2
Hay Numbalinan Esther hi Ahawan nan Ali
1 Unat goh niyupoh din bungot nan Alin hi Xerxes ya ninomnomnah Vashti an ahawanah din hopapna, ya din inat Vashti, ya nan inyuldinan ma'at ay hiya.*Manu ay inaliwan nan Alin hi Xerxes nan dadan an ahawanah nabayag ti do'ol di impapto'nah nan numbino'ob'on an gubat ad Greece (bahaom nan footnote di Esth. 1:3 ta innilaom di udumnah aat ten numbino'ob'on an gubat ad Greece). 2 Ya inalin nan babaalnay, “Hay maphod hi atom, Apu, ya mumpa'anap'ah nan ma"apgohan an balahang an mi'id ah nangelo'. 3 At pot'om di udumnan u'upihyal hinan hinohhan provincia ta mumpilidah nan mun'a'apgohan an babalahang, ya inyalidan amin hituh palasyud Susa, ya impipapto'mu didan Hegai an baalmun nabahigan an mumpapto' hinan binabain a'ahawam ta hiyay mangipaphod hi tigawda. 4 Ya he"ay mumpilih nan babain pa'appohdom hi mihukat ay Vashti an ahawam.” At penhod nan Alin hi Xerxes nan inalida, ya inunudna.
5 Ya hidid Susa ya wada han Hudyun hi Mordecai†Hiyah ne Hentil an ngadana, mu agguy nibaag hinan Bibliay ngadanah nan hapit di Hudyu. Ya hay nalpuwan ten ngadan ya nan bulul di iBabylon an hi Marduk. an hina' Jair an imbaluy Shimei an hina' Kish an nalpuh holag Benjamin, 6 ya hi Mordecai di ohah nan niddum hidin tatagun nun'ipadpap nan Alin hi Nebuchadnezzar hi ad Jerusalem hidin nangilayawandah din alid Judah an hi Jehoiachin ta impiyuyna didad Babylon an babluyna.‡II Ki. 24:8-17; II Chron. 36:9-10. 7 Ya wada han penghan di agin Mordecai an hay ngadanah Hebrew ya hi Hadassah§Hay pohdon ten ngadana an ibaga ya myrtle an ohan kalahin di ayiw. an ma'apgohan ya ma'amnawan di pangod'odolna, ya hay ohah ngadana ya hi Esther.*Hay pohdon ten ngadana an ibaga ya bittuan. Ya hidin natayan nan o'ommodna ya inawit Mordecai ta hiyay nangipa'ilog an imbilangnah imbaluyna.
8 Ya dumalat heden uldin nan ali ya do'olday mun'a'apgohan an babalahang an niyuy hinan palasyun nan alid Susa, ya hi Esther di ohan niddum ay dida. Ya hi Hegai di napto' an mangipapto' an amin hinan binabai. 9 Ya heden nannigan Hegai ay Esther ya pa'appopohdona hiya, at hiyay nunnaudonan impaphopaphod di tigawna, ya hay mapolhat di impa'apa'anan hiya. Ya pinilinay pituh nan binabaih dih nan palasyu ta diday manalimun ay hiya, ya nidat nan ma"aphod an kuwaltuh ihinana.
10 Ya pinadanan Mordecai hi Esther ta adina ahan ibabbaag an hiya ya Hudyu. 11 Ya abigabigat ya gun umuy hi Mordecai hinan gettaw an mumbinangngadan hi hinagang di awadan Esther ta innilaonay ma'ma'at ay hiya.
12 Ya hintawon di pangipaphopaphodah tigaw nan babalahang. Nan onom di bulan ya hiyay gunda pangiyamyudan hinan lanan myrrh, ya onom goh di bulan hi pangiyamyudandah nan bangbanglu ya nan udum an miyamyud. Ya wa ay ta nalpah hanan ma'at ya ma'ohha'ohhadan miyuy hinan ali. 13 Ya malgom hinan gina'un pohdon nan babalahang hi igina'u di hiyay idatdah nan gutud di ayandah nan palasyun di ali. 14 Ya nan mahdom di umayandan hinohhah nan ali, ya nan mabiggat ya umuydah nan nat'on an kuwaltun ihinan di binabain udum an inyahawana,†Didan binabai ya ma'alih concubine ti diday legal an a'ahawan di ali, mu paddungnay unda hay miyad'adwa an a'ahawana ti manghan di biyangda, ya nan imbabaluyda ya adida middum hinan ipaboltan amada. ya hay mangipapto' ay dida ya hi Shaashgaz an oha goh an nabahigan an baal nan ali. Ya adi mabalin an mumbangngad hinan wadan di ali an ammuna nan pohdon nan ali ti bugwaonay ngadanah di di hiyay mumbangngad hi umuy hinan ali.
15 Ya unat goh nadatngan di pangiyayandan Esther hinan ali ya inusalna din inalin Hegai an mangipapto' ay didah usalona. (Hi Esther ya imbaluy Abihail an inagawit Mordecai an ommodona.) Ya an amin nan nannig ay Esther ya pa'appopohdonda hiya. 16 Ya inyuydah Esther hinan Alin hi Xerxes eden miyapuluy bulan an ma'alih Tebeth, ya hiyah ne miyapitun tawon hi nun'alian Xerxes.‡Unu December 479 B.C., unu January 478 B.C.
17 Ya nidugdugah di pamhodnan Esther ya un nan udumnan babalahang. At impiyuklupnan Esther nan uklup di ahawan di ali ta hiyay ahawanan ma'alih queen ta bo'on mahkay hi Vashti. 18 Ya indadaan nan aliy ongol an gotad hi a'e'gonan Esther, at impa'ayagnan amin nan u'upihyalna ya nan ma'al'alin tatagu. Ya impa'innilanan amin hinan tataguh nan provincian hinakup di pumpapto'ana an ngilinondah den algaw, ya waday mun'apla'an an ipa'dawnah nan tatagu.
Hay Namaliwan Mordecai hinan Ali
19 Ya waday pidwan di na'amungan din babalahang, ya ohah Mordecai hi pento' nan alih upihyalna, ya hay pun'upihhinaana ya wah nan way pantaw di allup.§Hay pantaw di allup di awadan nan mumpun'endog an mumpumpapto', ya nan huhuwis hi kulti, ya nan udumnan mungkumeldu ti gun maluh di tataguh di. 20 Ya agguy inal'alin Esther an hiya ya Hudyu ti hiyah ne intugun Mordecai. At inunudna an umat hidin nangun'unudanan hiyah din a'ung'ungnganah nangipapto'anan hiya.
21 Ya heden puntamuan Mordecai hinan way pantaw di allup ya waday duwan guwalyah nan pantaw di kuwaltun nan ali an hay ngadanda ya da Bigthana ay Teresh. Daden duwan guwalya ya waday boholdah nan ali, at ninomnomdan patayon hiya. 22 Mu ininnilan Mordecai henen ninomnomdah aton, at imbaagnan Esther an queen an ahawan nan ali ta hi Esther nangipa'innilah nan alih nan inalin Mordecai. 23 Ya unat goh minahmahan nan Alin hi Xerxes an immannung henen imbaag Mordecai at impapatoyna daden duwan u'upihyalnan linala'i an impitayuna.*Inila tu'u an nan ilanhaanah nan krus di nahamad an moltan di iRome hinan adi mangngol, mu nan iPersia ya adi umat hina ti unda impitayun nan adi mangngol hinan ongol an poste. Ya na'ah'upan hidid Persia di do'ol an latlatun mangituduh aat ten molta. Ya hanan na'at ya impitudo' nan alih nan liblun itud'an nan ma'ma'at hinan babluy.
*2:1 Manu ay inaliwan nan Alin hi Xerxes nan dadan an ahawanah nabayag ti do'ol di impapto'nah nan numbino'ob'on an gubat ad Greece (bahaom nan footnote di Esth. 1:3 ta innilaom di udumnah aat ten numbino'ob'on an gubat ad Greece).
†2:5 Hiyah ne Hentil an ngadana, mu agguy nibaag hinan Bibliay ngadanah nan hapit di Hudyu. Ya hay nalpuwan ten ngadan ya nan bulul di iBabylon an hi Marduk.
‡2:6 II Ki. 24:8-17; II Chron. 36:9-10.
§2:7 Hay pohdon ten ngadana an ibaga ya myrtle an ohan kalahin di ayiw.
*2:7 Hay pohdon ten ngadana an ibaga ya bittuan.
†2:14 Didan binabai ya ma'alih concubine ti diday legal an a'ahawan di ali, mu paddungnay unda hay miyad'adwa an a'ahawana ti manghan di biyangda, ya nan imbabaluyda ya adida middum hinan ipaboltan amada.
‡2:16 Unu December 479 B.C., unu January 478 B.C.
§2:19 Hay pantaw di allup di awadan nan mumpun'endog an mumpumpapto', ya nan huhuwis hi kulti, ya nan udumnan mungkumeldu ti gun maluh di tataguh di.
*2:23 Inila tu'u an nan ilanhaanah nan krus di nahamad an moltan di iRome hinan adi mangngol, mu nan iPersia ya adi umat hina ti unda impitayun nan adi mangngol hinan ongol an poste. Ya na'ah'upan hidid Persia di do'ol an latlatun mangituduh aat ten molta.