11
Ri Jesús yerutijoj ru-discípulos chi niqui'en orar
Y jun mej (bey) chic, ri Jesús c'o pa jun lugar, y nu'on orar. Y cuando xtane-ka riq'uin ri oración, jun chique ri ru-discípulos xu'ij che: Ajaf, kojatijoj chi naka'an orar, anche'l ri Juan Bautista xerutijoj ri ru-discípulos chi niqui'en orar, xcha'.
Y ja cuando ri Jesús xu'ij chique ri ru-discípulos: Cuando xtiben orar, tibana' jun oración anche'l re': Katata' Dios jatc'o chila' chicaj, can conojel ta ri winak xtiquiya' ta ak'ij, y nim ta xtiqui'en che ri lok'olaj abi'. Y xtoka yan ta ri k'ij cuando ja ret ri xcabano gobernar. Y ja' ta ri najo' ret can jari' ta ri xtibanataj we' chech-ulef, anche'l niqui'en ri jec'o awiq'uin chicaj. Y taya' chuka' ri kaway ri nic'atzin chake k'ij-k'ij. Y can anche'l yekacoch' (yekacuy) conojel ri winak ri c'o quitzelal niqui'en chake, quiri' ta xta'an kaq'uin roj, xtacoch' (xtacuy) ta ri kamac ri naka'an chawech. Y man taya' lugar chi ri itzel nu'on chake chi jojtzak pa mac. Can kojacolo' chech, xcha' ri Jesús.
Y Jesús xu'ij chuka' chique ru-discípulos: Xa jun chiwe rix napon pa nic'aj-ak'a' riq'uin jun ru-amigo y nu'ij ta che: Tabana' favor chue, ninjal oxi' away. Roma c'o jun nu-amigo naj petenak-wi y xoka wiq'uin, y ren xa man jun wey c'o wiq'uin chi ninya-apo che. Romari' tabana' favor chue, xcacha-apo che. Y ri anchok che nac'utuj-wi-apo ri wey, c'a chech ruch'at xtich'o'n-pe chawe y xtu'ij: Tabana' favor man quinanak, roma ri ruchi-jay xa xintz'apij yan y ri ac'uala' xa wiq'uin ren yewer-wi. Romari' manak modo yicataj chi ninya-e chawe ri najo'. Y ri Jesús xu'ij chique ri ru-discípulos: Can ketzij-wi nin-ij chiwe, chi ri jun ri nic'utux-apo ri wey che, ne'cataj-pe, pero man roma ta je amigo riq'uin ri nic'utun-apo ri wey che; man roma ta ri' xte'cataj-pe. Raja' ne'cataj-pe y neruya-pe ronojel ri nic'atzin che, chi quiri' titane-ka ri jun ri nic'utun-apo ri wey che.
Y ren nin-ij chiwe rix, xcha' ri Jesús. Tibana' anche'l ri xu'on ri achi ri xbec'utun wey. Tic'utuj che ri Dios ri nic'atzin chiwe y raja' xtuya-pe chiwe. Ticanoj y xtiwil ri nijo'. Tic'ojc'a-apo ri ruchi-jay y jixc'oxex-pe. 10 Romari', xa can riq'uin ronojel iwánima nic'utuj che ri Dios, raja' can xtuya-wi-pe chiwe ri nic'utuj. Xa rix can nicanoj, can xtiwil-wi ri nicanoj. Y xa rix xtic'ojc'a' ri ruchi-jay, can xquixc'oxex-wi-pe.
11 Y rix ri jix tata'j chic, ¿jixtiquier como niya' jun abaj pa ruk'a' jun iwalc'ual, cuando nuc'utuj jun ruway chiwe? ¿O niya' ta jun cumetz pa ruk'a', cuando ri ac'ual xa jun quer nrojo'? 12 ¿O niya' ta chuka' jun alacrán pa ruk'a', cuando ri ac'ual xa jun sakmolo' ri nuc'utuj chiwe? 13 Rix man jixtiquier ta niben quiri' chique ri iwalc'ual. Más que rix itzel ino'j (ina'oj), pero man jun mej (bey) niya' jun itzel ex chique. Rix ja ri utz tak ex ri niya'. Más chech ri' nu'on ri Itata' ri c'o chicaj. Raja' can nuya-wi ri Espíritu Santo chique ri can niquic'utuj, xcha' ri Jesús.
Ri winak niqui'ij chi ri Jesús c'o ri ruchuk'a' ri quijawal ri itzel tak espíritus riq'uin
14 Jun k'ij c'o-apo chech ri Jesús jun achi mem, raja' quiri' rubanon roma c'o jun itzel espíritu riq'uin. Y cuando ri Jesús xu'ij che ri itzel espíritu chi tel-e riq'uin ri achi ri', ri itzel espíritu can xel-wi-e, y ri achi ri man nich'o'n ta, xch'o'n chic jun mej (bey). Y ri winak ri xquitzu' ri xbanataj, can xsatz quino'j (xsatz quic'u'x). 15 Pero jec'o chuka' jujun xqui'ij: Ri Jesús c'o ri Beelzebú riq'uin, ri cajaf ri itzel tak espíritus. Y ja ri Beelzebú ri niyo'n ruchuk'a' chi quiri' nitiquier yerulesaj ri itzel tak espíritus.* Mt 9:34; 10:25
16 Y jec'o ch'aka chic, xe chi niquitojtobej ri Jesús xqui'ij che chi tu'ona' jun milagro chicaj,* Mt 12:38; 16:1; Mr 8:11 chi tuc'utu' xa can ja-wi ri Dios ri takayon-pe richi, xecha'.
17 Pero ri Jesús reta'n ri niquinojij ri achi'a' ri', romari' xu'ij chique: Xa ta ri winak chi jun rech-ulef man junan ta yenojin y ca'i' quiwech niqui'en-ka, nipe ayowal chiquicojol. Y re' man utz ta, roma man xquielayoj ta xquiec'ue' junan chech-ulef. Y quiri' chuka' pa jun jay, xa jalajoj quiwech niqui'en-ka y niquijach-ka-qui', manak chic xquiec'ue' junan chech-ulef. 18 Y quiri' chuka' ri Satanás, man utz ta nu'on-ka ayowal quiq'uin ri rusamajel, roma xa quiri' nu'on, man utz ta xa chirij raja' mismo nicataj-ka. Roma xa quiri' nu'on, ruyon nic'ue' can y ch'anin nitzak. Y ren quiere' nin-ij chiwe, roma rix ni'ij chi ren c'o ri Beelzebú wiq'uin y romari' yitiquier yenlesaj ri itzel tak espíritus. 19 Rix quiri' ninojij chuij ren, chi c'o ri Beelzebú wiq'uin romari' yitiquier yenlesaj ri itzel tak espíritus, ¿pero anchique ninojij rix chiquij ri yetzekleben iwichi? ¿Ancu'x (Anchique) yoyo'n uchuk'a' chique reje' chi yetiquier yequilesaj itzel tak espíritus chuka'? Romari' can ja' ri niqui'en reje' nuk'alajij chi rix man ja' ta ri ye'ibij. 20 Ren yitiquier yenlesaj ri itzel tak espíritus, roma can ja ri ruchuk'a' ri Dios c'o wiq'uin. Romari' titemaj chi ri ru-gobierno ri Dios c'o yan chi'icojol cami.
21 Ri Satanás anche'l jun achi ri can yalan ruchuk'a', y c'o ronojel ch'ich' riq'uin chi nuto-ri' roma nuchajij ri rocho. Ri achi re' can jabel-wi nuchajij ri rocho, y man jun nitiquier nimajo che ri c'o riq'uin. 22 Pero cuando noka jun ri c'o más ruchuk'a' chech raja', ja nich'acataj, y nimaj che ronojel ri c'o riq'uin chi nuto-ri' y can ruyo'n ránima riq'uin. Y ri jun ri c'o más ruchuk'a', yerujachala' ronojel ri xerulesaj-e che ri achi ri xuch'ec can.
23 Y romari', ri man wiq'uin ta ren nisamaj-wi, xa chuij ren nisamaj-wi.* Mr 9:40 Y ri man nito'n ta wichi, xa jari' ri niyuju ronojel ri yenben ren, xcha' ri Jesús.
Cuando jun itzel espíritu nitzolaj chic pe anchi' elenak-wi-e
24 Cuando c'o jun itzel espíritu ntel-e pa ránima jun winak, ri itzel espíritu re' nucanoj anchi' nuxlan-wi pa tak lugar tz'iran y can chaki'j. Y cuando ri jun itzel espíritu re' nuna' chi can man jun uxlanen nril, nunojij-ka: Más utz yitzolaj chic pa ránima ri winak anchi' xinel-wi-pe. 25 Y cuando nitzolaj chic pe pa ránima ri winak anchi' elenak-wi-e, nril anche'l jun jay meson y banon can utz ru'onic. 26 Y ri itzel espíritu re' yeruc'om-pe je wuku' chic itzel tak espíritus ri más je itzel, y conojel ye'oc pa ránima ri winak. Y ri winak anchok riq'uin yebec'ue-wi ri itzel tak espíritus re', más peor nu'on ruc'aslen chech ri rubanon-pe na'ey.
Ri utz nuc'om-pe che ri c'aslen
27 Y cuando ri Jesús nutzijoj ri tzij re' chiquiwech q'uiy winak ri quimolon-qui' riq'uin, ja' cuando c'o jun ixok chiri' chiquicojol, riq'uin ruchuk'a' xbech'o'n-pe y xu'ij: Ri te'j ri xalan awichi chech-ulef y xatruq'uiytisaj riq'uin rutz'um (rume'), can tiquicot pa ruc'aslen, xcha' ri ixok che ri Jesús.
28 Y ri Jesús xu'ij: Más quiequicot pa quic'aslen ri yec'oxan rutzij ri Dios y niqui'en ronojel ri nu'ij ri rutzij raja', xcha' ri Jesús.
Ri winak man niquijo' ta niquinimaj ri Jesús
29 Y cuando q'uiy winak ri niquimol-apo-qui' chirij ri Jesús, xpe raja' xu'ij chique ri winak ri': Ri winak chi ri tiempo re' yalan je itzel y man jinquinimaj ta. Romari' niquijo' chi ren nin-en jun milagro chiquiwech chi jinquinimaj.* Mt 16:4; Mr 8:12 Pero man ja' ta ri niquijo' reje' ri xtin-en. Xa can xe ri xbanataj riq'uin ri Jonás, ri jun achi ri xk'alajin ri x-ix che roma ri Dios ojer can, xe ri' ri retal ri c'o can chique reje'. 30 Ri xuc'ulumaj ri Jonás, xuc'ut chiquiwech ri winak ri xec'ue' ojer can chupa ri tenemit Nínive,* Jon 3:4 chi can ja ri Dios takayon-pe richi. Y quiri' chuka' ren ri jin-kajinak-pe chicaj y xinalex chi'icojol, ri xtinc'ulumaj ren xticuses chi jun retal chiquiwech ri winak cami. 31 Y cuando xtapon ri k'ij chi ye'an juzgar conojel ri winak chi ri tiempo re', xticataj-pe ri jun reina ri aj-Sabá y xtu'ij chi can man utz ta xqui'en ri winak ri jec'o cami, roma man xquinimaj ta. Roma cuando xc'ase' ri jun reina ri', yalan naj xpe-wi chi xoruc'oxaj runo'j (runa'oj) ri Salomón, ri rey chi ri Israel.* 1 R 10:1-10; 2 Cr 9:1-12 Y cami jinc'o ren ri c'o más nuk'ij chech ri rey Salomón ri xc'ue' ojer can, y xa man jinquinimaj ta ri winak. 32 Y cuando xtapon chuka' ri k'ij chi ye'an juzgar ri winak chi ri tiempo re', xquiec'astaj-pe ri winak aj-Nínive. Ri winak ri' xtiqui'ij chi can man utz ta xqui'en ri winak ri jec'o cami, roma man xinquinimaj ta. Y ri winak ri xec'ue' pa tenemit Nínive ri ojer can, can xe xquic'oxaj rutzij ri Dios ri xutzijoj ri Jonás chique, can ja' xquiya' can quimac y xqui'en ri nrojo' ri Dios.* Jon 3:5 Y cami jinc'o ren ri c'o más nuk'ij chech ri Jonás, y xa man jinquinimaj ta ri winak, xcha' ri Jesús.
Ri wechaj anche'l jun luz
33 Y man jun winak nutzaj jun luz y nuya' anchi' man k'alaj ta, o nuya' ta chuxe' jun cajón. Man jun nibano quiri'. Jun ri nutzaj jun luz, chicaj nuya-wi* Mt 5:15; Mr 4:21; Lc 8:16 chi quiri' yerusakrisaj ri ye'oc-apo pa jay. 34 Ri wechaj chuka' je anche'l jun luz. Roma xa ri iwech je utz, can jixc'o pa jun sakil. Pero xa ri iwech man je utz ta, can pa k'eku'm jixc'o-wi. 35 Romari' tibana' cuenta iwi', chi quiri' ri sakil ri ruyo'n ri Dios pa iwánima man xtijalataj ta y xtu'on jun k'eku'm. 36 Roma xa can jixc'o pa jun sakil, can manak-wi k'eku'm iwiq'uin, y quiri' can jixtzu'n-wi jabel. Re' can junan-wi riq'uin cuando tzajon jun luz chi nu'on sakil y jabel sakil nuya' chiwe.
Ri fariseos y ri maestros chi ri ley man utz ta yequi'en chech ri Dios
37 Y cuando Jesús xtane-ka nitzijon chiquiwech ri winak, c'o jun chique ri achi'a' fariseos xu'ij che ri Jesús chi tu'ona' favor nibe ta juba' chirocho, chi nu'on jun wa'in. Y ri Jesús can xbe-wi. Raja' xapon y xch'oquie' chuchi' mesa.
38 Y ri achi fariseo, can anchique la xutzu' ri Jesús, roma xch'oquie-apo chuchi' mesa y man xuch'aj ta ruk'a' anche'l niqui'en conojel israelitas. 39 Y ri Ajaf Jesús xutzu' ri nunojij ri fariseo, y romari' xu'ij che: Rix fariseos xa jix anche'l ri lak ri jabel ch'ajch'oj quij pero ri quipa xa tz'il-tz'il. Rix can nic'ut chiquiwech ri winak chi utz ri niben, pero pa tak iwánima man quiri' ta, roma xa nojinak riq'uin elak', y nojinak riq'uin itzel tak ex. 40 Can jix nacanak. ¿Can man iweta'n ta c'a chi ri xbano ri kach'acul, xu'on chuka' jun kánima? 41 Romari' rix utz chi ja ri iwánima tich'ajch'ojij, chi quiri' cuando ch'ajch'oj chic ri iwánima, xtalex-pe iwiq'uin chi ye'ito' chuka' ri winak ri manak quibeyomal, y quiri' xquixch'ajch'ojir.
42 ¡Juya' (Juyu') iwech rix fariseos! roma hasta ri jubulaj tak k'ayis, ri ruda y ronojel quiwech ichaj ye'ich'up, y chitak-ba' chitak-ba' ye'ilesaj can chique chi ntoc i-diezmo chi niya' che ri Dios.* Lv 27:30 Ronojel ri' can utz, pero imestan chi na'ey can nic'atzin chi utz niben quiq'uin ri winak y chi ye'ijo' anche'l nrojo' ri Dios. Can utz tibana' quiq'uin ri winak y can quie'ijo' anche'l nrojo' ri Dios, roma can jari' ri más nic'atzin; y c'ajari' quie'ibana' ri ch'aka chic ex.
43 ¡Juya' (Juyu') iwech rix fariseos! roma can ja ri na'ey tak ch'aquet ye'icanoj pa tak sinagogas, ri jay anchi' nitzijos-wi rutzij ri Dios, chi quiri' ni'ix chiwij chi yalan ik'ij. Y can yalan chuka' nika chiwech jix-an saludar anchi' niquimol-wi-qui' q'uiy winak.
44 ¡Juya' (Juyu') chuka' iwech rix maestros chi ri ley y rix fariseos roma can ca'i' ipalaj! Rix can jix anche'l ri jul anchi' je-mukun can caminaki'; roma cuando man ni'an ta chic ru'onic rui', man k'alaj ta chic xa c'o je-mukun chiri', romari' ri winak yek'ax pa ruwi'. Roma man quieta'n ta chi xa pa ruwi' jun caminak yek'ax-wi, xcha' ri Jesús.
45 Pero jun chique ri maestros chi ri ley xu'ij che ri Jesús: Maestro, xcha' raja'. Cuando ret na'ij quiri', man xe ta chic chique ri fariseos jach'o'n-wi, xa chuka' chake roj jach'o'n-wi.
46 Y ri Jesús xu'ij che ri maestro: ¡Juya' (Juyu') iwech rix chuka' ri maestros chi ri ley! roma cuando ye'itijoj ri winak, niya' nimalaj tak eka'n (aka'n) chiquij, ri yalan cuesta yec'uax. Ri eka'n (aka'n) ri' xe chiquij ri winak niya-wi y rix man nisiloj ta che jun rui-ik'a'.
47 ¡Juya' (Juyu') iwech rix maestros! roma rix niben ru'onic ri xan ri quichi ri panteón anchi' je-mukun-wi ri achi'a' ri xek'alajin rutzij ri Dios ojer can, y reje' xa ja ri iwati't-imama' ri xecamisan quichi. 48 Cami k'alaj chi rix can nika chiwech ri itzel tak ex ri xequi'en ri iwati't-imama' ri ojer can, roma ja reje' xecamisan ri rusamajel ri Dios, y rix niben ru'onic anchi' je-mukun-wi can.
49 Y romari' ri Dios reta'n xu'ij: Xquientak achi'a' quiq'uin ri nuwinak; achi'a' ri xquiek'alajin ri nutzij ri nin-ij chique, y xquientak chuka' apóstoles chiquicojol. Pero ri winak jec'o xquiequicamisaj, y jec'o ri xtiqui'en chique chi niqui'en sufrir, xcha'. 50 Romari' xu'ij ri Jesús, ri winak ri jec'o cami, ja reje' ri xtiquikalej ri quicamic ri achi'a' ri xecamises ojer can roma xquik'alajij rutzij ri Dios. Pa quiwi' reje' xtika-wi quicamic ri achi'a' ri', ri nitiquier-pe c'a pa ruticribel pe ri rech-ulef. 51 Nitiquier-pe riq'uin ri rucamic ri Abel* Gn 4:8 c'a riq'uin ri rucamic ri Zacarías.* 2 Cr 24:20-21 Y jare' ri xcamises chucojol ri rocho ri Dios y ri altar ri c'o chech rocho ri Dios. Romari' nin-ij chiwe, chi ja ri winak ri jec'o cami, ja reje' ri xquiewakalen ri quicamic ri achi'a' je rusamajel ri Dios.
52 ¡Juya' (Juyu') iwech rix maestros chi ri ley! roma pa ik'a' rix c'o-wi ri no'j (na'oj), roma can iweta'n anchique modo jun winak ntoc richi ri Dios, pero rix xa man jix-oconak ta richi ri Dios y man nijo' ta chi ri winak ye'oc richi ri Dios.
53 Cuando ri Jesús xu'ij ronojel re', ri maestros chi ri ley y ri achi'a' fariseos yalan xcataj quiyowal. Y romari' reje' ronojel niquic'utuj-apo che ri Jesús xe chi niquinak. 54 Ri maestros chi ri ley y ri achi'a' fariseos, can man niquiya' ta can juba' ri Jesús, c'o ta niquijo' niquic'oxaj chi raja' c'o jun tzij ri man utz ta ri nu'ij y nika ta pa quik'a', chi niquisujuj. Pero ri Jesús can ronojel utz yeru'ij.

*11:15 Mt 9:34; 10:25

*11:16 Mt 12:38; 16:1; Mr 8:11

*11:23 Mr 9:40

*11:29 Mt 16:4; Mr 8:12

*11:30 Jon 3:4

*11:31 1 R 10:1-10; 2 Cr 9:1-12

*11:32 Jon 3:5

*11:33 Mt 5:15; Mr 4:21; Lc 8:16

*11:42 Lv 27:30

*11:51 Gn 4:8

*11:51 2 Cr 24:20-21