Mokanda ŋwa Polo ŋwa ntuɓo oka
Ɓakoliti
Maphɔɔ ma etatele
Polo aingolaka ingomba sa Koliti o imbanga sɛɛ saa iɓale. Akyelaka omɔɔ makombe ikoo na ŋwambe (18); (Bitoma 18.1-18). Koliti yaɓaka mɔnɔmɔ na nkyisi ya ngambo o Gɛlɛsi phɔ ɓamotonga onte ya bibale biɓale bili na mabongu na mophaa na mophaa. Maphɔɔ maaɓe maikye maɓaka malekane omɔ. Ɓato ɓa Koliti ɓaɓaka ɓaɓengye maumunya ndengye na ndengye na masambo ndengye na ndengye. Emba ingomba siinyakune sa ɓaanosi saa ingolaka Polo omɔ saɓaka simekame na maphɔɔ maikye, emba maphɔɔ mɛ maɓaka matungyisa toma Polo na ɓokusi.
Waamana Polo o Koliti, aɓaka kazwe masimo maikye maaɓe phɔ ya ɓaanosi ɓa Koliti. Emba Polo amba ya ɓakomela mokanda nwɛ ŋwa ntuɓo mumu o Efese (Bitoma 19).
Mokanda mumu moli na maphɔɔ mama:
- 1 Ɓakoliti 1.1-9: Iɓeya na iphɛ mɛlɛsi
- 1 Ɓakoliti 1.10–4.21: Mateya maakyekyi ikaɓwana
- 1 Ɓakoliti 5-7: Mateya maakyekyi:
1. Maphɔɔ maa sɔɔ onte ya ingomba (5.1-13)
2. Ɓooka (6.1-11)
3. Ikyelela nzoto phɔ ya Nkolo (6.12-20)
4. Maphɔɔ maakyekyi ɓolonga (7.1-40).
- 1 Ɓakoliti 8.1–11.1: Biyano phɔ ya maphɔɔ makyekyi izaa manyama maambya ɓɛ́ɛ mambeka oka manzambe maa bikyeko, na moɓesi onte ya ɓato ɓate ɓaeɓe Ŋwaphongo
- 1 Ɓakoliti 11.2–15.58: Biyano o maphɔɔ maakyekyi:
1. Masanga ma ɓaanosi na elambo ya Nkolo (11.2-34),
2. Makaɓo ma Ɓolɔɓɔ Ɓosantu (12-14), Iakwa sa ɓawee (15)
- 1 Ɓakoliti 16.1-4: Maɓonza phɔ ya ɓato ɓa Ŋwaphongo ɓaa Yelusalɛmɛ
- 1 Ɓakoliti 16.5-24: Maloɓa ma isɔkya
O maphɔɔ masɔ mama toma Polo kateya ndengye'ye iɓa onte ya Klisto sikokyi iunva maphɔɔ masɔ maamana. Lowɔɔ loolekyi masɔ eli laakolo lozingo.
1
Iɓeya
Inga Polo, owa ɓangama iɓaa toma wa Yesu Klisto na phowa ya Ŋwaphongo, na nwɛbi Sositɛnɛ, oka ɓɛ̀ɛ ingomba sa Ŋwaphongo siili o Koliti, na ɓaanola Ŋwaphongo na nzela ya Yesu Klisto, na ɓɛ́ɛ ɓaaɓangama iɓaa ɓasantu, na ɓasɔ ɓaaɓangye o bilele bisɔ nkombo ya Nkolo Yesu Klisto, ooli Nkolo ya ɓɛ́ɛ na ya ɓanga, toekomesi mokanda mumu. Lɛ oɓokye Ango wa ɓanga, na Nkolo Yesu Klisto ɓaephɛ ngɔlu na ɓose.
Ŋwaphongo kalophɛ ɓolaa na nzela ya Yesu Klisto
Naphɛ Ŋwaphongo mɛlɛsi imbɛlɛ sisɔ phɔ ya ɓɛ̀ɛ, phɔ ya ngɔlu ya Ŋwaphongo eya ephɛkyɛ yo na nzela ya Yesu Klisto. Onte ya Klisto, Ŋwaphongo aetonza na makaɓo masɔ: Makaɓo masɔ maa iwɔɔ na maa ɓoebi. Eli oɓokye Simo ya Klisto eya eyaimolaka ɓanga, ya phikama onte ya ɓɛ̀ɛ, na ndengye ya oɓokye ɓɛ̀ɛ sazanga nɔnɔ ikaɓo sɔnɔsɔ sa Ŋwaphongo, ɓɛ̀ɛ ɓaaziya imbɛlɛ saamiwɛninya Nkolo ya ɓanga Yesu Klisto. Eli nde yo owamoelenza nɔnɔ o suka, phɔ ɓɛ̀ɛ sa ɓaa nɔnɔ na lowɔ lɔnɔlɔ looɓe mokɔlɔ ŋwaamoyaa Nkolo Yesu Klisto. Yo taalekyinya mambunu mɛ, Ŋwaphongo owaeɓanga iyaangana na Ŋwana wɛ Yesu Klisto, Nkolo ya ɓanga.
Ikaɓana onte ya Ingomba
10 Ɓande, na nkombo ya Nkolo ya ɓanga Yesu Klisto, naelenza oɓokye oɓe na ɓooka, ikaɓana sango saɓaa onte ya ɓɛ̀ɛ, ɓaa moto mɔnɔmɔ onte ya molimo mɔnɔmɔ na maumunya mɔnɔmɔ. 11 Phɔ, ɓande na nga, ɓato ɓa Kolowe ɓanzimola oɓokye tɔkɔ eli onte ya ɓɛ̀ɛ. 12 Nalukye iwɔ ɓoɓo: Mɔnɔmɔ na mɔnɔmɔ na ɓɛ̀ɛ kawɔ ɓoɓo: «Nga nali moto wa Polo», oyɔkɔ yokye: «Nga moto wa Apolo», ona mosu yokye: «Nga moto wa Petelo», ona mosu mɛ yokye: «Nga moto wa Klisto.» 13 Klisto amiwata na maalo? Eli Polo owa ɓakaka ɓɛ́ɛ o ekulusu phɔ ya ɓɛ̀ɛ? Ɓɛ̀ɛ wa ɓatisamaka na nkombo ya Polo? 14 Naphɛ Ŋwaphongo mɛlɛsi, phɔ inga siika ɓatisa nɔnɔ moto mɔnɔmɔ onte ya ɓɛ̀ɛ, manya nde Klisipusu na Gayo. 15 Phɔ moto sa wɔ oɓokye aɓatisamaka na nkombo ya nga. 16 Aa! Nakulaka ɓatisa na iɓota sa Setefanɛ. Ɓo sibungyi phe, sieɓe oɓokye nakulaka ɓatisa na moto mosuu. 17 Phɔ Klisto taika ntoma oɓokye naya ɓatisa ɓato, kasi antoma nde oɓokye naya imola Simo Elaa, nga sa eimola na mayɛlɛ ma ɓomoto, phɔ iwaa sɛ o ekulusu sango saɓaa sa pha.
Mwiya ŋwa ekulusu
18 Phɔ simo ya ekulusu, eli lowɔ la ɓobubusi oka ɓato ɓaabunga, kasi phɔ ya ɓanga ɓaali o nzela ya ibikyi, simo mɛ eli mwiya ŋwa Ŋwaphongo. 19 Phɔ wakomama ɓoɓo: «Namɔɔtɔ zebi sa ɓato ɓaazebi, namobuya pha malondo ma ɓato ɓa malondo.» 20 Emba ɓato ɓaa zebi ɓamowɔ ɓo? Naa ɓato ɓaekola? Naa ɓawɔ ɓa phɔɔ ɓa imbɛlɛ sisi? Ŋwaphongo awɛninya oɓokye zebi sa mokyisi mumu sili ŋwaa! 21 Phɔ, mokyisi na nzela ya zebi, teŋwaikaeɓa Ŋwaphongo na zebi sɛ. Eli nde na nzela ŋwaa ŋwa mateya, Ŋwaphongo awɛni ɓolaa oɓokye abikya ɓaanole. 22 Ɓayuda ɓaongye bilekyesako, emba Ɓaela ɓalukye zebi. 23 Kasi ɓanga toimole Simo ya Yesu Klisto owa ɓakyaka ɓɛ́ɛ o ekulusu. Phɔ ya Ɓayuda ɓawɛnɛ oɓokye mɛna Simo ya sɔɔ. Nzuka phɔ ya ɓato ɓate ɓali Ɓayuda, ɓɛ̀ɛkye: Mɛna Simo ya ŋwaa. 24 Kasi phɔ ya ɓato ɓaaɓanga Ŋwaphongo, eɓe Ɓayuda, eɓe ɓate ɓali Ɓayuda, ɓawɛnɛ oɓokye Yesu Klisto ali mwiya na ɓoeɓakye pha Ŋwaphongo. 25 Phɔ ŋwaa ŋwa Ŋwaphongo moli zebi koleka zebi sa ɓato. Emba ɓokɔɔ pha Ŋwaphongo ɓoli ɓokusi koleka ɓokusi pha ɓato. 26 Ɓande, taakyeka naino ɓɛ̀ɛ ɓato ɓaaɓanga Ŋwaphongo, ɓɛ̀ɛ oli ɓa nza? Onte ya ɓɛ̀ɛ, ɓato ɓaa zebi teɓali ɓaikye, ɓato ɓa mwiya teɓali ɓaikye, ɓato ɓa ngambo teɓali ɓaikye. 27 Kasi Ŋwaphongo aɔlɔ ɓawɛnɛnɛ ɓato ɓa nyaa o miyo ma ɓato, oɓokye aphɛ ɓaali na zebi sɔɔ. Aɔlɔ ɓaali na ɓokɔɔ o miyo ma ɓato, oɓokye aphɛ ɓaali na ɓokusi sɔɔ. 28 Aɔlɔ ɓawɛnɛ ɓɛ́ɛ pha, ɓatiole ɓɛ́ɛ na ɓateɓali na ntina o miyo ma ɓato phɔ ya iphɛ ɓato ɓaangambo sɔɔ. 29 Yango mɛna, moto na mɔnɔmɔ takokyi imitata o ɓoo pha Ŋwaphongo. 30 Ŋwaphongo aebuya ɓɛ̀ɛ na Yesu Klisto moto mɔnɔmɔ. Klisto ali phɔ ya ɓanga zebi siute oka Ŋwaphongo: Na nzela yɛ, tobuto ɓato ɓa ɓosembo na ɓosantu o ɓoo pha Ŋwaphongo, oolokunyosi ɓoɓe ɓosɔ ambi na lomanya o ɓoombo. 31 Yango mɛna buku pha Ŋwaphongo ɓowɔ ɓoɓo: «Ɓo moto kazingye imitata, amitate nde na maphɔɔ maakyela Nkolo.»