BETAWUŊ DJORRA' DJUY'YUNAWUY GARRAYWALAŊUMIRRIW YOLŊUW WALALAŊ NAMBA 1
Dhuwal nhe dhu ŋathil ŋurruŋuny nhäma
Dhuwandja 1 Betany djorra' Garraywalaŋumirriwnha yolŋuw walalaŋ, ŋunhi walalany walal gan ŋayaŋu-miḏikumar, ga gumurr-ḏälkurr romgurr walal gan marrtjin. Ga yaka walal gan ŋunhi mari mala märraŋal bili walal gan djäma ŋula nhä mala yätjkurrnydja rom, ŋunhiny walal gan mari märraŋal bili walal gan Djesuw malthurr. Bala ŋayi Betaynydja walalaŋ djorrany' dhuwal wukirrin ŋayaŋu-rur'maraman ga, walal dhu ga dhärrany ḏälnha yan.
Ga ḻiyamirriyam ŋayi ga Betay walalany, ŋunhi ŋayi gan Djesuny bitjarryi bili ŋayaŋu-miḏikindhi, ga dhiŋgaŋal ŋayi. Ga ŋuli ŋayi dhu ga ŋula yolthu malthunamirriy mariny märram gumurr-ḏälnydja rom, ŋunhiny walal marrtji rrambaŋin bala ŋayaŋu-miḏikirrnydja Djesun. Ga Garraywalaŋumirrnydja yolŋu yanbi dhu ga ŋunhi dhayuŋanmirra balanyarawyiny romgu gumurr-ḏälwuny, bili walal ga ŋunhi märr-yuwalkthirr Djesuwalnha.
Ga buluyi ŋayi ga ḻiyamirriyam Garraywalaŋumirriny mala, walal dhu marrtji guyaŋa ŋunhany bala ḻirraŋuny. Ga ŋuli ŋayi dhu ŋunhi Garraynydja roŋiyi, walalnydja dhu ŋunhi wokthunawuynydja märraŋun, bili walal gan dhärran ḏäl yan. Ga bukmakthu märr-yuwalkthinyamirriy walal ga dhuwaliyiny gatjpu'yunawuynydja rom ŋayathaman.
1
Ŋurru-yirr'yunawuy dhäruk
Introduction
1 Beta 1.1-2
Ŋarrany dhuwal yolŋu yäku Beta,* ga Djuy'yunawuynydja ŋarra dhuwal Djesu-Christkuŋ. Ga dhuwal ŋarra ga wukirrin nhumalaŋguny, ŋurikiwurruŋguny ŋunhi Godkalaŋumirriwnydja yolŋuw walalaŋ, dhuwali nhuma ga nhina barrkuwatjŋur wäŋaŋur malaŋuŋur, ga dhiyaŋuny bala nhuma dhuwali ga nhinany balanyan nhakun mulkurun yolŋu walal wäŋa-waṯaŋumirriwalnydja yolŋuwal walalaŋgal maŋutjiŋur. Yo, nhinany nhuma marrtji dhuwali dhiyaliyiny barrkuwatjŋura wäŋaŋurnydja ŋarakaŋurnydja mala, ga dhuwal ŋunhi wäŋany mala yäkuny gam', Bunditj,* ga Galatjiya,* ga Gapadutjiya,* ga Yaytja* ga Bithiniya.* Peter; Pontus; Galatia; Cappadocia; Asia; Bithynia God-Waŋarryu nhumalany ŋunhi gänaŋ'maraŋalnydja nhanukiyingallilyaŋalnydja ŋayi, ga bitjarryiny ŋayi ŋunhi nhirrpar ŋäthil muka yan. Bala ŋayi nhumalany ŋuriŋiyi Dhuyu-Birrimbirryuny gänaŋ'maraŋala, nhuma dhu ga ŋunhi nhinany nhanŋuwuynha yan yolŋu walal. Yo, ŋayipin ŋunhi Djesu-Christthun rurrwuyurrnydja nhumalany ḏarrtjalkkuŋalnydja ŋuriŋiyin ŋunhi nhanukiyingala ŋayi maŋgu'-waṉḏinyaraynydja, märr nhumany dhu ga dhäruktja märram ŋanyapinyan yan Djesu-Christnhan.
Ŋarrany dhuwal djäl nhumalaŋ nhuma dhu ga nhina dhaŋaŋ yan dhika, ŋuriŋiyiny nhanukalnydja God-Waŋarrwalnydja mel-wuyunaray ga mägayay.
Biyakun gi dhukarr-nhäŋun ŋurikin bili yan, ŋunhi limurr dhu gi nhininy biyakun bili ŋunhalnydja nhanukalnydja God-Waŋarrwalnydja
Be looking forward to when we will live with God for ever
1 Beta 1.3-12
Go limurr wokthunna God-Waŋarrwuny, ŋunhi ŋayi Bäpa'mirriŋu limurruŋgalaŋaw Garraywu Djesu-Christku. Bili ŋayiny ŋunha God-Waŋarrnydja limurruŋ mirithirr yan manymak, ŋunhi ŋayi rur'maraŋal ŋanya Djesuny beŋur dhiŋganhaŋur bala yan ŋayi gurruparnydja limurruŋ yuṯan walŋany ga märr-gatjpu'yunawuynydja ŋunhi dhu ga dhärran bitjanna bili yan wiyinŋumirra. Ga ŋunhaliyin limurr dhu ŋunhi märraŋuny nhanukuŋ God-Waŋarrwuŋuny ŋayaŋupuy dhawu'nhirrpanawuynydja yurr romgurra, nhä mala ŋunhi mel-wiḏi'mirrnydja mala ŋunhi ŋayi ga ŋayatham ŋunhayi djiwarr'ŋur, ga bäyŋun nhanukuŋ dhu ŋunhi wetjpuynydja ŋäthiliŋuyiny ga dhulwirmirriyiny ga buwayakthiny. Yo, bilin nhuma ga dhuwaliyi märr-yuwalkthirra nhanŋuny God-Waŋarrwuny ŋunhi nhanukalnydja ganydjarryu nhumalany ŋayi ga galmuman ga yan bili-i-i ga dhä-dhawar'yunamirriynha waluy. Bala yan ŋayi dhu nhumalany ŋunhi walŋakuŋun biyak yan bili nhakun ŋayi ḻiya-ŋamaŋamayunmin nhumalaŋ ŋäthil nhalayak ŋayi dhu ŋunhi djäma.
Yo, balanyamirriynydja waluy nhumany dhu gi ŋunhi mirithin yan ŋoy-djulŋithiny goŋmirriyin manapul, bäydhi nhakun nhuma ga dhuwal dhiyaŋuny bala marrtji gumurr-ḏälkurrnydja ga dhaŋga-ḏirryunamirriwurrnydja romgurr mala. Yo, märr-nhirrpanminyawuynydja nhumalaŋ dhuwaliyi balanya nhakun ŋunhi mel-wiḏi'mirra bulay ŋunhi gan nhäran gurthay ḏarrtjalkthin, ga balanyayin ŋunhi nhumalaŋguny märr-nhirrpanminyawuy mel-wiḏi'mirryi yan, yurr ŋayiny ga bulun djuḻkmaram ŋunhi bulaynhany, bili bäyŋun ŋayi dhu ŋunhi dhuwaliyiny winya'yun ga buwayakthirr. Ga bitjandhin ŋayiny ŋuli marrtji ŋunhi God-Waŋarryuny birrka'yun nhumalaŋguny märr-nhirrpanminyawuynha balanyakurryin gumurr-ḏälkurra romgurrnydja yän ŋayi ŋuli marrtji maḻŋ'maramany nhä litjalaŋ ŋunhi märr-nhirrpanminyawuy ḏäl ga yuwalk. Yurr ŋayiny ŋunhi mel-wiḏi'mirrnydja bulay dhu dhawar'yun bala buwayakthirra, ga ŋayiny dhu ga ŋunhi märr-nhirrpanminyawuynydja dhärran yan bitjanna bili yan dhawar'yunamiriwnha. Bala walal dhu ŋunhi wokthurra Djesu-Christkuny ŋunhi ŋayi dhu roŋiyiny räliny.
Nhumany dhuwal yaka warray ŋanya nhänha rumbal Garraynhany, yurr nhuma ga märr-ŋamathirra nhanŋu ga märryun ŋanya ga ŋayatham. Ga bäydhi ŋunhi nhuma gi yakany ŋanya nhäŋu nhumalaŋgiyingal nhuma maŋutjiynydja dhiyaŋuny bala, yurr nhuma ga dhuwaliyi nhakun märr-yuwalkthirra nhanŋu. Bala nhuma ŋuli ga ŋunhi nhinany nhakun goŋmirriyirra mirithirra dhikan, ŋayaŋuny nhumalaŋ ŋuli marrtji dhaŋaŋdhirra mirithirra, ŋunhi nhumalaŋ ŋayi dhu dhäruktja dhawar'maram dhäwuŋurnydja lakaranhaŋur. Yo, bitjandhiny nhuma ŋuli ga ŋunhi goŋmirriyirrnydja, bili nhuman dhu ga ŋunhi nhina walŋamirriŋurnydja romŋur, ŋunhi ŋayi ga ŋunhayi ŋäthilmirriyam nhumalaŋ, ŋunhi nhuma ŋuli ga märr-nhirrpanmirr nhanukal.
10 Yo. Wiripuwurruynydja gan ŋunhi djawarrkmirriy mala bili muka lakaraŋal nhumalaŋ, nhaltjarr ŋayi gan God-Waŋarr mel-wuyurr nhumalaŋ. Ga ḻarruŋalnydja walal gan ŋunhi mirithin yan maḻŋ'maraŋalnydja gan nhaltjan ŋayi dhu marrtji ŋunhi God-Waŋarryu walŋakum nhumalany. 11 Yo, bilin ŋayiny gan ŋunhi Christkalnydja Birrimbirryu lakaraŋala walalaŋgal nhaltjan ŋayi dhu ŋunhi ŋuriŋiyi ŋunhi Maŋutji-dhunupayanhawuyyu yolŋuy märraŋ ŋunhiyi ŋayaŋu-miḏikinyamirr rom, ga dhiyakiyin walalnydja gan ŋunhi djawarrkmirrnydja mala ḻarruŋal ŋäthilnydja, yol ŋayi ŋunhiyi yuwalktja Maŋutji-dhunupayanhawuy yolŋu, ga nhätha ŋayi dhu dhuwaliyi waluy maḻŋ'thurr. 12 Bala ŋayiny God-Waŋarrnydja gan waŋanan ŋurikiwurruŋgalyiny djawarrkmirriwalnydja walalaŋgal bitjarra, “Dhuwaliyiny dhäwu nhuma ga lakaram, yaka dhuwali nhumalaŋguny dhäwu. Ŋany dhäwuny' dhuwaliyi ŋurikiwurruŋ malaw ŋunhi walal dhu yalalaŋumirriy maḻŋ'thurr,” bitjarr. Yo, dhuwaliyiny dhäwu nhumalaŋgun; yan walalnydja gan ŋunhi ŋuriŋiwurruyyiny lakaraŋal ŋäthilnydja ŋunhiyiny ŋunhi walŋamirrinhany romnha, ga dhiyaŋuny bala dhuwanna maḻŋ'thurra bilin. Ga bili muka nhuma ŋunhi ŋäkulnydja ŋunhiyi dhäwuny' ŋurukuwurruŋguŋuny ŋunhi dhäwu-gänhamirriwuŋuny yolŋuwuŋ walalaŋguŋ, ŋunhi walal marrtjin dhä-gandarrkurr lakaraŋal dhäwu-birrŋ'maraŋal, ga lakaraŋalnydja walal marrtjin ŋunhi ganydjarryuny Dhuyu-Birrimbirrwalaŋuwurra, ŋunhi ŋayi djuy'yunawuynydja beŋura yanan djiwarr'ŋura.
Ga bitjandhi bili walalnydja ga ŋunha God-Waŋarrwuny dhäwu-gänhamirrnydja yolŋu walal djälthirryi walal dhu dharaŋana ga marŋgithirra ŋurikiyiny romgu mala ŋunhi nhaltjan ŋayi ga God-Waŋarryu djäma dhiyal munatha'ŋur wäŋaŋur yolŋuwalaŋuwurr.
God-Waŋarryuny nhuna ŋunhi gänaŋ'maraŋal ŋayaŋu-ḏarrtjalkkun yan nhinanharawnydja
God wants you to live a holy life
1 Beta 1.13-25
13 Yo, bilin nhumany dhuwal ga nhina dhukarr-nhäman gatjpu'yunna manapan ŋurukun bala ŋunhi waluwnydja djiwarr'puywun. Dhiyakiyin ŋunhi ŋayaŋuwnydja nhuma dhu ga bira'yundja yan nhina, ga guyaŋany ga ŋamathaman yan. Gatjuy dhukarr-nhäŋun gi, goŋmirriyin manapul ŋurikin bili yan waŋganygun ŋunhi ŋayi God-Waŋarryuny dhu gurrupanna nhuna ŋunhi ŋayaŋu-wuyunamirrnydja, balanyamirriynha waluy ŋunhi ŋayi dhu Garraynydja Djesuny roŋiyin rälin.
14 Ŋäthilnydja nhe ŋunhi dhuŋa muka God-Waŋarrwu, yaka nhanŋu nhe marŋgi, nhinanha muka nhe ŋuli ganha bitjana bili yan nhokiyingal nhe djälyuny ga romdhuny. Yurr dhiyaŋuny bala nhe dhuwal yolŋu nhanŋuwuynha yan, God-Waŋarrwun yan nhuma djamarrkuḻi'. Gatjuy ganarrthula ŋunhi ŋäthiliŋuny dhukarr, bala märramany nhe dhu ga ŋunhi ŋanyapinyan yan dhäruktja. 15 God-Waŋarrnydja dhuwal ŋayaŋu-dharrpal warray, gäna yan ŋula nhämiriw. Ga nhumany dhu ŋunhi bitjandhi dharrpalkunhamirr gänaŋ'thundhi beŋuryiny yätjkurruŋurnydja mala, balanya nhakun ŋayipi yan, ŋunhiyi God-Waŋarr ŋunhi ŋayi yäku-lakaraŋal limurruny märraŋal. 16 Yo, Leviticus 11.44-45; 19.2 ŋunha dhuyuynydja djorray' ga lakaram ŋunhiyi bili dhäruk bitjan warray gam', “Nheny yanbi dhu ga ŋunhi nhina dharrpalnha yan ŋula nhämiriwnha, bili ŋarrapiny dhuwal God-Yäwaynydja dharrpal.” Ga ŋuriki ŋurruw nhumany dhu ga ŋunhi djämany ŋamathaman yan, ŋayaŋuynydja ḏarrtjalkthun.
17 Yo. Nhumany ŋuli ga ŋunhi ŋäŋ'thun God-Waŋarrnhany bukumirriyanhawurrnydja, yäku-lakaramany ŋanya bitjanna, “Bäpa,” bitjanna, ŋunhiyiny God-Waŋarrnha ŋunhi ŋayi ŋuli ga mala-djarr'yunna yolŋunhany walalany bukmaknha yan waŋga'-waŋganynha rrambaŋiyam ŋunhi nhä mala walal gan djäma. Yo. Ga ŋuriki ŋurruwnydja nhumany dhu ga ŋunhi nhinany rom-dhunupan yan bitjanna bili, märr-barrarirra manapan nhanŋun God-Waŋarrwun. 18 Ŋäthilnydja nhuma ŋuli ganha ŋunhi nhinanha ŋunhili bili romŋur ŋunhi nhuma gan märraŋal nhumalaŋgiyingalaŋuwuŋ mala-ŋurrkanhayŋuwuŋ walalaŋguŋ, yurr bäyŋu nhuma ŋunhi yuwalkkuŋalnydja marŋgithin ŋurikiny ŋunhi Godkalaŋawnydja dhukarrwu balanyarayyiny ŋäthiliŋuynydja romdhu. Bala ŋayipiny God-Waŋarryuny bilin nhumalany gan dhawaṯmaraŋala beŋuryiny ŋunhi romŋur nhäŋiniŋ'ŋurnydja. Yurr yaka ŋayi nhumalany ŋunhi dhawaṯmaranha mel-wiḏi'mirriynydja guṉḏay ŋunhi dhu dhiyal banydji warray boŋguŋ buwayakthi. 19 Ŋany dhawaṯmaraŋalnydja ŋayi nhumalany dhuwal ŋuliwitjarra yan ŋunhi Djesu-Christkalaŋuwurra burakinyawurrnydja, ŋunhi nhanŋun maŋgu' waṉḏin nhumalaŋgalnydja dharapulŋur. Yo, ŋayiny ŋunhi Djesu-Christtja balanya nhakun bimbin, ŋula nhämiriwnha warrakan' ḏarrtjalknha yan. 20 Yurr ŋäthil yan ŋayi ŋanya ŋunhi God-Waŋarryuny gänaŋ'maraŋalnydja Christnhany, yurrnha ŋayi dhuwandja munathany' wäŋa djäma. Ga ŋorranan gan ŋunhi wäwun'tja wiyinŋumirra, ga yan bili-i-i, ga dhiyaŋun bala waluy dhuwanna, bala yuwalkthinan ŋunhiyi dhawuny' maḻŋ'thurr limurruŋgalaŋumirriynha waluynydja. 21 Ga ŋunhi ŋayi Christtja bunan ŋunhiyiny ŋayi nhakun mel-warryurra nhumalanhany märr nhumany dhu ŋunhi märr-yuwalkthirra nhanŋuny God-Waŋarrwuny, ŋunhi ŋayi ŋanya rur'maraŋal beŋur dhiŋganhaŋur ga ŋunhayin ŋayi ŋanya ŋunhi nhirrparnydja ŋurruŋuyaŋalnha nhanukiyingala ŋunhi manymaklila dhikan djarraṯawun'mirrilila romlilnydja. Ga dhiyakiyin ŋunhi märrwuny ŋunhi nhuma ga dhuwal nhakun yuwalknha yan märr-nhirrpanmirrnydja nhanukal God-Waŋarrwalnydja.
22-23 Yo, bilin nhuma gan ŋunhi dhäruk-märraŋala ŋunhi yuwalknhany dhäwuny, bala ŋayaŋuny nhumalaŋ ŋunhi ḏarrtjalkthinan, märr nhumany dhu ŋunhi märr-ŋamathinyamirrnydja nhumalaŋguwuy nhuma yuwalkkunhamirra yan, yurr biyakun bili yan walal gi märryu-ḏapmaranhamirra yulŋuny bala-räli'yunmirra, bukmakthun yan nhumalaŋgiyingal nhuma ŋayaŋuynydja. Gatjuy biyakun bili walal marrtji bala märr-ŋamathinyamirrnydja, bili ŋayiny ŋunhi God-Waŋarryuny bilin nhakun gurrupara nhumalaŋ ŋunhi yuwalknhany walŋany wiyinŋumirrnydja ŋunhi ŋayi dhu bäyŋun barrpa'yirr ga buwayakthirr ŋulatjarryin ŋunhi manymakkurra dhäwukurrnydja ŋunhi dhu ga dhärran bitjanna bili yan dhawar'yunamiriwnha.
24 Bili Isaiah 40.6-8 nhanŋu ga ŋunha dhäruktja dhärra bitjanna gam',
“Yolŋuny walal dhu ga ŋunhi nhina märr-gurriri yan dhiyalnydja munatha'ŋurnydja wäŋaŋur,
balanya nhakun mulmu ŋuli räwakthirr, ga bukmak walalaŋ ŋunhi wokthunamirrnydja rom dhu boŋguŋ buwayakthin ga dhawar'yurra, balanya nhakun wurrki' malany ŋuli ga dhärra märr-gurriri yan.
Yo mulmuny ŋuli räwakthirra, ga wurrkiny' ŋuli ḻarryunna munatha'lila.
25 Yurr nhanŋuny ŋunhi God-Waŋarrwuny dhäruk dhu ga dhärran yan bitjanna bili wiyinŋumirra.”
Yo. Dhuwanna ŋunhi dhäruk ŋamakurrnydja, ŋunhi ŋanapurr gan lakaraŋalnydja nhumalaŋgal.

*1:1 Peter; Pontus; Galatia; Cappadocia; Asia; Bithynia

1:16 Leviticus 11.44-45; 19.2

1:24 Isaiah 40.6-8