Chitabu cha kpwandza cha
AFALUME
Tanga mbere
Chitabu hichi cha Afalume chinaenderera kusemurira kuhusu Aiziraeli kuandzira phara chitabu cha Phiri cha Samueli chiriphokomera. Chinaandza na kusemurira mambo ga mwisho ga Daudi na vira Selemani arivyohewa madaraka ga ufalume. Tsona chinasemurira mambo tafwauti-tafwauti ga utawala wa Selemani. Chirere cha mambo higo ni kudzengbwa na kutengbwa kpwa Nyumba ya kuvoya Mlungu. Piya chinasemurira vira utawala hura mkpwulu wa Daudi urivyoganyika seemu mbiri bada ya Selemani: Ufalume wa vurini waihwa Iziraeli na ufalume wa mwakani uchiihwa Juda.
Chitabu hichi cha Afalume chinasemurira mambo tafwauti-tafwauti ga Afalume a Iziraeli na ganjinage. Piya chinasemurira vira irivyokala lazima kpwa Afalume kukala aaminifu kpwa Mlungu. Manabii tafwauti-tafwauti atambukiza Afalume dzulu ya dzambo hiro. Nabii mmwenga mwenye nguma ariyekala na shuuli hizo ni Elija (sura 17:1—19:21).
Maelezo muhimu kpwa chifupi
Mwisho wa utawala wa Daudi 1:1—2:12
Selemani anakala mfalume 2:13–46
Siku za kpwandza za ufalume wa Selemani 3:1—4:34
Nyumba ya kuvoya mlungu inadzengbwa 5:1—8:66
Miaka ya mwisho ya utawala wa Selemani 9:1—11:43
Iziraeli inaganyika kukala falume mbiri 12:1—22:53
a. Ufalume wa mwakani unadzitenga 14:21—16:34
b. Afalume a Juda na a Iziraeli 14:21—16:34
c. Nabii Elija 17:1—19:21
d. Afalume anjina a Iziraeli na a Juda 20:1—22:53
1
Siku za mwisho za mfalume Daudi
Phahi mfalume Daudi kala akakala mtumia sana, hata achikala kaweza kuphaha dzoho dzagbwe anabwiningizwa mayamba. Kpwa hivyo, ahendadzi kazie achimuambira, “Bwana wehu mfalume, baha hukuendzere mwanache wa chichetu akurorome na alale phamwenga nawe ili bwana wehu mfalume uphahe dzoho-dzoho.”
Phahi, aendza mwanache wa chichetu mnono kpwenye tsi yosi ya Iziraeli. Kuchiphahikana mwanamwali mmwenga mnono aihwaye Abishagi, kula mudzi wa Shunemu, achimreha kpwa mfalume. Mwanamwali hiye, kala ni mnono sana. Phahi, waandza kumuhumikira na kumtundza mfalume, ela mfalume kayammanya chimwiri.
Adonija anadzitayarisha
kukala mfalume
1:5 2 Samueli 3:4Ndipho, Adonija mwana wa Daudi na mchewe Hagithi, achiandza kudziunula achiamba kukala iye ndiye ndiyekala mfalume. Phahi wadzitayarishira magari ga kuvwehwa ni farasi, anajeshi akuhumira farasi na atu mirongo mitsano a kumtanguliya mairo. Ela iseye kayamsononesa mwanawe hata mara mwenga kpwa kumuuza, kpwa utu wani unahenda hivi na hivi! Adonija kala ni mnono sana na kala ni mdide alungiraye Abusalomu. Adonija wahenda mashauri na Joabu mwana wa Seruya na mlavyadzi-sadaka Abiathari. Nao amuunga mkpwono Adonija na achimlunga. Ela mlavyadzi-sadaka Sadoki, Benaya mwana wa Jehoyada, nabii Nathani, Shimei na Rei phamwenga na masujaa a Daudi, taayamuunga Adonija mkpwono.
Siku mwenga, Adonija walavya sadaka za mangʼondzi, ngʼombe na ana ngʼombe a kunona phephi na Dziwe ra Zohelethi, kanda ya pula ya madzi yiihwayo Eni-Rogeli. Waalika karamu ya sadaka iyo nduguze osi, yani, ana anjina a mfalume na maofisaa gosi ga mfalume garigokala ga tsi ya Juda. 10 Ela kayaalika nabii Nathani, Benaya, masujaa a viha a mfalume wala mwanao Selemani.
Nathani na Bathisheba
anamuvoyera Selemani ufalume
11  1:11 2 Samueli 12:24Ndipho Nathani achimlunga Bathisheba nine wa Selemani achimuamba, “Dze! Kudzangbwesikira kukala Adonija mwana wa Hagithi akadzihenda mfalume na bwana wehu Daudi kana amanyaro? 12 Haya phahi, uchitaka kutivya maishago na ga mwanao Selemani nakushauri hivi, 13 phiya mara mwenga kpwa mfalume Daudi, ukamuambe, ‘Bwana wangu mfalume, si waniapira mimi mtumishio mchetu uchiamba, “Mwanao Selemani andatawala bada yangu na andasagala dzulu ya chihi changu cha ufalume?” Ikakaladze phahi hata Adonija akale mfalume?’ 14 Na uchikala bado unagomba na mfalume, mino ndainjira na kugahakikisha manenogo.”
15 Phahi, Bathisheba waphiya chumbani mwa mfalume. (Wakati hinyo, mfalume kala ni mtumia sana naye Abishagi yuya wa kula Shunemu kala anamroroma). 16 Bathisheba wazama kpwa ishima mbere za mfalume naye mfalume achimuuza, “Unalonda nikuhendereni?”
17 Bathisheba wamjibu achiamba, “Bwana wangu, waniapira mimi mtumishio mbere za Mwenyezi Mlungu, Mlunguo, uchiamba, ‘Mwanao Selemani andatawala bada yangu na andasagala dzulu ya chihi changu cha ufalume.’ 18 Ela vino lola, Adonija akadzihenda mfalume na we bwana wangu mfalume kugamanya higo. 19 Akatsindza sadaka nyinji za ndzau, ana ngʼombe a kunona na mangʼondzi manji na akaalika ana osi a mfalume, mlavyadzi-sadaka Abiathari na Joabu mkpwulu wa jeshi, ela mtumishio Selemani kaalikirwe. 20 Phahi bwana wangu mfalume, Aiziraeli osi anakulola uwe, ili uaambire yuya ambaye andasagala dzulu ya chihicho bada ya uwe, bwana wangu mfalume. 21 Napho sio hivyo, wakati uwe bwana wangu mfalume ndipholazwa vikurani pholazwa ano baba, mimi phamwenga na mwanangu Selemani hundaisabiwa kukala hu akosa.”* 1:21 Mana ga Chieburania ni hundaolagbwa.
22 Wakati Bathisheba ariphokala anagomba na mfalume, gafula nabii Nathani watsoloka achiinjira chumbani mwa mfalume. 23 Nao atumishi amuambira mfalume, “Hiyu nabii Nathani akedza.” Naye ariphofika mbere za mfalume, wazama hadi uso uchiguta photsi.
24 Nathani achiamba, “Bwana wangu mfalume, dze, kale ukaamba kukala Adonija andasagala dzulu ya chihicho cha ufalume akale mfalume badayo? 25 Manage rero akatserera achatsindza sadaka nyinji za ndzau, ana ngʼombe a kunona na mangʼondzi manji na akaalika ana osi a mfalume, Joabu mkpwulu wa jeshi 1:25 Chieburania tachihadza Joabu ela chinaamba akulu a majeshi. na mlavyadzi-sadaka Abiathari na hivi sambi anarya na kunwa mbereze, kuno anaamba, ‘mfalume Adonija ikpwa ni Mlungu!’ 26 Ela kanialikire mimi mtumishio wala mlavyadzi-sadaka Sadoki wala Benaya mwana wa Jehoyada wala mtumishio Selemani. 27 Kale vino ndivyo uchivyohenda uwe bwana wangu mfalume bila kuhuambira swiswi atumishio mutu ndiyesagala dzulu ya chihicho cha ufalume bada ya uwe?”
Selemani anahendwa mfalume
28 Naye mfalume Daudi wajibu achiamba, “Niihirani Bathisheba.” Bathisheba wainjira ndani kpwa mfalume na achiima mbereze. 29 Naye mfalume waapa achiamba, “Kama vira Mwenyezi Mlungu aishivyo, Iye chiyetivya maisha gangu na tabu zosi, 30 dza vyo nirivyokuapira mbere za Mwenyezi Mlungu, Mlungu wa Iziraeli nchiamba, ‘Mwanao Selemani andasagala dzulu ya chihi changu cha ufalume na akale mfalume badala yangu,’ ndivyo ndahenda rero.”
31 Hipho Bathisheba wazamisa uso hadi chilanguche chichiguta photsi, achilavya ishima mbere za mfalume na achiamba, “Bwana wangu mfalume Daudi ikpwa ni Mlungu hata kare na kare!”
32 Naye mfalume Daudi waamba, “Niihira mlavyadzi-sadaka Sadoki, nabii Nathani na Benaya mwana wa Jehoyada.” Nao achedza mbere za mfalume. 33 Naye mfalume achiambira, “Phiyani phamwenga na ahendadzi-kazi angu, mkampandize mwanangu Selemani dzulu ya nyumbu wangu, mumphirike muho Gihoni. 34 Chisha, mlavyadzi-sadaka Sadoki na nabii Nathani ammwagire mafuha akale mfalume wa Iziraeli. Tsona mpige gunda na muambe: ‘Mfalume Selemani ikpwa ni Mlungu!’ 35 Namwi mundaambuka dzulu nyumaze naye andakpwedza ili asagarire chihi changu cha chifalume, manage andahala nafwasi yangu nami nikamtsambula akale mtawala wa Iziraeli na dzulu ya Juda.”
36 Benaya mwana wa Jehoyada wamjibu mfalume, “Amina! Mwenyezi Mlungu, Mlungu wa bwana wangu mfalume, aambe vivyo hivyo. 37 Dza vyo Mwenyezi Mlungu arivyokala phamwenga na bwana wangu mfalume, akale vivyo hivyo na Selemani na achitukuze chihiche cha ufalume kuriko chihi cha ufalume cha bwana wangu mfalume Daudi.”
38 Phahi, mlavyadzi-sadaka Sadoki, nabii Nathani na Benaya mwana wa Jehoyada, Akerethi na Apelethi ambao kala ni arindzi a mfalume, osi atserera, achimpandiza Selemani farasi wa mfalume Daudi na achimphirika hadi muho Gihoni. 39 Naye mlavyadzi-sadaka Sadoki wahala pembe ya mafuha kula kpwenye hema na achimmwagira Selemani. Nao apiga gunda na atu osi achiamba, “Mfalume Selemani ikpwa ni Mlungu!” 40 Chisha atu osi amlunga, kuno anapiga vivoti, achihererwa sana hata tsi ichivuma kpwa sauti zao.
41 Phahi Adonija phamwenga na aalikpwa ariokala naye kala akamarigiza sharee. Naye Joabu ariphosikira sauti za gunda, wauza, “Zo kululu kula mudzini manage nini?”
42 Ariphokala bado anagomba, Jonathani mwana wa mlavyadzi-sadaka Abiathari wainjira. Adonija achimuamba, “Karibu, mutu wa mana dza uwe lazima ukale unareha mambo manono.”
43 Jonathani wamjibu Adonija achiamba, “Hata, bwana wehu mfalume Daudi akamtawaza Selemani akale mfalume, 44 chisha akamuhuma phamwenga na mlavyadzi-sadaka Sadoki, nabii Nathani, Benaya mwana wa Jehoyada, Akerethi na Apelethi nao akampandiza dzulu ya nyumbu wa mfalume. 45 Tsona mlavyadzi-sadaka Sadoki na nabii Nathani akammwagira mafuha hiko Gihoni ili akale mfalume. Nao kula hipho akaambuka kuno akahererwa na mudzi wosi ukagota hoyo ra shangbwe zao, ndizo kululu hizo mchizozisikira. 46 Na tsona Selemani asegere dzulu ya chihi cha ufalume. 47 Zaidi ya higo, atumishi a mfalume akpwedzamupha pongezi bwana wehu mfalume Daudi achiamba, ‘Mlunguo naamuhende Selemani amanyikane zaidi na akale mfalume mwenye uwezo kuriko uwe.’ Alafu mfalume achizama pho dzulu ya chitanda 48 piya achiamba, ‘Naatogolwe Mwenyezi Mlungu, Mlungu wa Iziraeli, ambaye akanijaliya mutu wa kusagarira chihi changu cha ufalume badala yangu. Nkagashuhudiya na matso gangu, ndiyo mana namtogola Mwenyezi Mlungu.’ ”
49 Alafu, aalikpwa a Adonija aogopha sana, achiunuka na chila mmwenga achigbwira njiraye. 50 Adonija naye, kpwa sababu wamuogopha Selemani, wachimbirira kpwenye hema ra Mwenyezi Mlungu, achigbwira 1:50 Mutu yeyesi yegbwira pembe za phatu pha kulavira sadaka kala karuhusiwa kuolagbwa (Kutsama 21:13–14). pembe za phatu pha kulavira sadaka aphahe kupona. 51 Mfalume Selemani achiambwa, “Lola, Adonija anamuogopha mfalume Selemani hata akachimbirira hemani na akagbwirira pembe za phatu pha kulavira sadaka kuno anaamba, ‘Sindauka hipha hadi mfalume Selemani anilaphire vivi rero mimi mtumishiwe kukala kandaniolaga.’ ”
52 Naye mfalume Selemani wajibu achiamba, “Achionekana kukala ni mutu wa mana, taphana hata lidzere ndirogbwa photsi. Ela achiphahikana kukala na uyi, hakika andafwa.”
53 Phahi, mfalume Selemani wahuma atu, achimreha Adonija kula phatu pha kulavira sadaka. Adonija ariphofika mbere za mfalume, wazama kulavya ishima. Mfalume achimuamba, “Phiya kpwako kaya.”

1:5 1:5 2 Samueli 3:4

1:11 1:11 2 Samueli 12:24

*1:21 1:21 Mana ga Chieburania ni hundaolagbwa.

1:25 1:25 Chieburania tachihadza Joabu ela chinaamba akulu a majeshi.

1:50 1:50 Mutu yeyesi yegbwira pembe za phatu pha kulavira sadaka kala karuhusiwa kuolagbwa (Kutsama 21:13–14).