1 Siku iyo-iyo, Jesu watuluka himo nyumbani na achiphiya kanda-kanda ya ziya ra Galilaya, ambako wakpwendasagala achifundza atu. 2 13:2 Luka 5:1–3Sambi kpwa vira umati mkpwulu kala ukamzunguluka, wapanda dauni achisagala. Nao atu osi achiima kanda-kanda ya ziya. 3 Naye achiaambira mambo manji kpwa ndarira.

“Phundzani! Mkurima mmwenga waphiya kpwakpwe mundani kpwendakumbira mbeyu. 4 Ariphokala anakumbira, mbeyu zanjina zagbwa njirani, zichitsotwa ni nyama a mapha. 5 Mbeyu zanjina zagbwa dzulu ya mawe kokala na mtsanga mchache. Zichimera upesi, kpwa sababu mtsanga kala sio munji. 6 Ela kuriphokala na dzuwa kali, hira mimea yanyala, ichifwa kpwa vira miziye kala i dzulu-dzulu. 7 Mbeyu zanjina zagbwa zichimera phamwenga na mbeyu za miya. Phokala zinakula, miya nayo yakula, hipho, hira mimea ichilingbwa-lingbwa ni hira miya. 8 Mbeyu zanjina zagbwa mtsanga wa nguvu, zichikulato na zichivyala masuche ga tembe mirongo mihahu, ganjina ga tembe mirongo sita na ganjina hata ga tembe gana.” 9 Chimarigizo Jesu waamba, “Ariye na masikiro, naasikire!”

10 Chisha anafundzi aphiya kpwa Jesu na achendamuuza, “Kpwa utu wani uchigomba na atu hinyo unahumira ndarira?” 11 Jesu waajibu achiamba, “Mwimwi mwaajaliwa kumanya siri za ufalume ambao Mlungu wanipha, ela hano ayawenu taayaajaliwa. 12 13:12 Mathayo 25:29; Mariko 4:25; Luka 8:18; 19:26Mana yeyesi ariye na chitu na kuchihumira andaenjerezwa akale na vinji. Ela ariye kana chitu, hata cho chidide aricho nacho andafutwa. 13 Ndiyo mana nagomba nao na ndarira, kpwa sababu ana matso ela taaona, ana masikiro ela taasikira, wala taaelewa. 14 13:14 Isaya 6:9–10Nao utabiri wa nabii Isaya unatimiya, uambao,

18 “Phahi, phundzani mana ya ndarira ya mkurima. 19 Mutu asikirapho neno kuhusu ufalume wa Mlungu na asiuelewe, ni kukala Shetani akedza akahala chira chophandwa mwakpwe moyoni. Hinyu ni mfwano wa mbeyu yogbwa njirani.*13:19 Chiyunani chinaamba, ujumbe kuhusu ufalume. 20 Mbeyu iriyogbwa dzulu ya mtsanga wa tsangalawe, kokala na mtsanga mchache ni dza mutu asikiraye ujumbe na mara mwenga akauphokera na raha. 21 Ela neno hiro tarimenya ndani, mana mutu hiyu kurigbwira kpwa muda tu. Tabu na mateso ganaphozuka kpwa sababu ya hiro neno, nkuricha kuamini mara mwenga. 22 Zira mbeyu zirizogbwa kpwenye miya, ni mfwano wa mutu asikiraye neno, ela mambo ga dunia, na tamaa za mali nkpwedzalinga-linga rira neno hata rikakala tarivyala. 23 Zira mbeyu zogbwa mtsanga wa nguvu, ni mfwano wa mutu asikiraye neno chisha akarielewa. Naye nkuvyala matunda, dza viratu mbeyu vyovyala masuche ga tembe gana, ganjina tembe mirongo sita na ganjina mirongo mihahu.”

24 Jesu waambira atu ndarira yanjina, achiamba, “Ufalume ambao Mlungu wanipha unaelezwa ni ndarira hino. Mutu mmwenga waphanda mbeyu nono mwakpwe mundani. 25 Usiku mmwenga, wakati chila mmwenga kala arere, kpwakpwedza adui wa yuya mutu achedzaphanda mbondo mo murimo na nganu na achiphiya vyakpwe. 26 Phahi nganu iriphokula na kuandza kulavya masuche, mbondo nazo zaandza kuonekana. 27 Atumwa a yuya mchina-munda aphiya kpwakpwe, achendamuamba, ‘Bwana, hwakuphandira mbeyu nono mura mundani, vino zira mbondo zalaphi?’ 28 Yuya mchina-munda achiamba, ‘Hiye yehenda hivyo ni adui.’ Alafu hara atumwa achimuamba, ‘Dze, hukazingʼole?’ 29 Naye achiaambira, ‘Hata, msihende hivyo, mana mngʼolapho mbondo munaweza kungʼola nganu piya. 30 Ziricheni zikule phamwenga na nganu hadi wakati wa kuvuna. Alafu nindaambira ahendadzi-kazi akusanye mbondo azifunge mabutsa-mabutsa na azitiye moho, ndipho ahale hira nganu ayiike chitsagani mwangu.’ ”

31 Jesu waambira atu ndarira yanjina, achiamba, “Ufalume ambao Mlungu wanipha ni dza tembe ya mgandi, ambayo mutu mmwenga waitsupha mwakpwe mundani. 32 Hata dzagbwe tembe yenye ni ndide kuriko mbeyu zosi, ela ichimera inakala muhi mkpwulu sana, hata nyama a mapha akadzenga nyumba zao dzulu ya zira pandaze.”

33 Jesu piya wahumira ndarira hino kuambira atu kukala, “Ufalume ambao Mlungu wanipha ni dza hamira chache ambayo mchetu waitiya ungani, na unga wosi pishi tahu uchiumuka.”

34 Jesu wagomba na umati wa atu mambo higa gosi kpwa kuhumira ndarira. Nako takuna neno hata mwenga arirogomba bila kuhumira ndarira. 35 13:35 Zaburi 78:2Higa gahendesa Maandiko gatimiye gaambago:

36 Jesu ariphorichana na rira kundi ra atu, wainjira nyumbani. Chisha anafundzie achendamuamba, “Tafadhali huambire mana ga mbondo himo mundani.”

37 Phahi Jesu waambira, “Mkurima yephanda zira mbeyu nono ni mimi, Mutu Yela Mlunguni. 38 Nao munda ni dunia, nazo zira mbeyu nono ni hara amukuluphirao Muokoli yela kpwa Mlungu; mbondo nazo ni hara alongozwao ni Shetani. 39 Yuya adui ariyephanda mbondo ni Shetani. Mavuno ni wakati wa mwisho wa dunia, nao avunadzi ni malaika.

40 “Viratu mbondo ikusanywavyo na kutiywa moho, ndivyo ndokala siku ya mwisho. 41 Mimi, Mutu Yela Mlunguni, ndiphouya kutawala dza mfalume nindahuma malaika angu, akusanye kula ufalume wangu osi ariohenda dambi na osi ariosababisha anjina kuhenda dambi. 42 Nao andatsuphiwa ziya ra moho, ambako andarira na kusaga meno. 43 Ela hinyo a haki andangʼala dza dzuwa kpwenye ufalume wa Ise yao. Ariye na masikiro, naasikire!

44 “Nindakuelezani vira ambavyo mutu anaweza kukubali ukpweli kunihusu na kukala mmwenga katika ufalume ambao Mlungu wanipha. Mutu mmwenga waona amana yokala ikafwitswa mundani, na achiona baha aifwitse zaidi. Na kpwa raha ariyokala nayo wakpwendaguza chila chitu arichokala nacho, achedzagula hura munda. 45 Tsona, utawala wa Mlungu unafwananishwa na mutu mmwenga yekala anahenda bishara ya mawe ga samani. 46 Siku mwenga wakpwendaona dziwe ra samani kulu sana. Phahi, wauya achendaguza chila chitu arichokala nacho, achedzarigula rira dziwe!

47 “Chisha, ufalume ambao Mlungu wanipha unaelezwa ni ndarira hino. Avuvi akpwendahega chimia madzini na achigbwira ngʼonda a aina zosi. 48 Chira chimia chiriphoodzala ngʼonda, avuvi achivweha kondze na achiandza kutsambula ngʼonda anono, achiatiya tengani, na hara asiofwaha achiatsupha. 49 Phahi, hivyo ndivyo ndokala siku ya mwisho. Malaika andakpwedza atenge atu ayi kanda na a haki, 50 andatsupha atu ayi ndani ya ziya ra moho. Na mumo, andarira na kusaga meno. 51 Dze, mambo gano gosi munagaelewa?” Nao achiamba, “Oho.”

52 Chisha Jesu achienjereza kuamba, “Kpwa hivyo, yeyesi amanyaye Shariya za Musa, na ambaye akamkuluphira Muokoli yela kpwa Mlungu ni dza mchina-nyumba alavyaye vitu vya kare na viphya kula chumbani aikamo vituvye vya samani.”

53 Jesu ariphomala kugomba ndarira hizi, wauka 54 achiuya kpwao Nazareti, mudzi arikorerwa. Phahi ariphofika hiko, wainjira sinagogini na achiandza kufundza, na nyo atu ariphosikira mafundzoge, aangalala achiamba, “Waphahaphi marifwa higa na uwezo wa kuhenda vilinje? 55 Dze, yuno si mwana wa yuya fundi wa mbao? Dze, nine si Maryamu, na nduguze alume si Jakobo, Yusufu, Simoni na Juda? 56 Si nduguze achetu osi husagala nao? Sambi, mambo gosi gano yuno mwanache wagaphahaphi?” 57 13:57 Johana 4:44Phahi taayafwahirwa, achimrema. Chisha Jesu achiaambira, “Nabii nkutogolwa chila phatu, isiphokala phao laloni na phao kaya.” 58 Jesu wahenda vilinje vichache phatu hipho, kpwa sababu ya kusakuluphira kpwao.