ዛረꬁዋ ማጻፋ
ገሉዋ
“ዛረꬄዳ ዎጋ” ጌተትያ ሀ ማጻፋይ፥ እስራኤልያ አሳዉ ሀዋፐ ካሰና ኦደቴዳ ዎጋነ ማራ ዛረꬅ ዛረꬅ ሀሳይስያ ማጻፋ።
“ዛረꬄዳ ዎጋ” ማጻፋን ማዝጎበቲደ ደእያ፥ እት እት ዳሮ ጎእያ የዎቱ ሀዋፐ ካሊደ ጻፈቴዳዋንታ።
1. ሙሴ አꬌዳ ኦይታሙ ላይꬃቱዋ ግዶን ፖለቴዳ፥ ዎልቃማ ዎልቃማ ኦሶቱዋ ሀሳዪደ ኦዴ። ጎዳይ ኡንቱንታ ባዙዋን ዎት ካለꬄደንቶ አሳ ሀሳይሲደ፥ ኡንቱንቱ ጾሳዉ አማነቴዳዋንታ ግዳና ማላነ ሱረ ኦሱዋን አዛዘታና ማላ፥ ኡንቱንታ ቆፍሴ።
2. ሙሴ ታሙ አዛዞቱዋ ዛር ዛሪደ ኦዲደ፥ ሄዋንቱፐካ ኮይሮ አዛዙዋ ብለꬃ ኡንቱንቶ ቆንጭሴዳ። አሳይ ጾሳ ጻላላዉ ጎይናናዳንካ ሀሳይሴ። ሄዋና ኦይꬂደ፥ እስራኤልያ አሳይ ህዶታ ጋድያን አዛዘታናዉ በስያ ዱማ ዱማ ዎጋ ቦች ቦች አኪደ ኦዴ።
3. ሙሴ፥ ጎዳይ ኡንቱንቱና ጫቀቴዳ ጫቁ አይ ማለንቶ ኡንቱንቶ ብሊደ፥ ኡንቱንቱ ሄ ጫቆ ኦራꬂደ አማነታናዳን፥ ቆፍሴ።
4. ኢያሱ ሙሴ ሳኣን ገሊደ ጾሳ አሳ ካለꬅያ አሳ ግዳናዉ ሱንቴ። ሙሴ ጎዳይ አማነትያዋ ግድያዋ ሳባናዉ ከሲደ ማዝሙርያ የጼዳዋፐነ እስራኤልያ ዛርያ ኡባ አንጄዳዋፐ ጉይያን፥ ዮርዳኖሳ ሻፋፐ አዋይ ዉልያ ባጋና ደእያ ሞኣባ ጋድያን ሀይቄዳ።
ማጻፋዉ ሁጰ ቆፋይ ጎዳይ ባረ ሲቅያነ ባረ ዶሬዳ አሳ አሼዳዋነ አንጄዳዋ ኦዴ። አሳይካ ጾሳ አንጁ ኡንቱንቱፐ ሻከተናን ፓጻ ደአናዉ ዳንዳያና ማላ፥ ጎዳይ ኡንቱንቶ ኦꬄዳዋ ኡባ ሀሳይሲደ፥ ኡንቱንቱ ኡባ ዎደካ ጾሳ ሲቃናዉነ አዉ አዛዘታናዉ ኡንቱንታ ኤርሴ።
ማጻፋዉ ዋና ቆፋ ኦይቄዳ ጽቅሰቱ: 6:4-6 ደእያዋንታ ግድያ ዎደ፥ ኡንቱንቱካ፥ የሱስ፥ “አዛዞ ኡባፐ አꬍያ ዎልቃማ አዛዞ” ጊደ ኦዴዳ ቃላቱዋ ኦይቄዳዋንታ። ሄዋንቱነ፥ “ጾሳ ነ ጾሳ ነ ፖሎ ዎዛናፐ፥ ነ ፖሎ ሸምፑዋፐነ ነ ፖሎ ዎልቃፐ ሲቃ” ያግያዋንታ።
ሸምፓቱዋ ኡባቶ እመቴዳ ቃንꬃ ቆፋቱዋ
ሀ. ኮይሮ ሙሴ ሃሳያ 1:1—4:49
ለ. ላኤንꬆ ሙሴ ሃሳያ 5:1—26:19
1. ታሙ አዛዞቱዋ 5:1—10:22
2. ህግያ፥ ዎጋነ ሴራ 11:1—26:19
ሐ. ካናነ ገላናፐ ካሰቲደ እመቴዳ አዛዙዋ 27:1—28:68
መ. ቃላ ጫቁዋ ኦራጹሳ 29:1—30:20
ሰ. ሙሴ ዉርሰꬃ ሃሳያ 31:1—33:29
ረ. ሙሴ ሀይቁዋ 34:1-12
ኮይሮ ሙሴ ሃሳያ
1
(ፓይ. 1:1—4:49)
ሲና ደርያፐ ባናዳን እመቴዳ አዛዙዋ
1 ሀ ማጻፋን ጻፈቴዳ ቃላ ኡባይ ዮርዳኖሳ ሻፋፐ ሄፍንꬃ አዋይ ዶልያ ባጋና ደእያ መላ ቢታን ኡንቱንቱ ደእሽን፥ ሙሴ እስራኤልያ አሳዉ ኦዴዳ ቃላ። ሙሴ ሀ ቃላ ኡንቱንቶ ኦድያ ዎደ፥ ኡንቱንቱ ሱፋ ጌተትያ ሳኣን ስንꬃ ባጋና፥ ፓራና ካታማዉ እት ባጋናነ ሄዋዳንካ ቃይ ቶፌላ፥ ላባና፥ ሀጸሮታነ ዲዛሃባ ጌተትያ ካታማቱዋ ግዱዋን ደእያ ዮርዳኖሳ ዛንጋራን ደኢኖ። 2 ኤዶማ ደርያ ኦግያና ቦፐ፥ ሲና ደርያፐ ቃዴሳ-ባርነ ጋካናዉ ገድያን ታማነ እት ጋላሳ ኦገ።
3 ግብጼፐ ኡንቱንቱ ከሴዳ ኦይታማንꬃ ላይꬃን፥ ታማነ እተንꬃ አግናን፥ አግናዉ ኮይሮ ጋላሳን፥ ሙሴ መꬍና ጎዳይ ኡንቱንቱዋ አ አዛዜዳዋ ኡባ እስራኤላቶ ኦዴዳ። 4 ሄዌ ሀሰቦና ካታማን ኡቲደ ካተቴዳ አሞረቱ ካዉዋ ስሆናነ፥ አስታሮታንነ ኤድራአን ኡቲደ ካተቴዳ ባሳነ ካትያ ኦጋ፥ ሙሴ ጾኔዳዋፐ ጉይያና። ፓይ. 2:21-34
5 አሳይ ዮርዳኖሳፐ አዋይ ዶልያ ባጋና ሞኣበን ደእሽን፥ ሙሴ ሀ ህግያ ሀዋዳን ያጊደ ቆንጭስያዋ ዶሜዳ።
6 “ኑን ሲና ደርያን ደእሽን፥ መꬍና ጎዳይ ኑ ጾሳይ ኑና ሀዋዳን ያጌዳ፤ ‘ህንተ ሀ ደርያ ቦላን ሎይꬅ ጋምኤድታ። 7 ዱንካንያ ኮሊደ ደንድተ፤ ደረትያ አሞረቱ ቢታነ አራባን ደእያ ኡንቱንቱ ሾሮ ቢታ ኡባ ቢተ፤ ሄዌካ ዮርዳኖሳ ዛንጋራ፥ ደረትያሳነ ባርጎትያ ቢታቱዋኮ፥ ገድሳ ባጋዉነ ሜድተራነ አባ ጋጻዉ አꬍተ። ካናነ ጋድያኮ ቢተ፤ ሊባኖሳ ደረቱዋ አꬊደ፥ ኤፍራጺሳ ሻፋ ጋካናዉ ቢተ። 8 በእተ፥ ታን ህንተንቶ ሀ ቢታ እማድ። ቢደ ህንተ አዋቶ፥ አብራሃማዉ፥ ይሳቃዉ፥ ያቆባዉነ፥ ኡንቱንቱፐ ጉይያን፥ ኡንቱንቱ ዛርያዉ እማናዉ መꬍና ጎዳይ ጫቄዳ ቢታ ላትተ’ ያጌዳ” ያጌዳ።
ሙሴ ካፓቱዋ ሱንꬄዳ
(ከሳ 18:13-27)
9 ቃይካ ሙሴ አሳዉ ሀዋዳን ያጌዳ፤ “ሄ ዎደ ታን ህንተንቶ ሀዋዳን ያጋደ ኦዳድ፤ ‘ታን ታረካ ህንተና ቶካናዉ ዳንዳይከ። 10 መꬍና ጎዳይ ህንተ ጾሳይ ህንተ ፓይዱዋ ሳሉዋ ጾልንትያዳን ዳርሴዳ። 11 መꬍና ጎዳይ ህንተ አዎቱዋ ጾሳይ፥ ህንተና ሀዋፐ ሻአ ገደ ጉጂደ ዳርሶነ እ ጌዳዋዳን ህንተና አንጆ። 12 ሽን ህንተ መቱዋ፥ ህንተ ፓሉማነ ህንተ ኦሻ ኡባ ታን ታረካ ቶካናዉ ዋና ዳንዳያይታ? 13 ህንተ ዛርያፐ ዛርያፐ አꬌዳ ኤራንቻ፥ አኬካንቻነ ኦሱዋ ሜዚ ደእያ አሳቱዋ ዶርተ፤ ታን ህንተ ቦላ ኡንቱንቱ ካፑዋ ሱንꬃና’ ያጋድ።
14 “ህንተካ ታና፥ ‘ኑን ኦꬃናዳን ኔን ጌዳዌ ሎአ’ ያጌድታ። 15 ሄዋ ድራዉ፥ ታን ህንተ ዛርያፐ ዛርያፐ አꬌዳ ኤራንቻነ ኦሱዋ ሜዚ ደእያ አሳቱዋ አካድ፤ ሻላቃ፥ ጼቱዋ ካፑዋ፥ እሻታሙዋ ካፑዋ፥ ታሙዋ ካፑዋነ ሞድያዋንታ ኦꬃደ ህንተ ዛርያን ዛርያን ህንተ ቦላን ሱንꬃድ።
16 “ያታደ ታን ኡንቱንታ፥ ‘ህንተ እሻንቱ ግዱዋን ደእያ ሞቱዋ ስስተ፤ ሄ ሞቱ እት እስራኤልያ አሳፐነ አ እሻፐ ግዱዋን ዎይ እስራኤልያ አሳፐነ ሀራ ጋደ አሳፐ ግዱዋን ደእያዋ ግዶፐካ፥ ስሲደ ጽሉዋ ፕርድተ። 17 ህንተ ፕርዳን እት ባጋ ማዶፕተ፤ ዎልቃማዋ ስስያዋዳንካ፥ ጉꬃዋካ ሄዋዳን ስስተ፤ አሳ ሶምኦ ያዮፕተ፤ አያዉ ጎፐ፥ ፕርዳይ ጾሳዋ። ቃይ ህንተንቶ ዳሮ ዴጾ ግዴዳ ሞቱዋ ታኮ አህተ፤ ሄዋ ታን ፕርዳና’ ያጋድ። 18 ቃይ ህንተካ ኦꬃናዋ ኡባ ታን ሄ ዎደ ህንተና አዛዛድ።
ሙሴ ዎችያዋንታ ኪቴዳ
(ፓይ. 13:1-33)
19 “ሄዋፐ ጉይያን፥ ኑን ሲና ደርያፐ ደንዴዶ፤ መꬍና ጎዳይ ኑ ጾሳይ ኑና አዛዜዳዋዳን፥ ደረትያ አሞረቱ ቢታ ብያ ኦግያን ደእያ ሄ ህንተ በኤዳ ግታነ ያሽያ መላ ቢታ አꬊደ፥ ቃዴሳ-ባርነ ጋኬዶ። 20 ሄ ዎደ ታን ህንተንቶ ሀዋዳን ያጋድ፤ ‘መꬍና ጎዳ ኑ ጾሳይ ኑና ላትስያ ደረትያ አሞረቱ ቢታ ሄኮ ሀእ ጋኬድታ። 21 በእተ፥ መꬍና ጎዳይ ህንተ ጾሳይ ሀ ቢታ ህንተንቶ እሜዳ። መꬍና ጎዳይ ህንተ አዎቱዋ ጾሳይ ህንተንቶ ኦዴዳዋዳን ከሲደ፥ ሀ ቢታ ላትተ፤ ያዮፕተ፤ ህዶታ አጎፕተ’ ያጋድ።
22 “ህንተ ኡባይ ታኮ ዪደ ታና፥ ‘ሄ ቢታ ዎቺደ፥ ኑን ባናዉ በስያ ኦግያባነ፥ ኑን ገላና ካታማቱዋ ኦዱዋ ኑዉ አህያ አሳቱዋ ኑፐ ስንꬃዉ የዶይተ’ ያጌድታ።
23 “ሄ ቆፋይ ታዉ ሎአ ማላቴዳ፤ ያትና፥ ህንተፐ ታማነ ላኡ አሳ፥ ዛርያፐ ዛርያፐ እት አሳ ዶራድ። 24 ኡንቱንቱ ቤድኖ፤ ሄ ደረትያ ቢታ ፑደ ከሴድኖ፤ ቃይ ኤሽኮላ ዛንጋራኮካ ቢደ፥ ቢታ ዎቼድኖ። 25 ሄ ጋድያን ሞክያባፐ አማሬዳ አይፍያ ባረንቱ ኩሽያን ኦይቂደ፥ ኑኮ አክ ዬድኖ፤ ቃይ፥ ‘መꬍና ጎዳ ኑ ጾሳይ ኑዉ እምያ ቢታይ ሎአ’ ያግያ ኦዱዋካ አሂደ ኦዴድኖ።
26 “ሽን ህንተ መꬍና ጎዳ ህንተ ጾሳ አዛዞ ማካሊደ፥ ከሰናን እጼድታ። 27 ህንተ ዱንካንያ ግዶን እቱ እቱዋና፥ ሀዋዳን ያጊደ ዙዙሜድታ፤ ‘መꬍና ጎዳይ ኑና እጼዳ ድራዉ፥ ꬋይሳናዉ አሞረ ቢታ አሳቱ ኩሽያን አꬂ እማናዉ፥ ግብጼ ጋድያፐ ከሴዳ። 28 ኑን ሀቃ ከሴቶ? ኑ እሻቱ “ሄ ጋድያን ደእያ አሳይ ኑፐ ዳሪኖነ አዱቂኖ። ካታማቱካ ግታነ ሳሉዋ ጋካናዉ ግምበቴዳዋንታ። ሄዋ ቦላካ ቃይ አናቀቱዋ ጌተትያ ዳሮ አዱሳ አሳቱዋ ያን በኤዶ” ያጊደ፥ ኑ ዎዛና እርጽሴድኖ ያጌድታ።
29 “ ‘ሄዋፐ ጉይያን፥ ታን ሀዋዳን ያጋድ፤ ኡንቱንቶ ያዮፕተ ዎይ ሻባረቶፕተ። 30 ህንተፐ ስንꬃና ብያ መꬍና ጎዳይ ህንተ ጾሳይ ካሰ ግብጼን ህንተ አይፍያ ስንꬃን እ ህንተንቶ ኦꬄዳዋዳን፥ ሀእካ ህንተንቶ እ ኦለታና። 31 ቃይ መላ ቢታን፥ ህንተ ሀ ሳኣ ጋካናዉ ዬዳ ኦገ ኡባን፥ አሳይ ባረ ናኣ ቶክያዋዳን፥ መꬍና ጎዳይ ህንተ ጾሳይ ህንተና ቶኬዳዋ በኤድታ’ ያጋድ። ኪታ 13:18
32-33 “ሀ ኡባ ታ ኦድንካ፥ ህንተ ዱንካናና ሳኣ በሳናዉነ ህንተ ባና ኦግያ በሳናዉ ቃማ ታማ ቱሳን፥ ጋላስ ሻርያ ቱሳን ህንተና ካለꬄዳ መꬍና ጎዳ፥ ህንተ ጾሳን፥ አማንበይክታ። እብራ. 3:19
ጾሳይ እስራኤላቱዋ ሙሬዳ
(ፓይ. 14:20-45)
34 “መꬍና ጎዳይ ህንተ ሃሳያ ስሲደ ሀንቀቴዳ፤ ሀዋዳን ያጊደ ጫቄዳ፤ እብራ. 3:18 35 ‘ታን ህንተ ማይዛ አዋቶ እማና ጋደ ጫቄዳ ሀ ሎኦ ቢታ፥ ሀ ኢታ የለታፐ እቱነ በኤና። 36 ሄ ቢታ በአናዌ ይፉነ ናኣ ካሌባ ጻላላ። እ የꬌዳ ቢታ አዉነ አ ዛርያዉ ታን እማና፤ አያዉ ጎፐ፥ እ ባረ ኩመንꬃ ዎዛናፐ መꬍና ጎዳ ካሌዳ’ ያጊደ ጫቄዳ።
37 “ህንተ ጋሱዋን መꬍና ጎዳይ ታ ቦላካ ሀንቀቲደ፥ ሀዋዳን ያጌዳ፤ ሙሴ፥ ሀራይ አቶ ኔንካ ሄ ቢታ ገላካ። 38 ሽን ኔና ማድያዌ፥ ኔዌ ናአይ ኢያሱ ሄ ቢታ ገላና። እ እስራኤልያ አሳ ሄ ቢታ ላትሳናዉ ደእያ ድራዉ፥ ኔን አ ምንꬃ። 39 ቃይ ህንተ፥ ‘ኑ ናናይ ኦሞደታና’ ጌዳ ጉꬃቱነ ኢታ ሎይꬅ ሻክ ኤርቤና ህንተ ናናይ ሄ ቢታ ገላና። ታን ሄ ቢታ ኡንቱንቶ እማና፤ ኡንቱንቱካ አ ላታና። 40 ሽን ህንተና ግዶፐ፥ ህንተ ጉየ ስሚደ፥ ዞኦ አባ አፍያ ኦግያ ኦይቂደ፥ መላ ቢታ ቢተ ያጌዳ።
41 “ህንተ ዛሪደ ታዉ ሀዋዳን ያጌድታ፤ ‘ኑን መꬍና ጎዳ ቦላ ናጋራ ኦꬄዶ፤ ሀእ ኑን መꬍና ጎዳይ ኑ ጾሳይ አዛዜዳዋዳን፥ ከሲደ ኦለታና’ ያጌድታ። ህንተ ኡባይ ኦላ ሚሻ ግጼድታ፤ ቃይ ገዘ ቢታ ከሲደ ኦለታናዋካ ላፋባዳን ቆፔድታ።
42 “ሽን መꬍና ጎዳይ ታና፥ ‘ታን ኡንቱንቱና ደኤና ድራዉ፥ ኡንቱንቱ ከሲደ ኦለተናዳን ኦዳ፤ ሄዌ ꬋዮፐ ኡንቱንቱ ሞርከቱ ኡንቱንታ ጾናና’ ያጌዳ። 43 ታን ህንተንቶ ኦዳድ፤ ሽን ህንተ መꬍና ጎዳ አዛዞ ማካሌድታፐ አትና፥ ታን ኦዴዳዋ ስስበይክታ፤ ያቲደ ህንተ ኦቶሩዋን ገዘ ቢታ ከሴድታ። 44 ያትና፥ ሄ ገዘ ጋድያን ደእያ አሞራቱ ህንተናና ኦላ ጋከቲደ፥ ህንተና ማꬃይ የደርስያዋዳን የደርሲደ፥ ሄ ኤዶማ ጋድያን ቢደ ሆርማ ጋካናዉ ሾጬድኖ። 45 ህንተካ ጉየ ስሚደ፥ መꬍና ጎዳ ስንꬃን ዬኬድታ፤ ሽን ጾሳይ ህንተ ዬኩዋ ስስቤና ዎይ ሀይዝቤና። 46 ያትን ቃዴሳን ሄ ህንተ ጋምኦ ኬሻ ጋላሳ ጋምኤድታ።