinas tongko' notumangak waara'a na langit. Ia nimiile' kobalaki'anna Alaata'ala, ka' i Yesus nokumekerer paraas uananna Alaata'ala.
56 Kasi i Stefanus norobu taena, “Piile', yaku' nontoa'i surugaa nokobongkatian ka' Anak Manusia nokumekerer paraas uananna Alaata'ala!”
57 Mianna Mahkama Agama nongompodimo tilingana i raaya'a kasi nangkakaro', ka' liuliu nimimuruki i Stefanus. 58 Raaya'a nangawawamo i Stefanus na liwana kota, ka' nangalapak tia watu. Giigii' mian men nomborekkon i Stefanus nungukatimo bokukumna i raaya'a ka' nomokela na aropna sa'angu' anak malai men ngaanon i Saulus.
59 Pintanga' i raaya'a mangalapak i Stefanus, Stefanus nosambayangmo taena, “Oo Tumpu Yesus, labot a alusku!” 60 Kasi ia nobanintuur ka' norobu booboolak taena, “Oo Tumpu, alia mompopasa'anikon dosa kani'i na mian karaaya'a!” Noko daa nangaan koiya'a, Stefanus nolapusmo.

*7:2 Kej. 11:27–17:14

*7:5 Kej. 12:7; 13:15; 15:18; 17:8

*7:6 Kej. 15:13-14

*7:8 Kej. 21:2-4; 25:26; 29:31–30:24; 35:16-18

*7:9 Kej. 37:1–50:14

*7:10 Firaun: Giigii' tomundo'na Mesir ngaanon Firaun.

*7:17 Kel. 1:7–3:10

*7:29 Kel. 18:3-4

*7:36 Kel. 7:3; 14:21; Bil. 14:33

*7:37 Ul. 18:15, 18

*7:38 Kel. 20:18-21

*7:40 Kel. 32:1-6

*7:42 Am. 5:25-27

*7:44 Kel. 25:40

*7:46 2Sam. 7:2

*7:47 1Raj. 6:1-38

*7:49 Yes. 66:1-2

*7:51 Yes. 63:10