9
Jesús qa yiƚin pa' ewi'ƚ onqok pa' witset'ii Capernaum.
(Marcos 2:1-12; Lucas 5:17-26)
Ma' qa ha' Jesús qa t'ilitji'ju' iye pa'aj pe' witinhitjii qa yijawe'jiiteje'm pa' ƚajaika' qa yametsteje'm iye pa'aj ha' ƚetseet'ija.* Mt 4:13; Mr 5:21 Qa tetka'xii pa'aj pa' ewi'ƚ jukhew qi wanqaats'e', nite' p'e's, tetkaxij pa' witiwhi'la'x. Ha' Jesús in yi'wen pa'aj pekhewe'en in nite' yeqeku', qa yiyaji'etsju' pa'aj pa' wanqaats'e: —Ment'unhet ya's, ne' ewuƚ'ets hats wetwu'm ek'ui.—* Mt 4:24; 8:10,13; 9:22; Lc 7:48; Jn 16:33 Ma' qa pe' uja'x hekhewe' i'nq'ijatshenij ke' Moisés ƚe'lijei qa yumti': —Ha'ne jukhew yiwakaninkii pa' Dios. Uƚ'etsik'i ke' ƚe'lijeyets.—* Mt 26:65; Jn 10:36 Ha' Jesús qa hatsƚe nikfe'lets pa'aj pakha' yumti pekhewe'en, qa yit'ijets: —¿Inhats'ek in uƚ'ax aka' aqjamtikineyejeyi'ƚij aka'an?* Mt 12:25; Lc 6:8; 9:47; 11:17 ¿Pa'n ƚunye'j pa'qu' les nite' jutsitaxe' qu' jintit'ij: “Me pe' ewuƚ'ets hats wetwu'm ek'ui” in nite' ƚeke' qu' i'weni'ƚ? ¿Me i'nƚi'i qu' jintit'ij: “Eniipha'm qa' ma” qe ƚi'weni'ƚ yijat'ij? Hane'ej qa' nethiniƚij ha'ne Ƚa's na' Jukhew in na'li'm pa' ƚet'unha'xijup ha'ne sehe' ipji' qu' niwu'mkii pe' witwuƚ'ets.— Ma' qa yiyaji'etsju' pa'aj pa' wanqaats'e' nite' p'e's: —Eniipha'm, it'ij jof na' ewhi'la'x qa' mapilii pe' etsi'.— Pa' wanqaats'etax qa niipha'm pa'aj qa ik qa wapilii pe' ƚetsi'. He' jukhew qa efuts iye in yi'wen pa'aj aka'an qa qi in yitjuƚaxijpha'mkii, ma' qa qi in yiwqinhetji' pa' Dios qe aka' witt'unha'x tisij ene' jukhew.* Mt 5:16; 15:31; Lc 7:16; 13:13; Jn 15:8; Hch 4:21
Jesús qa taya'yets pa' Mateo.
(Marcos 2:13-17; Lucas 5:27-32)
Ha' Jesús in hats ikik'ui iye hakha' i'ntaxi', qa yi'wen ha' ewi'ƚ jukhew ƚii Mateo, i'niju' ha' yijanini'kii ke' wekwek t'ejuyets na' witset. Qa yiyaji'ets: —¡Atsjayan!— Ma' qa niipha'm qa yijayan.* Mt 10:3; Mr 3:18; Lc 6:15; Hch 1:13 10 Ha' Jesús qa i'nijupju' ha' mesa in teki'ju' ke' ƚetsi'ii ha' Mateo. Qa olots iye hekhewep yijaninkii wekwek qa hekhewep iye jukhew qi iye pe' ƚewuƚ'ets, nekii iye qa week ewi'ƚ ƚekulaxi'ƚ qa hekhewe' iye ƚ'ijatshenhei.* Mt 10:42; 28:19; Lc 14:26; Jn 8:31; 13:35; 15:8; Hch 6:1 11 Qa in yi'wenij he' fariseol qa nifaakan he' ƚ'ijatshenhei: —¿Inhats'ek na' aqa maestro'oƚ in ƚekufets ne' qi uƚ'ets wekwek yijanin qa ne' qi pe' ƚewuƚ'ets iye?—* Mt 11:19; Lc 5:30; 15:2; Ga 2:15 12 Ha' Jesús qa yepi'ye' ej aka' yit'ijju' ma' qa yit'ijji'ju': —Nekhewe' ham yaats'eyi'iju' nite' wo'oikii weihetaxe' witeqjunhetits ƚeiƚe', qe uja'xƚe yijat'ij nekhewe' wanqaats'eju'. * Mr 2:17; Lc 5:31 13 Ma'aƚkii qa' jeƚi'ƚijupkiiha aka' yit'ij pa'aj eke' wi'tlijei in yit'ij: “Yakha' les hisu'un qu' e'nq'eleti'ƚ wetju'ƚ qa nite' pa'qu' ilantaxi'ƚyifi ene' inqa'metets.”(Os 6:6) Yakha' nite' tsamijju' qu' haiya'yii pe' yatsathen, qe uja'xƚe yijat'ij ne' qi pe' ƚewuƚ'ets qe qa' nijayan na' Dios.—* Mi 6:6-8; Mt 12:7
Inaqfaakanij in t'ejuyets qu' jintaqsiijkii qu'nte' jinteke'.
(Marcos 2:18-22; Lucas 5:33-39)
14 Ma' qa he' ƚ'ijatshenhei ka' Juan Bautista qa nekets ha' Jesús qa nifaakan: —¿Inhats'ek yekheweli'ƚ qa ne' fariseol iye in olotsij in nite' heyekji'ji'ƚ qa ne' ijatshenhei qa nite' yaqsiijkii aka'an?—* Mt 11:2; 14:12; 15:2; Lc 11:1; 18:12 15 Qa yeku'ƚ ha' Jesús: —¿Me ƚeke' qu' nika'metets wetju'ƚ pekhewe' te'niyinhe'yij pa' witiwhe'yejii in mexe i'nji'teje'm pakha' niwhe'yeyu'? Yamets hatse' pa'qu' ƚahats'i'ij qu' ne'tnekumhi'yi' qa' netwumhitiifik'i pakha' niwhe'yeyu'. Ma' qa hayitse' yijat'ij qu'nte' neteke'ju'. 16 Ham witqhinawat'e qu' nowotk'oyinij pa'qu' ƚepk'eye'en penyiloye' qu' ink'ayik'e, qe na'aj ink'ayik wapilje'm qe wempuli'j qa' niwjafitik'i pa'qu' ƚawa'ma'xe' ma' qa' les e'pk'etsaxje'm pa'qu' ƚawjaf'iye'. 17 Nite' ƚeke' iye qu' na'natsi'yik'iju' pa'qu' ink'ayik winoye' ne' ƚawa'mhii ƚ'ajits eƚi'nilij, qe qu' nanaqsiijkii aka'an qa ne' ƚ'ajits eƚi'nil qa' netikeƚijje'm ma' qa' week hamitse' winolik'i qa eƚi'nilik'i iye. Qa hik ta'ƚijupi' qu' atsi'yi'ƚik'iju' yijat'ij na' ink'ayik wino ne' ink'aihits ƚ'ajits eƚi'nilij ma' qa' week ƚe'sitse'.—
Jesús qa yiƚin pe' ƚasi' pa' Jairo.
(Marcos 5:21-43; Lucas 8:40-56)
18 In mexe iyetij ha' Jesús ekewe'en qa namets ha' ewi'ƚ tenek'enhe'yij iye pe' ewi'ƚ hekhewe' ƚe'lijtsitjiyits ne' judiol. In namets qa wonokok'eni'ju' ha' ƚ'ejuyi'jii qa yit'ijets: —Ke' yasiik'i i'nk'aa'ija wa'm, qa qu' enekik'i' qa' ku'mipji' ma' qa' iƚa'xe' iye.—* Mt 8:2-3 19 Ha' Jesús qa niipha'm qa yijayan qa week iye he' ƚ'ijatshenhei.* Lc 5:11; Jn 8:12 20 Ma' qa ewi'ƚ ke' efu qi in wanqaats'e' nite' hamitsik'ui pe' ƚ'athits qa hats yamijets doce (12) ƚeqe'ninqapitsij. Qa nijayanpha'm ha' Jesús qa t'eku'mets pa'aj ha' te'weiju' ha' ƚ'uihitjii.* Lv 15:25; Nm 15:38; Dt 22:12; Mt 14:36; 23:5 21 Qe yumti'ija qu' ƚunye'je' qa yit'ij: —Qu' nakha'yeƚe ƚ'uihitjii qu' he'yeku'mets qa' natsaxpa'lij ha'ne yaatshe'k.—* Mt 14:36; Mr 3:10; Lc 6:19 22 Qa ha' Jesús qa tetwek'elaxiju'ƚ qa yi'wen ke' efu qa yit'ijets: —Ment'unhet, yasi'. Hats ƚanaxpa'lij na' aatshek qe nite' ƚ'inqeku'.— Qa hik akaa'ijha qa naxpa'lij pa' ƚaatshektax.* Mt 15:28; Mr 10:52; Lc 7:50; 17:19; 18:42 23 In hats uyifi ha' Jesús ke' ƚetsi' ha' witlijtsitjii tenek'enhe'yij qa yi'wen hekhewe' tofojiyijup qa hekhewe' iye t'aiji' in yejtsi'le' wetju'ƚ.* 2Cr 35:25; Jer 9:17; 16:6; Ez 24:17; Ap 18:22 24 Qa yit'ijji'ju': —Ma'aƚik'uifik'i ene' wititsi'. Ne' ome'ƚaski' nite' wa'm. Ima'ƚe.— Ma' qa talakaxtiiju' ha' Jesús.* Jn 11:13; Hch 20:10 25 Ha' Jesús in hats week yuki'nfik'ikii he' week. Ma' qa uyetsji' qa t'eku'mi' ha' ƚokoi, ma' qa ke' wa'mtax ome'ƚaski' qa niipha'm.* Mr 9:27; Hch 3:7; 9:40-41 26 Qa weekij ha' sehe' in i'ye'ej iye aka' ƚunye'jkii.* Mt 4:24; 9:31; 14:1; Mr 1:28; Lc 4:14
Jesús qa yi'wenkitkii pe' wetsjuk puk'aletstax.
27 In ikik'ui iye ha' Jesús hakha' i'ntaxi', qa wetsjuk he' puk'alets nijayanpha'm qa taya'yik'ikii, qa yit'ijju': —Ƚa's pa' David'ik'i, e'nq'elet qeku'ni'ƚyij wat'ij.—* Mt 1:1; 12:23; 15:22; 20:30-31; Mr 10:47; Lc 18:38-39 28 Qa ha' Jesús in uyifi ke' wititsi' qa nekets iye he' puk'alets. Ma' qa ha' Jesús qa nifaakan hekhewe'en: —¿Me nite' ƚeqeku'uƚik'i qu' ƚeke'ye' qu' haqsiijkii aka'an?— Qa yit'ijju' in yeku'ƚ: —Nite' heqeku'uƚik'i, Yatsat'axyij.—* Mr 11:24; Jn 3:16; Hch 10:43; Ro 10:9; 1P 1:8-10 29 Ma' qa ha' Jesús qa t'eku'mipji' he' ƚotoi qa yit'ijets: —Aka' hats ƚunye'j in nite' ƚ'inqeku'uƚ qa' nanaqsi'jjiiƚ e'mijkiyek.—* Mt 8:4,13; 9:22; Mr 8:25; Jn 9:26 30 Ma' qa yi'wen wetju'ƚ hekhewe' puk'aletstax. Ma' qa ha' Jesús qa qi in yiyajitaxetskiiha qa yittaxijets: —Mowo'oƚiiha qu'nte' nenikfe'le'ets pe'ye' aka'an.— 31 Qa in i'nk'a ikik'uikii qa aje'eƚ nifelkii, ma' qa weekij aje'eƚ ha' sehe' in nikfe'lets ka' yaqsiijkii ha' Jesús.
Jesús qa yiƚin pa' ewi'ƚ ham ƚe'lijeye'.
32 In i'nk'a ikik'uifik'ikii he' puk'aletstax, qa aje'eƚ namets iye he' uja'x jukhew ha' Jesús, neka'xii ha' ewi'ƚ jukhew ham ƚe'lijeye' qe i'nji' pa' ewi'ƚ inwo'met.* Mt 12:22-24; Lc 11:14-15 33 Ha' Jesús in yukinik'uifik'i pa' i'ntaxji' inwo'met ha' jukhew ma' qa iyet ha' hamtax ƚe'lijeye'. He' jukhew qa efuts iye qi in yitjuƚaxijpha'mkii qa yit'ijju': —Nite' pakhaa'ij qu' ƚunye'je' pa'qu' ne'twenhetiiji'teje'm ha'ne Israel qu' ƚunye'je' ka' ƚunye'j ha'ne jukhew.— 34 Qa hekhewe'ƚe fariseol qa yit'ijju'ek: —Ha'ne jukhew in yuki'nfik'ikii pekhewe' inwo'metets yit'iji' pa' ƚet'unha'x pa' qi ƚatata pe' inwo'metets.—* Mr 3:22; Jn 7:20
Olotstax ne' yuji' na' wit'enekju', qa nite'ƚe olots ne' yithayikitax.
35 Ha' Jesús qa week ikik'i he' witsetits qa he' witsetits ƚelits iye qa i'nq'ijatshenifikii he' ƚe'lijtsitjiyits ne' judiol week he' witsetitsji'. Qa nifelji'ij iye ke' ƚe'sits wi'tlijei t'ejuyets pakha' tenek'enheiji' pa' Dios qa niƚinju'kii iye he' pekhel ƚunyejeikii pe' ƚaja'metets qa he' pekhel yaats'e'eju'kii iye.* Mt 4:23; Mr 1:15 36 In yi'wen he' olots jukhew qa efuts iye qa qi in neq'eletij, qe itawje'metets qa nite' yimaamkii qe ham pa'qu' ni'fenkii qu' nejeƚets hik ƚunyejei ne'ej kots'etets qe ham na'aj ƚenilayets in yejeeƚija.* Mt 14:14; 15:32; Mr 6:34; 8:2; Nm 27:17; 1R 22:17; Ez 34:5; Zac 10:2 37 Qa yit'ijji'ju' he' ƚ'ijatshenhei: —Hats olotstax ne' yuji' na' wit'enekju' qa nite'ƚe olots ne' yithayikitax.* Mt 10:1; 26:56; Mr 3:7; 16:20; Lc 6:13; Jn 12:16 38 Qa hik ta'ƚijupi' qu' iyini'ƚijets na' Yatsat'axij na' wit'enekju' qu' nenukin iye pe'qu' nithayiki.—

*9:1 Mt 4:13; Mr 5:21

*9:2 Mt 4:24; 8:10,13; 9:22; Lc 7:48; Jn 16:33

*9:3 Mt 26:65; Jn 10:36

*9:4 Mt 12:25; Lc 6:8; 9:47; 11:17

*9:8 Mt 5:16; 15:31; Lc 7:16; 13:13; Jn 15:8; Hch 4:21

*9:9 Mt 10:3; Mr 3:18; Lc 6:15; Hch 1:13

*9:10 Mt 10:42; 28:19; Lc 14:26; Jn 8:31; 13:35; 15:8; Hch 6:1

*9:11 Mt 11:19; Lc 5:30; 15:2; Ga 2:15

*9:12 Mr 2:17; Lc 5:31

*9:13 Mi 6:6-8; Mt 12:7

*9:14 Mt 11:2; 14:12; 15:2; Lc 11:1; 18:12

*9:18 Mt 8:2-3

*9:19 Lc 5:11; Jn 8:12

*9:20 Lv 15:25; Nm 15:38; Dt 22:12; Mt 14:36; 23:5

*9:21 Mt 14:36; Mr 3:10; Lc 6:19

*9:22 Mt 15:28; Mr 10:52; Lc 7:50; 17:19; 18:42

*9:23 2Cr 35:25; Jer 9:17; 16:6; Ez 24:17; Ap 18:22

*9:24 Jn 11:13; Hch 20:10

*9:25 Mr 9:27; Hch 3:7; 9:40-41

*9:26 Mt 4:24; 9:31; 14:1; Mr 1:28; Lc 4:14

*9:27 Mt 1:1; 12:23; 15:22; 20:30-31; Mr 10:47; Lc 18:38-39

*9:28 Mr 11:24; Jn 3:16; Hch 10:43; Ro 10:9; 1P 1:8-10

*9:29 Mt 8:4,13; 9:22; Mr 8:25; Jn 9:26

*9:32 Mt 12:22-24; Lc 11:14-15

*9:34 Mr 3:22; Jn 7:20

*9:35 Mt 4:23; Mr 1:15

*9:36 Mt 14:14; 15:32; Mr 6:34; 8:2; Nm 27:17; 1R 22:17; Ez 34:5; Zac 10:2

*9:37 Mt 10:1; 26:56; Mr 3:7; 16:20; Lc 6:13; Jn 12:16