Numisa ana yagoina be ina guinuwa manudi
11
(Iberiu 11:1-40)
Numisa ana yagoina
E numisa kaga? Ame nakae: Takaaiyaka nakae neta Yaubada ina katótula talotuutaedi bogina simalatomota. Nakae kaga kaga Yaubada nava bei iguinuwedi ame tuta geya tagitedita go, ida numisayana Yaubada yaina moe guinuwayadi idi sowóduwo adi kiyakiyaya. Tayagoi numisa ame nakae tubudao pasidi. Tauyadi idi numisa pasina Yaubada ikamoitamoedi.
Ida numisa goi tayagoi Yaubada ina bóbwara goi kaga liliuna yábana be poyapoya imadagidi, tauna tagite geya tayaamo kaga ikabi bei dogoiyadi imadagidi, go sem ina bóbwara kaka goi dogoi taagitedi imadagidi.Aba Vatowo 1:1-31; Same 33:6,9; Iyoni 1:3.
Aba gita numisa ina guinuwa manuna
Ebeli ina numisa goi ina vininabeso ikasale Yaubada yaina go, ina vininabesoyana Keni ina vininabeso idedevinasave. Ina numisayana pasina Yaubada ivayoko kina kiboobosina ame nakae: Ina vininabesoyana iuyaone. Ebeliyana bogina ikámasa go, ina numisayana goi ana kaigigita nava ibobóbwara yaida goi.Aba Vatowo 4:3-10.
Enoki ina numisa goi nava maa yawoina go, Yaubada itukoe tauyana ámasa geya ilotowoeta. Tuwo tomota geya sibabaneyeta unana Yaubada bogina itukoe, tauna geya sigiteyeta.Aba Vatowo 5:21-24. Ame moitamo. Namliyeta Yaubada itukoe, e ikamoitamoe kana,
‘Tauyana ivauyaonegu.’
E, neta geya ida numisamo Yaubada yaina, geya itoboinedeta Tauyana tavauyaone. Neta latuwoda tanoko, itoboineda mainao tanumisa bego ikaaiyaka be nakae ana tolusalayao adi vaiwówana ivinidi.
Boi nimatu Yaubada Nowa igimikatumatali idigo kana,
‘Nava bei dogoi maniyedi aguinuwedi go, guinuwayadi geya tayaamo avatau boi nakae igitedi.’
Nowayana mana wowoina inove, e ina numisa goi dedeoga gagaina iyowo mana bodayáuwo adi yava manuna. Ago dedeogayana ana yówana goi da poyapoya itakinoidi kidi toogoyoidi go, Yaubada Nowa ivayoko kina koroto kiboobosina ina numisa pasina.Aba Vatowo 6:13-22.
Eberamo ina numisa goi Yaubada ina duduwo ikabikaone, tuwo ina kasa ikalave go, ina asa tayamo goi. Asayana giyakainava bei ikabi ina kaba lovina. Tuwo toinina ina kasa ikalave go, geya iyagoiyeta nako inonoina.Aba Vatowo 12:1-5; Guinuwa 7:3.
Ina numisa goi ina asayana katootulina goi ilokasa be ieogaoga go, yoyou parai goi ikaaiyaka. Niga natuna Aisake be tubuna Yakobo idi sinapu nakae. Tauyadi yaidi goi nakae Yaubada ikatótula asayana bei ivinidi idi kaba lovina.Aba Vatowo 12:8, 18:1,9, 35:27. 10 Eberamo ogaoga nakae asayana goi ikaaiyaka unana asa aiyako vaatayaina tayamo ituuyaosi; asayana ana tokabitam be ana toyówana moe Yaubada. Tauna Eberamo ogaoga nakae ikaaiyaka.
11 Sera ina numisa goi nakae. Tauyana bogina ikágala go, togaga Yaubada goi ibabane bei itoboine Eberamo goi ikéuwama. Moe nakae unana inuwonúwana Tokatotulayana aba numisa.Aba Vatowo 17:19, 18:11-14, 21:2. 12 Tauna Eberamo koroto tayamo wowona bogina ipanunu nakae go, tauyana yaina goi boda gagaina toina isusáila. Bodayadi adi badabada yábana utunaina ana badabada nakae be nakae ediédila ana badabada mamaya goi nakae.Aba Vatowo 15:5, 22:17, 32:12.
13 Ame tauyadi madabokidi madi numisa sikaaiyaka ana kadókana sikamasa kówasa go, Yaubada ina katotulayadi keuwoidi geya sibabanedita, go sem aduwanau goi nakae sigitedimo be siuyaonedi, tuwo sikamoitamo bego poyapoya ame goi kidi ogaoga be togala.Aba Vatowo 23:4; 1 Tétala 29:15. 14 Neta ame nakae tabóbwara, ame nakae asa tayamo talotutae bego toinida ida kasa. 15 Go neta amo asayana bogina siikalave manuna sinuwonúwana, e tuta ana toboine bogina ikaaiyaka itoboinedi sikaluvila sina amo asayana goi. 16 Go nakae geya siguinuweyeta. E kidi latuwodi asa ituli, asayana moe yábana, e toinidi idi kasa idedevinasave. Tauna Yaubada geya iomaemaedita neta siduduwe kadi, ‘Kom ima Yaubada.’ Moe moitamo unana idi kasa bogina ikatubayasi, tauna tayagoi geya iomaemaedita.
17 Eberamo ina numisa goi natuna Aisake ikasale Yaubada yaina tutayana Yaubada ina vakakona ibabane. Aisakeyana moe natuna kaakesaina go, tuwo bego ikaumate ikasale Yaubada yaina.Aba Vatowo 22. Ame Eberamoyana yaina Yaubada ikatótula 18 idigo kana,
 
‘Guna katótula tubumowo manudi Aisake goi bei imalatomota.’Roma 9:7.
Aba Vatowo 21:12
 
Atotulayana Eberamo inumise. 19 Ina nuwonúwana bego Yaubada itoboine natuna tokámasa yaidi goi ikaitáoe, tuwo itagona ikasale go, Yaubada isanabode. Tauna itoboineda kada, ‘Eberamo natuna ámasa goi iuyaonemnei.’ Moe kaga nava bei isowóduwo makayauna.
20 Aisake ina numisa goi natunao Yakobo be Iso ikaipakuyedi, nakae italavaita kaga kaga nava bei sisowóduwo tauyadi ma tubudiyao yaidi goi.Aba Vatowo 27:27-40.
21 Yakoboyana ina numisa goi tutayana giyakainava bei ikamakámasa Iyosepa natunao tamo tamo ikaipakuyedi.†aAba Vatowo 48:1-22. Ikavava, ina kaituko goi ikalivavaina, e isakululu Yaubada yaina.†bAba Vatowo 47:31.
22 Iyosepa ina numisa goi tutayana ana tuta giyakainava bei ima, e Isileli tubunao idi sowóduwo Itipita goi ikatumatalidi, tuwo tomota adi lovina ivinidi luluna ana valiwoga manuna.Aba Vatowo 50:24-25; Tateta 13:19.
23 Mosese tamana be sinana idi numisa goi Moseseyana ina bíbina mlina sikabi, tukówana aito sivamou unana natudi sigite gómana dedevina be nakae tolovina Pero ina lovina geya simatoiteyeta.Tateta 1:16,22, 2:2. 24 Moseseyana ina numisa goi tutayana bogina ibíbina gagaina, ikatae tomota sivayoko kina Pero natuna vavina natuna.Tateta 2:10-12. 25 Geya latuwona tuta kaakupina goi goyo ana uyáwana ilotowo, go sem ikinava bego Yaubada ina bodao idi kaiyakomou goi isiukoidi bei adi gedagedayadi ilotowoidi. 26 Ina nuwonúwana neta Guyau ina omayamaya ilotowo, moe esaesa gagaina namliyeta da Itipita idi esaesa. Bogina koyagoi. Yábana vaiwowonina manuna imasimasi. 27 Mosese ina numisa goi Itipita ikalave go, tolovina ina egamogamogu geya imatoiteyeta. Tauyana Itipita ikalave unana nava imeesayágana nakae neta itoboine Yaubada igite go, geya vatau tayaamo itoboine Yaubada igite.Tateta 2:11-15. Tauna Itipita ikalave. 28 Moseseyana ina numisa goi Isileli tubunao ilatuwokoidi Basitáwana Aikanina siguinuwe be nakae lami ikaikaina sikabi, idi vada totomdi siseulidi, govila bei tómtula ima idi botomoyayao ikaumatedi.Tateta 12:12-42.
29 Isileli tubunaoyadi idi numisa goi Négwasa Kayakayaina sivadamane nakae neta poyapoya sayasayaina goi siiketoiya. Ago tutayana da Itipita sipoikíkina sivadamane, sisalili!Tateta 14:13-31. 30 Isileli tubunaoyadi idi numisa goi maliyalina ainima aiyuwo goi Yeriko sivanibinibisi namliyeta ina kali gurewa gagaidi sisou.Iyosuwa 6:1-20. 31 Reyabi boi tomatagogoli go, ina numisa goi geya ivailaita boi kidi Yeriko ina tokapipilovayao taiyao. Boi mainao Isileli tubunao toyáusa Yeriko sisiu go, Reyabiyana mana tuboina iuyaonedi, tauna niga tutayana Isileli tubunao sikaluvila tokapipilovayadi sikaumatedi, Reyabi sivaite, maa yawoina ikaaiyaka.Iyosuwa 2:1-21, 6:22-26.
32 Manakae? Numisa tetelina tuwaina avatetelidi? Itoboinegu avatetala vata Gidiyoni†aTotalígava 6:11—8:32. manuna, Baraki†bTotalígava 4:6—5:31. manuna, Samsoni†cTotalígava 13:2—16:31. manuna, Yepata†dTotalígava 11:1—12:7. manuna, Devida†e1 Samwera 16:1—1 Tolovina 2:11. be Samwera†f1 Samwera 1:1—25:1. manudi be nakae Yaubada ina tokabivalavalayao liliudi manudi go, tuta geya itoboineyeta. 33 Amo tauyadi idi numisa goi guinuwa badabadaidi siguuinuwedi. Nakae tolovina maniyedi sivasobusobuyedi, sitakinona vavasa, Yaubada ina katótula sibabanedi, laiyoni sasasaidi tobudi sivakapatudi,Daniyela 6:1-27; Totalígava 14:5-6; 1 Samwera 17:34-37. 34 yeu sabeninimina ina togaga sisapimate, ámasa sisi goi sisiya, maniyedi neenetaidi go, Yaubada ikitogagedi, madi togaga yaviya goi be nakae idi kaleyayao badabadaidi sivatapiyedi sisiya.Iyosuwa 23:9-10; Totalígava 4:14-16, 7:22-25, 16:28-30; 1 Samwera 14:6, 17:45, 18—27; 1 Tolovina 19:2; 2 Tolovina 6:31-33; 2 Tétala 20:15, 32:20-22; Yeremaya 36:19,26; Daniyela 3:1-30. 35 Vevina maniyedi idi bodao kaamasidi siuyaonedi tutayana ámasa goi sitaoyamna.1 Tolovina 17:17-24; 2 Tolovina 4:25-37. E tonumisa maniyedi gedageda gagaina sibabane go, geya latuwodi idi numisa silawoiwoiye adi talígava manuna, go sem idi numisayana geya silawoiwoiyeta bego adi taoyamna moitamo toina sibabane. 36 E maniyedi aiwoteta be dábina silotowoidi. E tuwaina maniyedi seni goi nimadi siyowóidi be nakae deri goi sivaisiudi.1 Tolovina 22:26-27; 2 Tétala 18:25-26; Yeremaya 20:2, 37:15, 38:6. 37 Maniyedi gurewa goi sikaumatedi,†a2 Tétala 24:21. maniyedi siboboyuwedi,†b1 Tolovina 19:10; Yeremaya 26:23. maniyedi sisi goi sikámasa, maniyedi adi kwama moe sipi be goti sakavaidi,†c2 Tolovina 1:8. e madi vaképwata be madi kaiyakomou be madi gedageda sivanibiníbita. 38 Moe tonumisayadi da poyapoya sidedevinasavedi. Ego idi vanibitayana goi sina yoyowo besobeso goi be koya goi be nakae tukubu be masi goi sikaaiyaka.
39 Amo tauyadi madabokidikova Yaubada ikamoitamoedi idi numisa pasina go, Yaubada ina katótula keuwoina geya sibabaneyeta. 40 Unana Yaubada inuwonúwana kita manuda, e enao dedevina toina bogina ikatubayasi bego kidi kita taiyao itoboineda Yaubada ina katotulayana keuwoina tababane.

11:3 Aba Vatowo 1:1-31; Same 33:6,9; Iyoni 1:3.

11:4 Aba Vatowo 4:3-10.

11:5 Aba Vatowo 5:21-24.

11:7 Aba Vatowo 6:13-22.

11:8 Aba Vatowo 12:1-5; Guinuwa 7:3.

11:9 Aba Vatowo 12:8, 18:1,9, 35:27.

11:11 Aba Vatowo 17:19, 18:11-14, 21:2.

11:12 Aba Vatowo 15:5, 22:17, 32:12.

11:13 Aba Vatowo 23:4; 1 Tétala 29:15.

11:17 Aba Vatowo 22.

11:18 Roma 9:7.

11:20 Aba Vatowo 27:27-40.

†a11:21 Aba Vatowo 48:1-22.

†b11:21 Aba Vatowo 47:31.

11:22 Aba Vatowo 50:24-25; Tateta 13:19.

11:23 Tateta 1:16,22, 2:2.

11:24 Tateta 2:10-12.

11:27 Tateta 2:11-15.

11:28 Tateta 12:12-42.

11:29 Tateta 14:13-31.

11:30 Iyosuwa 6:1-20.

11:31 Iyosuwa 2:1-21, 6:22-26.

†a11:32 Totalígava 6:11—8:32.

†b11:32 Totalígava 4:6—5:31.

†c11:32 Totalígava 13:2—16:31.

†d11:32 Totalígava 11:1—12:7.

†e11:32 1 Samwera 16:1—1 Tolovina 2:11.

†f11:32 1 Samwera 1:1—25:1.

11:33 Daniyela 6:1-27; Totalígava 14:5-6; 1 Samwera 17:34-37.

11:34 Iyosuwa 23:9-10; Totalígava 4:14-16, 7:22-25, 16:28-30; 1 Samwera 14:6, 17:45, 18—27; 1 Tolovina 19:2; 2 Tolovina 6:31-33; 2 Tétala 20:15, 32:20-22; Yeremaya 36:19,26; Daniyela 3:1-30.

11:35 1 Tolovina 17:17-24; 2 Tolovina 4:25-37.

11:36 1 Tolovina 22:26-27; 2 Tétala 18:25-26; Yeremaya 20:2, 37:15, 38:6.

†a11:37 2 Tétala 24:21.

†b11:37 1 Tolovina 19:10; Yeremaya 26:23.

†c11:37 2 Tolovina 1:8.