Esther
Hay mipangngep ketuwen liblu an Esther
Hituwen liblu ya ipainilanay inat Esther an nangihwang nadah Judyu ot uggeda nipipate. Da Esther ke Mordecai ya nadan dakol an ibbadan Judyu an holag Israel an nien balud ad Babilon ya numboble dad Persia. (Handih 539 B.C. ya inapput di Persiay Babilon ot sakupon da.)
Hi Serses di patul di Persia ketuwen tiempo. Imbolhe na nan inayanan hi Vashti, ot iinenah Esther an Judyu. (Mu ugge ni-an nainila an hi Esther ya Judyu.)
Hidi nah numboblayan Serses ya wada on tagun hi Haman di ngadana. Nipatag-ey saad na ot mumbalin an mihaynod ke Serses an patul. Hi Haman ya ohan Amalekite. Kahingngitana nadan Judyu ot iplanunan pipate didan am-in. Nakihummangan nah patul an hi Serses ot kalyonan hiyan mangapyah olden ta damanan patayon nadan tatagu nadan Judyu nah magtud an algo. Ya timbal nan patul.
Mu indani ya dingngol Mordecai an amaon Esther hituwen olden ot umen Esther ot kalyonan hiyay mipanggep ketuwen planu. Ot ikanamungan Esther di biyag na ot e makihummangan nah patul mipanggep ketuwen kabulunan da. Hay inat nan patul ya nangapyah hinnatkon an olden an miabulut nadan Judyun makihangga nadah buhul dat ihwang day adol da. Athidiy inat nadan Judyu ot mihwang dah katayan da ot hi Haman di nipipate.
Hay inat nadan Judyu hi pun-an-anlaan da gapuh nangapputan da ya inlapun da nan piyesta dah katootoon an makalin Purim.
Hay nitudok ketuwen liblu:
1. Numbalin hi Esther an inayan nan patul an hi Serses. (chapters 1-2)
2. Numplanuh Haman an manadag nadah Judyu. (chapter 3)
3. Numplanuh Esther an mangihwang nadah ibbanan Judyu. (chapters 4-7)
4. Inihwang Apu Dios nadan Judyuh katayan da. Nilappuy Piyesta an Purim. (chapters 8-10)
1
Hay numpahamulan nan patul an hi Serses
1-2 Handi ya wada on patul an hi Serses an nun-ap-apuh hinggatut ta duwampulut pitun probinsia nipalpud India ingganad Sudan. Hay kiha-adana ya ad Susa. 3 Handih mikatlun toon hi numpatulana ya numpahamul ot ayaganan am-in di oopisyal na, nadan aap-apun di tindalunad Persia ya Media an boble dan pun-ap-apuwana, nadan gobernador nadah probinsia ya nadan aap-apuh di. 4 Hidiyen numpahamulana ya immeh onom di bulan ta pangipatibonah kinadangyana ya pangipatibonah dayaw diyen boblen pun-ap-apuwana.
5 Nagibbuh diye ot mumpahamul boh hinlingguwan nah dolan di balena, nah boble nad Susa ot ayaganan am-in di tataguh di, kadangyan ya nawotwot. 6 Hanan dola ya naka-iphod an nakurtinaan hi blue ya mabayak ya ma-maingit an luput di gakod na. Ya nihuklub dadiyen gakod nah natuligonggong an silber an nihable nadah tukud an marbol. Nikapyay marbol, perlas ya nadan udum an nanginan batu kediyen dola. Ya nadan ubunan hidi ya nakapyah balituk ya silber. 7 Ya balituk an basun nunhihinnatkon an maid di duwan e nun-ingngoy nangiinuman da nah dakol an mainum an inukat nan patul. 8 In-olden nan patul nadah muttatyunan adida lukudon di ipainum dat nangamung di kadakol di pinhod nadan tatagun inumon.
9 Hi Basti an inayan nan patul ya numpahamul damdama nadah binabai nah bohongna. 10 Handih mikapitun algo ya mangmanginnum nan patul an maan-anla. Indani ya impaayag na nadan pitun kapun an linalakin muttatyunan hi Mehuman, hi Bista, hi Harbona, hi Bigta, hi Abagta, hi Sethar ya hi Karkas. 11 Kinalinan didan eda awiton hi Basti an inayanan ipngot na nan pongot di inayan di patul ta umalih kad-ana. Hidiyen inayana ya maddikit an abu, kinali pinhod nan ipatibo nadah oopisyal na ya nadah bisitanay kinamaddikit na. 12 Mu handih e kinalin nadan muttatyu ke Bastih diyen olden nan patul ya adina pinhod an ume. Gapun diye ya namahig di boh-ol nan patul.
13 Ot pinghanadi ya inayagana nadan opisyal nan nanginilan am-in hanadah olden ya hay pangi-e dad Persia ta inilaona hin nganney maphod an aton te deke on munhanhan nan patul ke dida hin nganney punnomnom da mipanggep ke dadiyen maunud an olden. 14 Hanadan oggana punhanhanan ya hi Karsena, hi Sethar, hi Admatha, hi Tarsis, hi Meres, hi Marsena ya hi Memukan. Dida nadan pitun natag-en aap-apun pundinolana kediyen boble dan Persia ya Media. 15 Kananan diday “Ha-oy an patul an hi Serses ya intud-ak ku nadan muttatyuk ot eda kalyon nah inayak nan olden ku, mu uggena inun-unud! Ad uwani ya ibagak ke dakayu hin nganney lebbeng nan aton takun hiya, mipuun nah olden taku.”
16 Kanan Memukan nah patul ya nadah opisyal nay “Numbahul hi Basti an inayam ya bokon he-a ya abun inayanay numbahulana, mu takon hanadah aap-apuh boble taku ya am-in hanadah ibba takun linalaki. 17 Loktat ya am-in day binabai ya adida mo lispituwon di iinayan da ten donglon dah naen inat Basti! Ahida kanan di ‘In-olden nan patul an hi Serses an ume nan inayanan hi Bastih kad-ana ya uggena inun-unud di kinalin nan inayana yaden patul.’ 18 Nunna-ud an donglon di inayan min oopisyal muh tud Persia ya Mediad uwanin algoy inat Basti ot iun-unud dan hiyan adida lispituwon di inayan dat humlun hi puntutututan da. 19 Kinali deket pinhod mu ya iolden mut adi mo mumpatpatibo ke he-an patul nan inayam an hi Basti. Ipatudok muh nae nah nitudkan nadan olden hitud Persia ya Media ta adinadaman e mahannotan. Ne nanibo kah udum an mapmaphod an inayam an mihannot ke hiya. 20 Ta deket mipainilan am-in tuh boble takuh naen olden mu ya lispituwon am-in di binabaiy inayan da, kadangyan weno nawotwot.”
21 Am-in nadan opisyal, takon nan patul ya pininhod dah diyen kinalin Memukan ot un-unudon nan patul hidiyen kinalina. 22 Ot ipaenan am-in hanadah probinsiyay tudok an nibalin am-in hanadah nunhihinnatkon an kalin nadan tatagu. Kanana nah tudok nay “Am-in di linalaki ya diday maun-unud hi nunhituwan da.”