Ikitaabo kyoꞌmuleevi
Hisaaya
Indangiriro
Umwandisi wa yiki kitaabo âli tuuziri i Yerusaleemu, mu butwali bwa mwami Huziya, noꞌbwa Yotamu, noꞌbwa Ahaazi, noꞌbwa Hezekiya.
Yiki kitaabo, abanabwenge baguma bali mu kitengeka mwo kushatu:
a) Ku kyanya Abahisiraheeri batâli zaazi twalwa imbohe i Babeeri (1–39), Abasuriya bo bâli koli yushuusiri mweꞌmisi, si Abahisiraheeri boohe, imisi yâli mali tera. Ku yikyo kyanya, Hisaaya âli kizi kengula Abayuda, kwo bagatwalwa imbohe mu kihugo kyeꞌBabeeri.
b) Ku kyanya Abahisiraheeri bâli koli tuuziri i Babeeri, Hisaaya anakizi baholeeza (40–55). Ku yikyo kyanya, Abayuda bâli mali hebuura, batanâli ki riiri noꞌmulangaaliro. Kundu kwokwo, Hisaaya anabamenyeesa kwo Rurema agabagalulira i Yerusaleemu, banashubi tondeera buhyahya.
c) Mu bigaajo 56–66, Hisaaya ali mu deta ingingwe ku kyanya Abahisiraheeri bâli mali galukira i Yerusaleemu, banâli lindiriiri kwo babone iri Rurema agakwiza imihango yage, kandi iri nanga.
Umuleevi Hisaaya ali mu ganuula hiꞌgulu lya Masiya nga «Umukozi wani». Anadeta kwo ikyanya ulya mukozi agalibuuka, lyo agaakiza abandu mu byaha byabo (52.13–53.12).
Hisaaya âli loziizi ukudeta hiꞌgulu lyeꞌbindu nga bangaba bandu. Ku mugani, «izuuba noꞌmwezi biteziibwi ishoni» (24.23); «ishamba ligaki shambaala» (35.1); «imigazi neꞌmbako bigayitulikania mu kuyimba» (44.23); «ibiti bigaakoma amagasha» (55.12).
Imiziizi miguma yiꞌsikamiro, iri mu Hisaaya 60.1-2: «E bandu beꞌYerusaleemu, muyimuke, munalangashane. Ubulangashane bwa Nahano bukoli mùtundukiiri kwo, halinde mukoli tuuziri mu mulengeerwe. Lolagi! Ikihulu kya namudidi kikoli yidisiri mu mahanga gooshi, kinakoli bwikiiri abandu baago booshi. Haliko mwehe, Nahano ali mu mùtunduukira kwo. Noꞌbulangashane bwage bukoli mùbonesiri mwo.»
Íbiri mwo ku bwofi
a) Ikitaabo kyoꞌkutwira abandu ulubaaja (1–39)
b) Ikitaabo kyoꞌkuholeezania (40–55)
c) Ikitaabo kyoꞌkukwiza ikihango (56–66)
Mutuli gwa mbere
1
Ikitaabo kyoꞌkutwira abandu ulubaaja
(1–39)
1 Yaga mabone, Hisaaya mugala Hamoozi, ye kagabona. Gadesiri hiꞌgulu lyeꞌkihugo kyeꞌBuyuda, naꞌkaaya keꞌYerusaleemu. Gakaboneka ku kyanya kyoꞌmwami Huziya, na ku kyoꞌmwami Yotamu, na ku kyoꞌmwami Ahaazi, na ku kyoꞌmwami Hezekiya.
Rurema akambira abandu baage
2 Nahano adetaga kwokuno:
«Ewe igulu, unyuvwirize! Na naawe, e kihugo! Undegage amatwiri.
Keera nꞌgalera abaana baani, banakoli shuusiri.
Kundu kwokwo, bakiri mu huna imbere lyani!
3 Emwe! Ingaavu ziyiji sheebuja.
Kiri na bapunda bayiji ho bali mu liira.
Si Abahisiraheeri boohe kundu balyagagi bandu baani,
haliko batanyiji, batanasobanukiirwi.»
4 E Bahisiraheeri, yayewe imwinyu!
Si mugweti mugayifunda mu byaha, binakoli mùzidohiiri.
Mukola banangora-mabi, munakola baana ábasherebiiri!
Keera mukajanda Nahano.
Na kundu alyagagi Mutaluule waꞌBahisiraheeri,
haliko mwamúhindulira ingoto, munakoli múnegwiri!
5 Aahago! Kituma kiki mugenderiiri noꞌkumúhindulira ingoto?
Ka muloziizi ukuhanwa?
Si itwe lyawe keera lyayijula mweꞌbihando!
Kiri noꞌmutima gukoli lwaziri ngana!
6 Ukulyokera ku lushando halinde kwiꞌtwe, ndaaho ku magala giinyu áhakiri hagumaana.
Si mukoli yijwiri inguma, neꞌbimotole!
Yibyo, bitazi yokibwa, bitanazi yonerwa kwaꞌmavuta, kandi iri kushwekwa.
Si bikiri mu lyoka mwaꞌmasira.
7 Ibinyamahanga bikola mu mùshahula imimbu,
bikabuli singoola utwaya twinyu,
halinde ikihugo kinashereezibwe lwoshi.
Kundu kwokwo, mugweti mugabaloleera naaho.
8 Kalya kaaya keꞌSayuni, kakoli sokaniinwi naꞌbagoma.
Kakoli sizirwi nga kitunda kyoꞌmushaka mu ndalo yeꞌmizabibu, kandi iri mu yeꞌngukuma.
9 Nahano woꞌbushobozi bwoshi, átaki tufuuse mwaꞌbandu bagerwa,
nga tukahera lwoshi
nga bandu ba mu kaaya keꞌSoodoma, naꞌba mu keꞌGomora!*1.9 Gomora Ndondeko 19.24; Barumi 9.29.
10 E Yerusaleemu, abatwali baawe bakoli bihuusiri,
nga bandu beꞌSoodoma, naꞌbeꞌGomora!
Aahago! Yuvwi ngiisi kwo Rurema Nahamwitu, agweti agamúyigiriza.
11 Mukuba adetaga kwokuno:
«Galya matuulo giinyu mingi-mingi goꞌkusiriiza, ndaki galoziizi,
gaba ga bibuzi, kandi iri ga binyule byeꞌbitugwa.
Mukuba keera ganneka bweneene.
Ndaki siimiri umuko gweꞌshuuli,
kandi iri gweꞌbibuzi, kandi iri gweꞌbihebe.
12 Aaho! Ikyanya mugweti mugayiji nyikumba,
nyandagi úkamùhanuula kwo mukizi libata-libata mu nyumba yani?
13 Galya matuulo giinyu, si galyagagi ga busha-busha!
Aahago! Muleke ukukizi gandeetera!
Kiri naꞌmatuulo giinyu goꞌmubadu, gakoli nyagaziizi bweneene.
Keera nꞌganekwa neꞌsiku ziinyu ngulu zeꞌmbaluko yoꞌmwezi, na zeꞌSabaato, neꞌzindi siku zoꞌkunyikumba.
Yizo siku, kundu mwangadeta kwo ziryagagi ndaluule,
si zikoli bihuusiri bweneene.
Yizo siku zooshi, ndangaki ziyigenderera!
14 Yizo siku ziinyu ngulu zeꞌmbaluko yoꞌmwezi, na zoꞌmwaka, ngoli zishombiri ngana.
Zikoli nzidohiiri bweneene, keera nanaluha ukuziyigenderera.
15 Bwo mugweti mugayitana, amaboko giinyu gakoli yijwiri umuko!
Kwokwo, ikyanya mugakizi gagolola mbu mundabaaze,
ngakizi mùhindulira ingoto.
Kundu mwangambuuna bweneene, ndangaki mùtega amatwiri.
16 Muyiyeruuse, halinde munabe beeru lwoshi!
Galya mabi go mugweti mugaagira imbere lyani, mugatwikire kwo.
Mutwikirage ukugira ibitalaalwe!
17 Muyigage ukugira amiija.
Ngiisi byo Rurema aloziizi, bikizi ba byo niinyu muloziizi.
Ngiisi ábagoozirwi, mukizi batabaala.
Ifuuvi, mukizi ziheereza íbizikwaniini!
Na banamufwiri kwakundi, mukizi babulanira.»
18 Nahano adetaga kwokuno: «Muyije, tuganuulire kuguma.
Ibyaha biinyu, kundu byangabiiri bidukwiri,
ngabiyeruusa, bibe byeru nga lugungu.
Na kundu byangadukumbusiri nga muko,
ngabiyeruusa, binabe pepeepe, ngiꞌpamba.
19 Iri mwangayemeera ukukizi nzimbaha,
lyoki, mugakizi lya ibyokulya íbiri tiita.
20 Halikago, iri mwangakizi mbindulira ingoto,
munabe muli mu huna imbere lyani,
haaho, lyaꞌbagoma biinyu bagamùminika ku ngooti.
Yago magambo, nie Nahano nie gadesiri.»
Akaaya keꞌYerusaleemu kabihuuka
21 Lolagi! Kano kaaya keꞌYerusaleemu kâli kizi ngulikira.
Abandu baamwo, bâli kizi twa imaaja ku njira íkwaniini,
banâli tuuziri nga kwo Rurema aloziizi!
Aaho! Kutagi kwo keera kahinduka kashule?
Si abiitani bo bakoli katuuziri mwo!
22 E Yerusaleemu, kundu wâli yeruusiri nga harija,
halikago zeene, ukoli hindusiri ngiꞌjolera,
unakola nga divaayi keera íyashulubuka.
23 Abatwali baawe, si keera bahuna imbere lyani,
banakola biira baꞌbazimba!
Bakoli gweti bagayakiira imbuli, mbu bagire íbitali nga byo,
banali mu tulirwa.
Batakiri mu bulanira ifuuvi,
batanakiri mu hahala banamufwiri.
24 Ku yukwo, Nahano akyula kwokuno:
«Buno, mukola bagoma baani.
Kwokwo, ngola ngamùrakarira, iri ninamùyihoola!
Si nie Rurema woꞌbushobozi bwoshi!
Na ndi kikalage waꞌBahisiraheeri.
25 Aaho e Yerusaleemu! Tukolaga tugahagana twembi!
Amabi gaawe gooshi, ngola ngagayeruusa,
na ngulyokeze íbitali nga byo.
26 Ha nyuma, ngashubi kuyimikira abatwi biija beꞌmaaja, nga balya beꞌmbere.
Abahanuuzi baawe, nabo, bagaaba noꞌbwitegeereze, nga balya ba keera.
Haaho, ugashubi kizi detwa:
“Kaaya ákakwaniini imbere lya Rurema”,
unadetwe kandi: “Kaaya kemeera.”»
27 Akaaya keꞌSayuni, mango kashubi giraga íbikwaniini, lyo kagaguluulwa.
Ikyanya abatuulaga baamwo bagashubi gira amiija, banabe bakulikiiri Nahano, lyo bagashwekuulwa.
28 Halikago abahuni, naꞌbanabyaha, boohe, bagashereezibwa.
Ee! Ngiisi ábakajanda Nahano, bagaafwa nyene!
29 Bwo mwâli kizi yikumba imizimu mwiꞌdako lyeꞌbiti byeꞌmyalooni, na mu matongo go mwâli kizi yisiisa,
kyo kitumiri mugalonga ishoni, munateteerwe.
30 Buno, mukola mugaaba ngeꞌkiti kyoꞌmwalooni keera íkyashooshoka,
munabe nga ndalo ítakiri mu nywisibwa.
31 Mu kati kiinyu, abanamisi bakola bagaaba nga byasi byumu!
Imikolezi yabo yoshi, igaaba nga shashala.
Balya booshi, kuguma neꞌmikolezi yabo, bagasingookera mu muliro,
ndaanaye úgaahasha ukuguzimya.