Injili irivyoandikpwa ni
MARIKO
Tanga mbere
Muandishi wa chitabu hichi ni Johana Mariko ambaye kala ni msenangbwa wa Petero na msaidizi wa Paulo na Barinaba (soma Mahendo ga Mitume 12:12, 25; 13:4–5; 15:37–39; Baruwa yoandikirwa Akolosai 4:10; Baruwa ya Phiri yoandikirwa Timothi 4:11). Kpwenye Baruwaye ya Kpwandza, sura ya 5:13, Petero anamuiha “mwanangu wa chiroho.” Inaonekana kukala Injili irivyoandikpwa ni Mariko ni Injili ya kpwandza kuandikpwa, chahi wakati Mariko na Petero kala achisagala mudzi mkpwulu wa Rumi, ambako Petero waolagbwa.
Injili irivyoandikpwa ni Mariko ni fupi kuriko injili zanjina. Ni chitabu chinachosemurira gara arigohenda Jesu, hasa vilinje arivyohenda, na vira arivyo na uwezo wa Mlungu wa kuokola atu. Chitabu hichi chinaonyesa kukala Jesu anaweza kuphoza makongo, kutuluza pepho na kuswamehe dambi, yani kutivya atu aphahe uzima wa kare na kare. Huchisoma chitabu hichi hunaona kukala Jesu ariphoandza kaziye tu, wahenda kare vilinje; ariphotsambula anafundzie a ne a kpwandza waphoza akongo na kutuluza pepho (1:16–28). Gosi arigohenda Jesu ganaonyesa kukala wagahenda kpwa uwezo wa Mlungu.
Msitari muhimu ni 10:45 ambapho Jesu anaeleza kaziye, “Mana mimi, Mutu Yela Mlunguni, sedzere kuhenderwa, ela nákpwedza kuhendera na kulavya maisha gangu ili gakale maripho ga kukombola atu anji.”
Maelezo muhimu kpwa chifupi
Kazi ya Johana Mʼbatizadzi 1:1–8
Jesu anabatizwa ni Johana na kujezwa ni Shetani 1:9–13
Kazi ya Jesu hiko Galilaya 1:14—9:50
Jesu anaphiya Jerusalemu na anafundzie 10:1–52
Sabaa ya mwisho ya Jesu kabila ya chifoche 11:1—15:47
Jesu anafufuka 16:1–8
Jesu anatsembukira anafundzie na kuphiya mlunguni 16:9–20
1
Mahubiri ga Johana Mʼbatizadzi
(Mathayo 3:1–12; Luka 3:1–18; Johana 1:19–28)
Hino ni Injili* 1:1 Injili manage ni habari nono. kuhusu Jesu Masihi, Mwana wa Mlungu. Habarize zaandza, 1:2 Malaki 3:1viratu irivyoandikpwa ni manabii Isaya kukala,
“Nindatanguliza muhumwa wangu mberezo,
ambaye andakutengezera njirayo.
1:3 Isaya 40:3Mutu hiye anakota kululu hiko weruni kuaambira atu:
‘Mtsengerani Mwenyezi Mlungu njira na muigolose.’ ”
Phahi kpwakpwedza Johana Mʼbatizadzi hiko weruni naye kala anahubiri na kuambira atu abatizwe achiamba, “Tubuni dambi mʼbatizwe, ili Mlungu akuswameheni.” Atu anji kula jimbo ra Judea na Jerusalemu amlunga Johana ili asikize mahubirige. Ariphotubu dambi zao, waabatiza muho Joridani.
1:6 2 Afalume 1:8Johana kala achivwala vwazi rotengezwa na nyoya za ngamia na kala achidzifunga mkanda wa chingo chibiruni. Chakuryache chakala ndzije na asali. Kala achiatangazira atu kukala, “Ye edzaye bada ya mimi ana uwezo zaidi yangu, ambaye mimi sifwaha hata kuvula virahuvye. Mino nkakubatizani na madzi; ela iye andakubatizani na Roho Mtakatifu.”
Jesu anabatizwa ni Johana
na kujezwa ni Shetani
(Mathayo 3:13—4:11; Luka 3:21–22; 4:1–13)
Wakati hinyo Jesu wakpwedza kula Nazareti, mudzi wa jimbo ra Galilaya, na Johana achimʼbatiza muho Joridani. 10 Phapho hipho Jesu ariphotuluka mura madzini, waona mlunguni kukafwenuka, na Roho Mtakatifu anatserera na mfwano dza wa njiya, achedzagbwa dzuluye. 11  1:11 Mwandzo 22:2; Zaburi 2:7; Isaya 42:1; Mathayo 3:17; 12:18; Mariko 9:7; Luka 3:22Chisha kpwatuluka sauti kula mlunguni ichiamba, “Uwe ndiwe mwanangu nikumendzaye, nawe unanihamira sana.”
12 Phapho hipho Jesu walongozwa ni Roho Mtakatifu kuphiya hiko weruni. 13 Phahi wakala hiko siku mirongo mine, iye na nyama a weruni bahi. Wakati wosi uho, Jesu wajezwa ni Shetani, ela malaika achedzamterya.
Jesu anaandza kuhubiri hiko Galilaya
(Mathayo 4:12–17; Luka 4:14–15; 5:1–11)
14 Sambi bada ya Johana kutiywa jela, Jesu waphiya jimbo ra Galilaya achendatangaza habari nono kula kpwa Mlungu. 15  1:15 Mathayo 3:2Waamba, “Wakati ukatimia, na ufalume wa Mlungu ukafika. Phahi, tubuni na muamini hizo habari nono.”
Jesu anatsambula anafundzie
a kpwandza
16 Siku mwenga Jesu ariphokala anatsupa na kanda-kanda ya Ziya ra Galilaya, waona atu airi, Simoni na nduguye Anderea. Atu hinya kala anatsupha chimia ziyani mana kala ni avuvi. 17 Phahi waambira, “Nilungani, nami nindakuhendani avuvi a atu.” 18 Na phapho hipho aricha vimia vyao achimlunga.
19 Jesu ariphosengera mbere chidide, waona Jakobo na nduguye Johana, anangbwa a Zebedayo. Kala a dauni anashona vimia vyao. 20 Phapho hipho Jesu waaiha, achimrichira ise yao ro dau phamwenga na ahendadzi-kazi na achimlunga Jesu.
Jesu anatuluza pepho
(Luka 4:31–37)
21 Jesu na hara arioatsambula aphiya hadi mudzi wa Kaperinaumu na Siku ya Kuoya iriphofika Jesu wainjira sinagogini achiandza kufundza. 22  1:22 Mathayo 7:28–29Atu aangalazwa ni mafundzoge, mana wafundza dza mutu ariye na uwezo, wala si dza alimu a Shariya afundzavyo.
23 Phapho hipho mumo Sinagogini kala muna mutu wa pepho. 24 Wakota kululu achiamba, “Unamini wee, Jesu wa Nazareti? Ukedzahumarigiza? Nakumanya! Uwe u Mutu wa Haki yela kpwa Mlungu.” 25 Ela Jesu wamdemurira yuya pepho, achimuamba, “Nyamala, na utuluke!” 26 Phahi yuya pepho wamuhenda yuya mutu akakame, achikota kululu ndipho achituluka. 27 Atu osi aangalala na achiuzana enye kpwa enye, achiamba, “Ni utu wani huno? Hebu, ni mafundzo maphya ga uwezo! Hata anademurira pepho nao anamsikira!” 28 Hipho nguma ya Jesu yaenea jimbo rosi ra Galilaya.
Jesu anaphoza atu anji
(Mathayo 8:14–17; Luka 4:38–41)
29 Phapho hipho Jesu na anafundzie ariphotuluka mura sinagogini, Jesu, Jakobo, na Johana, aphiya phamwenga na Simoni na Anderea kpwao kaya. 30 Ko kaya, mtsedza mchetu wa Simoni kala akadziambalaza kpwa sababu kala ana homa. Naye Jesu ariphofika phara kaya achiambirwa. 31 Phahi wamgbwira mkpwono yuya mchetu, naye achiunuka. Phapho hipho homa richiphola achiandza kuahumikira.
32 Dziloniye, Siku ya Kuoya kala ikasira naro jiza rinahanda, atu amrehera Jesu akongo osi na hara ambao kala ana pepho. 33 Atu osi, mudzi mzima akpwedza pho muhalani, 34 na Jesu achiphoza anji ariokala na makongo ga bazi nyinji. Piya watuluza pepho, ela kayaziricha zikagomba, mana kala zinamanya iye ni ani.
Jesu anahubiri Galilaya
(Luka 4:42–44)
35 Siku ya phiriye, chimirimiri kabila ya atu kulamuka, Jesu watuluka achiphiya phatu kanda macheye achendavoya. 36 Ela Simoni na ayae akpwendamuendza, 37 na ariphomuona amuamba, “Atu osi anakuendza.” 38 Ela Jesu achiaambira, “Nahuphiyeni midzi yanjina ili nikatangaze ujumbe wangu hiko nako, mana nakpwedza kpwa gago.” 39  1:39 Mathayo 4:23; 9:35Phahi wanyendeka Galilaya yosi, achitangaza ujumbe kula kpwa Mlungu masinagogini mwao na kutuluza pepho.
Jesu anaphoza mutu wa mahana
(Mathayo 8:1–4; Luka 5:12–16)
40 Mutu mmwenga ambaye kala ana mahana wakpwedzachita mavwindi mbere za Jesu achimuamba, “Uchimendza unaweza kunitakasa.” 1:40 Mutu wa mahana, kala ni najisi, kpwa hivyo kala karuhusiwa kuinjira Nyumba ya Kuvoya Mlungu, kuguta ama kugutwa ni myawe. Na achiphozwa kala ni akadzionyese kpwa mlavyadzi-sadaka, ndipho aweze kutsanganyikana na atu. 41 Jesu wamuonera mbazi sana, achigolosa mkpwonowe achimguta yuya mutu wa mahana, achimuamba, “Ehe! Nalonda, takasika.” 42 Na phapho kare hura ukongo wa mahana uchiphola, mwiriwe uchikala mnono. 43 Jesu achimuamba yuya mutu aphiye vyakpwe na achimsisitiza sana achimuamba, 44  1:44 Alawi 14:1–32“Usimuambire mutu yeyesi! Ela phiya ukadzionyese kpwa mlavyadzi-sadaka na ulavye sadaka ya kutakaswa dza vyolagiza Musa, ili ukale ushaidi kpwa atu kala ukaphola kpweli.” 45 Ela yuya mutu wamuambira chila mutu yemuona kala akaphozwa ni Jesu, na habari zichigota hata ichikala Jesu kaweza tsona kuinjira midzini chingʼangʼa, ela akale ko vidze-vidze kusiko na atu. Hata hivyo atu amlunga vivyo kula chila phatu.

*1:1 1:1 Injili manage ni habari nono.

1:2 1:2 Malaki 3:1

1:3 1:3 Isaya 40:3

1:6 1:6 2 Afalume 1:8

1:11 1:11 Mwandzo 22:2; Zaburi 2:7; Isaya 42:1; Mathayo 3:17; 12:18; Mariko 9:7; Luka 3:22

1:15 1:15 Mathayo 3:2

1:22 1:22 Mathayo 7:28–29

1:39 1:39 Mathayo 4:23; 9:35

1:40 1:40 Mutu wa mahana, kala ni najisi, kpwa hivyo kala karuhusiwa kuinjira Nyumba ya Kuvoya Mlungu, kuguta ama kugutwa ni myawe. Na achiphozwa kala ni akadzionyese kpwa mlavyadzi-sadaka, ndipho aweze kutsanganyikana na atu.

1:44 1:44 Alawi 14:1–32