Chitabu cha kpwandza cha
MAMBO GA NYAKATI
Tanga mbere
Vitabu viiri viihwavyo “Mambo ga Nyakati” ni chitabu chimwenga chire. Kpwa jumula vitabu hivi vinalavya semurizi ambazo zinaonyesa kpwa njira ya chimacheye, mambo ga Aiziraeli, atu a Mlungu, hangu mwandzo wao katika Adamu hadi ariphouyizwa hipho mwaka wa 538 kabila ya Jesu kuvyalwa kula tsi ya Babeli, ambako kala akatsamizwa kpwa lazima. Muandishi hiye ambaye kamanyikana anahala visa kula kpwa vitabu vya Samueli na Afalume, nakuvisemurira visa hivyo, sio tu chihistoria, ela kpwa misingi na hisiya za chidini. Anasisitiza kukala Mwenyezi Mlungu ndiye mtawala wa atu a Iziraeli; afalume ni atumishi tu ariohewa majukumu na mamlaka ga kuaonyesa atu uwezo wa Mlungu katika maisha ga anadamu.
Kahi za afalume osi Daudi ndiye atogolwaye kpwa uaminifu; naye wawahi kutawala Jerusalemu, mudzi okala mtakatifu kpwa kudzengbwa himo nyumba ya kuabudu Mwenyezi Mlungu. Daudi waongoza maisha ga chiraiya na chidini ga atu Aiziraeli ambago ganalondwa kuigbwa. Muandishi anaonyesa Daudi kukala ndiye sujaa katika Iziraeli.
Dzambo kulu katika chitabu hichi ni, nyakati zinaweza kubadilika; ela Mwenyezi Mlungu nkusala na atue. Chila mara a tayari kuterya osi anaomkuluphira. Muandishi anaika wazi kabisa kukala miaka yosi Aiziraeli ariyoishi kpwenye tsi ariyotsamizwa kpwa lazima taayarire tsi yao. Chitabu hichi wachiganya seemu mbiri. Hangu mwandzowe (sura 1:1—9:44) hunaewa historia ya hangu Adamu hadi Daudi kulengana na mbari zao. Seemu chiyobaki (sura 10:1—29:30) inahupha historia ya mfalume Daudi: wanachewe, kondoye na Sauli, utawalawe hiko Heburoni wa miaka sabaa, chira chisa cha Bathisheba, uasi wa Abusalomu, kudzengbwa kpwa nyumba ya kuvoya Mlungu hiko Jerusalemu na kuuyizwa kpwa sanduku ra chilagane phamwenga na vikundi tafwauti-tafwauti ambavyo vyahusika kpwa huduma ya nyumba ya Mwenyezi Mlungu. Hichi chitabu chinaweza kuganywa seemu mbiri:
Maelezo muhimu kpwa chifupi
Vivyazi vya hangu Adamu hadi wakati wa kutsamizwa kpwa lazima 1:1—9:30
Kufwa kpwa sauli 10:1–14
Utawala wa Daudi 11:1—22:1
Matayarisho ga kudzenga Nyumba ya kuvoya Mlungu 22:2—29:30
1
Chivyazi cha Adamu hadi Burahimu
(Mwandzo 5:1–32; 10:1–32; 11:10–26)
1 Hano ni akarengbwa a Aiziraeli hangu mwandzo wa Anadamu. Adamu, na Sethi, na Enoshi; 2 na Kenani, na Mahalaleli, na Jaredi; 3 na Enoko, na Methusela, na Lameki; 4 na Nuhu, na Shemu, na Hamu, na Jafeti.
5 Ana alume a Jafeti kala ni Gomeri, Magogu, Madai, Javani, Tubali, Mesheki na Tirasi. 6 Na ana alume a Gomeri kala ni Ashikenazi, Rifathi na Togarima. 7 Na ana alume a Javani kala ni Elisha, Tarishishi, Kitimu na Rodanimu.
8 Ana alume a Hamu kala ni Kushi, Misiri, Puti na Kanani. 9 Na ana alume a Kushi kala ni Seba, Havila, Sabuta, Raama na Sabuteka. Na ana alume a Raama kala ni Sheba na Dedani. 10 Na Kushi naye wavyala Nimurodi, ambaye wakala sujaa mkpwulu wa kpwandza duniani. 11 Na Misiri wavyala Aludi, Aanami, Alehabi, Anafutuhi, 12 Apathirusi, Akasiluhi ambao ni avyazi a Afilisti, na Akafutori. 13 Na Kanani wavyala Sidoni, mwanawe wa kpwandza, na Hethi. 14 Piya wakala mkarengbwa wa Ajebusi, Aamori, Agirigashi, 15 na Ahivi, Aariki, Asini, 16 na Aarivadi, Asemari, na Ahamathi.
17 Ana a Shemu kala ni Elamu, Ashuru, Arifakisadi, Ludi, na Aramu. Ana a Aramu kala ni Usi, Huli, Getheri, na Mashi. 18 Na Arifakisadi wavyala Shela, na Shela achivyala Eberi. 19 Eberi wavyala ana airi alume, wa kpwandza achimuiha Pelegi kpwa sababu endzize atu kala akaganyana, na wa phiri kala aihwa Jokitani. 20 Na Jokitani wavyala Alimodadi, Shelefu, Hasarimawethi, Jera, 21 Hadoramu, Uzali, Dikila, 22 Obali, Abimaeli, Sheba, 23 Ofiri, Havila, na Jobabu. Hinya osi kala ni ana a Jokitani.
24 Shemu, Arifakisadi na Shela; 25 Eberi, Pelegi na Reu; 26 Serugi, Nahori na Tera; 27 Buramu naye ndiye Burahimu.
Chivyazi cha kula Burahimu
28 Ana a Burahimu ni Isaka na Isimaili. 29 Hivi ndivyo vivyazi vya vyao: mwana mvyere wa Isimaili kala ni Nebayothi, na anjina kala ni Kedari, Adibeeli, Mibusamu, 30 Mishima, Duma, Masa, Hadadi, Tema, 31 Jeturi, Nafishi na Kedema. Hinya ndinyo ana a Isimaili.
32 Na ana a Ketura, yekala mwanachetu wa Burahimu kala ni Zimurani, Jokishani, Medani, Midiani, Ishibaki na Shuwa. Na ana a Jokishani ni Sheba na Dedani. 33 Na ana a Midiani kala ni Efa, Eferi, Hanoki, Abida na Elidaa. Hinya osi kala ni atu a chivyazi cha Ketura.
Atu a chivyazi cha Isaka
34 Na Burahimu naye kala ni ise wa Isaka. Ana a Isaka kala ni Esau na Iziraeli.
35 Ana a Esau kala ni Elifazi, Reueli, Jeushi, Jalamu na Kora. 36 Ana a Elifazi kala ni Temani, Omari, Sefo, Gatamu, Kenazi na Amaleki yemvyala na Timuna. 37 Ana a Reueli kala ni Nahathi, Zera, Shama na Miza.
38 Ana a Seiri kala ni Lotani, Shobali, Sibeoni, Ana, Dishoni, Eseri na Dishani. 39 Ana a Lotani kala ni Hori na Homamu. Timuna kala ni mwanáo mchetu wa Lotani. 40 Ana a Shobali kala ni Aliyani, Manahathi, Ebali, Shefo na Onamu. Na ana a Sibeoni kala ni Aya na Ana. 41 Mwana wa Ana kala ni Dishoni. Na ana a Dishoni kala ni Hamurani, Eshibani, Ithirani na Kerani. 42 Ana a Eseri kala ni Bilihani, Zaawani na Akani. Ana a Dishani kala ni Usi na Arani.
43 Phahi hinya ndinyo afalume ariotawala tsi ya Edomu, kabila ya mfalume yeyesi kuatawala atu a Iziraeli: Bela mwana wa Beori, kula mudzi wa Dinihaba. 44 Bela ariphofwa, Jobabu mwana wa Zera ariyekala mudzi wa Bosira watawala badalaye. 45 Jobabu ariphofwa, Hushamu wa tsi ya Atemani, watawala badalaye. 46 Hushamu ariphofwa, achedza Hadadi mwana wa Bedadi kula mudzi wa Avithi, iye wapiga Amidiani na achiaturya kahi za tsi ya Amoabu. 47 Hadadi ariphofwa, Samula kula mudzi wa Masireka watawala badalaye. 48 Samula ariphofwa, Shauli, kula mudzi wa Rehobothi phephi na muho,*1:48 Inawezekana muho huno ni Yufurati. watawala badalaye. 49 Shauli ariphofwa, Baali-Hanani mwana wa Akibori watawala badalaye. 50 Baali-Hanani ariphofwa, Hadadi kula mudzi wa Pau†1:50 Maandishi ga Chieburania ni Pai. Mwandzo 36:39. watawala badalaye; na mchewe kala anaihwa Mehetabeli mwana mchetu wa Matiredi, mwana mchetu wa Mezahabu. 51 Naye Hadadi piya wafwa.
Na hinya ndinyo madzumbe a Edomu: Timuna, Aliva, Jethethi; 52 Oholibama, Ela, Pinoni, 53 Kenazi, Temani, Mibusari; 54 Magidieli na Iramu. Hinyo ndinyo madzumbe a Edomu.