ROMANS
Di Lede a Paul ang gi di Nohongo Dabu i Rome
Di haga modongoohia:
Di lede a Paul ang gi di Nohongo Dabu i Rome la ne hihi belee hagatogomaalia dono ala hagahidihidi ne bilaan e haga heetugi gi di Nohongo Dabu Rome. Dana bilaan bolo ia e ngalua dalia nia dama a Christ ala i Rome i lodo tama madagoaa bodobodo, ga nomuli gaa hana gi Spain mai di nadau hagamaamaa. Mee ne hihi di beebaa deenei belee haga modongoohia di hagadonu o nia dama a Christ, mo di haga hai hegau di hagadonu gi di mouli o nia dama a Christ. Di beebaa deenei gu haga honu gii dohu dogomaalia gi ana helekai o di Longo Humalia.
I muli taga aloho a Paul ang gi di Nohongo Dabu i Rome, mee ga hagi anga gi digaula dana hai dalodalo i digaula. Nomuli, gei mee ga hagi aga nia mee llauehe i lodo dana lede boloo: Di Longo Humalia e haga modongoohia di hai a God e hai nia daangada gii donu labelaa i dono baahi, mai i nadau hagadonu, mai taamada gaa tugi gi di hagaodi. (1.17)
Paul e haganoho di hai deenei. Nia daangada huogodoo o Jew mo digau tuadimee e hai gii donu i mua nia hadu mada o God, idimaa, digaula huogodoo la i lala di mogobuna o di huaidu. Nia daangada la gaa donu i baahi o God i di nadau hagadonu Jesus Christ. Ga nomuli, Paul e haga modongoohia di mouli hoou ne hidi mai di nadau buni anga gi Christ. Digau ala gu hagadonu a Christ, gu hai mee gi di aumaalia i baahi o God, ge gu haga dagaloaha gi daha mo di mogobuna o di huaidu mo di made, mai i di Hagataalunga o God. I lodo di mada e 5 gaa hana gi di mada e 8, Paul e helekai di hadinga o nnaganoho a God, mo di mogobuna o di Hagataalunga o God i lodo di mouli o nia dama a Christ. Nomuli, Paul e hagi aga dana hagamamaanadu i di hai o digau o Jew mo digau tuadimee ala e tau ang gi lodo di bilaan a God ang gi henuailala. Gei mee ga haga lawa ana helekai beenei bolo digau o Jew gu haga de iloo a Jesus, deenei di bilaan ni God e hagapuni mai nia daangada huogodoo i lodo dono dumaalia i baahi o Jesus Christ, gei mee e hagadonu bolo digau o Jew ga hagalee haga de langahia Jesus i nia madagoaa huogodoo. Malaa, i di hagaodi, Paul ga helekai di mouli o nia dama a Christ mo nadau hagadau aaloho, gei e helekai labelaa di nadau hai hegau gi God, mo nia hegau nia dama a Christ ang gi nadau guongo, mo nia hegau i nadau mehanga, mo nia heeu nadau mouli humalia mo huaidu. Gei mee ga haga lawa dana lede deenei gi ana helekai aana mono helekai hagaamu a God.
Di hagahonu di beebaa deenei:
Di haga modongoohia mo nia mee llauehe (1.1-17)
Nia daangada huogodoo gi manawa i di haga mouli (1.18—3.20)
Di ala hagamouli a God (3.21—4.25)
Di mouli hoou i baahi o Christ (5.1—8.39)
Israel i lodo di haganohonoho a God (9.1—11.36)
Di hai o di mouli o nia dama a Christ (12.1—15.13)
Di hagaodi mo tagaaloho (15.14—16.27)
1
Mai baahi o Paul, tangada hai hegau a Jesus Christ, tangada agoago hagau ne hilihili go God belee hagadele dono Longo Humalia.
Di Longo Humalia la ne hagababa i mua loo go God mai i ana soukohp i lodo di Beebaa Dabu. Deenei go di Longo Humalia o dana Dama daane go tadau Dagi Jesus Christ: I dono huaidina, Mee tangada di madawaawa o David. I dono mogobuna dabuaahia, dono mouli aga i di made gu haga modongoohia aga bolo Mee go Tama donu a God, e mahi aamua. Mai i Mee, gei God gu dugu mai tumaalia gii hai au tangada agoago hagau ni Mee, bolo gi laha mai nia daangada o nia henua huogodoo gi lodo di mouli hagadonu mo di daudali. Goodou ala e noho i Rome, goodou e dau gi digaula, idimaa, God guu gahi goodou belee hai nia daangada ni Jesus Christ.
Malaa, gei au e hihi adu gi goodou huogodoo ala i Rome, God e aloho i goodou ge ne haga gahi goodou belee hai ana daangada donu.
Tadau Damana go God, tadau Dagi go Jesus Christ, gi dugu adu tumaalia mo di noho di aumaalia.
Talodalo danggee
Matagidagi, gei au e danggee gi dogu God mai i Jesus Christ, i goodou huogodoo, i di godou hagadonu gu longono humalia i nia madagowaa huogodoo i henuailala. God la di haga modongoohia bolo agu helekai ala e helekai iei au le e donu, di God dela e hai hegau ginai au aga i lodo dogu manawa hagatau i dagu hagadele di Longo Humalia o dana Dama daane. God e iloo bolo au e langahia goodou 10 i lodo agu dalodalo i nia madagoaa huogodoo. Au e dangi gi God gi manawa dumaalia, gi haga haingoohia ina au gii mee dagu heetugi adu gi goodou dolomeenei. 11 Idimaa, au e hiihai huoloo bolo au e hanadu gi godou baahi, gii mee au di gowadu gi goodou di maluagina mai baahi di Hagataalunga, e hagamaaloo aga goodou. 12 Malaa, e hai bolo gidaadou ga hagadau hagamaamaa i tolongo e dahi, dogu hagadonu ga hagamaamaa goodou, ge godou hagadonu ga hagamaamaa au.
13 Ogu duaahina nei, au e hiihai bolo goodou gi iloo bolo i nia madagoaa e logo, gei au ne haga togotogomaalia belee hanadu e heetugi adu, gei di maa di mee i golo e haga deaadee dogu hanadu. Au e hiihai e haga huli hoou nia daangada i godou lodo be dagu hai ne hai gi digau tuadimee ala i golo.*Acts 19.21 14 Idimaa, dogu waawa i golo ang gi nia daangada huogodoo, digau ala gu maalama, mo digau ala e noho i lodo di bouli, digau kabemee, mo digau e de kabemee. 15 Deelaa ne hidi iei au ga hiihai mahimahi di hagadele di Longo Humalia adu gi goodou ala e noho i Rome.
Di mogobuna o di Longo Humalia
16 Au e hagadagadagagee huoloo gi di Longo Humalia, idimaa, ma go di mogobuna o God, dela e haga mouli digau huogodoo ala e hagadonu, digau o Jew i mua, mo digau tuadimee labelaa.*Mark 8.38 17 Idimaa, di Longo Humalia le e haga modongoohia aga di hai a God e dugu nia daangada gii donu i dono baahi mai i nadau hagadonu, mai taamada gaa tugi gi di hagaodi. Gii hai be di Beebaa Dabu dela e helekai,
“Tangada dela e donu i baahi o God,
le e mouli mai i dono hagadonu!”*Habakkuk 2.4
Nia huaidu o nia daangada
18 Di hagawelewele o God e modongoohia mai i di langi, e hai baahi ang gi di hala mo di huaidu o nia daangada. Nia hangahaihai huaidu digaula, la gu duuli di tonu gi deemee di modongoohia aga. 19 God e hagaduadua digaula, idimaa, digaula gu iloo nia mee belee hai ginaadou gi iloo a God, idimaa, God guu lawa di haga modongoohia madammaa gi digaula. 20 Mai taamada di madagoaa God ne hai henuailala, gei nia daangada gu gidee madammaa ono mogobuna mo dono dabuaahia e dee odi. Nia mee aanei le e modongoohia humalia mai i di gili ana mee ala ne hai, malaa, gu deai tumaalia ang gi digaula ai. 21 Digaula e iloo a God, gei digaula hagalee hagalaamua a Mee gii tau gi dono aamua, ge hagalee danggee gi Mee. Digaula guu honu i nia hagabaubau balumee, guu honu i di bouli dongoeho.*Ephesians 4.17-18 22 Digaula e helekai bolo ginaadou e kabemee, gei digaula e dadaulia. 23 Digaula hagalee daumaha ang gi di God mouli, gei e daumaha ang gi nia ada balu god ono mouli ai, be gi nia ada manu mamaangi, be gi nia ada manu dolodolo, be gi nia manu mouli hongo henua mo lodo tai.*Deuteronomy 4.16-18
24 Malaa, God gu diiagi nia daangada dadaulia beenei gii bida heia go nadau haihai gulugulua ala e hiihai ginai, mo nia mee haga langaadia dangada i nadau huaidina. 25 Digaula e huli nia donu a God gii hai nia tilikai. Gei digaula e daumaha mo di hai hegau gi nia mee ne hai go God, ge hagalee daumaha ang gi di God dela ne hai ana mee huogodoo, go Mee dela belee haga hagaamu go nia daangada gaa hana hua beelaa. Amen!
26 Mai i nadau haihai beelaa, God gu diiagi digaula gi heia go nadau haihai haga langaadia. Nia ahina gu hagalee hiihai e hai hoo gi nia daane, e haihai hua di huaidu i nadau mehanga aahina. 27 Nia daane dela gadoo, digaula gu hagalee hiihai gi nia ahina, e hiihai e hai hoo gi nia daane. Digaula guu hai di huaidu haga langaadia i nadau mehanga daane. Di hagaodi gi muli, digaula e kae di hagaduadua dela e tau ang gi nadau haihai hala.
28 Idimaa nia daangada gu hagalee hiihai e hagamamaanadu di tonu a God, gei God gu dugu ang gi ginaadou nia hagabaubau ihala, ga hidi mai digaula gaa hai nia mee hagalee belee hai. 29 Digaula guu honu i nia haihai huaidu huogodoo, hagagailaa, tee aloho, dubua, maanga dangada, daaligi tangada gii made, heheebagi, hagahuaidu digau ala i golo, tamu dangada, 30 mo helekai tilikai e hagahuaidu digau ala i golo. Digaula e de hiihai gi God, e buhi, e hagamuamua, e bida hagalaamua ginaadou, nadau hagabaubau e haga damana aga nadau haihai huaidu. Digaula hagalee hagalongo ang gi nadau damana mo nadau dinana. 31 Digaula nadau modongoohia ai, hagalee daahi nadau hagababa. Digaula hagalee e aloho be e dumaalia gi digau ala i golo. 32 Ma e aha maa digaula gu iloo nia haganoho a God ala e hai boloo, “Nia daangada ala e momouli i lodo di mouli beenei, le e mmade,” digaula e haihai hua nia mee huaidu aanei, gei e donu ginai digau ala i golo ma gaa hai nia mee aanei.

*1.13: Acts 19.21

*1.16: Mark 8.38

*1.17: Habakkuk 2.4

*1.21: Ephesians 4.17-18

*1.23: Deuteronomy 4.16-18